Νεκρώσιμος Ακολουθία
- Thread starter Panagiotis
- Start date
Στούς προβληματισμούς πού ἀναπτύχθηκαν σ᾿ ὅλα τά παραπάνω μηνύματα ἐξαιρετικά συμβάλλει ἡ ἐργασία τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Μ. Πρωτοπρεσβυτέρου π. Κωνσταντίνου Παπαγιάννη μέ τίτλο Η ΝΕΚΡΩΣΙΜΟΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ, Παρατηρήσεις καί προτάσεις διά μίαν ὀρθολογικωτέραν τέλεσιν αὐτῆς (ἀνάτυπον ἐκ τῆς «Κληρονομίας» τόμος 29, τεύχη Α΄-Β΄, 1997), Θεσσαλονίκη 1998, ἡ ὁποῖα καί ἀναρτήθηκε στό Ψαλτολόγιον ὑπό τοῦ καθηγητοῦ κ. Ἐμμ. Γιαννοπούλου ἐδῶ.
Το θέμα αν και παλιό (τώρα το είδα) μου άρεσε πολύ, γιατί δυστυχώς ούτε στον τόπο μου τα πράγματα λειτουργούν καλύτερα. Στις νεκρώσιμες ακολουθίες που έχω παρευρεθεί, άλλοτε λένε έναν-δυό μακαρισμούς, άλλοτε καθόλου και συνήθως όχι όλα τα τροπάρια των ευλογηταρίων. Και όλα αυτά για ποιον άλλο λόγο... χαριν συντομίας
Ειδικά τις καθημερινές η όλη ακολουθία δεν διαρκεί παραπάνω από 20 λεπτά γιατί το στόμα πετάει. Κι εγώ αναρωτιέμαι το εξής: Γιατί δεν τα καταργούν όλα και να τελειώνουμε σε 2 λεπτά; Τι χρειάζονται τόσα λόγια στην νεκρώσιμο ακολουθία, έχουν καμιά αξία; Έτσι όπως πάμε θα κάνουμε κηδεία την ίδια την ακολουθία και αυτό... χάριν συντομίας Το ποιο άσχημο είναι πως πολλά από αυτά τα έκτροπα γίνονται από θεολόγους κληρικούς. Ευτυχώς σε πολλά χωριά τα διατηρούν ακόμη όλα...
(Μπράβο σ' αυτούς που ανοίξαν το θέμα, κάτι πράγματι δεν πηγαίνει καλά).
Ειδικά τις καθημερινές η όλη ακολουθία δεν διαρκεί παραπάνω από 20 λεπτά γιατί το στόμα πετάει. Κι εγώ αναρωτιέμαι το εξής: Γιατί δεν τα καταργούν όλα και να τελειώνουμε σε 2 λεπτά; Τι χρειάζονται τόσα λόγια στην νεκρώσιμο ακολουθία, έχουν καμιά αξία; Έτσι όπως πάμε θα κάνουμε κηδεία την ίδια την ακολουθία και αυτό... χάριν συντομίας Το ποιο άσχημο είναι πως πολλά από αυτά τα έκτροπα γίνονται από θεολόγους κληρικούς. Ευτυχώς σε πολλά χωριά τα διατηρούν ακόμη όλα...(Μπράβο σ' αυτούς που ανοίξαν το θέμα, κάτι πράγματι δεν πηγαίνει καλά).
Λόγω της μεγάλης μου εμπειρίας σε θέματα μυστηρίων και νεκρωσίμων ακολουθιών ας αναφέρω και το εξής γεγονός (το οποίο μπορεί να χαρακτηρισθεί είτε ευτράπελο είτε δραματικό αναλόγως από ποια σκοπιά το βλέπουμε):
Σε κάποιο ενοριακό ναό ετελέσθη η εξόδιος ακολουθία της αειμνήστου κυρίας Χ., η οποία επί πολλά χρόνια διακόνησε στο ναό ως εθελόντρια άμισθη νεωκόρος. Οι ιερείς και οι ιεροψάλτες (ζηλωτές με την καλή έννοια της λέξης) ετέλεσαν την ακολουθία κατά τα προβλεπόμενα στο Μικρό Ευχολόγιο και ο προϊστάμενος ιερεύς έκανε και μια ολιγόλεπτη ομιλία. Δυστυχώς όμως για εκείνους, η οικογένεια της εκλιπούσης δεν χάρηκε ιδιαιτέρως και μετά το τέλος της τελετής έκαναν δριμείες παρατηρήσεις στον ένα εκ των ιερέων για το μήκος της τελετής (μας ταλαιπωρήσατε, έπρεπε να είχαμε πάει στο νεκροταφείο απευθείας κλπ.)
