Αγαπητοί φίλοι,
Με βρήκατε σκαλωμένο αυτή την εβδομάδα (λίγο η αρρώστια της κόρης μου, λίγο οι αυξημένες υποχρεώσεις καθώς φιλοξενούσαμε σαν Μουσικό Σχολείο Θεσσαλονίκης 120 Ολλανδούς από το Stanislascollege του Delft), και μόνο εν τάχει επισκέφτηκα το forum, χωρίς την απαραίτητη διάθεση για ανάπτυξη απόψεων και αντιπαράθεση.
Οι νέες τοποθετήσεις όμως με "σκούντηξαν" να υπερασπιστώ την Πατριαρχική Παράδοση, όπως έφτασε ως σήμερα στα αυτιά μας! Όχι βέβαια, σε καμιά περίπτωση αυτά που γράφει στον πρόλογο της Ανθολογίας του Εφέσιου (απορούσα πως και δεν τα είχατε ανεβάσει τόσο καιρό!) ο κ. Αγγελόπουλος δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια άποψη, την οποία η προφορική παράδοση όχι μόνο δεν την αποδεικνύει, αλλά την ΚΑΤΑΡΡΙΠΤΕΙ ολοσχερώς!
Όντως, κι δι' άλλων συντριπτικών στοιχείων τεκμηριώνεις την παράδοση της καθ' ημάς μουσικής. Αν κι είχα πεισθεί από τα πρώτα μηνύματά σου [κυρίως με τα ηχητικά ντοκουμέντα], εν τούτοις και οι τωρινές επεξηγήσεις είναι λίαν διαφωτιστικές.
§1. Δηλαδή τα συντριπτικά στοιχεία κατά τον κ. Γαρουφαλή ποιά είναι;
Οτι ο Στανίτσας κάνει λάθος που ψάλλει το Μαλακό Χρώμα της Επιτροπής;
Οτι ο Ναυπλιώτης και ο Πρίγγος κάνουν λάθος που ψάλλουν το κατά διφωνίαν μαλακό χρώμα του Χρυσάνθου;
Και το εξηγεί με...χρώμα! Φυσικά και δεν υπάρχει χρωματικό γένος εκεί! Ούτε στην παλαιά γραφή. (σε όσα έχω δει εγώ τουλάχιστον-δεν μπόρεσα να βρω το κείμενο όμως για να το βάλω κι εδώ-ίσως αργότερα) Απλά ο Χουρμούζιος με βάση την παλαιά λογική των καταχρηστικών φθορών (έχω αναφέρει σε προηγούμενα μηνύματα) χρησιμοποιεί τον έσω θεματισμό μόνο για να μας δείξει Γα ψηλό (και όχι χρωματικό γένος) αντί του πρωτοβάρεως-πράγμα που δεν φαίνεται ξεκάθαρα στην εξήγηση του Γρηγορίου.
§2. Εδώ πάλι το πως ο κ. Ζάχαρης, με μια φράση που ούτως ή άλλως δεν κατεβαίνει κάτω από το χαμηλό ΖΩ, μας αποδεικνύει οτι η χρωματική φθορά έχει μπει μόνο για να δείξει το ΓΑ υψωμένο, δεν το αντιλαμβάνομαι. Αντίθετα μάλιστα ο "Πατριαρχικός" Γρηγόριος, λύνει το σκληρό χρώμα, καθώς γι αυτόν, το ελαφρά υψωμένο ΓΑ ανήκει στις φυσικές έλξεις του Βαρέως, όταν ισοκρατεί ο ΖΩ. Πράγμα που μάλλον μας αποδεικνύει το αντίθετο, οτι δηλαδή εκεί που βάζει τη φθορά του μαλακού χρώματος, στο ΖΩ του "Τον Δεσπότην", θέλει οπωσδήποτε μαλακό χρώμα (=κατα διφωνίαν) και προς τα κάτω.
§3. Αλλά και κάτι άλλο μπορούμε να υποψιαστούμε από αυτή τη σύγκριση: Για μια ακόμη φορά ο "Εξωπατριαρχικός" Χουρμούζιος καταγράφει θέσεις "σκληρότερου" χρώματος ως μαλακό (βλ. Δοξολογία Ιακώβου Β'). Αλλά θα πούμε γι αυτό και αργότερα.
