Άνοιγμα και κλείσιμο βημοθύρων και καταπετάσματος.

[MTheodorakis]

Αὐτὸ ποὺ λέτε, ποὺ τὸ εἴδατε; Σέ ποιὸ ΤΑΣ κεφ. ε' ;

Εἰς τό ΤΑΣ κεφ. ε' τοῦ 2010 (σ. 93 κ.ἐ.) βλέπω :

«Εἰσελθόντες δὲ οἱ ἀδελφοὶ καὶ ποιήσαντες τὰς συνήθεις μετανοίας ἔμπροσθεν τῶν ἁγίων θυρῶν»

«Μετὰ δὲ τὸ πληρῶσαι τοῦ θυμιᾶν, [ὁ ἱερεὺς] βαλὼν μετάνοιαν ἔμπροσθεν τῶν ἁγίων θυρῶν καὶ εἰς τοὺς χοροὺς ὡς σύνηθες»

«ποιεῖ μετάνοιαν ἔμπροσθεν τῶν ἁγίων θυρῶν καὶ εἰς τοὺς χοροὺς ἀνὰ μίαν»

(βλέπε καὶ τὰ σχόλια τοῦ γέροντος Δοσιθέου)

Ἐπειδὴ στὸν ὄρθρο, σὲ ἀντίθεση μὲ τὸν ἑσπερινό, εἰσέρχεται ὁ ἱερεὺς στὸ βῆμα γιὰ νὰ ἐκφωνήσει τὸ «Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν...», γι' αὐτὸ ἔγραψα ὅτι εἶναι ἀνοικτὰ τὸ βῆλον καὶ τὰ ἅγια θύρια. Δὲν τὸ ἔχω ἐρευνήσει περισσότερο.

Ὑπάρχει καὶ ἡ ἑξῆς μαρτυρία, τὴν ὁποία δὲν δέχομαι ἀνεπιφύλακτα:

«...λέγονται αἱ αἰτήσεις[1] παρὰ τοῦ ἱερέως ἔμπροσθεν τῶν ἁγίων θυρῶν»
(χφ. Paris. gr. 386 ΤΑΣ ιε' αἰ. φ. 152r-v).
[1] Πληρωτικά.

 

[Rethymno force 33]

Στο Όρος κλείονται τα βημόθυρα και το βήλο (ή καταπέτασμα) μετά την Μ. Είσοδο και ανοίγουν μετά το "Μετά φόβου..." αν θυμάμαι καλά (είχα λάβει μέρος ως Διάκος σε λειτουργία). Επίσης, σε "ψιλή" καθημερινή ο Εσπερινός γίνεται με ανοικτό το βήλο και κλειστά τα βημόθυρα, καθότι όλα τα Ιερατικά λέγονται εκτός (εξού και το ότι το στασίδι του εφημερίου βρίσκεται εκτός Βήματος, όπως και ειδική θήκη με Ιερατικό είτε στο τέμπλο είτε σε παραπλήσιο κίονα στα περισσότερα Μοναστήρια).

Επίσης, από τις πολύ ωραίες "Αποκρίσεις προς τον Πατρ. Μόσχας" που ανέβασε ο @Shota εδώ φαίνεται ότι υπήρχε διαφοροποίηση στο θέμα, ανάλογα με το αν λειτουργεί Αρχιερεύς ή Ιερέυς μόνος του, ειδικά στο πρώτο τμήμα της Λειτουργίας. Από ό,τι κατάλαβα (μπορεί να σφάλω) τα βημόθυρα κλείονται στο "Ευλογημένη..." όταν λειτουργεί μόνος του Ιερεύς και ξανανοίγουν στους Μακαρισμούς, προ της Μικράς Εισόδου. Αντιθέτως, λόγω διαφορετικών συμβολισμών, στην Αρχιερατική Λειτουργία είναι εξαρχής ανοικτά.
Επίσης, από το σημείο που αναφέρεται ότι ανοίγουν "τας επάνω θύρας του βήματος" (σελ. 342) μετά την εκφώνηση "Τας θύρας, τας θύρας" στην Αρχιερατική Λειτουργία, μάλλον υπονοείται ότι μέχρι τότε ήσαν κλειστά. Δεν βρήκα λεπτομέρειες ενδιάμεσα. Ίσως να υπονοούνται ως αυτονόητες. Το ότι "τας επάνω θύρας" εννοεί το βήλο το βλέπουμε στην σελ. 328 που λέει "το δε καταπέτασμα αφήνει ανοικτόν; ήγουν τας απάνω θύρας".

