Πηγή:
http://www.apostoliki-diakonia.gr/g...mata.asp?cat=hist&NF=1&main=texts&file=46.htm
Ο Χαρτοφύλαξ ως εκκλησιαστικόν αξίωμα εμφανίζεται κατά τον έκτον αιώνα μ.Χ.
«Ο Χαρτοφύλαξ ουκ έστιν, ως τινες λέγουσι, φύλαξ του σεκρέτου και θυρωρός (τούτο γαρ των οστιαρίων αρχαίον επάγγελμα), επισκοπικών δε δικαίων φροντιστής αξιόμαχος» (Βαλσαμών,
Συντ., Δ , σελ. 534). Ούτος
«ενεργεί δικαίω του κατά καιρούς αγιωτάτου Πατριάρχου, πάντα τα τούτω ανήκοντα ως Επισκόπω» (Συντ., Β , σελ. 587) και κρατεί
«τα εκκλησιαστικά χαρτώα δικαιώματαως δεξιά του Αρχιερέως χειρ» (Συντ
., Ε , σελ. 531). Κατά την έναρξιν των εργασιών της ΣΤ΄ Οι κουμενικής Συνόδου, το έτος 680 μ.Χ., εν Κωνσταντινουπόλει, ο Χαρτοφύλαξ, ο οποίος ήτο ο φύλαξ των αρχείων της Μεγάλης Εκκλησίας, επαρουσίασεν, κατ' εντολήν του αυτοκράτορος Κωνσταντίνου Δ του Πωγωνάτου (668-685 μ.Χ.), τα βιβλία με τας Αποφάσεις και τους Κανόνας των προηγουμένων Οικουμενικών Συνόδων, τα οποία υπήρχον και εφυλάσσοντο εις την Πατριαρχικήν Βιβλιοθήκην. Εκτός δε των άλλων καθηκόντων είχε και δικαστικήν εξουσίαν, ως πρόεδρος του Πατριαρχικού Δικαστηρίου, εξεφώνει λόγους εις εξαιρετικάς περιστάσεις, πανηγύρεις και άλλας τελετάς και εφρόντιζε δια την προετοιμασίαν της Θείας Λειτουργίας και την ιεροπρεπή τέλεσιν αυτής.
Κατά τον ενδέκατον αιώνα μ.Χ. έλαβεν την θέσιν του γενικού πατριαρχικού τοποτηρητού, καθ' όσον κατά τον αυτοκράτορα Αλέξιον Α΄ τον Κομνηνόν (1081-1118 μ.Χ.) ο Χαρτοφύλαξ ήτο δια τον Πατριάρχην ο,τι ήτο ο Ααρών δια τον Μωϋσήν, δηλαδή γενικός αντιπρόσωπος αυτού.