Νεκρώσιμος Ακολουθία

[π. Δαβίδ]

Χθες ακούγοντας την νεκρώσιμο ακολουθία του αειμνήστου Μητροπολίτου πρώην Νεαπόλεως & Σταυρουπόλεως είχα δυο προβληματισμούς:

1. Η εκφώνησις "Ότι συ ει η αναστασις" Αρκετοί εκφωνούντες (ιερείς ή αρχιερείς δεν γνωρίζω και δεν με απασχολεί ) έλεγαν "η μακαρία ανάπαυσις". Σίγουρα αυτό είναι μεταγενέστερη προσθήκη (όπως το αμίμητο "ευλογών, αγιάζων, πληθύνων, τρέφων, συντηρών και διακυβερνών τα σύμπαντα" που άκουσα προ ημερών σε εσπερινό). Ποιος μας δίνει το δικαίωμα να αλλοιώνουμε τα λειτουργικά κείμενα με σάλτσες; Σε κοιμητήριο της Αττικής είχα ακούσει "Ότι συ ει η ανάστασις .... (το όνομα) νυν και αεί κλπ." Και τα δύο εξίσου κατακριτέα (για να μην πω ότι μέμφομαι λιγότερο τον οικογενειάρχη ιερέα στο κοιμητήριο που είχε κάνει δεκάδες τρισάγια εκείνη την ημέρα!).

2. Το προκείμενον "Μακαρία η οδός". Το προκείμενον αυτό έχει ένα ευτύχημα και ένα δυστύχημα. Ευτύχημα το ότι ψάλλεται. Δυστύχημα η αλλαγή του ήχου (από πλ. β΄ σε γ΄). Διερωτώμαι ποιος είχε πρώτος την ιδέα να κάνει κάτι τέτοιο (προφανώς λόγω της ομοιότητος του μέτρου με τα μεγαλυνάρια Θ΄ ωδής της Υπαπαντής). Ο Σακελλαρίδης πάντως όχι. Μπορούμε να επεμβαίνουμε "βάναυσα" στους ήχους; (πχ Μετά των αγίων σε α΄ παθητικό! )

Ευχαριστώ

 

[stapaman]

Σίγουρα αυτό είναι μεταγενέστερη προσθήκη (όπως το αμίμητο "ευλογών, αγιάζων, πληθύνων, τρέφων, συντηρών και διακυβερνών τα σύμπαντα" που άκουσα προ ημερών σε εσπερινό).

Ξέχασες το "κρατύνων" (το έγραψα σωστά; Η γραμματική μου έχει αρχίσει και σκουριάζει...)

2. Το προκείμενον "Μακαρία η οδός". Το προκείμενον αυτό έχει ένα ευτύχημα και ένα δυστύχημα. Ευτύχημα το ότι ψάλλεται.

Βασικά έχω ακούσει μια άλλη άποψη ότι κακώς ψάλλεται μια που αποτελεί Προκείμενον του Αποστόλου. Ως γνωστό όλοι μας αφού έχει ψαλλεί το "Μακαρία η οδός" και δεν σημειώνεται άλλο Προκείμενο λέμε το "Αι ψυχαί αυτών εν αγαθοίς αυλισθήσονται" πριν τον στίχο "Προς σε Κύριε..." . Πολλοί μάλιστα αλλάζουμε και το γένος και τον αριθμό του "αι ψυχαί αυτών" ανάλογα με το αν το πρόσωπο του οποίου την Εξόδιο τελούμε είναι άνδρας ή γυναίκα, και δεν είμαι σίγουρος αν θα μπορούσαμε να το κάνουμε αυτό σε ένα Προκείμενο Αποστόλου όπως μπορούμε να το κάνουμε σε διάφορες άλλες λέξεις κατά την διάρκεια της Ακολουθίας.

Δυστύχημα η αλλαγή του ήχου (από πλ. β΄ σε γ΄). Διερωτώμαι ποιος είχε πρώτος την ιδέα να κάνει κάτι τέτοιο (προφανώς λόγω της ομοιότητος του μέτρου με τα μεγαλυνάρια Θ΄ ωδής της Υπαπαντής). Ο Σακελλαρίδης πάντως όχι.