§4. Ακόμη παραμένει γαι μένα "ομιχλώδης", ο συνειρμός σύμφωνα με τον οποίο μαζεύουμε εκτελέσεις, ουσιαστικά "σύγχρονων" ψαλτών, για να αποδείξουμε οτι το μάθημα δεν καταγράφτηκε στη νέα μέθοδο όπως το διαβάζουμε, αλλά υποννοεί άλλη εκτέλεση.
Ωραία λοιπόν: οι "Πατριαρχικοί" Π. Φορτωμάς, Λυκ. Πετρίδης, Ελ. Γεωργιάδης το ψάλλουν με μαλακό χρώμα, άρα κάνουν λάθος οι υπόλοιποι σύγχρονοι;
Απάντηση: Όχι, γιατί ο καθένας μπορεί και είναι ελεύθερος να ασπαστεί την άποψη έιτε του Στανίτσα, είτε του Βινάκη λ.χ.
Εφ' όσον μας ξεκαθαρίσει, οτι το ψάλλει έτσι γιατί πιστεύει αυτό ή εκείνο, η εκτέλεσή του είναι σεβαστή!!!
Αλλά εμείς, από τον Πρίγγο, τον Ιάκωβο και τον Στανίτσα ακούμε χρώμα και αυτό θα επιλέξουμε όταν ερμηνεύσουμε το εν λόγω μέλος.
Αυτό που έχω παραθέσει εγώ είναι από το ένθετο βιβλίο του CD του κ.Χατζηγιακουμή όπως ακριβώς τα έχει βάλει ο ίδιος ο κ.Χατζηγιακουμής, όπου περιέχει το «Άνωθεν».
Αλλά ακόμα κι αν το έψαλλε από την έκδοση του Χουρμουζίου (που μου φαίνεται δύσκολο-ο Στανίτσας και οι Πατριαρχικοί γενικότερα του Πρωγάκη χρησιμοποιούσαν-που έχει φθορά)
§5. Το γνωρίζω επίσης, πως αυτό που έχετε παραθέσει είναι από το ένθετο του CD, μόνο που κυκλοφόρησε 20 χρόνια μετά και μου φαίνεται ως και απίθανο από άλλο βιβλίο να έβαλε ο κ. Χ"Γιακουμής τον Στανίτσα να ψάλει το "Τον Δεσπότην" και από άλλο το "Άνωθεν". Και ξέρω από πρώτο χέρι, οτι ο Στανίτσας δεν έψαλε από όπου ήθελε (από τον Πρωγάκη όπως λέτε), γιατί ο αείμνηστος Δάσκαλός μας ο Σουρλαντζής, μας μετέφερε τα παράπονα που του έκανε ο φίλος του Στανίτσας, γιατί τον "βάζουν να ψάλει από τα παλιά βιβλία" και δυσκολευόταν και λόγω γεραμάτων. Ο Άρχοντας ήταν εξαιρετικά λεπτολόγος και προσεκτικός (περφεξιονιστής), καθώς προετοίμαζε το κάθε μάθημα με "ατέλειωτες ώρες μελέτης και εξάσκησης".
§6. Εδώ θα παραθέσω και μια άλλη πληροφορία: ο Στανίτσας απέρριψε μια "πολύ γεναιόδωρη" (για τα δικά του οικονομικά δεδομένα) προσφορά από τον Χ"Γιακουμή προκειμένου να ηχογραφήσει ολόκληρο το Καλοφωνικό Ειρμολόγιο. Και "αρνήθηκε άν και θα έλυνε για πάντα το οικονομικό του πρόβλημα", καθώς χρειαζόταν ατέλειωτες ώρες μελέτης για να φέρει σε πέρας το εγχείρημα αυτό.
