Περί πολυφωνικής μουσικής στην Εκκλησία

[domesticus]

Μα ο Σακελλαρίδης έθεσε ως στόχο υπεράνω όλων αυτόν, να αναδεικνύεται το ποιητικό κείμενο, με όποιο κόστος - συμπληρώνω εγώ. Το οποίο κόστος είναι τις περισσότερες φορές μουσικό, κολόβωση δηλ. των φράσεων ή επιλογή φράσεων από μία πολύ μικρή γκάμα σύντομων ή ανάμιξη ενίοτε ειρμολογικών στοιχείων μέσα στο στιχηράριο. Ναι, αυτά αποτελούν περιστασιακή ρήξη με τις παραδοσιακές γραμμές, αλλά το νόημα εξυπηρετείται. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα κατηγορήσει ποτέ κανείς τον Σακελλαρίδη ότι δεν προσβλέπει και δεν εξυπηρετεί το νόημα! Μουσικά μπορείς να πεις πολλά, όχι όμως σ' αυτό το θέμα. [Δεν σημαίνει ότι αποδέχομαι αυτό το κόστος, κάθε άλλο, αλλά έτερον εκάτερον]



Μια μουσική παράδοση. Αυτό προσπαθώ να τονίσω. Το θέμα δεν είναι να συζητήσουμε το εξωφρενικό, ότι δηλ. η τετραφωνία ή η τριφωνία είναι εξέλιξη της παράδοσης. Το θέμα είναι, κατ' εμέ τουλάχιστον, να εξετάσουμε αν

1) η πολυφωνική εκκλησιαστική μουσική στην Ελλάδα έχει μουσική αξία,
2) αν έχει λειτουργική αξία, αν δηλ. μπορεί να επιλεγεί ως μέσο για τη λατρεία χωρίς προβλήματα στην εφαρμογή της,
3) αν αξίζει εντέλει να διατηρηθεί,

τουλάχιστον εκεί που σήμερα υφίσταται, βάσει των δύο προηγουμένων. Για μένα η απάντηση και στα τρία είναι σαφώς ναι.

Τὸν Σακελλαρίδη περιμέναμε, ὁ Πέτρος δὲν μᾶς ἔκανε, ἀλλὰ βλέπεις ἦταν «τουρκόσπορος» γιὰ τοὺς «καθαρόαιμους» Ἀθηναίους τῆς ἐποχῆς ... καὶ ὅσοι πάνω ἀπὸ τ' αὐλάκι «τοῦρκοι»

Γιὰ τὰ ὑπόλοιπα. Κάθε μουσικὸ εἶδος ἔχει τὴν ἀξία του στο ipod τοῦ καθενός καὶ ὁ καθένας γιὰ τὸ γοῦστο του διατηρεῖ αὐτὸ ποὺ θέλει. Μέσα στο ναὸ θέση δὲν ἔχει, σαφῶς ὄχι καὶ ἡ ἐξέλιξή της ἱστορικὰ στὸν ἑλλαδικὸ χῶρο δικαιολογεῖ τὴν ἄρνηση.

Βέβαια κάτω ἀπὸ τὴν ἐπίδραση τοῦ λεγόμενου «καλοῦ κόσμου» μὲ τὰ ἐκλεπτυσμένα ὑπὸ τὴν στενὴ ἐπίδραση τοῦ κλειδοκυμβάλου γούστα ἐπιτρέπονται καὶ οἱ δεύτερες λειτουργίες καὶ οἱ χορωδίες στὸ γυναικωνίτη κλπ κλπ κλπ

Ἀλλὰ ξέχασα, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΘΟΤΗΣ κ. συνάδελφοι.

 

[Polymnia]

Κανένα πρόβλημα. Ας αφοσιωθεί λοιπόν ο Δομέστικος (και οι επαυξάνοντες) στη νηστεία του νου, την αγρυπνία και την προσευχή, αναπόσπαστοι από τας πολυφθόγγους αρμονίας των μουσικώς λατινιζόντων, και ας μείνουμε εμείς να ασχολούμαστε με την εκκλησιαστική μουσική μας παράδοση σε όλες τις εκφάνσεις τις, χωρίς στεγανά και παρωπίδες. Καθείς εφ' ω ετάχθη!

