Αγαπητοί φίλοι,
Λόγοι φόρτου εργασίας (όσοι με γνωρίζουν ξέρουν για τι πράγμα μιλάω) έμεινα μακριά από το φόρουμ για μιαμιση μέρα και δεν μπόρεσα εγκαίρως να παρέμβω όταν κάποιοι αναφέρθηκαν στο πρόσωπό μου. Θέλω όμως να τονίσω, οτι σε καμιά περίπτωση δεν θέλησα να μειώσω τους συνομιλητές μου, τους οποίους δηλώνω ανεπιφύλακτα οτι εκτιμώ, όσο κι αν διαφωνώ μαζί τους σε κάποια θέματα και όσο και αν οι προσεγγίσεις μας είναι διαφορετικές.
Πιστεύω ωστόσο, οτι όλες οι τοποθετήσεις μου είναι μουσικές και με καθαρά φιλοσοφική - επιστημονική ανησυχία.
Ακόμα και η επίμαχη φράση μου "ταπεινωθείτε στην Παράδοση", έχει να κάνει μόνο με τη στάση που φέρνει μια τέτοια είδους παραδοχή σε μουσικές προσεγγίσεις και ερμηνείες, με απτά αποτελέσματα στον τρόπο του ψάλλειν και μόνον. Αν ενόχλησε κάποιον, εγώ το αποσύρω σαν έκφραση, κι αφήνω μόνο το περιεχόμενο, που όλοι αντιλαμβανόμαστε (γιατί μάλλον η Αθήνα είναι πολύ πιο μακριά απ' ότι εμείς στο Αγ. Όρος και τέτοιες φράσεις ξενίζουν).
Επίσης, αγαπητέ κ. Συμεωνίδη, στο παρόν φόρουμ το οποίον είναι και επιστημονικόν και υψηλού επιπέδου αλλά και ελεύθερον βήμα διαλόγου...
§1. Αγαπητέ κ. Σόμαλη,
Πιστεύετε αλήθεια οτι η συζήτησή μας, βλάπτει το "επιστημονικόν και υψηλού επιπέδου" φόρουμ σας; Ή μήπως, το βλάπτουν πολύ περισσότερο αποχωρήσεις όπως αυτές του Deacon και του Γ. Μιχαλάκη και η συνειδητή αποστασιοποίηση αρκετών. Ναι, βήμα διαλόγου είναι και ο διάλογος, δεν πρέπει να έχει τέτοιου είδους απαγορεύσεις: καθένας που εκτίθεται, κρίνεται και επικροτείται ή αποδοκιμάζεται και για τον τρόπο που εκφράζεται. Ούτε προσωπικές αντιπαραθέσεις υπάρχουν, ούτε απρεπείς εκφράσεις. Αφήστε σας παρακαλώ τις συζητήσεις ζωντανές, είναι γνωστό ότι τα φόρουμ του δοκιμαστικού σωλήνα καταλήγουν να είναι παντελώς αδιάφορα σε όλους.
Στο θέμα μας τώρα:
Δεν περίμενα ότι θα έρθει η στιγμή που κάποιος θα έβγαζε λάθος τον ένα από τους δύο εξηγητές (όποια κι αν είναι η εξήγησή του-την οποία ηθελημένα απέκοψα-μπορείτε να την διαβάσετε παραπάνω)…
Είναι ερώτηση "παγίδα". Κανείς δεν σας υποχρέωσε να διαλέξετε οπωσδήποτε την μια από τις δύο. Δεν ήταν ερώτηση "ναι ή όχι"! Εσείς την είδατε έτσι...
Θα μπορούσατε κάλλιστα να πείτε ότι και οι δύο είναι σωστοί αφού το ίδιο ακριβώς πράγμα, εννοούν με διαφορετικό τρόπο ο καθένας. Εσείς επιλέξατε όμως να βγάλετε τον Χουρμούζιο λάθος.
§2. Αγαπητέ κ. Ζάχαρη,
Η αλήθεια είναι, οτι έχει έλθει η στιγμή (και έχει περάσει), όπου και τους 3 εξηγητές έχουν βγάλει λάθος, διάφοροι μεταγενέστεροι θεωρητικοί και το γνωρίζετε πολύ καλά αυτό. Εγώ είμαι μάλλον απο αυτούς που προσπαθούν προς την κατεύθυνση του να τους ξανα-θεωρήσουμε σωστούς.