τότε σημαίνει ότι κάποιος από τους δύο εξηγητές έχει κάνει λάθος; Και ποιος;
§7. Η άποψή μου; Ο Χουρμούζιος. Και εξηγούμαι:
Οι περιγραφές των διαστημάτων με μόρια από τον Χρύσανθο, σε κάποιον που γνωρίζει τις σχέσεις και τις διάφορες επαφές των γενών έγιναν με τη λογική "καταγράφω το ακραίο". Είναι ακραία σκληρό διάτονο ("εναρμόνιο") το 12-13-3, και ακραία σκληρό χρώμα το 7-18-3. Στην πράξη τις περισσότερς φορές ψάλλονταν μαλακότερα διαστήματα.
§8. Και το μαλάκό χρώμα που περιγράφει ο Χρύσανθος (πολλοί δεν το παραδέχονται καν για χρώμα, καθώς "ακουμπάει" οριακά στο διάτονο), ουσιαστικά δεν έχει υπερμείζονα αλλά τον "δημιουργεί" εφ όσον κινείται στο τετράχορδο ΔΙ-ΝΗ' (ανιόν) ή πεφτει στο τετράχορδο ΓΑ-ΝΗ (κατιόν).
Είναι όμως το μόνο γένος, που μπορεί να βαδίσει στο κατα διφωνίαν σύστημα, το οποίο στην εποχή του Χρύσανθου και
υπάρχει και
αναφέρεται από πολλούς (μεταξύ των προγενεστέρων και από το "βαρύ πυροβολικό" της επιστημονικής θεωρητικής προσέγγισης, τον Απόστολο Κώνστα Χίο). Και το "λάθος" των 64 μορίων διορθώνεται άνετα, (όπως πολύ καλά ακούμε από τον Ναυπλιώτη) καθώς το "οπλοστάσιο" των
φυσικών αρμονικών, μας χαρίζει τουλάχιστον 3 διαφορετικούς ελάσσονες, για να προσεγγίσουμε, κατά τους αρχαίους την "μεσότητα" του πενταχόρδου ΝΗ-ΔΙ, αλλά και του ελάσσονος «τελείου» συστήματος με βάση τον προσλαμβανόμενο [Γεγκιάχ- κάτω ΔΙ-] και κορυφή την νήτη συνημμένων [Γκερντανιέ –ΝΗ'-]
§9. Αυτά για το Πατριαρχείο και τους Γρηγόριο και Χρύσανθο. Ο Χουρμούζιος ως "Εξωπατριαρχικός" ήταν και περισσότερο "ευάλωτος" και επηρρεασμένος από την εξωτερική μουσική. Η οποία {στο επίπεδο των μουσικών πρακτικών και προϊούσης της εξ Εσπερίας επιρροής, χάνει λίγο-λίγο τις λεπτές φυσικές συντεταγμένες που εκφέρονται διεξοδικά στον ψιλό λόγο του Κλαύδιου Πτολεμαίου και εκφράζονται -κατά το βίωμα της παράδοσης- στα χείλη των ελαχίστων πατριαρχικών ψαλτών με της δωρικές φωνές (Ναυπλιώτης), οικονομούνται στους μπερντέδες των ασίκηδων και απολυτοποιούνται στην σοβαρότητα της περσικής και της αραβικής μουσικής (με την υιοθέτηση του 1/4 του τόνου, τα διατήματα 9-12-9-12 είναι αυτονόητα). Η σύγκριση ψαλτικής τέχνης και κοσμικής μεταβυζαντινής μουσικής -οθωμανικής μουσικής, έρχεται να υπογραμμίσει την έκδηλη απουσία - παρ' ότι είναι κοινός τόπος στην ανατολική μουσική πρακτική - των δεσμών (μπερντέδων ) της εναρμόνιας τρίτης, του υπερμείζονος τόνου, της εναρμόνιας δίεσης, στη σύγχρονη " πυθαγόρεια" πανδουρίδα (τουρκικό ταμπούρ) και στο θεωρητικό της υπόβαθρο. Aπουσία που χρεώνεται ως αποτέλεσμα δογματικής προσκόλλησης, στις νεοπυθαγόρειες προσεγγίσεις που εδράζονται αποκλειστικά στούς 1ο και 3ο αρμονικό και αδιαφορώντας για τις μουσικές - οργανοχρηστικές πρακτικές, προσεγγίζουν τους υψηλής τάξης αρμονικούς φθόγγους ( μόλις έως και τον 5ο αρμονικό), με τους 24 δαιδαλώδεις κύκλους των πεμπτών.}