Υ/γ Να προσθέσω επίσης ότι, όπως φαίνεται από μαρτυρίες αρχαίων Πατέρων (εν οίς και ο Χρυσόστομος), αλλά και από αρχαιολογικά τεκμήρια, στην αρχαία Εκκλησία είχαν καθιερωθεί δύο καταπετάσματα, το ένα στην Ωραία Πύλη και το άλλο πέριξ του Κιβωρίου (πιθανόν χωρισμένο σε 4 τμήματα μεταξύ των κιόνων). Υπάρχει πιθανότητα, σύμφωνα με κάποιους ερευνητές, η άρση και το τράνταγμα του αέρα πάνω από τον κεκυφώτα Αρχιερέα κατά την διάρκεια του "Πιστεύω..." να είναι ανάμνηση εκείνου του εσωτέρου καταπετάσματος, που προφανώς σηκωνόταν από τους Ιερείς για να εποπτεύσει ο Αρχιερεύς κεκυφώς τα Δώρα κατά την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως.

Μιας και μιλάμε για Άγιο Όρος, στο Ιεροδιακονικόν της Σίμωνος Πέτρας αναφέρεται πως ο διάκονος μετά τη συναπτή της γ ωδής απεκδύεται στη στολή του. Την συναπτή της στ ωδής τη λέει ο ιερέας? Γνωρίζεται τι συμβαίνει στο Άγιο Όρος και από ποιο μέρος του ορθρου ο διάκονος ξεκινάει να απαγγέλει τις αιτήσεις?
Επίσης μπορείτε να μου αναφέρεται ποιες ακολουθίες στο Άγιο Όρος τελούνται στο κυρίως ναό και ποιες στη λιτή.
Ευχαριστώ.

 

[Shota]

Nicholas Melvani, The Middle Byzantine Sanctuary Barriers of Mount Athos: Templon and Iconostasis

https://www.academia.edu/14162721/T...rriers_of_Mount_Athos_Templon_and_Iconostasis

 

[Deacon]

Μιας και μιλάμε για Άγιο Όρος, στο Ιεροδιακονικόν της Σίμωνος Πέτρας αναφέρεται πως ο διάκονος μετά τη συναπτή της γ ωδής απεκδύεται στη στολή του. Την συναπτή της στ ωδής τη λέει ο ιερέας? Γνωρίζεται τι συμβαίνει στο Άγιο Όρος και από ποιο μέρος του ορθρου ο διάκονος ξεκινάει να απαγγέλει τις αιτήσεις?

Αν θυμάμαι καλά, έτσι γίνεται, ειδικά στις Πανηγύρεις, που έχει Καταβασίες στο τέλος της Ωδής κ.λπ. Θυμιάζει στην α' ωδή, λέει την συναπτή στην γ'. Μετά, εμφανίζεται πάλι στην θ' ωδή για να θυμιάσει και να πεί την συναπτή μετά την Καταβασία της θ΄. Δεν ξέρω αν το τηρούν γενικώς και τις καθημερινές που είναι συντομότερος ο Όρθρος. Έχω να πάω στο Όρος πολλά χρόνια και δεν θυμάμαι λεπτομέρειες.

Επίσης μπορείτε να μου αναφέρεται ποιες ακολουθίες στο Άγιο Όρος τελούνται στο κυρίως ναό και ποιες στη λιτή.

Η θ' Ώρα και το Απόδειπνο στην Λιτή, καθώς και γ' και στ' Ώρες στις εορτές, Κυριακές κ.λπ. Η α' Ώρα συναπτά με τον Όρθρο στον κυρίως Ναό. Οι υπόλοιπες γενικώς στον κυρίως Ναό (Εσπερινός, Όρθρος κ.λπ.). Αυτά όπως τα θυμάμαι. Αν σφάλω παρακαλώ κάποιος που τα έχει πιό φρέσκα να διορθώσει.

 

[Rethymno force 33]

Αν θυμάμαι καλά, έτσι γίνεται, ειδικά στις Πανηγύρεις, που έχει Καταβασίες στο τέλος της Ωδής κ.λπ. Θυμιάζει στην α' ωδή, λέει την συναπτή στην γ'. Μετά, εμφανίζεται πάλι στην θ' ωδή για να θυμιάσει και να πεί την συναπτή μετά την Καταβασία της θ΄. Δεν ξέρω αν το τηρούν γενικώς και τις καθημερινές που είναι συντομότερος ο Όρθρος. Έχω να πάω στο Όρος πολλά χρόνια και δεν θυμάμαι λεπτομέρειες.