Εάν προσέξατε τα γραφόμενά μου στο #133, μίλησα για την θεολογία της εκκλησιαστικής μουσικής. Δεν είναι προσωπική μου άποψη. Είναι η άποψη των πατέρων της εκκλησίας. Και σαν ερευνητής -αλλά και ψάλτης- είστε υποχρεωμένος να την δεχτείτε, όχι απλά να την σεβαστείτε. Εκτός εάν θεωρείτε τον εαυτόν σας ανώτερο εκείνων που θέσπισαν τον τρόπο του ψάλλειν.

Έχουμε εντελώς διαφορετική οπτική για το θέμα.

Επαναλαμβάνω κ. Βαγενά ότι δεν πρόκειται για προσωπική μου άποψη. Είναι η θεολογία της εκκλησιαστικής μουσικής. Το ότι προτιμάτε την τετραφωνία για κάποιους λόγους, σεβαστό.

Η αλήθεια είναι ότι τέρπει καλλίτερα το αυτί. Αυτό ακριβώς θέλουν να αποφύγουν οι πατέρες. Να μην συγκεντρώνεται ο νους στην μελωδία, αλλά στο κείμενο. Γιατί αυτό είναι τα λόγια της προσευχής.

Μην ξεχνάμε ότι η μουσική μπήκε στούς πρώτους χριαστιανικούς χρόνους για να μην καταντάει κουραστική η συνεχής ανάγνωση. Όμως δεν πρέπει να κλέψει και την παράσταση.

Και να πώ ακόμα ότι στις δυτικές τετραφωνίες θέση έχουν μόνο οι καλλίφωνοι.
Στην ρωμαίικη ψαλτική στέκει ακόμη κι ένας όχι ιδιαίτερα καλλίφωνος ψάλτης. Δεν υπάρχει ρατσισμός. Ο λόγος είναι ότι προέχει η προσευχή κι όχι η τέρψη του αυτιού.

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Τὸν Σακελλαρίδη περιμέναμε, ὁ Πέτρος δὲν μᾶς ἔκανε, ἀλλὰ βλέπεις ἦταν «τουρκόσπορος» γιὰ τοὺς «καθαρόαιμους» Ἀθηναίους τῆς ἐποχῆς ... καὶ ὅσοι πάνω ἀπὸ τ' αὐλάκι «τοῦρκοι»

Καλά, αυτό δεν συνιστά εξόφθαλμη διαστρέβλωση των όσων είπα; Επαναλαμβάνω δεν θέτω θέμα σύγκρισης, ποιος εξυπηρετεί καλύτερα το λόγο, λέω ότι όσο τον εξυπηρετεί ο ένας τόσο κι ο άλλος, αλλιώς: και οι δύο το ίδιο. Αφού ο Πέτρος μάς έκανε (και δεν διαφωνώ καθόλου) τότε δεν θα έπρεπε να έχει γραφτεί τίποτα απ' τον Πέτρο και μετά...

Γιὰ τὰ ὑπόλοιπα. Κάθε μουσικὸ εἶδος ἔχει τὴν ἀξία του στο ipod τοῦ καθενός καὶ ὁ καθένας γιὰ τὸ γοῦστο του διατηρεῖ αὐτὸ ποὺ θέλει. Μέσα στο ναὸ θέση δὲν ἔχει, σαφῶς ὄχι καὶ ἡ ἐξέλιξή της ἱστορικὰ στὸν ἑλλαδικὸ χῶρο δικαιολογεῖ τὴν ἄρνηση.

Ειδικά η εξέλιξή της δεν δικαιολογεί καθόλου την άρνηση, κάθε άλλο. Εγώ δεν θα επιμείνω πάντως γιατί ήδη παρέθεσα αρκετούς συλλογισμούς μου.

Επαναλαμβάνω κ. Βαγενά ότι δεν πρόκειται για προσωπική μου άποψη. Είναι η θεολογία της εκκλησιαστικής μουσικής. Το ότι προτιμάτε την τετραφωνία για κάποιους λόγους, σεβαστό.

Μα, συγγνώμη, εγώ σας έκανα ολόκληρη ανάλυση και σεις λέτε πάλι το ίδιο πράγμα; Αν απαντήσετε επί της ουσίας να το συζητήσουμε.