§10. Άρα στην σύγχρονη εξωπατριαρχική κοσμική μουσική και τα όργανα απουσιάζει το κατα Διφωνίαν Σύστημα, το οποίο επιβιώνει όμως μέσα στο Πατριαρχείο. Ο Χουρμούζιος δικαιολογείται απόλυτα να αντιλαμβάνεται ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα, το Μαλακό Χρώμα, όπως το κατέγραψε 60 χρόνια περίπου αργότερα, η Επιτροπή. Χρειάζεται (ο Χουρμούζιος) κάτι περισσότερο από το κατά διφωνία σύστημα, εναλλαγής Μείζονος - Ελαχίστου (τουλάχιστον κίνηση στο τετράχορδο = σκληρότερο χρώμα) για να το καταγράψει. Το διασώζει όμως και η καταγραφή του Γρηγορίου, και οι εκτελέσεις του Ναυπλιώτη, ανθρώπου προικισμένου, ο οποίος έδρασε ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, και μες μεταφύτευσε μια παράδοση που έρχεται κατ΄ευθείαν από τον Γρηγόριο και τον Κωνσταντίνο.
§11. Και επί τέλους έιμαστε τυχεροί γι αυτό, και όχι άτυχοι, γιατί οι εκτελέσεις του Ναυπλιώτη δεν βολεύουν τις θεωρίες κάποιων ή των δασκάλων τους. Ταπεινωθείτε κύριοι, αυτή είναι η γνήσια Πατριαρχική Παράδοση (ε! ναι λοιπόν ΕΚΑΝΕ ΛΑΘΟΣ ο Καρράς, που ονόμασε "παραδοξολόγημα" το κατά Διφωνίαν Σύστημα).
§12. Στα υπόλοιπα για το τι μπορούμε να ψάλλουμε σε μόρια και τι διαφορά έχει το 12,7 του Χρυσάνθου με το 12 της Επιτροπής (ας χρησιμοποιήσουμε λοιπόν απλή μέθοδο των τριών), θεωρώ πως απάντησα. Τώρα, γιατί δεν μπορούν κάποιοι να ακούσουν την "προφανή" εκτέλεση κατά διφωνίαν συστήματος στο "Τον Δεσπότην" από Ναυπλιώτη και Πρίγγο, δεν θα επανέλθω, γιατί είναι μάλλον γνωστοί οι λόγοι...
Ας μην είμαστε τόσο σίγουροι όμως ότι:
Άλλωστε πρώτα μαθαίνουμε ακουστικά το διάστημα και μετά το βλέπουμε θεωρητικά διατυπωμένο (πολλές φορές και να μην το δούμε πάλι καλά το ψάλλουμε)
Υ.Γ.1 Θα παρακαλούσα εφ' όσον υπάρξει απάντηση στις απόψεις που εκφράζω, να μην γίνει κατά τη γνωστή τακτική, απάντηση λέξη προς λέξη, διαφωνω σε όλα, ακόμα και ο τρόπος που αναπνέεις με βρίσκει αντίθετο, αλλά να περιοριστεί στα ουσιώδη, καθώς οι εφημερίδες και δυσανάγνωστες είναι, και αν αρχίσω και εγώ να απαντάω έτσι θα χρειαζόμαστε σε λίγο να στέλνουμε ...βιβλία ο ένας στον άλλο
ΥΓ2 Μήπως είναι καλό να αρχίσουμε να γράφουμε από κάτω και τις Πηγές καθώς και τη Βιβλιογραφία των θέσεών μας; Πάει μακριά η βαλίτσα αγαπητέ κύριε Κουμπαρούλη... :wink:
Υ.Γ.3 Το μέσα σε άγγιστρο κείμενο, είναι παρμένο από θεωρητικές τοποθετήσεις του αγαπητού φίλου και συναδέλφου, φυσικομαθηματικού και μουσικού Βασίλη Βέτσου, ειδήμονα του "μονοχόρδου" και των κλασματικά διατυπωμένων διαστηματικών προσεγγίσεων