Αιώνας αφανισμού της αρμονικής μας ο 21ος αι. -μη γένοιτο-, μέσα από το πρίσμα του Πλουτάρχου.

[Κωσταντής1]

Κατ' εμέ μία είναι η μουσική, έτσι ισχύουν αυτά που λένε οι Ινδοί και στην δική μας μουσική.
Η μουσική φαίνεται να έχει ή κοινή ρίζα ή έχει κοινή πορεία εδώ και πολλές χιλιετίες.
Υπάρχουν δύο κινήσεις της φωνής η συνεχής και η διαστηματική (βλ αρμονικά Αριστόξενου). Το γκλισάντο υπάρχει μεταξύ των συλλαβών χωρίς να θεωρείται διαστηγματική μεταβολή, μπορείς δηλαδή να σύρεις την φωνή σου από τον νη απευθείας ανεβαίνοντας στον δι.

υγ. Αὐτὸ εἶναι Ῥαβέλ. Δὲν ἔχει καμια "συνεχὴ" μεταβολὴ ἢ γλισάντο ἢ πορταμέντο, δὲν ἔχει "καλλωπισμό", εἶναι 100 τοῖς ἑκατὸ διατονικό! Καὶ τὰ διαστήματα ποὺ διασχίζει εἶναι πάντοτε σταθερότατα. Αὐτὸς μὲ κοσμικοὺς ὅρους ἦταν καλλιτέχνης σπουδαῖος. Καὶ μπορεῖ νὰ γίνῃ ὑπόδειγμα μελέτης. Διότι ἀκούγεται νὰ ξέρει τί ψέλνει σὲ κάθε δευτερόλεπτο! Δὲν κάνει οὔτε μία "ἀποτζιατούρα"! Ἁπλῶς ἀνεβοκατεβαίνει τὴν κλίμακα μὲ φοβερὴ αὐτοπεποίθηση. Πςςςςς!

 

[Κωσταντής1]

Τα γένη και οι χρόες αυτών δεν είναι κατηγορίες κλιμάκων με συγκεκριμένα διαστήματα. Δεν υπάρχουν δηλαδή τραγούδια σε διατονικό ή χρωματικό γένος.
Τα γένη και οι χρόες είναι μεταβολές των ήχων (φθόγγων), οι οποίες γίνονται εντός του τετραχόρδου, δεν είναι τίποτα άλλο παρά έλξεις.
Οι φθόγγοι-ήχοι έλκονται στην βάση του τετραχόρδου.
Το τετράχορδο είναι Υπάτη(Πα) 6 παρυπάτη(βου) 12 λιχανός(γα) 12 δι (νήτη ή μέση χορδή στο 15χορδο),
Όταν ψάλλουμε ή τραγουδάμε τραβάμε κάτω την λιχανό χορδή τον γα δηλαδή ο οποίος έλκεται όπως και ο επίσης κινούμενος βου από τον σταθερό ήχο Πα. Το ίδιο γίνεται σε όλα τα τετράχορδα, έτσι και στο Κε ζω νη πα ο νη έλκεται-μαλακώνει όπως είπα προς τα κάτω. Έτσι δηλαδή προκύπτει κι ο μεγάλος Νη-Πα που πρώτος έθιξε ο Γεώργιος Μιχαλάκης στο σημαντικότερο θέμα όλης της μουσικής ιστορίας "Περί του διαστήματος ΝΗ-ΠΑ".
Επισυνάπτω ηχητικό.
Οι δυτικοί μουσικολόγοι δεν έχουν πάρει μυρωδιά, όπως και οι δικοί μας και η καταστροφή της μουσικής από τους ειδικούς συνεχίζεται.
Θα μου πείτε, εσύ τώρα μας το παίζεις φωστήρας; Δεν ξέρω τι το παίζω, απλά βρήκα κάποια πραγματάκια, τα οποία δουλεύουν, με βοηθούν και τα κοινοποιώ.