Όπως έχω παρατηρήσει οικογένειες στις οποίες ο ενοριακός των ναός είναι άγνωστος χώρος επιλέγουν για μεν τις νεκρώσιμες ακολουθίες τον ναό του κοιμητηρίου για δε τα μυστήρια γάμου και βαπτίσεως κεντρικούς ναούς με σκάλες ή γραφικά εκκλησάκια σε κτήματα!
ΥΓ Να μην ξεχάσω ότι και κάποια κοιμητήρια υποχρεώνουν τις οικογένειες να τελέσουν την εξόδιο ακολουθία στο παρεκκλήσιο του κοιμητηρίου, διαφορετικά δεν δέχονται το νεκρό για ταφή. Στην ευρύτερη περιοχή των Αθηνών τα κοιμητήρια αποτελούν εύρωστες " δημοτικές επιχειρήσεις" τα έσοδα των οποίων στηρίζουν τον προϋπολογισμό του δήμου κλπ κλπ κλπ.
Σε κάποιο ενοριακό ναό ετελέσθη η εξόδιος ακολουθία της αειμνήστου κυρίας Χ., η οποία επί πολλά χρόνια διακόνησε στο ναό ως εθελόντρια άμισθη νεωκόρος. Οι ιερείς και οι ιεροψάλτες (ζηλωτές με την καλή έννοια της λέξης) ετέλεσαν την ακολουθία κατά τα προβλεπόμενα στο Μικρό Ευχολόγιο και ο προϊστάμενος ιερεύς έκανε και μια ολιγόλεπτη ομιλία. Δυστυχώς όμως για εκείνους, η οικογένεια της εκλιπούσης δεν χάρηκε ιδιαιτέρως
και μετά το τέλος της τελετής έκαναν δριμείες παρατηρήσεις στον ένα εκ των ιερέων για το μήκος της τελετής (μας ταλαιπωρήσατε, έπρεπε να είχαμε πάει στο νεκροταφείο απευθείας κλπ.) Όπως έχω παρατηρήσει οικογένειες στις οποίες ο ενοριακός των ναός είναι άγνωστος χώρος επιλέγουν για μεν τις νεκρώσιμες ακολουθίες τον ναό του κοιμητηρίου για δε τα μυστήρια γάμου και βαπτίσεως κεντρικούς ναούς με σκάλες ή γραφικά εκκλησάκια σε κτήματα!
ΥΓ Να μην ξεχάσω ότι και κάποια κοιμητήρια υποχρεώνουν τις οικογένειες να τελέσουν την εξόδιο ακολουθία στο παρεκκλήσιο του κοιμητηρίου, διαφορετικά δεν δέχονται το νεκρό για ταφή. Στην ευρύτερη περιοχή των Αθηνών τα κοιμητήρια αποτελούν εύρωστες " δημοτικές επιχειρήσεις" τα έσοδα των οποίων στηρίζουν τον προϋπολογισμό του δήμου κλπ κλπ κλπ.
«Ἐλέησον ἡμᾶς ὁ Θεὸς κατὰ τὸ μέγα ἔλεός σου, δεόμεθά σου, ἐπάκουσον καὶ ἐλέησον.
Κύριε ἐλέησον γ'.
Ἐτι δεόμεθα ὑπὲρ ἀναπαύσεως τῆς ψυχῆς τοῦ κεκοιμημένου δούλου τοῦ Θεοῦ..., καὶ ὑπὲρ τοῦ συγχωρηθῆναι αὐτῷ πᾶν πλημμέλημα ἑκούσιόν τε καὶ ἀκούσιον.
Κύριε ἐλέησον γ'.
Ὅπως Κύριος ὁ Θεός, τάξῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἔνθα οἱ δίκαιοι ἀναπαύονται.
Κύριε ἐλέησον γ’.
Τὰ ἐλέη τοῦ Θεοῦ, τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, καὶ ἄφεσιν τῶν αὐτοῦ ἁμαρτιῶν, παρὰ Χριστῷ τῷ ἀθανάτῳ Βασιλεῖ καὶ Θεῷ ἡμῶν αἰτησώμεθα.
Παράσχου Κύριε»
(Ἱεροδιακονικὸν ἐκδ. Πανσέληνος 1989 σ. 114).
Last edited:
Εγώ πάλι πιστεύω ότι ολόκληρη η μαυρισμένη πρόταση, συντάσσεται ως αντικείμενο του «αἰτησώμεθα», όπως και «Τὰ ἐλέη τοῦ Θεοῦ, τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, καὶ ἄφεσιν τῶν αὐτοῦ ἁμαρτιῶν», αλλά δεν έχω παλαιές μαρτυρίες που να συνηγορούν υπέρ της μίας ή της άλλης κατεύθυνσης.