Μην ξεχνάμε ότι ο Γ' ήχος ψάλλεται πολύ ευκολότερα από ότι ο Πλ. Β' οπότε δεν θέλει πολύ πιπέρι στο να συμπεράνουμε γιατί έγινε αυτή η επιλογή/αλλαγή Τώρα το ποιος το καθιέρωσε, αυτό θέλει ψάξιμο... Μπορεί να έγινε και προφορικά, αφού και η ψαλμώδηση του "Μακαρία η οδός" δεν αναφέρεται σε όσα βιβλία ή φυλλάδια έχω δει, αλλ' εμφανίζεται ως αναπόσπαστο με το Αποσ. Ανάγνωσμα προκείμενό του, και προφανώς η ψαλμώδηση επεκράτησε ... εθιμικά...

Μπορούμε να επεμβαίνουμε "βάναυσα" στους ήχους; (πχ Μετά των αγίων σε α΄ παθητικό! )

Κάποια κομμάτια υπόκεινται σε ένα... ηχητικό πλουραλισμό . Κάπου είχαμε αναφερθεί εκτενέστερα νομίζω σχετικά με το σε τι Ήχο είχε αρχίσει να ψάλλεται το "Μετά των Αγίων" και σε τι Ήχους κατέληξε. Το ίδιο ισχύει και για το "Αιωνία η μνήμη" αλλά σε πολύ μικρότερη κλίμακα... Προσωπικά δεν είμαι αντίθετος στη χρήση άλλων Ήχων, αρκεί να μην φτάνουμε σε υπερβολές τόσο στο άκουσμα όσο και στη διάρκεια του μέλους, το οποίον πρέπει να είναι (κατά την ταπεινή μου άποψη) σεμνό, ή δυνατόν πένθιμο αλλά χωρίς θεατρικές υπερβολές, σοβαρό, και παρακλητικό...

 

[Dionysios]

.....................
Βασικά έχω ακούσει μια άλλη άποψη ότι κακώς ψάλλεται μια που αποτελεί Προκείμενον του Αποστόλου. Ως γνωστό όλοι μας αφού έχει ψαλλεί το "Μακαρία η οδός" και δεν σημειώνεται άλλο Προκείμενο λέμε το "Αι ψυχαί αυτών εν αγαθοίς αυλισθήσονται" πριν τον στίχο "Προς σε Κύριε..." . Πολλοί μάλιστα αλλάζουμε και το γένος και τον αριθμό του "αι ψυχαί αυτών" ανάλογα με το αν το πρόσωπο του οποίου την Εξόδιο τελούμε είναι άνδρας ή γυναίκα, και δεν είμαι σίγουρος αν θα μπορούσαμε να το κάνουμε αυτό σε ένα Προκείμενο Αποστόλου όπως μπορούμε να το κάνουμε σε διάφορες άλλες λέξεις κατά την διάρκεια της Ακολουθίας.
...........................................