Η θ' Ώρα και το Απόδειπνο στην Λιτή, καθώς και γ' και στ' Ώρες στις εορτές, Κυριακές κ.λπ. Η α' Ώρα συναπτά με τον Όρθρο στον κυρίως Ναό. Οι υπόλοιπες γενικώς στον κυρίως Ναό (Εσπερινός, Όρθρος κ.λπ.). Αυτά όπως τα θυμάμαι. Αν σφάλω παρακαλώ κάποιος που τα έχει πιό φρέσκα να διορθώσει.

Ευχαριστώ πολύ!!

 

[Rethymno force 33]

Αν θυμάμαι καλά, έτσι γίνεται, ειδικά στις Πανηγύρεις, που έχει Καταβασίες στο τέλος της Ωδής κ.λπ. Θυμιάζει στην α' ωδή, λέει την συναπτή στην γ'. Μετά, εμφανίζεται πάλι στην θ' ωδή για να θυμιάσει και να πεί την συναπτή μετά την Καταβασία της θ΄. Δεν ξέρω αν το τηρούν γενικώς και τις καθημερινές που είναι συντομότερος ο Όρθρος. Έχω να πάω στο Όρος πολλά χρόνια και δεν θυμάμαι λεπτομέρειες.

Η θ' Ώρα και το Απόδειπνο στην Λιτή, καθώς και γ' και στ' Ώρες στις εορτές, Κυριακές κ.λπ. Η α' Ώρα συναπτά με τον Όρθρο στον κυρίως Ναό. Οι υπόλοιπες γενικώς στον κυρίως Ναό (Εσπερινός, Όρθρος κ.λπ.). Αυτά όπως τα θυμάμαι. Αν σφάλω παρακαλώ κάποιος που τα έχει πιό φρέσκα να διορθώσει.

1)Το Αγιορ. Τυπικό αναφέρει πως ο διάκονος ξεκινάει να απαγγέλει τις αιτήσεις( στον Όρθρο Κυριακής) από τα ευλογητάρια και μετά.
Οι αιτήσεις δηλαδή των καθισμάτων λέγονται πάντα από τον ιερέα?
2)Το παραπάνω τυπικό αναφέρει πως ο εκκλησιαστικός ουδέποτε θυμιάζει με παπαδικό κατζίο και σκεπαστό θυμιατό (π.χ. στη Μεγάλη Εισοδο ή στην έξοδο του Επιταφίου),αλλά μόνο ο διάκονος και ελίψει αυτού, θυμιάζει ο ιερέας φορώντας επιτραχήλιο.
Γνωρίζεται γιατί υπάρχει αυτός ο περιορισμός για τους εκκλησιαστικούς στις μονές. Αυτό σημαίνει πως ούτε στις ενορίες δεν πρέπει να θυμιάζουν οι ιεροπαίδες με αυτό?
Ευχαριστώ!

 

[Shota]

Μιας και μιλάμε για Άγιο Όρος, στο Ιεροδιακονικόν της Σίμωνος Πέτρας αναφέρεται πως ο διάκονος μετά τη συναπτή της γ ωδής απεκδύεται στη στολή του. Την συναπτή της στ ωδής τη λέει ο ιερέας?

Γνωρίζεται τι συμβαίνει στο Άγιο Όρος και από ποιο μέρος του ορθρου ο διάκονος ξεκινάει να απαγγέλει τις αιτήσεις?

 

[Deacon]

1)Το Αγιορ. Τυπικό αναφέρει πως ο διάκονος ξεκινάει να απαγγέλει τις αιτήσεις( στον Όρθρο Κυριακής) από τα ευλογητάρια και μετά.
Οι αιτήσεις δηλαδή των καθισμάτων λέγονται πάντα από τον ιερέα?

Ναι, ο Διάκονος στο Ευαγγέλιο του Όρθρου πρωτοεμφανίζεται, και λέει και το "Σώσον ο Θεός τον λαόν σου..." αμέσως μετά.

