Δημοσιεύω την δική μου ερμηνεία περί αιτίας και σκοπού των έλξεων και του κανόνα που συναντάμε στην παλιά θεωρία "πάσα τριφωνία τον εαυτόν ήχο ποιεί".
Όλα τα υπολογίζω με βάση την αρχαία αρμονική η οποία όπως φαίνεται κατά αυτόν τον τρόπο ταιριάζει! Ήταν λάθος τον 19ο αιώνα να αλλάξουν τα διαστήματα και να θεωρήσουν την αρχαία αρμονική παρωχημένη και νεκρή*
Σε αυτό το σχήμα* φαίνονται όλες οι δυνατές έλξεις και το μέγεθος αυτών. Αλλοιώνονται οι ήχοι του πενταχόρδου συστήματος(παραλλαγή) ώστε να γίνεται συμφωνία τελείου τετραχόρδου(διπλοπαραλλαγή), σύμφωνα με τον κανόνα "
πάσα τριφωνία τον εαυτόν ήχο ποιεί"
=συμφωνία τετραχόρδου. Η αιτία των έλξεων δεν είναι οι γειτονικοί τους φθόγγοι, όπως αναφέρουν τα θεωρητικά του 20ου αιώνα, αλλά οι υπερκείμενοι ή υποκείμενοι τους ήχοι κατά το διά τεσσάρων σύστημα.
Τα αρχικά διαστήματα είναι κατά το
ορθό μαλακό διατονικό γένος, στα αρμονικά του Αριστόξενου (Πα 6 Βου 9 Γα 15 Δι). Οι έλξεις(τελευταία γραμμή) γίνονται επί του πενταχόρδου συστήματος(Τροχός-Παραλλαγή, πτοτελευταία γραμμή).
Στο πεντάχορδο ο σταθερός Δι του αμεταβόλου 15χόρδου συστήματος χαμηλώνει ώστε να συμφωνεί με τον χαμηλωμένο Νη, ο τόνος νη-πα δηλαδή μετατίθεται έτσι στον δι- κε (ο Δι είναι η μέση χορδή, στο αμετάβολο σύστημα είναι εστώς-σταθερός ήχος, στο πεντάχοδο κινείται για να συμφωνεί κατά αυτό )
Όταν ανεβαίνουμε τότε οι ήχοι έλκονται από τους πάνω απ' αυτών ήχους, που απέχουν τέσσερις φωνές, υψώνονται τόσο ώστε να συμφωνούν κατά τετράχορδο (με κίτρινο χρώμα στο σχήμα η ανύψωση των υποκείμενων φθόγγων)
Όταν κατεβαίνουμε τότε οι ήχοι έλκονται από τους κάτω απ' αυτών ήχους, που απέχουν τέσσερις φωνές, χαμηλώνουν τόσο ώστε να συμφωνούν κατά τετράχορδο (με πράσινο χρώμα στο σχήμα το χαμήλωμα των υπερκείμενων φθόγγων)
Παράδειγμα 1. Η αιτία λ.χ. που ο Γα έλκεται από τον Δι δεν είναι ο Δι αλλά ο άνω Ζω. Αυτή η έλξη είναι μικρή (+3 μόρια). Με περαιτέρω ανύψωση του Ζω (+3 μόρια), όταν ο Δι γίνεται πλάγιος τετάρτου, ο Γα υψώνεται περισσότερο (+6 μόρια). Μεγαλύτερη ανύψωση ο Γα δεν υφίσταται. Γίνεται κατανοητό, επομένως, πόσο εσφαλμένη είναι η έλξη του Γα από τον Δι όταν τριφωνεί ο πρώτος ήχος. Μόνο όταν το μέλος «περάσει» στον άγια και επεκταθεί άνω του Ζω έλκεται ο Γα προς τον Δι, εξ αιτίας του Ζω.
Παράδειγμα 2.
α) Ο δεύτερος ήχος βου προς τα πάνω αναφέρεται κατά τετράχορδο στον πρώτο ήχο κε, υψώνεται για να συμφωνήσει με τον κε, έτσι από δεύτερος ήχος γίνεται πρώτος στο μέλος. Αυτόν τον μετακινημένο δεύτερο ήχο που γίνεται και πρώτος τον λέμε πλάγιο δεύτερο.
β)Ο δεύτερος βου είναι στην θέση του, η οποία είναι ένα ημιτόνιο άνω του πρώτου πα, ώστε να είναι σε συμφωνία με τον δεύτερο ήχο ζω του διαπασών ή βαρύ, τρεις φωνές κάτω.
γ) Ο δεύτερος ήχος βου χαμηλώνει μια εναρμόνια δίεση προς τα κάτω για να συμφωνήσει με τον χαμηλωμένο κάτω ζω(τρίτος) του τροχού(ατζέμ), έτσι από δεύτερος γίνεται τρίτος, αυτόν τον χαμηλωμένο βου τον λέμε κατά τριφωνία τρίτο ή "βαρύ εναρμόνιο"
Παράδειγμα 3
Ο πρώτος ήχος Κε για να συμφωνήσει με τον βου φθείρεται-χαμηλώνει σε νενανώ ή β ήχο συνημμένων. Ο Κε συμφωνεί με τον άνω πα οπότε δεν μετακινείται άλλο προς τα πάνω (είναι λάθος δηλαδή η έλξη του κε προς τα πάνω, ο Κε στον τροχό είναι ούτως ή άλλως "υψωμένος" αφού ο δι-κε είναι υπερμείζων τόνος (15 μόρια). Πολλοί (συνήθως οι ακόλουθοι της θεωρίας Σ. Καρά) κάνουν το λάθος και ψάλλουν μικρό απλό μείζονα κε 12 μορίων και όταν το μέλος πάει ψηλά κάνουν δίεση)
Όλες αυτές οι μεταβολές-έλξεις γίνονται στο μέλος χωρίς να υπάρχει απαραίτητα φθορά, χωρίς να υπάρχει σημειωμένη έλξη. Είναι σύμφωνα με την ακουστική παράδοση και είναι φυσικές μεταβολές, δεν ακούγονται σαν διέσεις, γίνονται για να υπάρχει συμφωνία στα διάφορα συστήματα ήχων όπου κινείται η μελωδία.
*Το σχήμα είναι από την εργασία μου «Προσεγγίσεις σε θεωρητικά ζητήματα της εκκλησιαστικής μουσικής» που περιέχει όλα τα βασικά στοιχεία της αρμονικής, τον τρόπο και την λογική με την οποία γίνεται η παραλλαγή των ήχων, και πρωτοδημοσιεύτηκε στο συλλογικό ψαλτικομουσικολογικό έργο «Μαθηματάριον: Ἑρμηνευτικὴ καὶ Μουσικολογικὴ Σπουδή», που έγινε με την επιμέλεια και τον συντονισμό του φιλολόγου και πρωτοψάλτου κ. Κωνσταντίνου Σκαρμούτσου (έκδοσης Ι. Μ. Παρακλήτου Ωρωπού). 
Θέλει πολύ χρόνο, πολλά ακούσματα κυριολεκτικά από παντού και ενασχόληση.Λόγω σχολής δε μπορώ να διαθέσω όλο το χρόνο που θέλω.