᾿Απορῶ καὶ θαυμάζω ταυτοχρόνως τὴν ἱκανότητα πολλῶν νὰ χρησιμοποιοῦν σωστὰ ἐπιχειρήματα, γιὰ νὰ στηρίξουν λάθος συμπεράσματα! καὶ φυσικὰ δὲν ἀναφέρομαι στὸν ἀγαπητὸ Σταῦρο, ἀλλὰ στοὺς εἰπόντας ὅτι τὸ «Μακαρία ἡ ὁδός» δὲν πρέπει νὰ ψάλλεται, ἀφοῦ εἶναι προκείμενον. μὰ ἀκριβῶς ἐπειδὴ εἶναι προκείμενον, γι᾿ αὐτὸ ψάλλεται καὶ καλῶς ψάλλεται, καὶ εὐτυχῶς ποὺ διετηρήθη –ἐκεῖ ποὺ κανεὶς δὲν θὰ τὸ περίμενε– αὐτὴ ἡ ἀρχαία πρᾶξις, καὶ ποὺ πρέπει νὰ διατητηθῇ ὡς κόρη ὀφθαλμοῦ. διότι ὅλα τὰ προκείμενα σὲ ὅλα τὰ λειτουργικὰ βιβλία τῆς ἐκκλησίας σημειώνονται μὲ ἤχους. τί σημαίνει αὐτό; ὅτι πρέπει νὰ διαβάζωνται σὲ ἦχον πλάγιον τοῦ β΄; ἀπὸ αὐτὸ καὶ μόνον θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι κατανοητὸν ὅτι τὸ προκείμενον τοῦ ἀποστόλου κατὰ τὴν ἀκρίβειαν τῆς ἀρχαίας τάξεως ψάλλεται, ἀλλὰ τοῦτο κατὰ τοὺς τελευταίους αἰῶνας ἐξέπεσε γιὰ τοὺς γνωστοὺς ἄγνωστους λόγους.

 

[Nikos L.]

stapaman;12974]Ξέχασες το "κρατύνων" (το έγραψα σωστά; Η γραμματική μου έχει αρχίσει και σκουριάζει...)


Βασικά έχω ακούσει μια άλλη άποψη ότι κακώς ψάλλεται μια που αποτελεί Προκείμενον του Αποστόλου. Ως γνωστό όλοι μας αφού έχει ψαλλεί το "Μακαρία η οδός" και δεν σημειώνεται άλλο Προκείμενο λέμε το "Αι ψυχαί αυτών εν αγαθοίς αυλισθήσονται" πριν τον στίχο "Προς σε Κύριε..." . Πολλοί μάλιστα αλλάζουμε και το γένος και τον αριθμό του "αι ψυχαί αυτών" ανάλογα με το αν το πρόσωπο του οποίου την Εξόδιο τελούμε είναι άνδρας ή γυναίκα, και δεν είμαι σίγουρος αν θα μπορούσαμε να το κάνουμε αυτό σε ένα Προκείμενο Αποστόλου όπως μπορούμε να το κάνουμε σε διάφορες άλλες λέξεις κατά την διάρκεια της Ακολουθίας. :confused

Κανονικά δεν πρέπει να πει ο ιερεας "προσχωμεν", να ψαλεί το "μακαρία"2 φορές απο μονο του κ 1 μετα το στίχο;; όπως όλα τα προκείμενα;; μετα ο ιερεας "σοφία" ο αναγνωστης το " προς κορινθιους..." κ τέλος ο ιερεας "προσχωμεν, σοφια προσχωμεν";;

το ίδιο δεν συμβαινει κ με το προκειμενο του γάμου "εθηκας..." αν δεν ψαλλεί, τί νόημα έχει η μαρτυρία του ήχου;;;

 

[petrosgrc]

Δυστυχώς η τάξη του τυπικού του προκειμένου έχει διασαλευθεί εντελώς. Και μπορεί μεν πριν τον Απόστολο να το λέμε με εμμελή ανάγνωση οπότε είναι κάπως ανεκτό, αλλά όταν προηγείται των Παλαιοδιαθηκικών αναγνωσμάτων κυρίως στη Μ. Τεσσαρακοστή έχουμε την απίστευτη συνήθεια να διαβάζουμε "Προκείμενον ήχος τάδε, ψαλμός τάδε"! Όσον αφορά βέβαια τη νεκρώσιμο ακολουθία είναι προφανές ότι το "Μακαρία η οδός" θα έπρεπε να ψάλλεται τρις όπως και τα προκείμενα του Εσπερινού στον οικείο ήχο (σε πλ. β΄ δηλαδή). Το πώς έχει επικρατήσει αυτή η περίεργη τάξη δεν είμαι εγώ ο κατάλληλος άνθρωπος να απαντήσει. Κρίμα όμως γιατί τέτοιες συνήθειες (οι οποίες βαφτίζονται και "παράδοση" δυστυχώς) είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουν αφ' ενός γιατί σε τέτοιες περιπτώσεις τον πρώτο λόγο τον έχουν οι ιερείς, αφ' ετέρου γιατί οι περισσότεροι ψάλτες έχουν μαύρα μεσάνυχτα από τυπικό και ως εκ τούτου ακολουθούν τυφλά "τα παραδεδομένα"!