2)Το παραπάνω τυπικό αναφέρει πως ο εκκλησιαστικός ουδέποτε θυμιάζει με παπαδικό κατζίο και σκεπαστό θυμιατό (π.χ. στη Μεγάλη Εισοδο),αλλά μόνο ο διάκονος και ελίψει αυτού, θυμιάζει ο ιερέας φορώντας επιτραχήλιο.
Γνωρίζεται γιατί υπάρχει αυτός ο περιορισμός για τους εκκλησιαστικούς στις μονές. Αυτό σημαίνει πως ουτε στις ενορίες δεν πρέπει να θυμίζουν οι ιεροπαίδες με αυτό?

Ναι, στα Μοναστήρια είναι λίγο πιό αυστηρά τα πράγματα στο θέμα της διακονίας γενικώς. Χαρακτηριστικό είναι ας πούμε ότι ο Βηματάρης (ο Μοναχός που έχει το διακόνημα να βοηθάει στο Ιερό, π.χ. με το θυμιατό, το ζέον κ.λπ.) δεν εισέρχεται στο Ιερό παρά μόνο όταν υπάρχει λόγος και η Ακολουθία το απαιτεί. Μπες-βγες διαφόρων γνωστών, επιτρόπων, παιδιών κ.λπ. δεν υπάρχει.
Στις ενορίες τα πράγματα οικονομούνται αλλιώς. Παρότι απαγορεύεται ρητώς η παρουσία λαϊκών μη εχόντων χειροθεσία στο Ιερό, σχεδόν παντού υπάρχουν παπαδάκια που διακονούν. Επίσης, πολλά γίνονται και κατά αναλογίαν. Παπαδικό κατζίο (αυτό με μόνο το πυροδοχείο και χωρίς κουδουνάκια, παρά μόνο με 3 που δεν κάνουν θόρυβο) δεν υπάρχει συνήθως στον κόσμο, οπότε όταν απαιτείται (π.χ. στα Επακούσαι σου που λέμε στην ακολουθία του Νυμφίου) ο Ιερεύς θυμιάζει με μοναχικό κατζίο. Και άλλα τέτοια μπορούμε να σκεφτούμε. Γενικώς, στα Μοναστήρια, και ειδικά όταν οι διακονητές επαρκούν, τα τυπικά τηρούνται πιό αυστηρά, και καλώς γίνεται έτσι. Βλέπουμε στην Εκκλησία και την ακρίβεια και την οικονομία παράλληλα. Μη σας παραξενεύει αυτό. Και σε Μοναστήρια με παλαιά και αυστηρά τυπικά, αλλά και με έλλειψη μοναχών, που έτυχε να βρεθώ, το θυμιατό και την λαμπάδα στην Μ. Είσοδο τα κρατούσε... όποιος βρισκόταν εκεί.
Οι ιερόπαιδες και με θυμιατό κανονικό θα θυμιάσουν όταν χρειαστεί. Αυτό που απαιτείται είναι φόβος Θεού και συνοχή καρδίας, και πάντοτε να υπάρχει προσοχή να μη δημιουργείται οικειότητα με τον ιερό χώρο του Αγίου Βήματος και τα σχετικά με αυτό διακονήματα. Αυτό ισχύει και για εμάς τους Ιερείς πρωτίστως. Δεν εξαιρούμαστε εμείς. Επίσης, θέλει μεγάλη προσοχή ώστε η είσοδός μας στο Άγιο Βήμα να γίνεται μόνο όταν είναι απαραίτητο και όχι εική και ως έτυχε.
Γενικώς, αν μου επιτρέπετε, μη προσπαθείτε να προβάλλετε την ακρίβεια της μοναστηριακής λατρείας στις ενορίες του κόσμου. Δεν πάει έτσι. Από τα μοναστήρια διδασκόμαστε και εμπνεόμαστε, αλλά αν πάμε να τα κάνουμε δήθεν μοναστηριακά στις ενορίες, το πράγμα βγαίνει "σαλάτα" κατά το κοινώς λεγόμενον. Συμφωνώ, όμως, στο ότι πρέπει να έχουμε γνώση της ακρίβειας ώστε να έχουμε και συναίσθηση του πώς οικονομούνται τα πράγματα στις ενορίες και αν καλώς οικονομούνται ή έχουν ξεπεραστεί τα όρια της σοβαρότητας και ιεροπρέπειας.
Συγχωρέστε μου το εκτενές του μηνύματος, απλά διείδα κάτι (έναν προβληματισμό στα μηνύματά σας) που θεώρησα ότι έπρεπε κάπως να απαντηθεί.

