Θα είχε ενδιαφέρον να ανέβει ένα ηχητικό ψάλτη με τέτοια διπλή φωνή.
Όσο για τη χειρονομία ο αυτοκράτορας Θεόφιλος που την ανέδειξε, ετύγχανε και εικονομάχος. Αυτό ίσως είναι και ο λόγος που δεν επιβίωσε ούτε σαν ανάμνηση (μαζί και με άλλες ανάλογες λατρευτικές συνήθειες).
Γιὰ τὴν ἀκρίβεια, ὁ Χρύσανθος γράφει ὅτι ἡ
χειρονομία ἐσῲζετο στὴν Βενετοκρατούμενη Κρήτη, παραθέτει δὲ δύο ὀνόματα, τὸν φιλόσοφο
Γεράσιμο Βλάχο Κρήτα καὶ τὸν πρωτοψάλτη Δημήτριο Ταμία. Αὑτὸ τὸ ξέρει ἀπὸ κάποια πηγή, ἡ ὁποία δὲν ἀποκλείεται νὰ συγκαταλέγεται στὰ ἔργα τοῦ πρώτου. Σκοπὸς τῆς διερεύνησης τῆς
χειρονομίας δὲν εἶναι κατανάγκην νὰ τὴν ἀναβιώσουμε. Αὐτὸ ποὺ ἐνδιαφέρει εἶναι νὰ ἐνισχυθοῦν ἢ νὰ ἀποῤῥιφθοῦν τὰ χρυσανθινὰ διαστήματα, γιὰ τὰ ὁποία ὑπάρχει γενικευμένη ἀπορία πόθεν ἦλθαν. Τὸ ἂν ἐπιβίωσε ἡ
χειρονομία γιὰ διδακτικοὺς σκοποὺς (
τὸ χέρι εἶναι τὸ μέσον τοῦ ἴσου, βλ. ἀντίστοιχες σωματικὲς ὁδηγίες γιὰ τὸν ῥυθμὸ) εἶναι ἕνα θέμα. Τὸ ἄλλο θέμα, ποὺ εἶναι τὸ σημαντικότερο, εἶναι νὰ διασαφηνιστοῦν τὰ διαστήματα, καὶ αὐτὸ μπορεῖ νὰ γίνῃ διὰ τῆς ἰστορικῆς ὀδοῦ. Ἡ δική μου (τραβηγμένη ὅπως πάντα) ὑπόθεση εἶναι ὅτι τὰ διαστήματα μαζι μὲ τὸ "μονόχορδο" εἶναι αἰγυπτιακῆς προέλευσης, ὅτι εἶναι προγενέστερα τῆς ἀραβικῆς κατάκτησης, ὅτι γιὰ αὐτὸ εἶναι "μπλού" - ἐπειδὴ εἶναι ἀφρικάνικα - καὶ ὅτι περάσαν ἀπὸ τὸν αἰγυπτιακὸ μοναχισμό, ποὺ ἦταν πολὺ ἰσχυρός, στὴν Ἅγια Πόλη, πάνω στὸν ἄξονα Ἁλεξάνδρεια-Σινά-Ἱερουσαλήμ. Ἱντιάνα Τζόουνς, ε; Ἡ
χειρονομία ὅμως εἶναι μιὰ ἄλλη ὀμάδα, καὶ σὲ αὐτὴν τὴν ὀμάδα ἀνήκει ὁπωσδηποτε τὸ
ἴσον. Τέλος, τί ἀξία ἔχουν τὰ παραπάνω γιὰ τὴν συζήτηση: ἅν ἄλλο κεφάλαιο τὰ διαστήματα, καὶ διαστήματα=ὀργανικὸ ὑπόδειγμα, δηλ. μονόχορδο, μπαγλαμᾶς, ταμπούρ, πιάνο, ἱσοκράτης, ἀτομικὸ ῥολόι, καὶ ἄλλη ἡ χειρονομία, τότε χειρονομία καὶ ἴσον μᾶς πᾶνε στὸ κεφάλαιο μουσικὴ ὅπου "ἀπαγορεύονται τὰ μουσικὰ ὄργανα" καὶ τὸ
ἴσον ἐντάσσεται σὲ αὐτὴν τὴν λογικὴ (ἀπαγορεύονται τὰ ὄργανα) καὶ νοηματοδοτεῖται ἐνδεχομένως ἀπὸ αὐτήν. Διόρθωση -χωρὶς ὄργανα, ἢ ἔστω χωρὶς
ἄπνοα ὄργανα. Tὀ ἱσοκράτημα μὲ αὐτὴν τὴν λογικὴ δὲν ἔχει τὴν ἔννοια "νὰ μεταφέρουμε τὰ 440 Hz ἀπὸ τὸ ταμποὺρ στὴν φωνή" - μᾶλλον τὸ ἀντίθετο - καὶ αὐτὸ ποὺ μένει εἶναι τὸ κορμί, καὶ ἐπίσης σημειωτέον σημειογραφία ποὺ δὲν ἔχε ἀναφορὰ σὲ χορδές, ὅπως τὸ δυτικὸ πεντάγραμμο!!! Καὶ κάτι τελευταῖο - παραδόξως αὐτὴ ἡ ἀπαγόρευση δὲν φαίνεται νὰ εἶναι μοναστικῆς προέλευσης ( πρβλ. καμπάνες, σήμαντρα, ἀκόμα καὶ μπαγλαμᾶς σύμφωνα μὲ τὸν Φ. Ἁνωγειανάκη) ἀλλὰ νὰ ἔρχεται ἀπὸ ἀλλοῦ. Στόχος τῆς εἰκονομαχίας, παρεμπιπτόντως, ἦταν σύμφωνα μὲ ὅλους τοὺς ἱστορικοὺς ὁ ὑπερδιογκωμένος μοναχισμός.