Η αλήθεια είναι ότι τέρπει καλλίτερα το αυτί. Αυτό ακριβώς θέλουν να αποφύγουν οι πατέρες. Να μην συγκεντρώνεται ο νους στην μελωδία, αλλά στο κείμενο. Γιατί αυτό είναι τα λόγια της προσευχής.

Άρα ο Σακελλαρίδης υποβαθμίζει το νόημα χάριν της μουσικής;;;

 

[Π. Δαβίδ]

Και να πώ ακόμα ότι στις δυτικές τετραφωνίες θέση έχουν μόνο οι καλλίφωνοι.
Στην ρωμαίικη ψαλτική στέκει ακόμη κι ένας όχι ιδιαίτερα καλλίφωνος ψάλτης. Δεν υπάρχει ρατσισμός. Ο λόγος είναι ότι προέχει η προσευχή κι όχι η τέρψη του αυτιού.

Δηλαδή οι κακόφωνοι και οι παράφωνοι να γίνονται δεκτοί στα αναλόγια; Και οι μη ικανοί περί την αγιογραφία να αγιογραφούν;

Δεν γνωρίζω για τη μουσική σας παιδεία, κυρία Πολύμνια. Ωστόσο δεν θεωρώ ρατσιστικό να αποκλειστεί κάποιος κακοφωνίξ από το αναλόγιο (μή πάντες διδάσκαλοι; μή πάντες προφήται κλπ.) Η παρουσία ενός κακοφώνου στο αναλόγιο δεν κωλύει την κανονικότητα των τελουμένων οπωσδήποτε, ωστόσο δεν πιστεύω να δημιουργεί ατμόσφαιρα προσευχής....

Υ.Γ. Και διαβάστε τι έγραψα ανωτέρω περί του πώς κάποιος ζηλωτής της παραδοσιακής ψαλτικής μπορεί να συνεισφέρει περισσότερο στη διάδοσή της (όπως βλέπετε ο κ. Βαγενάς δύσκολα πείθεται!) Ο θερισμός πολύς και οι εργάται ολίγοι!

 

[Π. Δαβίδ]

Άρα ο Σακελλαρίδης υποβαθμίζει το νόημα χάριν της μουσικής;;;

Ναι εφόσον δεν "τονίζει" την καταβασία "θιάσον συγκροτήσαντας, πνευμάτικον στερέωσον".

 

[Polymnia]

Καταρχάς, η επίδραση που έχει η μουσική γενικά και τα επιμέρους μουσικά συστήματα στην ψυχή του κάθε ανθρώπου είναι ζήτημα καθαρώς υποκειμενικό.

Οι πατέρες ήταν άριστοι ψυχολόγοι. Η σύχρονη επιστήμη ίσως τώρα έχει αρχίσει να ερευνά το θέμα. Το σίγουρο είναι πως θα καταλήξει στο πορίσματα τους!

Τώρα, στα επιμέρους, εγώ δεν καταλαβαίνω πώς υπηρετεί το λόγο

Εξήγησα και πιο πάνω. Η προσοχή πρέπει να στρέφεται στο κείμενο. Μία αρμονία που σε κάνει να ανατριχιάζεις, έχει ξεφύγει από αυτόν τον σκοπό γιατί βάζει συν-αίσθημα. Επιπλέον αίσθηση, δηλαδή. Σε κάνει να νιώσεις κάτι περισσότερο από την πραγματική του διάσταση - υπερβολικό. Δεν βλέπεις καθαρά. Άρα σε βγάζει από την πραγματική διάσταση των γεγονότων. Και η σχέση με τον Θεό δεν είναι συναισθηματική (ωραιοποιημένη) στην Ορθοδοξία, αλλά ουσιαστική. Και πρέπει ο λαός να παιδαγωγηθεί με αυτό.

Αλλά μέχρις εκεί. Με άλλα λόγια: μπορείτε να καταφάσκετε στην προτίμησή σας, αλλά, πιστεύω, δεν δικαιολογείστε να εναντιώνεστε στη δική μου.

Δεν εναντιονόμαστε. Απλά εξηγούμε ότι οι πατέρες όρισαν συγκεκριμένα πράγματα για συγκεκριμένους λόγους. Και αυτά είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει ο κάθε ψάλτης που διακονεί σε ναό.

 

[emakris]

Δεν γνωρίζω για τη μουσική σας παιδεία, κυρία Πολύμνια.