 

[Rethymno force 33]

View attachment 104006



View attachment 104007

Μπορείτε να ανεβάσετε εδώ στη συζήτηση το αρχείο αυτό με τη διάταξη της ιεροδιακονιας;

 

[π. Μάξιμος]

Μπορείτε να ανεβάσετε εδώ στη συζήτηση το αρχείο αυτό με τη διάταξη της ιεροδιακονιας;

Ἀγαπητέ, γράφεις, σβήνεις, ἔχεις μπερδέψει πολλά θέματα (πρέπει κάποιος συντονιστής νά τρέχει ἀπό πίσω σου), ἄφησε πού τό θέμα πού ἔθεσες (καί ἀπορῶ πῶς ἔχει τέτοιο ἐνδιαφέρον... ) δέν ἄπτεται στενά τῆς ψαλτικῆς θεματολογίας τοῦ φόρουμ.

Ἡ Διάταξη τῆς Ἱεροδιακονίας βρίσκεται στό ΜΕΓΑ ΕΥΧΟΛΟΓΙΟΝ. Ἄν δέν τό ἔχεις κατέβασε ἀπό ἐδῶ.

 

[Rethymno force 33]

Ναι, ο Διάκονος στο Ευαγγέλιο του Όρθρου πρωτοεμφανίζεται, και λέει και το "Σώσον ο Θεός τον λαόν σου..." αμέσως μετά.


Ναι, στα Μοναστήρια είναι λίγο πιό αυστηρά τα πράγματα στο θέμα της διακονίας γενικώς. Χαρακτηριστικό είναι ας πούμε ότι ο Βηματάρης (ο Μοναχός που έχει το διακόνημα να βοηθάει στο Ιερό, π.χ. με το θυμιατό, το ζέον κ.λπ.) δεν εισέρχεται στο Ιερό παρά μόνο όταν υπάρχει λόγος και η Ακολουθία το απαιτεί. Μπες-βγες διαφόρων γνωστών, επιτρόπων, παιδιών κ.λπ. δεν υπάρχει.
Στις ενορίες τα πράγματα οικονομούνται αλλιώς. Παρότι απαγορεύεται ρητώς η παρουσία λαϊκών μη εχόντων χειροθεσία στο Ιερό, σχεδόν παντού υπάρχουν παπαδάκια που διακονούν. Επίσης, πολλά γίνονται και κατά αναλογίαν. Παπαδικό κατζίο (αυτό με μόνο το πυροδοχείο και χωρίς κουδουνάκια, παρά μόνο με 3 που δεν κάνουν θόρυβο) δεν υπάρχει συνήθως στον κόσμο, οπότε όταν απαιτείται (π.χ. στα Επακούσαι σου που λέμε στην ακολουθία του Νυμφίου) ο Ιερεύς θυμιάζει με μοναχικό κατζίο. Και άλλα τέτοια μπορούμε να σκεφτούμε. Γενικώς, στα Μοναστήρια, και ειδικά όταν οι διακονητές επαρκούν, τα τυπικά τηρούνται πιό αυστηρά, και καλώς γίνεται έτσι. Βλέπουμε στην Εκκλησία και την ακρίβεια και την οικονομία παράλληλα. Μη σας παραξενεύει αυτό. Και σε Μοναστήρια με παλαιά και αυστηρά τυπικά, αλλά και με έλλειψη μοναχών, που έτυχε να βρεθώ, το θυμιατό και την λαμπάδα στην Μ. Είσοδο τα κρατούσε... όποιος βρισκόταν εκεί.
Οι ιερόπαιδες και με θυμιατό κανονικό θα θυμιάσουν όταν χρειαστεί. Αυτό που απαιτείται είναι φόβος Θεού και συνοχή καρδίας, και πάντοτε να υπάρχει προσοχή να μη δημιουργείται οικειότητα με τον ιερό χώρο του Αγίου Βήματος και τα σχετικά με αυτό διακονήματα. Αυτό ισχύει και για εμάς τους Ιερείς πρωτίστως. Δεν εξαιρούμαστε εμείς. Επίσης, θέλει μεγάλη προσοχή ώστε η είσοδός μας στο Άγιο Βήμα να γίνεται μόνο όταν είναι απαραίτητο και όχι εική και ως έτυχε.
Γενικώς, αν μου επιτρέπετε, μη προσπαθείτε να προβάλλετε την ακρίβεια της μοναστηριακής λατρείας στις ενορίες του κόσμου. Δεν πάει έτσι. Από τα μοναστήρια διδασκόμαστε και εμπνεόμαστε, αλλά αν πάμε να τα κάνουμε δήθεν μοναστηριακά στις ενορίες, το πράγμα βγαίνει "σαλάτα" κατά το κοινώς λεγόμενον. Συμφωνώ, όμως, στο ότι πρέπει να έχουμε γνώση της ακρίβειας ώστε να έχουμε και συναίσθηση του πώς οικονομούνται τα πράγματα στις ενορίες και αν καλώς οικονομούνται ή έχουν ξεπεραστεί τα όρια της σοβαρότητας και ιεροπρέπειας.
Συγχωρέστε μου το εκτενές του μηνύματος, απλά διείδα κάτι (έναν προβληματισμό στα μηνύματά σας) που θεώρησα ότι έπρεπε κάπως να απαντηθεί.