Όσον αφορά στο «Παράσχου Κύριε», αυτή θα έπρεπε να είναι η απάντηση, ωστόσο σπάνια ακούω απόκριση σε αυτήν την αίτηση, καθώς επισκιάζεται από την παράτυπη εισαγωγή της δεήσης «Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν», την οποία «κολλάει» ο ιερέας ή ο διάκονος στην προηγούμενη, χωρίς να αφήνει περιθώριο στον χορό να απαντήσει.
Όσον αφορά στο «Παράσχου Κύριε», αυτή θα έπρεπε να είναι η απάντηση, ωστόσο σπάνια ακούω απόκριση σε αυτήν την αίτηση, καθώς επισκιάζεται από την παράτυπη εισαγωγή της δεήσης «Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν», την οποία «κολλάει» ο ιερέας ή ο διάκονος στην προηγούμενη, χωρίς να αφήνει περιθώριο στον χορό να απαντήσει.
Στο συνημμένο, φαίνονται οι δεήσεις να εκφωνούνται ξεχωριστά - τα γκριζωπά γράμματα είναι στην πραγματικότητα κόκκινα και υποδηλώνουν ξεχωριστή δέηση.
Το δε, κατά τη γνώμη μου, παράτυπο «Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν», φαίνεται ότι μαρτυρείται ήδη από το 1759 (Εὐχολόγιον τὸ Μέγα, ΕΝΕΤΙΗΣΙΝ, Παρὰ Δημητρίῳ Θεοδοσίου τῷ ἐξ Ἰωαννίνων).
Το δε, κατά τη γνώμη μου, παράτυπο «Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν», φαίνεται ότι μαρτυρείται ήδη από το 1759 (Εὐχολόγιον τὸ Μέγα, ΕΝΕΤΙΗΣΙΝ, Παρὰ Δημητρίῳ Θεοδοσίου τῷ ἐξ Ἰωαννίνων).
Attachments
Στὰ περιεχόμενα ἐνὸς μουσικοῦ βιβλίου ποὺ βρῆκα στὰ ψαλτολόγιον βλέπω, μεταξὺ ἄλλων, τὰ τροπάρια "Θρηνῶ καὶ ὀδύρομαι" εἰς μέλος ἀργοσύντομον (ὄχι τὸ ἀργὸν τοῦ Χρυσάφου) καὶ "Μακαρίζομέν σε", τὸ ὁποῖον ψάλλει καὶ ὁ π. Γεώργιος Τσέτσης στὰ Σύμμεικτα τοῦ Χατζηγιακουμῆ. Αὐτὰ ψάλλονται σήμερα;
Ἀκόμη, τὸ "Μετὰ πνευμάτων" πότε ἀκριβῶς ψάλλεται στὴν νεκρώσιμο ἀκολουθία;
Ἀκόμη, τὸ "Μετὰ πνευμάτων" πότε ἀκριβῶς ψάλλεται στὴν νεκρώσιμο ἀκολουθία;
Ἀναφέρεσαι σ᾿ αὐτό τό βιβλίο, ὅπου ἤδη ἔχουν γραφεῖ κάποια σχόλια ἐκεῖ γι᾿ αὐτά πού ρωτᾶς.
Τό "Θρηνῶ καὶ ὀδύρομαι" ψάλλεται καθ᾿ ὁδόν ἀπό τόν ναό πρός τόν τάφον διά τήν ταφήν. Ἐξηγεῖται κι ἐδῶ, ὅπου καί τό "Μακαρίζομέν σε" χωρίς ἐξήγηση. Ἀπ᾿ ὅ,τι βλέπω στό βιβλίο τίθεται ἐναλλακτικῶς ἀντί τοῦ θεοτοκίου τοῦ δοξαστικοῦ τῶν τροπαρίων τοῦ ἀσπασμοῦ.
Αὐτά ἀναλόγως τῶν συνθηκῶν καί τῶν τόπων ψάλλονται. Δέν τά εὐνοοῦν ὅμως οἱ συνθῆκες τῶν μεγαλουπόλεων σήμερα.
Στό "τρισάγιον" στόν οἶκο τοῦ νεκροῦ πρό τῆς ἐκφορᾶς διά τόν ναόν καί στό "τρισάγιον" ἐπί τοῦ τάφου πρό τῆς ταφῆς.
Καί βεβαίως ψάλλονται.
Τό "Θρηνῶ καὶ ὀδύρομαι" ψάλλεται καθ᾿ ὁδόν ἀπό τόν ναό πρός τόν τάφον διά τήν ταφήν. Ἐξηγεῖται κι ἐδῶ, ὅπου καί τό "Μακαρίζομέν σε" χωρίς ἐξήγηση. Ἀπ᾿ ὅ,τι βλέπω στό βιβλίο τίθεται ἐναλλακτικῶς ἀντί τοῦ θεοτοκίου τοῦ δοξαστικοῦ τῶν τροπαρίων τοῦ ἀσπασμοῦ.