Προφανώς ανύπαρκτη. Η κυρία (η ο κύριος, δεν ξέρω τι είναι) μπήκε στη συζήτηση για να μας κάνει κηρύγματα και υποδείξεις, ερμηνεύοντας κατά το δοκούν τους πατέρες της Εκκλησίας, όπως της (του) έμαθε ο άγνωστος "δάσκαλός" της (του), για λογαριασμό του οποίου αισθάνθηκε προσβεβλημένη (-νος), όταν έψαλε στην Κέρκυρα και του είπαν ότι έψαλε τούρκικα!!! Η φαιδρότητα σε όλο της το μεγαλείο. Και πού ξέρουμε εμείς ότι δεν έψαλε αμανέδες; Εγώ τόσον καιρό βυζαντινά ψάλλω και κανείς δεν διαμαρτυρήθηκε. Αντίθετα, διαμαρτύρεται (με πολύ έμμεσο και ευγενικό τρόπο, χωρίς να επιμένει) ο ιερέας μας, όταν λέμε και κανένα κερκυραϊκό.
Η άγνοια και ο ταλιμπανισμός έχουν τέλος πάντων και κάποια όρια. Αρκετά.

 

[evangelos]

να κάνω μία ερώτηση:
Καρμπονάρα τρώτε;
πίτσα τρώτε;
σούσι τρώτε;
μεξικάνικο;
κινέζικο;

τομάτα τρώτε ή είναι δυτικόφερτη
πατάτα; κι αυτή το ίδιο
φασόλια; κι αυτά αμερικάνικα είναι

Ο ρωμιός όλα τα τρώει και όλα τα δοκιμάζει φτάνει να γνωρίζει τι είναι αυτό που τρώει και να καταλαβαίνει την γευστική αλλά και θρεπτική αξία κάθε τροφής

όπως θα έλεγε και ο φίλος μου ο Παναγιώτης όπως λάχει εμείς οι βλάχοι

 

[Polymnia]

Δηλαδή οι κακόφωνοι και οι παράφωνοι να γίνονται δεκτοί στα αναλόγια;

Δεν γνωρίζω για τη μουσική σας παιδεία, κυρία Πολύμνια.

Αν προσέξατε, έκανα λόγο για "όχι ιδιαίτερα καλλίφωνο", δεν είπα κακοφωνίξ.
Αλλά θεολογικά, ακόμα κι ο κακοφωνίξ στέκεται!

Αλλά ένας ψάλτης, μιας που κάνατε λόγο για μουσική παιδεία, οφείλει να γνωρίζει και την θεολογία της ψαλτικής, αλλιώς το μόνο που θα κάνει θα είναι μία ωραία παράσταση!

 

[Polymnia]

Προφανώς ανύπαρκτη.... Αρκετά.

κ. Μακρή, αρκετά.
Δεν χρειάζεται να προσβάλετε τους συνομιλιτές σας κάθε φορά που δεν έχετε επιχειρήματα να απαντήσετε..... Γιατί μειώνετε τον εαυτό σας!!!

Και σαν ερευνητής, είναι πράγματα που έπρεπε να γνωρίζατε!

 

[neoklis]

... μίλησα για την θεολογία της εκκλησιαστικής μουσικής. ... είστε υποχρεωμένος να την δεχτείτε, όχι απλά να την σεβαστείτε. ...

Οι λαοί που έχουν άλλη μουσική, ορθόδοξοι όντες, έχουν άλλη θεολογία; Είπαμε, καλή και άγια η παράδοση (της μουσικής), αλλά αν την αναγάγουμε σε θεολογικό δόγμα, μάλλον έχουμε εκπέσει της ορθής οδού.
Η μουσική (και η βυζαντινή) είναι, κατά την γνώμη μου, τέχνη αυτού του κόσμου, έχει σχετική μόνο αξία (μεγάλη ομολογουμένως) και θα παρέλθει μαζί του. Άλλα είναι που θα μείνουν.
    Και προς αποφυγήν παραξηγήσεων, όχι δεν μου αρέσουν οι δι-, τρι- και πάσης φύσεως πολυ-φωνίες, ούτε καν ο Σακελλαρίδης και ναι, πιστεύω προσωπικά ότι η βυζαντινή μουσική είναι σαφώς κατανυκτικότερη και πλέον αρμόδια για την εκκλησία, αλλά καθόλου δεν με πειράζει που σε διάφορους ναούς ψάλλουν με άλλον τρόπο, όποιος κι αν είναι αυτός.