Επισυνάπτω και ηχητικό.

Πές μου ἂν ἔχω καταλάβῃ σωστὰ ὅποτε καὶ ἂν θέλεις, καὶ θὰ κάταλάβῃς καὶ μένα τὸ ὄποιο χαμηλὸ ἐπιπεδό μου. Ἑσὺ (καὶ ἄλλοι φαντάζομαι) λὲς ὅτι ἔχει διατηρηθῇ στὴν προφορικὴ παράδοση μέχρι σημερα ἀναλλοίωτο τὸ ἀρχαιοελληνικὸ μουσικὸ σύστημα. Ὑπονοεῖς κιόλας ὅτι εἶναι διαταξικό, δηλαδὴ ἐφόσον τὸ ἀκοῦς καὶ στὰ δημοτικὰ καὶ στὸ ψάλσιμο, δὲν ἀνήκει σὲ μιὰ συγκεκριμένη κοινωνικὴ τάξη, ἱερατικὴ ἢ ἄλλη. Λὲς ὅτι τὸ μουσικὸ σύστημα αὐτὸ εἶναι βασισμένο στὸ τετράχορδο, μὲ ἄλλα λόγια στὴν τετράχορδη λύρα. Ἅρα δὲν εἶναι διατονικό, δηλαδὴ δὲν βασίζεται στὴν ὀκτάβα, ἔτσι δὲν εἶναι; Αὐτὸ ἔλεγαν καὶ ἄλλοι σὰν κριτικὴ στὴν μεταῥῥύθμιση τῶν τριῶν διδασκάλων, δηλαδὴ ὅτι αὐτοὶ εἰσήγαγαν τὴν δυτικὴ λογικὴ σὲ μιὰ μουσικὴ ποὺ δὲν ἔχει τέτοια δομή.

 

[evangelos]

Πές μου ἂν ἔχω καταλάβῃ σωστὰ ὅποτε καὶ ἂν θέλεις, καὶ θὰ κάταλάβῃς καὶ μένα τὸ ὄποιο χαμηλὸ ἐπιπεδό μου. Ἑσὺ (καὶ ἄλλοι φαντάζομαι) λὲς ὅτι ἔχει διατηρηθῇ στὴν προφορικὴ παράδοση μέχρι σημερα ἀναλλοίωτο τὸ ἀρχαιοελληνικὸ μουσικὸ σύστημα. Ὑπονοεῖς κιόλας ὅτι εἶναι διαταξικό, δηλαδὴ ἐφόσον τὸ ἀκοῦς καὶ στὰ δημοτικὰ καὶ στὸ ψάλσιμο, δὲν ἀνήκει σὲ μιὰ συγκεκριμένη κοινωνικὴ τάξη, ἱερατικὴ ἢ ἄλλη. Λὲς ὅτι τὸ μουσικὸ σύστημα αὐτὸ εἶναι βασισμένο στὸ τετράχορδο, μὲ ἄλλα λόγια στὴν τετράχορδη λύρα. Ἅρα δὲν εἶναι διατονικό, δηλαδὴ δὲν βασίζεται στὴν ὀκτάβα, ἔτσι δὲν εἶναι; Αὐτὸ ἔλεγαν καὶ ἄλλοι σὰν κριτικὴ στὴν μεταῥῥύθμιση τῶν τριῶν διδασκάλων, δηλαδὴ ὅτι αὐτοὶ εἰσήγαγαν τὴν δυτικὴ λογικὴ σὲ μιὰ μουσικὴ ποὺ δὲν ἔχει τέτοια δομή.