Συμφωνώ απόλυτα με αυτά που λέτε.Προέχει ο σεβασμός στο χώρο τον οποίο βρισκόμαστε.Μην ξεχνάμε πως όσοι υπηρετούν στο Άγιο Βήμα, είναι δίπλα στο τάφο του Χριστού (Αγία Τράπεζα).Αυτό απαιτεί δηλαδή σοβαρότητα και συναίσθηση της αμαρτολότητας.
Πάντως συγχωρέστε με εάν έγινα κουραστικός, αλλά είμαι λάτρης της λειτουργικής ευταξίας.
Ωστόσο κάτι που θέλω να επισημάνω είναι μια ανακρίβεια που έγραψα στο προηγούμενο μηνυμα. Ο εκκλησιαστικός δεν κρατάει θυμιατό γενικά στη Μεγάλη είσοδο ακόμα και εάν λειτουργεί μόνο ένας ιερέας χωρίς διάκονο. Οπότε πιστεύω πως δεν είναι θέμα επάρκειας μοναχών, αλλά μάλλον θέμα αυστηρότητας του τυπικού στις μονές.
Μια άλλη απορία που έχω είναι η εξής: όταν στη λιτή του εσπερινού ο διάκονος θυμιάζει και λέει τις αιτήσεις και όταν ο ιερέας λέει το Δεσποτα πολυέλαιε αφαιρούν το κουκούλι τους.Οταν ο εσπερινός τελείται από ένα ιερέα μόνο χωρίς διακονο,τότε ο ιερέας θυμιάζει και όλες τις διακονικές αιτήσεις τις λέει χωρίς κουκούλι?
Σας ευχαριστώ για την ανταπόκριση στα ερωτήματα μου.

 

[MTheodorakis]

Στὴν θεία λειτουργία βῆλο καὶ βημόθυρα κλείνουν μετὰ τὴν μεγάλη εἴσοδο καὶ ἀνοίγουν στὸ «Στῶμεν καλῶς...»

(Ἰ. Φουντούλη Ἀπαντήσεις τ. 1 σσ. 104-105, Συμεὼν Θεσσαλονίκης (+1429) P.G. τ. 155 στ. 296A, 296C, 732A).


Στὴν προηγιασμένη βῆλο καὶ βημόθυρα κλείνουν μετὰ τὴν μεγάλη εἴσοδο καὶ ἀνοίγουν στὸ «Μετὰ φόβου...»

(Ἰ. Φουντούλη Ἀπαντήσεις τ. 1 σ. 107, τ. 2 σ. 284).

 

[MTheodorakis]

Στὴν ἀκολουθία τοῦ καιροῦ παραλείπονται, ὡς μεταγενέστερα, τὰ κατανυκτικὰ τροπάρια καὶ τὸ ἄνοιγμα τῆς πύλης

(Π. Τρεμπέλα Αἱ τρεῖς λειτουργίαι σσ. 1, 226, 227, Dmitrievskij τ. 2 σσ. 170, 262, 302, 602, 919, 949, Dmitrievskij τ. 3 σσ. 117, 184, χφφ. διατάξεις λειτουργίας Vat. gr. 573 ιδ’-ιε’ αἰ. φ. 63r, Paris. gr. 2509 τοῦ ἔτους 1430 φ. 226v, Μονάχου Bayerische Staatsbibliothek gr. 345 τοῦ ἔτους 1598 φ. 1v, Αἱ θεῖαι λειτουργίαι ἐκδ. 1526, 1560, Εὐχολόγιον ἔκδ. 1553, Εὐχολόγιον Goar σ. 47, Ἰ. Φουντούλη Ἀπαντήσεις τ. 2 σ. 35).