 

[Π. Δαβίδ]

Η μουσική (και η βυζαντινή) είναι, κατά την γνώμη μου, τέχνη αυτού του κόσμου, έχει σχετική μόνο αξία (μεγάλη ομολογουμένως) και θα παρέλθει μαζί του. Άλλα είναι που θα μείνουν.

A' Κορ. ιγ'
8 ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει. εἴτε δὲ προφητεῖαι, καταργηθήσονται· εἴτε γλῶσσαι, παύσονται· εἴτε γνῶσις, καταργηθήσεται. 9 ἐκ μέρους δὲ γινώσκομεν καὶ ἐκ μέρους προφητεύομεν· 10 ὅταν δὲ ἔλθῃ τὸ τέλειον, τότε τὸ ἐκ μέρους καταργηθήσεται. 11 ὅτε ἤμην νήπιος, ὡς νήπιος ἐλάλουν, ὡς νήπιος ἐφρόνουν, ὡς νήπιος ἐλογιζόμην· ὅτε δὲ γέγονα ἀνήρ, κατήργηκα τὰ τοῦ νηπίου. 12 βλέπομεν γὰρ ἄρτι δι᾿ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι, τότε δὲ πρόσωπον πρὸς πρόσωπον· ἄρτι γινώσκω ἐκ μέρους, τότε δὲ ἐπιγνώσομαι καθὼς καὶ ἐπεγνώσθην. 13 νυνὶ δὲ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τὰ τρία ταῦτα· μείζων δὲ τούτων ἡ ἀγάπη.

Και οι πολυφωνίες παύσονται, και οι έλξεις καταργηθήσονται.

Α' Ιωάννου β΄ 17 καὶ ὁ κόσμος παράγεται καὶ ἡ ἐπιθυμία αὐτοῦ· ὁ δὲ ποιῶν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ μένει εἰς τὸν αἰῶνα.

 

[evangelos]

κ. Μακρή, αρκετά.
Δεν χρειάζεται να προσβάλετε τους συνομιλιτές σας κάθε φορά που δεν έχετε επιχειρήματα να απαντήσετε..... Γιατί μειώνετε τον εαυτό σας!!!

Και σαν ερευνητής, είναι πράγματα που έπρεπε να γνωρίζατε!

Με την προσέγγιση που κάνετε ωραίο θα ήταν να δίναμε τις εκκλησιές να τις αγιογραφούν μικρά παιδιά αλλά δεν γίνεται αυτό. άλλο η τέχνη και άλλο η προσευχή. Άλλωστε τίποτα από όλα αυτά τους ναούς τα άμφια και την μουσική δεν είναι απαραίτητο παρά μόνο ο Χριστός. Κάθε μουσική κάθε τέχνη έχει την έκφρασή της και οι μαύροι τραγουδάνε γκόσπελ δεν έχουν συνηθίσει την δική μας παράδοση. Όλα είναι δική μας έκφραση και ανάγκη προς δόξαν Θεού ακόμα και οι καντάδες ακόμα και οι νεωτεριστές ακόμα και οι... maiden... αρκεί να ξέρουμε ότι οι ζακυνθινοί ψάλλουν μια παράδοση που σμιλεύτηκε χρόνια με την κρητική αλλά και την βενετσιάνικη κουλτούρα, στο πατριαρχείο συνεχίζουν την παράδοση την μεγάλης εκκλησίας όπως την βρήκαν τον 19ο αιώνα με κάποιες συντμήσεις και ελάχιστες αλλαγές τυπικού και νεότερες συνθέσεις, οι αθηναίοι ψάλλουν άλλοι κατά Σακελλαρίδη άλλοι κατά Ψάχο η σχολή Καρά θα ήθελε να ψάλλει παραδοσιακά αλλά ψάλλουν νεοστί διαφορετικά από τους παραδοσιακούς, οι θεσσαλονικείς όπως έλαβαν την παράδοση από τους πόντιους πρόσφυγες αλλά και από δασκάλους της πόλης κλπ κάθε τι έχει την χάρη του, τι τα δυσκολεύουμε τα πράγματα ...