Και παρόλο που οι "ερωτήσεις-παγίδα" είναι καθαρά "εξυπνακίστικες" τακτικές, θα πρέπει να τονίσω, οτι εγώ σε άλλο πράγμα απάντησα (την ξέφυγα άραγε την παγίδα
. Απάντησα με γνώμονα το γιατί στην πρώτη φράση ο Χουρμούζιος βάζει μαλακό χρώμα, ενώ ο Γρηγόριος σκληρό. Και συμφώνησα με την προσέγγιση του Γρηγορίου, προσπαθώντας με διάφορους λογικούς συνειρμούς, να κατανοήσω τις αιτίες, που και σε άλλες περιπτώσεις ο Χουρμούζιος χρησιμοποιεί το μαλακό χρώμα, όταν ο Γρηγόριος χρησιμοποιεί το σκληρό και γιατί δεν βάζει μαλακό χρώμα όταν υπονοείται το κατά διφωνίαν σύστημα.
Εκτός αυτών που αναφέρετε παρακάτω, ποια είναι τα "πάρα πολλά" που δεν έχω κατανοήσει; Αν απλά το γράψατε για να μου "την πείτε", το καταλαβαίνω. (τέλος πάντων κάτι έπρεπε να πείτε).
§3. Προφανώς δεν θέλω να σας "την πω" και αναφέρομαι σε αυτά που ο ίδιος έχετε δηλώσει
εδώ οτι δεν καταλαβαίνετε: εννοώ τα ηχητικά παραδείγματα που ετοίμασα ειδικά για σας με περισσή φροντίδα (και χρόνο) και σας παρέθεσα
εδώ.
Υ.Γ.1 Συγνώμη για την απάντηση λέξη προς λέξη. Ξέρω πως δεν συμφωνείτε, μα τι να κάνω;
Κανένα πρόβλημα, βλέπετε αναγκάζομαι να το κάνω κι εγώ...
Υ.Γ.2
Α ναι...και για τις φατσούλες "αγανακτισμένης εκπλήξεως" που χρησιμοποιώ...
Πάλι δεν πειράζει, αρκεί να μη βάζετε πάρα πολλές
Υ.Γ.
Εύχομαι περαστικά στην κόρη σας.
Παρακαλώ, δεν πρόλαβα να σας απαντήσω σε αυτό στο προηγούμενό μου μήνυμα, γιατί έπρεπε να την πάω στο κολυμβητήριο (ναι, χαίρει ήδη άκρας υγείας).
Εγώ έγραψα, χωρίς να θέλω να σας μειώσω, για ελλειπή βιβλιογραφία σας, ενδεχομένως, στο θέμα αυτό που θίξατε. Το να μου αραδιάζετε περί αρχαίων όσα γράφετε είναι ωφέλιμα αλλά δεν έχουν να κάνουν με το θέμα που σχολίασα.
§4. Αγαπητέ κ. Κωνσταντίνου,
Και εγώ πολύ σοβαρά απάντησα πως πράγματι, αν και μεγάλη η βιβλιογραφία μου στο θέμα αυτό η δική σας θα είναι σίγουρα μεγαλύτερη και πιο ενημερωμένη (σε καμια περίπτωση δεν θα θεωρούσα μια τέτοια παρατήρησή σας μειωτική). Στα περί αρχαίων όμως που γράφετε θα διαφωνήσω: Η φράση από τα Αρμονικά του Κλαύδιου Πτολεμαίου: "
καθότι είναι γενικό χαρακτηριστικό των αισθήσεων να διερευνούν το κατά προσέγγιση και να υιοθετούν το ακριβές, του δε λόγου να υιοθετεί ότι είναι κατά προσέγγιση και να διερευνά το ακριβές…", αναφέρεται καθαρά στον τρόπο προσέγγισης της Μουσικής και της εξήγησής της σε επιστημονικό επίπεδο. Και είναι νομίζω και η σαφής διαφορά μας και στο σήμερα. Εγώ συμφωνώ με τον Πτολεμαίο, ενώ εσείς μάλλον φαίνεται να πιστεύετε πως "ο λόγος (η λογική επιστημονική έρευνα) υιοθετεί το ακριβές" και "υποχρεώνει τις αισθήσεις (ακοή, φωνητική εκτέλεση)να το προσεγγίσουν".