 

[π. Δαβίδ]

Το θέμα των προκειμένων έχει συζητηθεί αναλυτικώς εδώ
http://analogion.com/forum/showthread.php?t=1595&highlight=%F0%F1%EF%EA%E5%DF%EC%E5%ED%E1

Έχει κανείς ιδέα πώς το προκείμενο "Μακαρία η οδός" έπαθε μετάλλαξη ήχου; Για το Κοντάκιο και το "Αιωνία η μνήμη" έχω πει και άλλη φορά τη γνώμη μου ότι είναι δάνειο από τη ρωσσική παράδοση.

 

[Dionysios]

Κανονικά δεν πρέπει να πει ο ιερεας "προσχωμεν", να ψαλεί το "μακαρία"2 φορές απο μονο του κ 1 μετα το στίχο;; όπως όλα τα προκείμενα;; μετα ο ιερεας "σοφία" ο αναγνωστης το " προς κορινθιους..." κ τέλος ο ιερεας "προσχωμεν, σοφια προσχωμεν";;

Σωστὰ ἀλλὰ μετὰ τὸ «Πρόσσχωμεν» τοῦ ἱερέως, πρῶτα πρέπει ὁ ἀναγνώστης νὰ πῇ «Προκείμενον τοῦ ἀποστόλου, ἦχος (τάδε), [ψαλμὸς τῷ Δαυίδ]», καὶ κατόπιν ψάλλεται τὸ προκείμενον κατὰ τάξιν καὶ τὰ λοιπά. στὸ τέλος ὁ ἱερεὺς λέγει μόνον ἕνα «Πρόσσχωμεν» καὶ τίποτε ἄλλο. τὰ πρῶτα δύο τὰ εἶπε πρίν.
Ἄλλη τάξις, τὴν ὁποίαν συνήθως τηρῶ . πρῶτα ὁ ἀναγνώστης λέγει «Προκείμενον τοῦ ἀποστόλου, ἦχος (τάδε), [ψαλμὸς τῷ Δαυίδ]». ὁ ἱερεὺς τὸ «Πρόσσχωμεν», καὶ ἀκολουθεῖ τὸ προκείμενον μετὰ τοῦ στίχου αὐτοῦ. εἶτα τὰ λοιπά.
Δὲν σχολιάζω τί γίνεται μὲ τοὺς μὴ γνωρίζοντας τὴν ὀρθὴν ταύτην τάξιν.

 

[Dionysios]

Καὶ γενικῶς σὲ ὅλα τὰ προκείμενα πασῶν τῶν ἀκολουθιῶν τὸ ὀρθὸ εἶναι νὰ προηγῆται τὸ «Προκείμενον, ἦχος (δεῖνα), ψαλμὸς (δεῖνα)», εἴτε ψάλλομε τὰ προκείμενα εἴτε τὰ διαβάζομε.

 

[π. Μάξιμος]

Κατ᾿ ἀρχήν· ὁ Θεός νά ἀναπαύσῃ τήν ψυχήν τοῦ κεκοιμημένου ἱεράρχου· νά ἔχωμεν τήν εὐχήν του.

Νά σᾶς πῶ ὅτι ἀσχολοῦμαι 1 ὧρα μέ τό θέμα, δέν φανταζόμουν τί θά συναντήσω !!!

