Δοξαστάριο Πέτρου Πελοποννησίου - Αυτόγραφο Γρηγορίου Πρωτοψάλτου

ybulbu

Μπουλμπουτζής Ιωάννης
Μα, προσέξτε ότι γράφει σε γ' ενικό "Εξηγηθέν εις την νέαν μέθοδον της μουσικής παρά του κυρ Γρηγορίου Λαμπαδαρίου". Μιλάει σαν να πρόκειται για τρίτο πρόσωπο. Βέβαια, ένδειξη είναι μόνο αυτό και όχι απόδειξη...

Εγώ αναρωτιέμαι, καλά και άγια κάνατε κ. Συμεωνίδη να μας το προσφέρετε και ευχαριστούμε πάρα πολύ γι' αυτό. Δεν θα ήτανε καλύτερα, όμως, να φωτογραφήσετε το χειρόγραφο αντί να το περάσετε από το απότομο και επιβλαβές κάθε παλιό χαρτί φως του scanner; Εκτός και αν το συγκεκριμένο scanner είναι ειδικό για τέτοιες δουλειές, οπότε πάω πάσο. Πάντως, θέλουνε ιδιαίτερη προσοχή τα κειμήλια αυτά!
 
Last edited:

V_Zacharis

Παλαιό Μέλος
Χωρίς να μπορώ να είμαι σίγουρος, νομίζω πως οι γραφές είναι αρκετά κοντά και θα μπορούσε μέσα σε ένα διάστημα μερικών ετών (καθώς το Δοξαστάριο θα είναι μάλλον από τα πρώτα βιβλία που εξήγησε στη νέα γραφή ο Γρηγόριος) να έχει επέλθει αυτή η μικρή αλλαγή.
Ίσως. Κι εγώ δεν μπορώ να είμαι σίγουρος.
Γι αυτό δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι. Εδώ ο κ. Γιαννόπουλος λέει οτι και οι μαθητές του έβαζαν το "παρ' εμού". Ίσως πάλι, στα πρώτα βιβλία που μετέγραψε ο ίδιος Γρηγόριος να μην το έβαζε.
Μα, προσέξτε ότι γράφει σε γ' ενικό "Εξηγηθέν εις την νέαν μέθοδον της μουσικής παρά του κυρ Γρηγορίου Λαμπαδαρίου". Μιλάει σαν να πρόκειται για τρίτο πρόσωπο. Βέβαια, ένδειξη είναι μόνο αυτό και όχι απόδειξη...
Αυτό ακριβώς εννοούσα.
Αν ο μαθητής αντέγραφε ακριβώς αυτό που έβλεπε θα έβαζε και το "παρ' εμού". Αλλά δεν το έβαλε εδώ. Όμως συμφωνώ στο ότι δεν είναι απόδειξη αυτό.

Για τα υπόλοιπα, είναι πως το βλέπει ο καθένας. Εμένα μου φαίνεται διαφορετική και η υψηλή και η ποιότητα της γραφής προς το τέλος. Αλλά αυτά μπορούν να δικαιολογηθούν με 1000 τρόπους (π.χ. εξέλιξη της γραφής του ίδιου του Γρηγορίου και φθορά της καλάμου προς το τέλος κ.α.). Σίγουρος δεν μπορώ να είμαι.
 

Emmanouil Giannopoulos

Emmanouil Giannopoulos

Εντάξει, κε Γιαννόπουλε, γνωρίζουμε οτι είστε ταπεινός άνθρωπος,

Μάλιστα...
Εδώ ταιριάζει ξανά το: "Δεν ξέρω αν έχω αυτή την τελευταία ιδιότητα την οποία ευγενώς μου αποδίδετε."
Πάντως, γράφοντας αυτό σε προηγούμενο μήνυμά μου, απλά αναφέρθηκα στην σύγκριση γραφής, το οποίο, επιμένω, μπορεί να το κάνει εύκολα ο καθένας

Και φυσικά περιμένω να βρείτε καιρό να ασχοληθείτε περισσότερο (ίσως να και να το εξετάζατε από κοντά, ει δυνατόν).