 

[emakris]

Στὴν ἀκολουθία τοῦ καιροῦ παραλείπονται, ὡς μεταγενέστερα, τὰ κατανυκτικὰ τροπάρια καὶ τὸ ἄνοιγμα τῆς πύλης

(Π. Τρεμπέλα Αἱ τρεῖς λειτουργίαι σσ. 1, 226, 227, Dmitrievskij τ. 2 σσ. 170, 262, 302, 602, 919, 949, Dmitrievskij τ. 3 σσ. 117, 184, χφφ. διατάξεις λειτουργίας Vat. gr. 573 ιδ’-ιε’ αἰ. φ. 63r, Paris. gr. 2509 τοῦ ἔτους 1430 φ. 226v, Μονάχου Bayerische Staatsbibliothek gr. 345 τοῦ ἔτους 1598 φ. 1v, Αἱ θεῖαι λειτουργίαι ἐκδ. 1526, 1560, Εὐχολόγιον ἔκδ. 1553, Εὐχολόγιον Goar σ. 47, Ἰ. Φουντούλη Ἀπαντήσεις τ. 2 σ. 35).

Μπορούμε να έχουμε και τις "μεταγενέστερες" αυτές διατάξεις, χάριν πληρότητας;

 

[MTheodorakis]

Ἰδού.

 

[emakris]

Πολλές ευχαριστίες! Γνωρίζουμε ίσως από πότε περιλαμβάνεται στα λειτουργικά βιβλία η συγκεκριμένη τάξη;

 

[MTheodorakis]

Γιὰ πρώτη φορὰ συναντῶ τὰ κατανυκτικὰ τροπάρια, χωρὶς τὸ ἄνοιγμα τῆς πύλης καὶ τὸ Κύριε ἐλέησον 12, στὸ Εὐχολόγιο ἐκδ. Βενετίας 1602.

 

[Καραογλάν βασίλειος]

Μήπως θα μπορούσε να γίνει ένα συνοπτικό διάγραμμα με τις βασικότερες διατάξεις για τις τρεις κύριες περιπτώσεις ακολουθιών: καθημερινή, εορταστική(Δοξολογία), πανηγυρική;

 

[emakris]

Μήπως θα μπορούσε να γίνει ένα συνοπτικό διάγραμμα με τις βασικότερες διατάξεις για τις τρεις κύριες περιπτώσεις ακολουθιών: καθημερινή, εορταστική(Δοξολογία), πανηγυρική;

Χωρίς να θέλω να προκαταλάβω απαντήσεις από ειδικότερους συναδέλφους, θεωρώ πως κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά δυσχερές, διότι δεν είναι σαφές πού ακριβώς θα στηριχθεί κανείς. Θα συμπεριλάβει ιστορικές πηγές; Θα λάβει υπόψη αυτά που τηρούνται σήμερα σε μονές του Αγίου Όρους; Σε ενοριακούς ναούς; Θα κοιτάξει και σε παραδόσεις ομόδοξων εκκλησιών; Δύσκολο.

 

[Παναγιώτης]

Μήπως θα μπορούσε να γίνει ένα συνοπτικό διάγραμμα με τις βασικότερες διατάξεις για τις τρεις κύριες περιπτώσεις ακολουθιών: καθημερινή, εορταστική(Δοξολογία), πανηγυρική;

Ἀπὸ τὸ κεφάλαιον 18, τῆς ἐργασίας περὶ τοῦ ἀθεάτου τῆς Ἁγίας Τράπεζας (καὶ ἐδῶ), ὅπου θὰ βρεῖτε καὶ περισσότερες λεπτομέρειες.

Στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἡ Ἀποστολική Παράδοσις τοῦ Καταπετάσματος ἔχει ὡς ἑξῆς, ὅπου χρησιμοποιοῦμε, τὶς παρακάτω συντομεύσεις·

ΧΥ: ὅπου τό X ἀναφέρεται στὰ ἅγια θύρια , τό Υ στὸ καταπέτασμα * .
Χ, Υ = Κ (κλειστό) ἤ Α (ἀνοικτό).


Πίναξ 18-1. Παράδοσις τοῦ Καταπετάσματος στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος.