Ἀπό ποῦ συνάγεται ὅτι ὁ ἦχος τοῦ Μακαρία ἡ ὁδός... εἶναι πλ. β΄ ;
Καί τόν Μικρόν καί τό Μέγα Εὐχολόγιον προβλέπουν· ἦχον γ΄. Καί συνήθως ἀπό τοῦ Μικροῦ Εὐχολογίου τελοῦμε τήν Κηδείαν.
Τό λειτουργικόν βιβλίον Ἀπόστολος δέν ἔχει προκείμενον τό· Μακαρία ἡ ὁδός... ἀλλά τό· Αἱ ψυχαί αὐτῶν ἐν ἀγαθοῖς αὐλισθήσονται, μεταλλαγμένος τύπος τοῦ στίχου 13 τοῦ κδ΄ ψαλμοῦ ἔχοντος· Ἡ ψυχὴ αὐτοῦ ἐν ἀγαθοῖς αὐλισθήσεται, μέ στίχον· Πρὸς σέ, Κύριε, κεκράξομαι, ὁ Θεός μου, μεταλλαγμένος τύπος τοῦ στίχου 1 τοῦ κζ΄ ψαλμοῦ ὡς πρός τό ρῆμα κεκράξομαι ἀντί ἐκέκραξα.

Τά Εὐχολόγια ἔχουν Προκείμενον τό· Μακαρία ἡ ὁδός... , πού δέν εἶναι ψαλμικός στίχος (τί εἶναι μέ ἕνα στίχο προκειμένου τό· Πρὸς σέ, Κύριε, κεκράξομαι, ὁ Θεός μου.

Μέχρις ἐδῶ, δέν ἀντέχω ἄλλο, πρέπει νά φτιάξω κάτι ἄλλο.

Τό θέμα πάντως Νεκρώσιμος Ἀκολουθία ἔχει πάρα πολλά...
Κι ἄν ἀρκεσθῶμεν εἰς τά σήμερον ἐπικρατήσαντα καί ὑπό τοῦ Τυπικοῦ ἤ τῶν Εὐχολογίων προβλεπόμενα, καί αὐτά εἶναι πολλά πρός συζήτησιν...
Τά ξαναλέμε...

 

[apostolos]

Βασικά έχω ακούσει μια άλλη άποψη ότι κακώς ψάλλεται μια που αποτελεί Προκείμενον του Αποστόλου.

Σταύρο,

Και εγώ έχω ακούσει αυτή την άποψη (από Πατριαρχικούς), ότι κακώς ψάλλεται.

Απόστολος

 

[Nikos L.]

Απόστολε, το Τυπικό του Βιολάκη δεν ξεκαθαρίζει τιποτε (σελ 438). όμως ξαναρωτώ:τί ρόλο παίζει η αναφορά του ηχου αν δεν προοριζόταν για ψαλμώδηση;; καπου το εχω δει γραμμενο με την ταξη που το δινω σε προηγούμενο μηνυμα. θα κοιταξω κ θα επανελθω.

 

[Nikos L.]

από την ακολουθία του γάμου, συμφωνα με το βιβλιαρακι της Α.Δ.
Διάκονος: Πρόσχωμεν
Αναγνώστης: προκειμενον, ηχος πλ δ'
έθηκας επι την κεφαλην....
στιχ:ζωήν ητησαντό σε...
Διάκονος: Σοφία
Αναγνώστης: Προς Εφεσιους....
Διάκονος: Πρόσχωμεν
Αναγνώστης: Αδελφοι,...
η παραπανω τάξη δείχνει ότι μετα την ανάγνωση( του προκειμενου, ο Διάκονος δε λεει τίποτα. περιμενει την ανάγνωση του στίχου. όμως, λεμε πουθενά στίχο χωρίς να ψαλλουμε κάτι; όχι! άρα ξαναψάλλουμε το προκείμενο κ μετά έρχεται η εκφώνηση "Σοφία"
κ όπως σε όλα τα προκειμενα, 2 φορές σκέτο κ μια μετα στίχου.
το ίδιο πρεπει να συμβαίνει και στη νεκρώσιμη ακολουθία.
το μονο που δεν κολλάει είναι η ένδειξη "Αναγνώστης" πριν το προκείμενο.
απο κει μάλλον κάτι ξεκίνησε χάριν συντομίας.

 

[Dionysios]

Σταύρο,

Και εγώ έχω ακούσει αυτή την άποψη (από Πατριαρχικούς), ότι κακώς ψάλλεται.