Δεν αναφέρθηκα καθόλου σε κοινωνικές τάξεις, τι σχέση έχει αυτό με το θέμα και πως σου ήρθε αυτός ο συνειρμός;!
Το διατονικό, το χρωματικό, το εναρμόνιο είναι γένη, το τετράχορδο, το πεντάχορδο η οκτάβα είναι συστήματα, άλλο το ένα άλλο το άλλο. Αν είναι κάτι διατονικό γένος δεν παίζει ρόλο αν είναι το τετράχορδο ή η οκτάβα, το τετράχορδο είναι απλά υποδιαίρεση της οκτάβας, το μικρότερο σύστημα στο οποίο μπορεί να οριστεί το γένος.
Λοιπόν Διατονικό είναι το γένος στο οποίο ο ο τόνος παρανήτη-νήτη (γα-δι) είναι μικρότερος η ίσος σε μέγεθος με το άθροισμα των υπολοίπων διαστημάτων υπάτη-παρανήτη (πα-γα), αν είναι μεγαλύτερος τότε έχουμε χρωματικό ή εναρμόνιο γένος και το άθροισμα των υπολοίπων διαστημάτων ονομάζεται πυκνό

 

[Κωσταντής1]

Δεν αναφέρθηκα καθόλου σε κοινωνικές τάξεις, τι σχέση έχει αυτό με το θέμα και πως σου ήρθε αυτός ο συνειρμός;!
Το διατονικό, το χρωματικό, το εναρμόνιο είναι γένη, το τετράχορδο, το πεντάχορδο η οκτάβα είναι συστήματα, άλλο το ένα άλλο το άλλο. Αν είναι κάτι διατονικό γένος δεν παίζει ρόλο αν είναι το τετράχορδο ή η οκτάβα, το τετράχορδο είναι απλά υποδιαίρεση της οκτάβας, το μικρότερο σύστημα στο οποίο μπορεί να οριστεί το γένος.
Λοιπόν Διατονικό είναι το γένος στο οποίο ο ο τόνος παρανήτη-νήτη (γα-δι) είναι μικρότερος η ίσος σε μέγεθος με το άθροισμα των υπολοίπων διαστημάτων υπάτη-παρανήτη (πα-γα), αν είναι μεγαλύτερος τότε έχουμε χρωματικό ή εναρμόνιο γένος και το άθροισμα των υπολοίπων διαστημάτων ονομάζεται πυκνό

Ἅψογα. Ἕμμεσα ἀναφέρθηκες σὲ κοινωνικὲς τάξεις, ὑπονοῶντας ἢ καὶ διατυπώνοντας ἄμεσα τὴν ἄποψη ὅτι ὁ μέχρι καὶ σήμερα ἢ πρόσφατα δημοτικὸς πολιτισμὀς διέσωσε τὴν κληρονομιὰ τῆς ἀρχαιότητας καὶ ὑπακούει στοὺς ἴδιους νόμους - αὐτὸ λὲς συνέχεια, ἐκτὸς καὶ ἂν κάνουν πουλάκια τὰ μάτια μου! Τὰ τεκμήρια τῆς ἀρχαιότητας ἔρχονται ἀπὸ τὶς ἀνώτερες, τὶς ἐγγράμματες τάξεις τῆς ἀρχιότητας. Αὐτὸς ἦταν ὁ συνειρμός.

 

[Κωσταντής1]

Δεν αναφέρθηκα καθόλου σε κοινωνικές τάξεις, τι σχέση έχει αυτό με το θέμα και πως σου ήρθε αυτός ο συνειρμός;!
Το διατονικό, το χρωματικό, το εναρμόνιο είναι γένη, το τετράχορδο, το πεντάχορδο η οκτάβα είναι συστήματα, άλλο το ένα άλλο το άλλο. Αν είναι κάτι διατονικό γένος δεν παίζει ρόλο αν είναι το τετράχορδο ή η οκτάβα, το τετράχορδο είναι απλά υποδιαίρεση της οκτάβας, το μικρότερο σύστημα στο οποίο μπορεί να οριστεί το γένος.
Λοιπόν Διατονικό είναι το γένος στο οποίο ο ο τόνος παρανήτη-νήτη (γα-δι) είναι μικρότερος η ίσος σε μέγεθος με το άθροισμα των υπολοίπων διαστημάτων υπάτη-παρανήτη (πα-γα), αν είναι μεγαλύτερος τότε έχουμε χρωματικό ή εναρμόνιο γένος και το άθροισμα των υπολοίπων διαστημάτων ονομάζεται πυκνό

Τὸ εἰδικό μου ἐρώτημα εἶναι τὸ ἑξῆς.