Σε όλες όμως τις πηγές και βιβλία των Δασκάλων της Πατρώας Μουσικής (κι ας γνωρίζω λιγότερες από τις δικές σας) είναι για μένα εμφανές, ότι ακρίβεια παραδέχονται μόνο στην δι ακοής και μαθητείας παράδοση, ενώ με το λόγο προσεγγιστικά μόνο προσπαθούν να περιγράψουν την ακρίβεια αυτή.
Τα ερωτήματα για όλους μας είναι αμείλικτα:
Πώς η "παρατήρησις του Χουρμουζίου" (αν υποθέσουμε οτι αυτή είναι όλη η αλήθεια και όχι μια έκφραση της στιγμής, που υπερτονίστηκε εσκεμμένα), επιβλήθηκε μέσα στον Πατριαρχικό ναό, που η συντηρητική και αυστηρότατη προσκόλληση στα "παραδεδομένα", είναι παροιμιώδης; Πώς όλοι οι παλαιοί Πατριαρχικοί ψάλτες μας παραδίδουν αυτές τις εκτελέσεις του (κατά διφωνίαν) Μαλακού χρώματος και του μαθήματος "Τον Δεσπότην";
Μάλλον για σας είναι αμείλικτα. Εσείς εστιάσατε και αποκόψατε ό,τι δεν "κατανοείτε" στηριζόμενος μόνο στην προφορική παράδοση.
§5. Αντίθετα, αυτά τα αμείλικτα ερωτήματα απαντιούνται σχεδόν όλα, αν στηριχθούμε στην προφορική παράδοση, όπως την παραλαμβάνουμε μέχρι τους Ναυπλιώτη και Πρίγγο. Μετά από αυτούς τα διαστήματα της Επιτροπής θεωρούνται πλέον κανόνας, ενώ και άλλες θεωρίες (εκτός πατριαρχικού ναού) έρχονται να δώσουν και νέες απόψεις στις εκτελέσεις. Οι σύγχρονοι ψάλτες έχουν να διαλέξουν μεταξύ των τουλάχιστον 5 διαφορετικών προσεγγίσεων που αναφέρει
εδω ο κ. Κουμπαρούλης, άρα δε μπορούμε να μιλάμε για αρραγή παράδοση. Όπως έιπα και σε προηγούμενο μήνυμα, ο καθένας μπορεί να διαλέξει τι θα πει και είναι σεβαστό εφ όσον είναι δικαιολογημένο
Η προφορική παράδοση για την συγκεκριμένη σύνθεση (Τον Δεσπότην και Αρχιερέα) από τους πατριαρχικούς ψάλτες που αναφέρεστε αλλάζει "ηχους" καθ' ερμηνείαν (ιδίως όταν ερμηνεύεται από το "χαρτί") και κατά το δοκούν όχι κατά παράδοσιν γραπτή και προφορική (συνδυασμός που μπορεί να μειώσει στο ελάχιστο "τα διεστώτα"). Προφορική παράδοση στον ίδιο χώρο με τέτοιες αποκλίσεις σημαίνει ότι κάποιος κάνει λάθος και όχι προσκόλληση στα "παραδεδομένα". Την προφορική παράδοση, εσείς την πάτε πολύ-πολύ πίσω.