Απόστολος

᾿Απόστολε, δὲν ξέρω ἂν τὸ γνωρίζεις, ἀλλὰ τὸ μήνυμά σου μπορεῖ νὰ ἔχῃ πολλὲς ἀναγνώσεις καὶ ἑρμηνεῖες. διὰ τοῦτο καὶ πρὸς ἀποφυγὴν παρερμηνειῶν καὶ παρεξηγήσεων, σὲ παρακαλῶ διευκρίνισε τί ἐννοεῖς ὅτι ἄκουσες αὐτὴν τὴν ἄποψι ἀπὸ πατριαρχικούς; τί ἐννοεῖς πατριαρχικούς; καὶ ποιούς ἐννοεῖς; κληρικούς; ψάλτες; λαϊκούς;

 

[Dionysios]

...................................
το μονο που δεν κολλάει είναι η ένδειξη "Αναγνώστης" πριν το προκείμενο.
απο κει μάλλον κάτι ξεκίνησε χάριν συντομίας.

Γιατί λές, Νικόλαε, ὅτι δὲν κολλάει ἡ ἔνδειξις «ἀναγνώστης»; ἂν δὲν ψάλλεται τὸ προκείμενον, ὅ περ σήμερον τὸ συνηθέστερον, ποῖος ἄλλο θὰ τὸ πῇ; ἀλλὰ καὶ εἰς τὰς ὀλίγας περιπτώσεις ψαλμῳδίας τοῦ προκειμένου ἐξήγησα ἤδη προηγουμένως (μήνυμα #7) ὅτι ὁ ἀναγνώστης πρῶτα λέγει τὰ δέοντα καὶ κατόπιν ὁ χορὸς ψάλλει.

 

[Stathis]

Γιατί λές, Νικόλαε, ὅτι δὲν κολλάει ἡ ἔνδειξις «ἀναγνώστης»; ἂν δὲν ψάλλεται τὸ προκείμενον, ὅ περ σήμερον τὸ συνηθέστερον, ποῖος ἄλλο θὰ τὸ πῇ; ἀλλὰ καὶ εἰς τὰς ὀλίγας περιπτώσεις ψαλμῳδίας τοῦ προκειμένου ἐξήγησα ἤδη προηγουμένως (μήνυμα #7) ὅτι ὁ ἀναγνώστης πρῶτα λέγει τὰ δέοντα καὶ κατόπιν ὁ χορὸς ψάλλει.

Μηπως θα ηταν ακριβεστερο να γραφοταν στα λειτουργικα βιβλια

Ο αναγνωστης για την αναγνωση
ο κανοναρχης για το κανοναρχημα
και ο χορος για τα ψαλλόμενα;

Ξερω οτι δεν υπάρχουν στις εκκλησιες τετοιες θεσεις, αλλά ισως ετσι θα ηταν ευκρινεστερο τι ειναι τι.

Και μια ερωτηση προς τον κ. Διονυσιο. Υπάρχουν σε παλαια χειρογραφα ή λειτουργικα βιβλια αυτες οι διακρισεις;

 

[π. Μάξιμος]