Αὐτά ἀναλόγως τῶν συνθηκῶν καί τῶν τόπων ψάλλονται. Δέν τά εὐνοοῦν ὅμως οἱ συνθῆκες τῶν μεγαλουπόλεων σήμερα.
Στό "τρισάγιον" στόν οἶκο τοῦ νεκροῦ πρό τῆς ἐκφορᾶς διά τόν ναόν καί στό "τρισάγιον" ἐπί τοῦ τάφου πρό τῆς ταφῆς.
Καί βεβαίως ψάλλονται.
Κάποιες ἀκόμη ἀπορίες σχετικῶς μὲ τὴν νεκρώσιμο (καὶ ἐλπίζω νὰ μὴ γίνομαι κουραστικός).
Στὸ βιβλίο τῆς Α.Δ. ἀναγράφεται: "Ἐὰν ὦσι δύο ὴ πλείονες ἱερεῖς.
Ὁ διάκονος· Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.
Ὁ β´ ἱερεὺς ἐκφώνως· Ὅτι σὺ εἶ ἡ ἀνάστασις...
Ἀλλως μετὰ τὸ "Ἐλέησόν με, Κύριε" εὐθὺς ἄρχεται ὁ α´ χορός (τὴν Γ´ στάσιν τοῦ Ἀμώμου). Ἐὰν δὲν ὑπάρχουν πλείονες τοῦ ἑνὸς ἱερεῖς, τὸ "Ἐλέησόν με, Κύριε" τοῦ πλ. α´ θὰ καταλήξει μακρόσυρτα στὸν Πα ἢ στὸν Δι (ὅπου νομίζω ὅτι καταλήγει ὁ π. Γεώργιος Τσέτσης), καὶ ἀμέσως μετὰ ἀρχόμεθα τὴν Γ´ στάση τοῦ Ἀμώμου ἀπὸ τοῦ Γα ὡς Νη;
Τὸ προκείμενον ψάλεται ἅπαξ ἢ τρίς;
Στὴν κηδεία τῶν νηπίων τὸ τροπάριον πότε ψάλλεται ἢ πότε ἐψάλλετο (ὕστερα ἀπὸ ποιά ἐκφώνηση);
Στὸν ἀσπασμὸ τοῦ νεκροῦ νηπίου τὸ πρῶτο προσόμοιο ψάλλεται ἅπαξ ἢ δίς; Ὁ δὲ στίχος "Κύριε, ἀνάπαυσον τὸ νήπιον" ψάλλεται σήμερα;
Στὴν νεκρώσιμο ἀκολουθία κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Διακαινησίμου ἑβδομάδος ψάλλεται ὁλόκληρος ὁ ἀναστάσιμος κανὼν ἢ μόνον οἱ εἱρμοί;
Στὸ βιβλίο τῆς Α.Δ. ἀναγράφεται: "Ἐὰν ὦσι δύο ὴ πλείονες ἱερεῖς.
Ὁ διάκονος· Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.
Ὁ β´ ἱερεὺς ἐκφώνως· Ὅτι σὺ εἶ ἡ ἀνάστασις...
Ἀλλως μετὰ τὸ "Ἐλέησόν με, Κύριε" εὐθὺς ἄρχεται ὁ α´ χορός (τὴν Γ´ στάσιν τοῦ Ἀμώμου). Ἐὰν δὲν ὑπάρχουν πλείονες τοῦ ἑνὸς ἱερεῖς, τὸ "Ἐλέησόν με, Κύριε" τοῦ πλ. α´ θὰ καταλήξει μακρόσυρτα στὸν Πα ἢ στὸν Δι (ὅπου νομίζω ὅτι καταλήγει ὁ π. Γεώργιος Τσέτσης), καὶ ἀμέσως μετὰ ἀρχόμεθα τὴν Γ´ στάση τοῦ Ἀμώμου ἀπὸ τοῦ Γα ὡς Νη;
Τὸ προκείμενον ψάλεται ἅπαξ ἢ τρίς;
Στὴν κηδεία τῶν νηπίων τὸ τροπάριον πότε ψάλλεται ἢ πότε ἐψάλλετο (ὕστερα ἀπὸ ποιά ἐκφώνηση);
Στὸν ἀσπασμὸ τοῦ νεκροῦ νηπίου τὸ πρῶτο προσόμοιο ψάλλεται ἅπαξ ἢ δίς; Ὁ δὲ στίχος "Κύριε, ἀνάπαυσον τὸ νήπιον" ψάλλεται σήμερα;
Στὴν νεκρώσιμο ἀκολουθία κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Διακαινησίμου ἑβδομάδος ψάλλεται ὁλόκληρος ὁ ἀναστάσιμος κανὼν ἢ μόνον οἱ εἱρμοί;
Last edited: