Αγαπητά μου παιδιά.
Δεν θέλω να κάμω το σοφό,αλλά με ενοχλεί αυτό που συνέχεια ,και όσο παέι και περισσότερο ακούω και διαβάζω,σε ό,τι αφορά τους μουσικούς όρους στα τουρκικα!΄Ατζέμ,εβίτζ,κουρντί μαχούρ μουσελίκ, ισφαχαν!!!(αυτό είναι σαν είναι)και λοιπά.Μιλούμε για ελληνική, βυζαντινή αν θέλετε, μουσική ή για τουρκική;
Έχεις δίκιο συνάδελφε στο ότι δεν είναι ανάγκη ο ψάλτης να γνωρίζει ορολογίες της εξωτερικής ανατολικής μουσικής, γι' αυτό κι εγώ σε κάθε μου μήνυμα φροντίζω να παραθέτω και τις αντιστοιχίες με τη βυζαντινή μουσική. Όσο για το λόγο που χρησιμοποιούμε τις ορολογίες αυτές, νομίζω είναι σαφές: όταν μιλάμε για βυζαντινή μουσική, μιλάμε με όρους βυζαντινής. Όταν μιλάμε για ευρωπαϊκή με όρους ευρωπαϊκής και όταν μιλάμε για ανατολική με όρους ανατολικής, τόσο απλά. Και στο συγκεκριμένο θέμα ο αγαπητός συνάδελφος έκανε λόγο για εξωτερική μουσική αποκλειστικά, ορθώς επομένως χρησιμοποίησε τους όρους της.
Ακόμα και εάν παλιότερα το συνηθίζανε λογω άγνοιας της ελληνηκής γλώσσας ή συγχρωτισμού με τους Τούρκους, εμείς πρέπει σήμερα να το κρατούμε και μάλιστα να το επαυξάνομε;Δεν μας αρκεί που πάνε να ξεχάσουμε τη γλώσσα μας με τα εγγλέζικα,θα έχουμε τώρα για τη μουσική μας και τα τούρκικα;
Όχι, παλαιότερα δεν το συνήθιζαν λόγω άγνοιας (κάθε άλλο...), αλλά το έκαναν εγνωσμένα όσοι θεωρητικοί και ψάλτες (και μάλιστα κορυφαίοι) έγραψαν συγγράμματα για την εξωτερική μουσική. Να θυμίσω πρόχειρα τον Κηλτζανίδη και το σύγγραμμά του περί εξωτερικής μουσικής, επίσης το του Κωνσταντίνου Πρωτοψάλτου, καθώς και τα θεωρητικά συγγράμματα του Αποστόλου Κώνστα και του Κυρίλλου Μαρμαρηνού. Δεν νομίζω ότι μπορούμε να καταλογίζουμε άγνοια στις μεγάλες αυτές μορφές, έτσι; Η δε γλώσσα δεν είναι τουρκική, αλλά αραβική. Πρόκειται πάντως για όρους που χρησιμοποιούνται ευρέως στην εξωτερική μουσική των ανατολικών χωρών και είναι ένας πρακτικός τρόπος συνεννόησης για την ανατολική μουσική και δεν υπάρχει λόγος να τον αλλάξουμε. Φανταστείτε κάθε χώρα να χρησιμοποιούσε δικούς της μουσικούς όρους, δεν θα μπορούσαμε να καταλάβουμε τίποτα...
Είναι πάντως γεγονός ότι επειδή δεν κάθεται ο καθένας να μάθει αναλυτικά την ονομασία, δηλ. έναν έναν όλους τους φθόγγους και τους ανατολικούς ήχους, σε πολλούς φαίνονται ακατανόητα αυτά, ενώ είναι πολύ απλά πράγματα, εάν κάποιος τα αντιστοιχήσει με την ευρωπαϊκή ή τη βυζαντινή μουσική. Το πρώτο έχει γίνει εν πολλοίς, καθώς το σημειογραφικό σύστημα είναι της δυτικής μουσικής και ο έχων γνώση αυτής μπορεί να καταλάβει τι γίνεται. Όμως τι γίνεται με αυτόν που γνωρίζει μόνο βυζαντινή; Πρόσφατα ένας φίλος μου ζήτησε αν γνωρίζω ένα
σύγχρονο θεωρητικό εξωτερικής μουσικής με όρους αποκλειστικά βυζαντινής. Να τηρείται δηλ. η ανατολική ορολογία των ήχων (ουσάκ, μπεγιατί, χιτζάζ κλπ.), αλλά να περιγράφονται αυτοί με βυζαντινούς φθόγγους. Του απάντησα ότι δεν ξέρω κανένα τέτοιο και είναι όντως ένα πρόβλημα. Νομίζω μια τέτοια πραγμάτευση θα έλυνε τα χέρια σε πολλούς και θα έφερνε και τους ψάλτες πιο κοντά στην εξωτερική ανατολική μουσική. Και βέβαια απαραίτητο, κατ' εμέ, είναι να προσαρμοστεί αυτό στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ παραδοσιακή μουσική και να μην τίθενται ως παραδείγματα μόνο μέλη της κλασσικής λεγομένης τουρκικής ή αραβικής μουσικής. Γιατί δηλαδή να παίζει κάποιος Έλληνας το
νιγρίζ συρτό του Cemil Bey και να μην παίζει ένα από τα τόσα λεβέντικα τραγούδια νιγρίζ που έχουμε στη μουσική μας παράδοση (πλ. δ' χρωματικό), όπως το
Πάνω σε ψηλή ραχούλα (εδώ με τον ανεπανάληπτο Τάκη Καρναβά), τραγούδια που τσακίζουν κόκκαλα με τη λεβεντιά τους και τον αέρα του, τελείως άλλη φάση από τα στατικά τούρκικα "κλασσικά"... (και με πολύ πιο χαρακτηριστικές και ευρηματικές μάλιστα μουσικές μεταβολές, όπως η κλασσική μεταβολή με τον πλ. δ' στο ΖΩ ύφεση ή τις φράσεις με φυσικό ΓΑ, πράγματα που δεν συναντάς συχνά στην τουρκική μουσική). Εγώ πάντως έτσι έμαθα κι από τον δάσκαλο στο ούτι κυρ Νίκο Σαραγούδα, που έλεγε χαρακτηριστικά: "έχουμε τόσο πλούσια παράδοση, που και δυο ζωές να έχουμε, δε φτάνουν για να παίξουμε τα δικά μας τραγούδια". Η δε κυρά Γιασεμή λέει χαρακτηριστικά "από τα σεμάγια θα μάθουμε εμείς μουσική;"