Εἶδα τή διδακτορική διατριβή τοῦ π. Θεμιστοκλῆ Χριστοδούλου, ὅπου ἡ Νεκρώσιμη Ἀκολουθία εἰς Κοιμηθέντας κατά τόν παλαιότερο χειρόγραφο κώδικα Crypt. gr. Γ.β.Χ. (Χ αἰ), τήν αὐτή καί εἰς Π. Σκαλτσῆ, Θεολογικές προϋποθέσεις τῆς ἐκκλησιαστικῆς κήδευσης καί ἱστορική ἐξέλιξη τῆς νεκρωσίμου ἀκολουθίας (Πρακτικά Συνεδρίου στή Δράμα τῷ 2001 καί στό Λειτουργικές Μελέτες ΙΙ), ὅπου τό «Μακαρία ἡ ὁδός, ᾗ πορεύει σήμερον, ὅτι ἡτοιμάσθη σοι τόπος ἀναπαύσεως» εἶναι τροπάριον φωταγωγικόν, ψαλλόμενον τρίς ἀπό στίχου. Δέστε καί Μέγα Εὐχολόγιον Νεκρώσιμος εἰς Ἱερεῖς (παρόμοιον ἐξαποστειλάριον). Ὑπάρχουν πολλά παρόμοια τροπάρια ἐπιγραφόμενα ὡς Κάθισμα ἤ Μεσῴδιον, ὅπως εἶναι καί τό τροπάριον «Μνήσθητι, Κύριε, ὡς ἀγαθός...». Ἔτσι φωταγωγικό καί μάλιστα μέ τήν ὕπαρξη τῶν Μακαρισμῶν ἔχουμε στόν ὄρθρο τοῦ Μ. Κανόνος.

Οὕτως ἐχόντων τῶν πραγμάτων τό «Μακαρία ἡ ὁδός...» θά πρέπει νά ψάλλεται τρίς, ὄχι ὡς προκείμενον, ὡς κακῶς χαρακτηρίσθηκε, καί μετά ὁ ἀναγνώστης Προκείμενον «Αἱ ψυχαί αὐτῶν ἐν ἀγαθοῖς αὐλισθήσονται», στίχος «Πρὸς σέ, Κύριε, κεκράξομαι, ὁ Θεός μου» (ἀπό ἄλλο ψαλμό· αὐτό εἶναι ἄλλο θέμα) καί τήν ἐπιγραφή τῆς Ἐπιστολῆς.

Ἔτσι ἀκριβῶς, ἄλλωστε, γίνεται στίς ἐνορίες καί ἀπό τήν ἐμπειρία μου.

Τό ἄν ψαλεῖ τό προκείμενον συμφωνῶ μέ τήν ὑποδεικνυομένην ὑπό τοῦ Διονυσίου καί τοῦ Nikos L. τάξιν, μέ τήν διαφοράν ὅτι δέν θά ὑπολογισθεῖ γιά προκείμενο τό «Μακαρία ἡ ὁδός...», ἀλλά τό «Αἱ ψυχαί αὐτῶν ἐν ἀγαθοῖς αὐλισθήσονται» (δίς) μέ στίχο «Πρὸς σέ, Κύριε, κεκράξομαι, ὁ Θεός μου» καί τρίτη ἐπανάληψη τοῦ προκειμένου.

 

[Dionysios]

Και μια ερωτηση προς τον κ. Διονυσιο. Υπάρχουν σε παλαια χειρογραφα ή λειτουργικα βιβλια αυτες οι διακρισεις;

Ναί, ὑπάρχουν.

 

[Dionysios]

Οὕτως ἐχόντων τῶν πραγμάτων τό «Μακαρία ἡ ὁδός...» θά πρέπει νά ψάλλεται τρίς, ὄχι ὡς προκείμενον, ὡς κακῶς χαρακτηρίσθηκε, καί μετά ὁ ἀναγνώστης Προκείμενον «Αἱ ψυχαί αὐτῶν ἐν ἀγαθοῖς αὐλισθήσονται», στίχος «Πρὸς σέ, Κύριε, κεκράξομαι, ὁ Θεός μου» (ἀπό ἄλλο ψαλμό· αὐτό εἶναι ἄλλο θέμα) καί τήν ἐπιγραφή τῆς Ἐπιστολῆς.

Ἔτσι ἀκριβῶς, ἄλλωστε, γίνεται στίς ἐνορίες καί ἀπό τήν ἐμπειρία μου.

Τό ἄν ψαλεῖ τό προκείμενον συμφωνῶ μέ τήν ὑποδεικνυομένην ὑπό τοῦ Διονυσίου καί τοῦ Nikos L. τάξιν, μέ τήν διαφοράν ὅτι δέν θά ὑπολογισθεῖ γιά προκείμενο τό «Μακαρία ἡ ὁδός...», ἀλλά τό «Αἱ ψυχαί αὐτῶν ἐν ἀγαθοῖς αὐλισθήσονται» (δίς) μέ στίχο «Πρὸς σέ, Κύριε, κεκράξομαι, ὁ Θεός μου» καί τρίτη ἐπανάληψη τοῦ προκειμένου.