 

[Sotres]

Θα καταθέσω μία προσωπική μου εμπειρία. Δεν ήταν λίγες οι φορές που άκουσα και εγώ τα γνωστά περί τουρκικης ψαλμωδίας στην Κέρκυρα. Πέντε χρόνια διακονούσα σε αναλόγια της Κέρκυρας. Τόσο στο προσκύνημα του Αγίου όσο και στον Άγιο Γεώργιο Μαντουκίου. Βέβαια υπάρχουν και κάποιες ενορίες που το ποίμνιο είναι εξασκημένο...στα τούρκικα. Αναφέρω ενδεικτικά: αγία Παρασκευή πόλεως, Παναγία των Ξένων, τρεις μάρτυρες, κ.α. Σε αυτά τα μέρη δεν θα ακουστούν διαμαρτυρίες. Επίσης ο τρόπος του ψάλλειν παίζει ρόλο. Πολλά χρόνια ο κ. Αντίοχος, του κλίματος Σακελλαρίδη, δεν αντιμετώπισε διαμαρτυρίες. Εξαρτάται λοιπόν πόσο το τραγουδά κάποιος.
Τελειώνοντας, κ. Βαγενά επιτρέψτε μου να σας πω ότι μπερδεύεστε σε γεγονότα που σας αδικούν. Μελετήστε περί δυτικής αρμονίας και θεωρίας διότι χωρούν πολύ συζήτηση τα όσα αναφέρατε. Εάν θέλετε μπορούμε να μιλήσουμε σε ξεχωριστό θέμα περί δυτικής μουσικής διότι τα όσα αναφέρατε είναι αρκετά εως πολύ αόριστα και άτοπα. Πχ αν μελετήσετε τα περί 8 τρόπων και εκκλησιαστικών τονικοτήτων. Συνύπαρξη δύο διαφορετικών μουσικών συστημάτων μέσα στη λατρεία της αναγεννησιακής λατρείας, ίσως διακρίνετε την αυστηρότητα της εκεί εκκλησιαστικής μουσικής. Περί κρυμμένης αρμονίας μέσα στη μονοφωνία ή περί αρμονικής και αντιστικτικής επεξεργασίας απλής μελωδίας . κ.α.που κάνετε λόγο μελετήστε πρώτα σε βάθος και τεκμηριώστε τα λεγόμενά σας. Μην πετάτε δυο τρεις κουβέντες διότι αδικείτε τον εαυτό σας.
ΥΓ Μία κυρία έχουμε που γράφει ενεργά. Ας μην την αποκαρδιώσουμε..Προσωπικά χαίρομαι την παρουσία σας.

 

[domesticus]

Συνάδελφοι, προτείνω τὸ φόρουμ νὰ κλείσει ὅλα τὰ θέματα ποὺ ἀφοροῦν στὴν θεωρία τῆς ἐκκλ. μουσικῆς.

Δὲν ἔχουν λόγο ὕπαρξης. Σημασία ἔχει ὁ καθένας νὰ ἀνοίγει τὸ στόμα του καὶ νὰ ἀπαγγέλει τὰ τοῦ ψάλτη. Τὶ ἀσχολούμαστε μὲ φθορὲς καὶ φθειρόμαστε; Εἴμαστε καὶ γραφικοί. Ἐδῶ ὁ κόσμος χάνεται μὲ τὴν βυζαντινὴ μουσικὴ ἀσχολούμαστε; Ἕνας ἀτμοσφαιρικὸς μανδύας χρειάζεται μόνο εὔπεπτος καὶ εὐκολοχώνευτος γιὰ νὰ νιώθει κατάνυξη ἐπαγγελματικὴ ὁ πιστός ...

Μιλᾶμε γιὰ κυριλέ καταστάσεις ... Τελικὰ ἀπὸ τὰ λεγόμενα τῶν συναδέλφων ἀπορῶ γιατι καταδικάσαμε τὸν Γαϊτάνο, ἀφοῦ αὐτὸ θέλει ὄχι μόνο ὁ λαὸς ἀλλὰ καὶ οἱ «ψάλτες».

Ὁ καθένας μπορεῖ νὰ πάρει τὸ σαξόφωνό του, τὴν κιθάρα του, τὸ ... ντέφι, ἄν καὶ καταλαβαίνω πὼς τὸ κλειδοκύμβαλο παίζει σημαίνοντα ρόλο καὶ νὰ ἀποδόσει τὰ τοῦ ψάλτη κατὰ βούληση.