Ευχαριστώ αγαπητέ. Μόλις μπορέσουμε και οι δύο...

Φιλικά
Ε.Γ.
 

Firfiris

Κωστόπουλος Ευθύμιος
...Εγώ (χωρίς να υπόσχομαι κάτι), έχω υπ' όψιν μου κι άλλο παρόμοιο "διαμαντι" (όχι στην κατοχή μου), που θα προσπαθήσω να πάρω και να ανεβάσω.

Έχουμε τίποτα νεώτερο;
 

haris1963

παλαιότατο μέλος
Έχουμε τίποτα νεώτερο;

Αγαπητέ Ευθύμιε, δεν το ξέχασα και εργάζομαι πάνω στο θέμα αυτό, αλλά θέλει τον χρόνο του. Ας κάνουμε μαζί λίγη υπομονή, ελπίζω μέχρι τα Χριστούγεννα να έχω κάτι...

Εν τω μεταξύ, με τα δικά σου τι γίνεται; :wink:
 

Firfiris

Κωστόπουλος Ευθύμιος
Εν τω μεταξύ, με τα δικά σου τι γίνεται; :wink:

Ανεβάζω ένα-ένα όταν τα ολοκληρώνω.

Αργεί η δακτυλογράφηση εν μέσω πολλών πραγμάτων... :wink:
 

haris1963

παλαιότατο μέλος
Αν έχετε ή μπορείτε να βρείτε πείτε μου γιατί θέλω δυο. Ποτε θα επανακυκλοφορησει? Αθηνα δε βρισκω

Αγαπητέ φίλε Κώστα,
Μόλις σήμερα, ευδόκησα να περάσω από το βιβλιοπωλείο του κ. Πουρναρά (ξέρεις η Θεσσαλονίκη στο κέντρο είναι χειρότερη κι από την Αθήνα, φουλ καυσαέριο, κίνηση, ούτε να παρκάρεις βρίσκεις κ.λ.π.) και μου είπε οτι δεν έχει εξαντληθεί το "Δοξαστάριο των Αποστίχων" του Χουρμουζίου. Μπορείς να παραγγείλεις τηλεφωνικά όσα θέλεις, είτε ατομικά (με αντικαταβολή), είτε μέσω του βιβλιοπωλείου που ψωνίζεις.
Παν. Πουρναράς
Βιβλιοπωλείο - Εκδόσεις
Καστριτσίου 12, Θεσ/νίκη
Τηλ. 2310 270941
Φαξ: 2310 228922​
Ευχαριστώ.
 

Firfiris

Κωστόπουλος Ευθύμιος
Τελικά τι έγινε με το χειρόγραφο αυτό; είναι αυτόγραφο του Γρηγορίου ή δεν είναι;
 

haris1963

παλαιότατο μέλος
Τελικά τι έγινε με το χειρόγραφο αυτό; είναι αυτόγραφο του Γρηγορίου ή δεν είναι;

Ξύπνα μας ρε Ευθύμη, γιατί μας έφαγαν οι βιοτικές...:eek:
Λοιπόν, μόλις ανέβω Θεσσαλονίκη την Πέμπτη (γιατί κατέβηκα Αθήνα για να βγάλω βίζα για ...USA), πρώτα-πρώτα θα ξεκινήσω την ψηφιοποίηση του άλλου, πολύ κοντινής εποχής χειρογράφου κώδικα, που δανείστηκα. Θα αρχίσω από το Τριώδιο - Μ. Εβδομάδα, γιατί το Δοξαστάριο Ενιαυτού είναι πανομοιότυπο με αυτό που ανέβασα (από άλλον γραφέα, εμφανώς του εργαστηρίου του Γρηγορίου, πολύ καθαρό πάντως). Έχει ένα ελάττωμα όμως αυτός ο τόμος: λείπουν 3-4 σελίδες από την αρχή και αρκετές σελίδες από το τέλος (φτάνει ως τη Μ. Τετάρτη αν δεν απατώμαι).:(
Στέλνω και ένα ΠΜ στον κ. Γιαννόπουλο με το κινητό μου να δούμε πότε θα βρεθούμε να τα δει από κοντά. Γνωριζόμαστε άλλωστε...:wink:
Το στέλνω και σε σένα Ευθύμη, σε μια πόλη ζούμε (ακόμα): ήρθε η στιγμή να γνωρίσεις τη Ριτούλα του avatar μου; πάντως τις προάλλες βρεθήκαμε (για πολύ λίγο δυστυχώς) στο σπίτι μου, με τον Δημήτρη Σκρέκα (από Λονδίνο) και τον Γιάννη Μπουλμπουλτζή. Ωραία ήταν, άναψαν τα λάπτοπ και οι σκληροί. Τελικά αποφανθήκαμε: χρειαζόμαστε να τα λέμε συχνότερα και πολλές ώρες:)

