υγ. Τὰ ἀνοίγω ὅλα μαζὶ καὶ φοβᾶμαι μὴν γίνῃ κομφούζιο... ἀλλὰ μιὰς καὶ ἔβαλα τὸν Μπρέγκελ παραπάνω: ἔχω τὴν ἐντύπωση ὅτι ὁ καθαυτὸ ψάλτης δὲν εἶναι ἀκριβῶς συνάδελφος τοῦ ἀναγνώστη, δηλαδὴ ἕνας ἀναγνώστης ποὺ τὰ λέει τραγουδιστά. Μπορεῖ νὰ εἶναι πλέον κατώτερος κληρικός, ἀλλὰ προέρχεται ἀπὸ τοὺς μουσικοὺς ποὺ παίζουν λ.χ. τὸν ἄσκαυλο στὸν πίνακα παραπάνω. Δηλαδὴ εἶναι ἕνας μουσικὸς ποὺ ἔχει ὅμως ἕνα εἰδικὸ συμβόλαιο μὲ τὴν ἐκκλησία: δὲν ξέρω (δὲν ξέρω, κυριολεκτικά) ἂν ἡ χειροθεσία εἶναι ἕνα εἶδος μίνι-χρίσματος, ἢ ἂν εἶναι ἁπλῶς μιὰ μεσαιωνικὴ σύναψη συμβολαίου ἐργασίας.
Ξαναγράφω λοιπὸν τί ὑποστηριζω ὄχι μὲ πάθος ἀλλὰ σὲ... πιατέλα. Μπορεῖ νὰ φαίνεται ὅτι ἔχουμε παραβίαση ἐθίμων. Στὴν πραγματικότητα ὅμως οἱ ψάλτριες ἔρχονται νὰ ἀποκαταστήσουν μιὰ διαταραγμένη σχεση μεταξὺ τοῦ ψάλτη αὐτοῦ, ποὺ εἶναι ἠ γέφυρα ἀνάμεσα στὸν ἀγροτικὸ κόσμο καὶ τὴν ὑπόλοιπη κοινωνία, μὲ τὸν ἐγγράμματο κόσμο. Τὀ ὅπλο τοῦ παραδοσιακοῦ μουσικοῦ εἶναι τὸ μουσικὸ ὄργανο. Γιἀ νἀ γίνῃ δεκτὸς στὴν ὁρθόδοξη ἐκκλησία, εἶναι ὑποχρεωμένος νὰ τὸ καταθέσῃ. Ὅταν ὅμως ἡ μουσικὴ γίνεται ὑπερβολικὰ ἐγγράμματη, δηλαδὴ ξεφύγῃ ἀπὸ τὸ πλαίσιο ποὺ ὁρίζει τὸ ὄργανο, ἔστω ὅπως εἶναι, φυλαγμένο στὴν ὁπλοθήκη, ἐμφανίζεται ἡ ψάλτρια σὰν ἀντίῤῥοπη δύναμη γιὰ νὰ ἐπαναφέρῃ τὴν μουσικὴ ἄρθρωση ἐντὸς τοῦ ῥεζίστρ, τοῦ βεληνεκοῦς τοῦ ἀγροτικοῦ κόσμου. Δηλαδὴ ὁ σύγχρονος ψάλτης ἔχει ἀποκοπῇ ἀπὸ τὸν παραδοσιακὸ καὶ κινδυνεύει νὰ καταρρεύσῃ τὸ οἰκοδόμημα, ποὺ θέλει καὶ τοὺς δύο, καὶ τὸν παραδοσιακὸ καὶ τὸν ἐγγράμματο. Οἱ γυναῖκες λοιπὸν.... ἐπιστρατεύονται διότι τὴν παράδοση τὴν ἔχουν στὸ αἷμα τους. Εἶναι μιὰ ὑποκειμενικὴ ἑρμηνεία. Δηλαδὴ ἐπειδὴ ὁ μόνος ποὺ ξέρει νὰ παίζει τὴν... τσαμπούνα, ἐκλιπόντος τοῦ μακαρίτη, εἶναι ἡ κόρη του, παίρνουμε τὴν κόρη.