Ὅλοι μαζὶ ἔν χορδαῖς καὶ ὀργάνῳ ἀρκεῖ νὰ «ὑμνοῦμε» ... Διάκριση καμία ... ὅλα ἐλεύθερα, ὅλα φόρα παρτίδα, ὁ καθένας στὴν πάρτη του ...

Ὅ,τι λάχει, ὅ,τι γούστα γουστάρουμε ...

Ἔτσι συνάδελφοι,

Ἀρκεῖ νὰ κρατήσουμε τὰ ... μυστηριάκια, νὰ πέφτει τὸ ... χρήμα, νὰ λαδώνει ... τὸ γρανάζι, νὰ γλιστράει τὸ ... πιστόνι, νὰ γυρίζει ἡ μηχανή ...

Ποιὸς ἀσχολεῖται τώρα μὲ ἔλξεις καὶ φθορὲς ὅταν μᾶς τρῶν' οἱ ... φθεῖρες τῆς ... ὁπερέτας; (πῶς λέμε μπερέτα, κάτι τέτοιο)

 

[Sotres]

Mαζί σου Δομέστικε αρκεί στους γάμους να ψάλλουμε τρίφωνα την ωραιότητα της παρθενίας σου. Μετά όσον αφορά τα του γαμπρού ένα καλό Που πορευθώ. Κανένα πρόβλημα. Χαλάμε τις καρδιές μας μεσημεριάτικα. Τα πες όλα με το μήνυμά σου.

 

[evangelos]

Μιλᾶμε γιὰ κυριλέ καταστάσεις ... Τελικὰ ἀπὸ τὰ λεγόμενα τῶν συναδέλφων ἀπορῶ γιατι καταδικάσαμε τὸν Γαϊτάνο, ἀφοῦ αὐτὸ θέλει ὄχι μόνο ὁ λαὸς ἀλλὰ καὶ οἱ «ψάλτες».

Δομέστιχε γιατί να καταδικάζουμε τις διάφορες εκφράσεις τέχνης ή "κακοτεχνίας"; Διαφωνώ.
Καταδικάζουμε την ιδέα ότι η μουσική του Γαϊτάνου έχει περάσει σαν παραδοσιακή βυζαντινή μουσική ενώ δεν είναι. Καταδικάζουμε την ιδεοληψία μερίδας της σχολής Καρά ότι ψάλλουμε όπως ο Κουκουζέλης και επαναφέρουμε την μουσική στο αρχαίον κάλος ενώ δεν είναι έτσι. Καταδικάζουμε το λανσάρισμα που κάνουν νέα σουβλατζίδικα που πουλάνε "παραδοσιακή πίτα" ενώ δεν είναι καθόλου παραδοσιακή, καταδικάζουμε τις βιομηχανίες παγωτών που πουλάνε άσπρο παγωτό και το ονομάζουν παραδοσιακό καϊμάκι
Καταδικάζω αυτούς που πουλάνε φύκια για μεταξωτές κορδέλες.
Τα φύκια όμως μου αρέσουν και τα τρώω (παλιά γιατί τώρα με την Φουκοσίμα κι αυτά δεν ξέρεις τι είναι...). Και για Γαϊτάνο μέσα είμαι και αγγελοπουλικά ψέλνω άμα λάχει και σεκόντο κάνω αλλά ξέρω τι είναι το κάθε τι κι αν δεν ξέρω φροντίζω να μάθω.

 

[emakris]

Αναφέρω ενδεικτικά: αγία Παρασκευή πόλεως, Παναγία των Ξένων, Tρεις Mάρτυρες, κ.α.

Όχι "κ.α.", αλλά στους περισσότερους ναούς. Εξαιρούνται εκείνοι που έχουν από πολλά χρόνια χορωδία με αρμόνιο. Εάν στη Θ. Λειτουργία τους βάλεις ξαφνικά βυζαντινά, μπορεί να διαμαρτυρηθούν κάποιοι εκκλησιαζόμενοι (στον εσπερινό και τον όρθρο ψέλνουν ούτως ή άλλως βυζαντινά, όπως π.χ. στον Άγιο Σπυρίδωνα). Αυτό είναι το πρόβλημά μας;;;
Και όποιος δεν θέλει να τον "αποκαρδιώνουν", ας είναι πιο σοβαρός και μετρημένος στις τοποθετήσεις του (ασχέτως γνώσεων. Ζήτημα γνώσεων τίθεται όταν κάποιος "μπαίνει επιθετικά" και δογματικά, υποδεικνύοντας στους άλλους τι "είναι υποχρεωμένοι να δεχτούν"!).

