Έχουμε όμως μπερδέψει πολλά θέματα.
α) Τα γλωσσικά λάθη, τα είδη τους και την (όποια) σχέση τους με τη φθορά της γλώσσας.
β) Τις γλωσσικές παραφθορές της λόγιας παράδοσης στο λιγότερο πεπαιδευμένο τμήμα των ομιλητών.
γ) την ανάγκη να ακολουθήσουμε ρυθμιστική ή περιγραφική στάση απέναντι σε αυτά
δ) Τη Γραμματική Τριανταφυλλίδη και τη διδασκαλία της.
Δεν έχει καμία σχέση ως "λάθος" το πάτερ με το "οδός", όπως, επίσης, δεν έχει καμία σχέση η προστακτική "διέγραψέ το" με τον τύπο "υποθάλπτω". Και δεν έχουν αυτά σχέση με αγγλισμούς όπως "απολογούμαι" ή "θα σε πάρω πίσω". Και πάντως δεν έχουν όλα σχέση με φθορά, ούτε όλα σχέση με εξέλιξη.
Υπάρχουν "λάθη" που θίγουν το σύστημα και υπάρχουν λάθη που δείχνουν την τάση του συστήματος. Υπάρχουν λάθη που οφείλονται σε μορφολογική αδιαφάνεια και λάθη που οφείλονται σε σημασιολογική τριβή. Υπάρχουν λάθη από στιγμιαία απροσεξία, λάθη απο μειωμένη φροντίδα για τη γλώσσα και λάθη από υπερφόρτωση του δικτύου των κύριων διακινητών νέας γλώσσας, που είναι οι δημοσιογράφοι. Δεν μπαίνουν όλα στο ίδιο τσουβάλι.
Είναι συντηρητική γενίκευση να θεωρούμε όλα τα λάθη προβλήματα ποιότητας. Και είναι προοδευτική γενίκευση (Ανδρέα) να θεωρούμε όλα τα λάθη ενδεικτικά εξέλιξης.
2
Ακριβώς! "Τυφλὸς δὲ τυφλὸν ἐὰν ὁδηγεῖ, ἀμφότεροι εἰς βόθυνον πεσοῦνται..."
Πάντως κάνουν και αρχαία...
Κύριε Λιάκο, με όλη την ευγένεια, ας μην τριτεύσει η απαξίωση της Γραμματικής Τριανταφυλλίδη. Ξαναλέω ότι πρέπει τα πράγματα να τα δούμε στην ιστορική τους διάσταση. Εἰναι σαν να κατηγορούμε κάποιον που άνοιξε το δρόμο μέσα στο λαγκάδι, επειδή ο δρόμος δεν είναι αρκούντως ευθύς, αλλά εμείς έχουμε την εποπτεία εκείνου που έχει ήδη περάσει απέναντι, ενώ εκείνος δεν την είχε, γιατί έσκαβε.
Μήπως το πραγματικό μας πρόβλημα τελικά δεν είναι η Γραμματική αυτή (που γράφτηκε το 1941), αλλά το ότι διδασκόταν μέχρι πρόσφατα στα σχολεία (διότι δεν διδάσκεται αυτή πια), ενώ αποτύπωνε το προπολεμικό γλωσσικό στάτους; Αυτό είναι και το πρόβλημα πολλών σοβαρών μελετητών της γλώσσας (όπως ο Μπαμπινιώτης). Στην περίπτωση αυτή όμως μην πετροβολάτε τον "Μανόλη".
ΥΓ Παρεμπιπτόντως, ο Τριανταφυλλίδης δεν λέει ότι σωστό είναι το
πάτερ και λάθος το
πατήρ. Λέει το αυτονόητο, ότι όταν και όπου εμφανίζεται το
πάτερ λειτουργεί ως άκλιτο (προτακτικό). Αυτό που όντως ΔΕΝ κάνει, είναι να το καταδικάσει ή να το αποσιωπήσει.
3. Για το θέμα της λέξης
πάτερ: είναι σαφέστατα σωστοί οι τύποι
πατήρ, πατέρα κ.λπ. Αλλά ειδικά αυτό δεν είναι λάθος ενδεικτικό του προβλήματος της γλώσσας.
Οι πιο πολλοί ομιλητές τη λένε σωστά τη λέξη (αν και όταν τη λένε), λίγοι την κάνουν λάθος: όχι γενικά και αόριστα οι αμέτοχοι παιδείας, αλλά όσοι είναι συνδυαστικά: α) άτομα ελλιπούς γλωσσικής παιδείας, β) εκτεθειμένοι σε επιδράσεις λόγιας, και δη εκκλησιαστικής παράδοσης γ) σε περιπτώσεις όπου υπάρχει μορφολογική
αδιαφάνεια σε αυτές τις επιδράσεις. Γιατί περί "αδιαφάνειας" πρόκειται. (Ας μην ξεχνάμε ότι μόνο έξι ουσιαστικά της αρχαίας Ελληνικής έχουν τέτοια κλήση [συγκοπτόμενα]. Με άλλα λόγια, το "πάτερ" ήταν μια απόκλιση ήδη για τα δεδομένα της αρχαίας γλώσσας, πόσω μάλλον της Νέας Ελληνικής).
Νομίζω ότι είναι οι ίδιοι άνθρωποι που θα πουν τη Μεταμόρφωση "αγία Σωτήρα". Το ποσοστό (εκκλησιαστικής) λογιότητας στο οποίο είναι εκτεθειμένοι ξεπερνά το προσληπτικό τους "κατώφλι". Αν ήξεραν αρχαία, δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Αλλά και αν δεν άκουγαν και έλεγαν τους λόγιους τύπους, πάλι δεν θα είχαν πρόβλημα.
4.
Η γλώσσα προϋπάρχει της γραμματικής.
Να αγιάσει το στόμα σου, Ηλία. Και δεσμεύσου ότι θα ανοίξουμε ένα θέμα (γιατί όλο το θέλω και όλο το αναβάλλω) όπου θα σχολιάζουμε το ίδιο θέμα με άλλους αντιθετικούς όρους:
α) Η μουσική προϋπάρχει της θεωρίας
β) Η ψαλτική προϋπάρχει της παρασημαντικής