Ἐφόσον τὸ μικρότερο σύστημα εἶναι τὸ τετράχορδο, καὶ ἀποτελεῖ αὐτὸνομο σύστημα, μιλᾶμε γιὰ τετράχορδο ποὺ καλύπτει εὖρος συχνοτήτων μιᾶς τετάρτης, ἢ καὶ παραπάνω; Ἢ ὄχι; Νὰ τὸ δώσω παραστατικά.

Λένε, ὅτι οἱ ἀρχαῖοι καὶ οἱ νεώτεροι δὲν ἔχουν κάθετη ἁρμονία - πολυφωνία. Μήπως τὸ πιὸ στοιχειῶδες ἀπὸ τὰ τρία συστήματα ποὺ ἀνέφερες, τὸ τετράχορδο, ἀντιστοιχεῖ σὲ ἕναν μουσικὸ πολιτισμὸ ποὺ ἀντιλαμβάνεται τὴν ΠΕΜΠΤΗ σὰν ὀκτάβα ἢ ἡμιοκτάβα; Καὶ ἐκεί, εἶναι τὸ ὅλο μυστικό; Δὲς λ.χ. τὶς συζητήσεις περὶ ἐλαττωμένης καὶ αὐξημένης πέμπτης.

Ἃς πάρουμε μιὰ στοιχειώδη μελῳδία ποὺ τὴν ξέρουν ὅλοι, τὸ Φρὲρ Ζὰκ (Ἀ-δελ-φέ μου... Για-κου-μῆ(!)). Φρέ-ρε Ζά-κε (δις), Ντορ-με βου; (δις)... = Ντο, Ρε, Μι, Ντο (δις), Μι,Φα, Σολ... (δις)... = στὸ ἑπτάχορδο, Γα-Δι-κΕ-Γα (δις), κΕ - ζΩ - νΗ... (δις)... Τί γίνεται ὅμως στὸ τετράχορδο σύστημα Γα Δι Κε ΖΩ; Ἀντὶ γιὰ νΗ (ποὺ δὲν ἔχει) ὁ κιθαρῳδὸς ξανακρούει τὸ Γα! Κάνει κύκλο τὶς τέσσερεις χορδές. Δηλαδὴ ἀντὶ γιὰ μι-φα-σολ παίζει μι-φα-ντο. Τὸ σὸλ (πέμπτη) ἐξυπακούεται ἀπὸ τὴν τονική (πρώτη)! Δηλαδὴ οἱ ἁρμονικοὶ τῆς κάθε χορδῆς τοῦ τετραχόρδου (μὲ τὴν πυθαγόρειο σειρά μεν, ἀλλὰ ἀπὸ τὰ 2/3, ὄχι τὸ 1/2) ἐκλαμβάνονται καὶ αὐτοὶ ὡς φθόγγοι, μὲ βάση τὴν ὑπόδειξη τῆς μελῳδίας. Οὑσιαστικὰ ξανακρούοντας τὸ Γα ἀντὶ τοῦ ἀνύπαρκτου στὴν λύρα νΗ, ἔχεις αὐτομάτως μιὰ νοητὴ συγχορδία πέμπτης Γα-Νη = Ντο-Σολ (παρένθεση γιὰ μένα πΑ=λα (δίεση-σι ὕφ.)). Νάτη, ἡ κάθετη ἀρμονία ! ποὺ ὑποτίθεται ὅτι δὲν ἔχουν οἱ ἀρχαῖοι! Ὑπάρχει περίπτωση νὰ ἱσχύει αὐτὸ ποὺ περιγράφω;