 

[Sotres]

Μάλλον δεν σας έδωσα να καταλάβετε. Τις διαμαρτυρίες τις άκουσα σε ναό που Όρθρος και Θ. Λειτουργία ψαλλόταν στα βυζαντινά, όπως λένε και στην Κέρκυρα. Όταν ζούσα στην Κέρκυρα λίγοι ναοί είχαν και τη Θ. Λειτουργία χωρίς αρμόνιο. Όπως και να έχει, το θέμα είναι να υπάρχει διάκριση. Προσωπικά μου αρέσει το γεγονός της ποικιλομορφίας όταν αυτή έχει ιστορική συνέχεια στην πλάτη της. Η χαρά μου βέβαια θα ήταν μεγαλύτερη αν ακουγόταν τα ντόπια αλλά κάποιοι δεν εκτιμούν την παράδοση αυτή και λένε Σακελλαρίδη. Πάντως το σημείο που θέλω να τονίσω είναι το γεγονός ότι η έννοια της βυζαντινής μουσικής, σε πολλούς κατοίκους της Κέρκυρας έχει τουρκικη σημασία και καταγωγή. Χαιρετίσματα στο πανέμορφο νησί...Μου λείπει...

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Τελειώνοντας, κ. Βαγενά επιτρέψτε μου να σας πω ότι μπερδεύεστε σε γεγονότα που σας αδικούν. Μελετήστε περί δυτικής αρμονίας και θεωρίας διότι χωρούν πολύ συζήτηση τα όσα αναφέρατε. Εάν θέλετε μπορούμε να μιλήσουμε σε ξεχωριστό θέμα περί δυτικής μουσικής διότι τα όσα αναφέρατε είναι αρκετά εως πολύ αόριστα και άτοπα. Πχ αν μελετήσετε τα περί 8 τρόπων και εκκλησιαστικών τονικοτήτων. Συνύπαρξη δύο διαφορετικών μουσικών συστημάτων μέσα στη λατρεία της αναγεννησιακής λατρείας, ίσως διακρίνετε την αυστηρότητα της εκεί εκκλησιαστικής μουσικής. Περί κρυμμένης αρμονίας μέσα στη μονοφωνία ή περί αρμονικής και αντιστικτικής επεξεργασίας απλής μελωδίας . κ.α.που κάνετε λόγο μελετήστε πρώτα σε βάθος και τεκμηριώστε τα λεγόμενά σας. Μην πετάτε δυο τρεις κουβέντες διότι αδικείτε τον εαυτό σας.

Κοιτάξτε, (έχω αντιμετωπίσει κι άλλες φορές το πρόβλημα αυτό) όταν γράφω στο Ψαλτολόγιο είναι δυνατόν να περιμένετε να αναρτήσω καμιά διπλωματική; Θέλετε ολόκληρη μελέτη για μία γνώμη μου (την οποία είπα εξαρχής, επειδή το προέβλεψα, ότι δεν μπορώ αυτήν τη στιγμή να την τεκμηριώσω); Ε, δεν γίνεται! Έχω μελετήσει σε ένα βαθμό κυρίως την Ζακυνθινή μουσική και έχω καταλάβει, πιστέυω, κάποια πράγματα. Δεν έχω γράψει - ακόμα - μελέτη να σας παραπέμψω. Αλλά και τα περισσότερα που αναφέρετε πάνω (δική μου υπογράμμιση) εγώ δεν τα είπα. Το μόνο που τόνισα είναι ότι η αρμονία των Επτανήσων διαφέρει απ' αυτή των Ευρωπαίων. Όπως και η Ρωσσική. Κι αυτό, όχι για να την δικαιώσω δήθεν στα μάτια των ζηλωτών της παραδόσεως, αλλά για να τονίσω την μοναδικότητά της και τον έντονο τοπικό, λαϊκό και παραδοσιακό χαρακτήρα της που την καθιστά άξια μελέτης, προσοχής και διατήρησης, κατά τη γνώμη μου.