§6. Και εσείς εξάγετε το συμπέρασμα για το πως εκτελείται, από τους Κώδικες που μελετήσατε και το προάγετε έναντι αυτού που ακούμε από το Ναυπιώτη; Που το έψαλλε και το άκουγε σχεδόν κάθε μέρα μέσα στο Πατριαρχείο, από τα τέλη της 10ετίας του 1870 (το 1882 έγινε Β΄Δομέστικος, ενώ πριν ήταν Πρωτοκανόναρχος); Κι ενώ ο Πρίγγος να το ψάλλει όπως ο Ναυπλιώτης έως και 80 χρόνια μετά, πως είστε τόσο σίγουρος, οτι διαφορετικά ψάλλονταν πριν από το Ναυπλιώτη; Κι ότι η παραλαβή-παράδοση δεν πάει πολύ-πολύ πίσω;
αφού είστε μόνο της ομιλούσης ψαλτικής μην προσπαθείτε να μας πείσετε για την γραπτή ψαλτική την οποία παραθεωρείτε. Ανοίξτε λίγο Χρύσανθο και μην "καλύπτεσθε" πίσω από τον όγκο των παραδοσιακών ψαλτών γιατί αυτοί ανήκουν σε όλους και όχι μόνο σε σας.
§7. Καθόλου δν παραθεωρώ την γραπτή ψαλτική, την ερμηνεύω μάλιστα δεινότατα, με τα μέσα και εργαλεία που μου έδωσαν οι μεγάλοι δάσκαλοι ζώντες, τεθνεώτες, εν τω κόσμω ή εν τω Αγίω Όρει) δίπλα στους οποίους μαθήτευσα, μελέτησα και εντρύφησα. Τον Χρύσανθο τον έχω ανοικτό συνεχώς, μαζί με πολλά άλλα συγγράμματα πάνω στο γραφείο μου, ευχαριστώ.
Μην τους εκθέτετε για πράγματα με τα οποία δεν ασχολήθηκαν. Μην τους ταλαιπωρείτε για την "εγγραμματοσύνη της Μουσικής". Αφήστε τους στο προφορικό και σε αυτό που μπορούν να καταθέσουν όπως το ξέρουν.
§8. Κύριε Κωνσταντίνου,
κανένας παραδοσιακός ψάλτης που γνωρίζω, δεν μου είπε οτι εκτίθεται από τα γραφόμενά μου, αντιθέτως επικροτούν και συγχαίρουν τις απόψεις μου να είστε βέβαιος. Θα ήθελα επίσης να σας πληροφορήσω (αν και το ξέρετε) οτι πάρα πολλοί είναι ως και θυμωμένοι με τις θεωρίες και τις μεθοδεύσεις της Σχολής Καρρά.
Ομιλείστε περί προφορικής παραδόσεως και όχι περί μουσικής εν συνόλω.
§9. Κύριε Κωνσταντίνου,
Θα μπορούσα, στο ίδιο πνεύμα, να σας προτρέψω να ασχοληθείτε μόνο με τους Κώδικες και την γραπτή ψαλτική και να μην προσπαθείτε να αλλιώσετε το Παραδοσιακό Ύφος με θεωρίες και Ιδεολογίες (έκφραση του μαθητού σας κ. Ζάχαρη), δεν το κάνω όμως γιατί πιστεύω στη δημοκρατία.
Εάν η μουσική για σας σταματά στον Ιάκωβο, είναι σεβαστή η άποψή σας.
§10. Η μουσική μας σταματά πολύ πιο πίσω και πηγαίνει πολύ πιο μπροστά, απλώς ο Ιάκωβος προς μεγάλη θλίψη ορισμένων, απέδειξε οτι η αλήθεια ήταν με το μέρος μας.
Εάν "ο κάποιος" είναι π.χ. ο Χρύσανθος, ο Γρηγόριος και ..... "τα άλλα παιδιά", μάλλον έχετε πρόβλημα στήριξης των λεγομένων σας. Τώρα στα περί Γυμνασίου, τα βιβλία έχουν ονόματα, ρωτήστε τους και μάλλον θα σας απαντήσουν. Μην μπαίνετε σε "γενικής φύσεως θέματα" γιατί μάλλον αυτό δείχνει αδυναμία για "τα επιμέρους", όπως αυτό που ασχολούμαστε.
§11. Λυπάμαι, ο υπαινιγμός ήταν για το Σίμωνα Καρρά. Όσο για τα βιβλία, είναι όντως άλλο θέμα, αλλά δεν γίνεται από αδυναμία αλλά από αγανάκτηση για τις γνωστές μεθοδεύσεις...
Σέβομαι την άποψή μας, αλλά επειδή "έχω και τη μέση μου" δεν τα πάω καλά με τις "μετάνοιες".
Ευχαριστώ