ΚΑ : Ἀρχή Λειτουργίας.
ΑΑ : Πρὶν τὴν Μικρὰ Εἴσοδο (στὸ Δόξα Πατρί Μακαρισμῶν, ἢ πρὸ τοῦ Γʹ Αντιφώνου).
ΚΑ : Ἀμέσως μόλις εἰσέλθουν οἱ Ἱερεῖς.
ΑΑ : Δύναμις, καὶ ἀνοίγει τὰ ἅγια θύρια.
ΚΑ : Μετὰ τὸ Εὐαγγέλιον καὶ τὸ Κήρυγμα.
ΑΑ : Στὸ Θυμιάτισμα τὴν ὥρα τοῦ Χερουβικοῦ.
ΚΚ : Μετὰ τὸ Χερουβικὸν καὶ πρὶν τὴν Συναπτὴ Δέησιν (Πληρώσωμεν).

[ ΚΑ : Στὸ «τὰς θύρας, τὰς θύρας».
ΚΚ : Μετὰ τὸ «Πιστεύω». , ]​

ΑΑ : Μετὰ φόβου (Θ. Κοινωνία) μέχρι τέλους.



Γιὰ ὅσες ὅμως Ἐκκλησίες δὲν ἔχουν χαμηλὰ Βημόθυρα, ἀλλὰ ἔχουν μόνον Καταπέτασμα (Βῆλον), ἤ ἀντ’ αὐτοῦ ἕνα συρόμενον φύλλον (πόρτα) συνήθως μὲ τὴν ἀπεικόνιση τοῦ Χριστοῦ, ἢ ἔχουν Ἀμφίθυρα μέχρι πάνω τὸ ἐπιστήλιον, τότε ἡ Παράδοσις ἔχει ἁπλῶς ὡς ἑξῆς·

Χ: ὅπου τό X ἀναφέρεται στὸ Καταπέτασμα ἢ στὸ φύλλον ἢ στὰ ἀμφίθυρα.
Χ = Κ (κλειστό) ἤ Α (ἀνοικτό).

Πίναξ 18-2. Παράδοσις τοῦ Καταπετάσματος στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, γιὰ Ἐκκλησίες χωρὶς χαμηλὰ Βημόθυρα.

Α : Ἀρχή Λειτουργίας.
Κ : Μετὰ τὸ Χερουβικὸν καὶ πρὶν τὴν Συναπτὴ Δέησιν (Πληρώσωμεν).

[ Α : Στὸ «τὰς θύρας, τὰς θύρας».
Κ : Μετὰ τὸ «Πιστεύω». ]​

Α : Μετὰ φόβου (Θ. Κοινωνία) μέχρι τέλους.



Στὴν δὲ Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία, ἡ Παράδοσις τοῦ Καταπετάσματος ἐκτίθεται στόν Πίνακα 18‑3.

Πίναξ 18‑3. Παράδοσις τοῦ Καταπετάσματος στὴν Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία, στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος. Βλ. §19.

ΚΑ : Ἀρχή Λειτουργίας.
ΚΚ : Ἀρξαμένης τῆς Στιχολογίας τοῦ Ψαλτηρίου (τὰ Πρὸς Κύριον).
ΚΑ : Πρὸ τοῦ Κεκραγαρίου (μετὰ τὴν Στιχολογία καὶ τὴν τελευταῖα Αἴτηση).
ΑΑ : Πρὶν τὴν Μικρὰ Εἴσοδο, ψαλλομένου τοῦ Δοξαστικοῦ.
ΚΚ : Μετὰ τὸ Κατευθυνθήτω [καὶ τὸ Εὐαγγέλιον], πρὸ τῆς Ἐκτενοῦς (Εἴπωμεν πάντες).
ΑΑ : Πρὶν τὴν Μεγάλη Εἴσοδο, ψαλλομένου τοῦ Χερουβικοῦ (Νῦν αἱ Δυνάμεις).
ΚΚ : Ἀμέσως μετὰ τὴν Μεγάλη Εἴσοδο (πρὸ τῶν Πληρωτικῶν).
ΑΑ : Μετὰ φόβου (Θ. Κοινωνία) μέχρι τέλους.



analogion.gr/katapetasma

----------------
* Ὁρίζουμε Κλειστὸ/Ἀνοικτὸ Καταπέτασμα = Ἁπλωμένο/Μαζεμένο Καταπέτασμα, γιὰ νὰ συμφωνεῖ μὲ τὰ θύρια, ὡς πρὸς τὸ ὁπτικὸ πεδίο.