Δὲν συμφωνοῦμε ἐδῶ. ἄλλο πρᾶγμα ἡ ἔρευνα τῶν παλαιῶν χειρογράφων καὶ ἡ παρακολούθησις καὶ ἡ ἐξήγησις τῆς ἐξελίξεως τῆς λατρείας, καὶ ἄλλο ἡ σημερινὴ παγιωθεῖσα τάξις. τὰ νεώτερα χειρόγραφα, τὰ ἔντυπα καὶ κάποια νεώτερα τυπικά εἶναι σαφῆ. τὸ «Μακαρία ἡ ὁδὸς» εἶναι προκείμενον τοῦ ἀποστόλου καὶ ψάλλεται ὡς τέτοιο σὲ γ΄ἦχο καὶ στὶς 4 νεκρώσιμες ἀκολουθίες. ὅπου ἔχει διατηρηθῆ νὰ ψάλεται ὡς προκείμενον (π.χ. ῞Αγιον Ὄρος, σὲ ἐνορίες τῆς ἐπαρχίας, σὲ νησιά, σὲ συνοικισμοὺς Μικρασιατῶν, Ποντίων κ.λπ.) καλῶς ψάλλεται, καὶ ὅπου διατηρεῖται ἁπλῶς ἀπαγγελλόμενον καλῶς ἀπαγγέλλεται. δέστε (δὲν ἀπευθύνομαι σὲ σένα, πάτερ μου) τὰ σχετικὰ καὶ στὸ περὶ μακαρισμῶν τῆς κηδείας.

 

[π. Μάξιμος]

Τό λειτουργικόν βιβλίον Ἀπόστολος ποῦ πάει ;
Ἡ παγιωθεῖσα τάξις, πού μοῦ κάνει καί μεγάλην ἐντύπωσιν μετά τήν ἔρευναν, ὅπως τήν ξέρω καί ὅπως τήν ἐσημείωσα, θέλει ψαλλόμενον τό «Μακαρία ἡ ὁδός...» τρίς καί μετά δύο στίχους τό «Αἱ ψυχαί αὐτῶν ἐν ἀγαθοῖς αὐλισθήσονται» καί τό «Πρὸς σέ, Κύριε, κεκράξομαι, ὁ Θεός μου».
Ἐπιφυλάσσομαι νά δῶ καί τήν τελευταία ἔκδοση τοῦ Μικροῦ Εὐχολογίου τῆς Ἀ.Δ., στήν ὁποία, ὅπως γνωρίζουμε ἔγιναν καί καλές διορθώσεις, ὅπου νομίζω ἔχει συμπληρωθεῖ καί ὁ στίχος «Αἱ ψυχαί αὐτῶν ἐν ἀγαθοῖς αὐλισθήσονται». Θά δῶ...

 

[π. Μάξιμος]

Δέν διαφωνῶ ὅτι σήμερον ὑπολογίζεται ὡς προκείμενον. Ἐπίσης τό συνηθέστερον εἶναι ὅτι ψάλλεται καί μάλιστα ὑπό τῶν ἱερέων/ἀρχιερέως πάντοτε, κάτι πού δείχνει πῶς ἔμεινε ἀπό παλιά. Τό νά ἐκφωνήσει ὁ Ἀναγνώστης πρίν Προκείμενον καί Ψαλμός —ποιός ψαλμός ;— ἄν ψαλεῖ, ἐκεῖ διαφωνῶ. Ἄν τηρηθεῖ ἡ παλαιά τάξις τῆς ψαλμωδήσεως τοῦ προκειμένου, νομίζω, ὅτι πρέπει νά γίνει πρό τοῦ «Αἱ ψυχαί αὐτῶν ἐν ἀγαθοῖς αὐλισθήσονται».