Διότι ἂν ἴσχυε (ὅτι οἱ ἀρχαῖοι ἦταν συνηθισμένοι νὰ ἀκοῦν τὴν πέμπτη σὰν ἡμιοκτάβα) θὰ μᾶς ἐξηγοῦσε ἴσως μὲ τὸν ἁπλούστερο τρόπο γιατὶ λ.χ. ἡ χρυσανθινὴ ὁκτάβα τοῦ πρώτου ἦχου εἶναι δύο τετράχορδα μιὰ πέμπτη διαφορά. Γιατὶ ὁ Οἱκονομου λέει ὅτι ὁ ἐπίτριτος (3/4) εἶναι τὸ θεμέλιο τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς. Γιατὶ "δυσκολέυονται" οἰ σημερινοὶ μὲ τὴν χρυσανθινὴ κλίμακα, καὶ ἄλλα πολλά. Προσθ.: θὰ σοῦ ἐξηγοῦσε ἀκόμα καὶ τὴν ἀνάγκη τοῦ... λεγκάτο, ὄχι στακάτο: πρέπει νὰ ἀντηχοῦν καὶ ὄχι νὰ παύουν οἰ ἁρμονικὲς τῆς προηγούμενης νότας ὥστε νὰ μὴν σπάει ἡ νοηματικὴ ἀλληλουχία τῶν ἁρμονικῶν.

 

[evangelos]

Τὸ εἰδικό μου ἐρώτημα εἶναι τὸ ἑξῆς.

Ἐφόσον τὸ μικρότερο σύστημα εἶναι τὸ τετράχορδο, καὶ ἀποτελεῖ αὐτὸνομο σύστημα, μιλᾶμε γιὰ τετράχορδο ποὺ καλύπτει εὖρος συχνοτήτων μιᾶς τετάρτης, ἢ καὶ παραπάνω; Ἢ ὄχι; Νὰ τὸ δώσω παραστατικά.

Λένε, ὅτι οἱ ἀρχαῖοι καὶ οἱ νεώτεροι δὲν ἔχουν κάθετη ἁρμονία - πολυφωνία. Μήπως τὸ πιὸ στοιχειῶδες ἀπὸ τὰ τρία συστήματα ποὺ ἀνέφερες, τὸ τετράχορδο, ἀντιστοιχεῖ σὲ ἕναν μουσικὸ πολιτισμὸ ποὺ ἀντιλαμβάνεται τὴν ΠΕΜΠΤΗ σὰν ὀκτάβα ἢ ἡμιοκτάβα; Καὶ ἐκεί, εἶναι τὸ ὅλο μυστικό; Δὲς λ.χ. τὶς συζητήσεις περὶ ἐλαττωμένης καὶ αὐξημένης πέμπτης.

Ἃς πάρουμε μιὰ στοιχειώδη μελῳδία ποὺ τὴν ξέρουν ὅλοι, τὸ Φρὲρ Ζὰκ (Ἀ-δελ-φέ μου... Για-κου-μῆ(!)). Φρέ-ρε Ζά-κε (δις), Ντορ-με βου; (δις)... = Ντο, Ρε, Μι, Ντο (δις), Μι,Φα, Σολ... (δις)... = στὸ ἑπτάχορδο, Γα-Δι-κΕ-Γα (δις), κΕ - ζΩ - νΗ... (δις)... Τί γίνεται ὅμως στὸ τετράχορδο σύστημα Γα Δι Κε ΖΩ; Ἀντὶ γιὰ νΗ (ποὺ δὲν ἔχει) ὁ κιθαρῳδὸς ξανακρούει τὸ Γα! Κάνει κύκλο τὶς τέσσερεις χορδές. Δηλαδὴ ἀντὶ γιὰ μι-φα-σολ παίζει μι-φα-ντο. Τὸ σὸλ (πέμπτη) ἐξυπακούεται ἀπὸ τὴν τονική (πρώτη)! Δηλαδὴ οἱ ἁρμονικοὶ τῆς κάθε χορδῆς τοῦ τετραχόρδου (μὲ τὴν πυθαγόρειο σειρά μεν, ἀλλὰ ἀπὸ τὰ 2/3, ὄχι τὸ 1/2) ἐκλαμβάνονται καὶ αὐτοὶ ὡς φθόγγοι, μὲ βάση τὴν ὑπόδειξη τῆς μελῳδίας. Οὑσιαστικὰ ξανακρούοντας τὸ Γα ἀντὶ τοῦ ἀνύπαρκτου στὴν λύρα νΗ, ἔχεις αὐτομάτως μιὰ νοητὴ συγχορδία πέμπτης Γα-Νη = Ντο-Σολ (παρένθεση γιὰ μένα πΑ=λα (δίεση-σι ὕφ.)). Νάτη, ἡ κάθετη ἀρμονία ! ποὺ ὑποτίθεται ὅτι δὲν ἔχουν οἱ ἀρχαῖοι! Ὑπάρχει περίπτωση νὰ ἱσχύει αὐτὸ ποὺ περιγράφω;

Διότι ἂν ἴσχυε (ὅτι οἱ ἀρχαῖοι ἦταν συνηθισμένοι νὰ ἀκοῦν τὴν πέμπτη σὰν ἡμιοκτάβα) θὰ μᾶς ἐξηγοῦσε ἴσως μὲ τὸν ἁπλούστερο τρόπο γιατὶ λ.χ. ἡ χρυσανθινὴ ὁκτάβα τοῦ πρώτου ἦχου εἶναι δύο τετράχορδα μιὰ πέμπτη διαφορά. Γιατὶ ὁ Οἱκονομου λέει ὅτι ὁ ἐπίτριτος (3/4) εἶναι τὸ θεμέλιο τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς. Γιατὶ "δυσκολέυονται" οἰ σημερινοὶ μὲ τὴν χρυσανθινὴ κλίμακα, καὶ ἄλλα πολλά. Προσθ.: θὰ σοῦ ἐξηγοῦσε ἀκόμα καὶ τὴν ἀνάγκη τοῦ... λεγκάτο, ὄχι στακάτο: πρέπει νὰ ἀντηχοῦν καὶ ὄχι νὰ παύουν οἰ ἁρμονικὲς τῆς προηγούμενης νότας ὥστε νὰ μὴν σπάει ἡ νοηματικὴ ἀλληλουχία τῶν ἁρμονικῶν.

Γιατί σκέφτεσαι τόσο πολύπλοκα;
Το τετράχορδο και μία τετάρτη είναι το αυτό. Η τετράχορδη λυρα ήταν ένα πρωιμο στάδιο. Η επτάχορδη λυρα ήταν η αρχαία λυρα. Όλα τα συστήματα, τετράχορδο,πεντάχορδο οκτάχορδο ήταν σε χρήση απο την αρχαιότητα. Αυτά που γράφεις πάντως είναι εκτός θέματος.

 

[Κωσταντής1]

Λοιπὸν τὸ τετράχορδο καὶ ἡ τετάρτη, τὸ ἕνα καὶ τὸ αὑτό. Ὅχι, δὲν εἶμαι νομίζω ἐκτὸς θέματος, ἐὰν ὁ "ἀφανισμὀς" τῆς ἁρμονικῆς ὀφείλεται σὲ αὐτὸ ποὺ περιέγραψα, δηλαδὴ τὴν λειτουργία τῆς πέμπτης σὰν ἡμιοκτάβας. Ναί, ἂν ὄχι.

 

[evangelos]

Λοιπὸν τὸ τετράχορδο καὶ ἡ τετάρτη, τὸ ἕνα καὶ τὸ αὑτό. Ὅχι, δὲν εἶμαι νομίζω ἐκτὸς θέματος, ἐὰν ὁ "ἀφανισμὀς" τῆς ἁρμονικῆς ὀφείλεται σὲ αὐτὸ ποὺ περιέγραψα, δηλαδὴ τὴν λειτουργία τῆς πέμπτης σὰν ἡμιοκτάβας. Ναί, ἂν ὄχι.

Αυτό που περιέγραψες είναι άσχετο με το θέμα. Ο όρος ημιοκτάβα δεν στέκει διότι η οκτάβα είναι ένα τετράχορδο μαζί με ένα πεντάχορδο [(2/3)*(3/4)=1/2], δεν χωρίζεται η οκτάβα στα δύο.
Η χαοτική σου σκέψη δεν σε βοηθά κι έχεις διαλύσει όλα τα θέματα, εκτός κι αν το κάνεις επίτηδες .

Το θέμα είναι ο αφανισμός της χρόας του μαλακού διατόνου, για τον ίδιο λόγο που περιγράφει και ο (ψευδο)Πλούταρχος στο "Περί μουσικής ", την μη διάκριση δηλαδή του υπερμείζονα(8/9 ή 15 μόρια) από τον μείζονα τόνο(7/8 ή 12 μόρια), που η διαφορά τους είναι η εναρμόνια δίεση (3 μόρια).
Το θέμα αυτό φωτίζει ξανά την σύγχρονη διαστρέβλωση της μουσικής, να θεωρείται η ορθή αρμονική με τον μεγάλο Νη-Πα -που έχει σωθεί κυρίως απο τους Κωνσταντινουπολίτες- ως "παραποιημένη κλίμακα ". Κάνουν δηλαδή την "αναισθησία" τους, όπως λέει κι ο Πλουταρχος, επιστήμη ! Παραποιημένος είναι ο συλλογισμός τους, που αντί να έχουν αφετηρία την προφορική παράδοση και να καταλήγουν στις γραπτές πηγές το πάνε ανάποδα κι επιμένουν ότι έτσι είναι το σωστό.

Αν θες να γράψεις επί του θέματος έχει καλώς αλλιώς αν συνεχίσεις να είσαι εκτός θέματος δεν απαντώ άλλο. Καλημέρα

 

[Κωσταντής1]

Εἶμαι ἐντὸς θέματος. Λέω - γιατὶ παύουν νὰ ἀντιλαμβάνονται ὅλα αὐτὰ τὰ ἀκριβῆ διαστήματα ποὺ ἀναφέρει ὁ ψευδο-Πλούταρχος; Ἁπάντηση. Ἑπειδὴ δὲν τοῦς χρειάζονται, καθότι δὲν γίνεται σύνθεση πλέον ἐπὶ τῶν ἁρμονικῶν, ἀλλὰ μόνο ἐπὶ τῶν θεμελίων φθόγγων. Τὸν ἄλλον τὸν ἐνδιαφέρει ἂν εἶναι τόνος-ἡμιτόνιο ἢ τόνος-τόνος, ὄχι τί τόνος εἶναι. Τὸν ἐνδιέφερε τί ἀκριβῶς τόνος εἶναι, μείζων, ὑπερμείζων κ.λπ. ὅταν ἡ μελῳδικὴ γραμμὴ γινόταν καὶ μὲ τὶς ἁρμονικές, πρᾶγμα ποὺ ἀπαιτοῦσε πλήρη ἀκρίβεια συχνοτήτων στοὺς θεμελίους. Ἅν μιᾶς νότας ἡ πρώτη, δεύτερη ἁρμονικὴ ἐκλαμβάνεται ὡς φθόγγος, μικρὴ μετατόπιση τῆς νότας προκαλεῖ μεγάλη μετατόπιση τῶν ἁρμονικῶν της. Μὴν βιάζεσαι νὰ βγάζεις ἐκτὸς θέματος κάτι ποὺ δὲν καταλαβαίνεις μὲ τὴν πρώτη.