ΧΣ
 

kostaeri

Μπουσδέκης Κώστας
πάντως τις προάλλες βρεθήκαμε (για πολύ λίγο δυστυχώς) στο σπίτι μου, με τον Δημήτρη Σκρέκα (από Λονδίνο) και τον Γιάννη Μπουλμπουλτζή. Ωραία ήταν, άναψαν τα λάπτοπ και οι σκληροί. Τελικά αποφανθήκαμε: χρειαζόμαστε να τα λέμε συχνότερα και πολλές ώρες:)

ΧΣ

ωπα... ειχαμε ανταλλαγή υλικού μάλλον....... ουτε 1000giga δε σας φτανουν εσας τους τρεις!
 

dimskrekas

Δημήτρης Σκρέκας
Απαξιούν πλέον, ως φαίνεται, τους γίγαντες. Προτιμούν τα τέρατα...φευ ! :p

Αίμα και πυρ και... τέρατα γης....αφού ψάλλαμε την προηγούμενη Κυριακή...

Μέγα το μυστήριον...


Δ.

Υγ Αβραμιαία φυσικά η φιλοξενία του Χάρη!
 

ybulbu

Μπουλμπουτζής Ιωάννης
ωπα... ειχαμε ανταλλαγή υλικού μάλλον....... ουτε 1000giga δε σας φτανουν εσας τους τρεις!

Κάτι σαν να ξέρεις εσύ...:wink:
 

ybulbu

Μπουλμπουτζής Ιωάννης
Ευχαριστώ πολύ! Να 'σαι καλά! Για το κέρασμα, ξέρεις που να κοιτάξεις...
 

kostaeri

Μπουσδέκης Κώστας
τα ειδα!!!!!!!!!!!
δεν τα ακουσα ομως ακομα
Ευχαριστουμε
 

Johnsteff

Στεφούλης Ιωάννης
Αγαπητοί φίλοι, εδωμέσα στο ψαλτολόγιον γίνεται αληθινή κοσμογονία πάνω στην ψαλμωδία κι εγώ, που μπαίνω τόσα χρόνια, βλέπω πως τελικά κοιμάμαι όρθιος. Απόδειξη, μόλις τώρα είδα τον χειρόγραφο κώδικα του Δοξασταρίου του Γρηγορίου.

Αγαπητέ Συμεωνίδη, δεν ξέρω πραγματικά πως να σ' ευχαριστήσω για το υπέροχο δώρο που μας έκανες. Χαίρομαι πολύ που ζούμε κι δυο στην ίδια πόλη. Περιμένουμε και όλα τ' άλλα που μας έταξες.

Δημιουργήθηκε ένα θέμα για το αν ο κώδικας είναι αυτόγραφος ή όχι. Νομίζω πως οι τερατώδεις ανορθογραφίες που έχει αποτελούν την μεγαλύτερη απόδειξη πως δεν έχει προέλθει από το χέρι του Γρηγορίου. Προφανώς προέρχεται από κάποιον μαθητή του, που απλά αντιγράφει το χειρόγραφο του δασκάλου του, όπως ας πούμε έκαναν όλοι οι μαθητές του Καραμάνη πριν ο δάσκαλος αρχίσει να εκδίδει τα βιβλία του.

Τώρα, θέλω να παρατηρήσω το εξής: Έγραψε ο Εμ. Γιαννόπουλος μια ανακρίβεια που με εξέπληξε πολύ, γιατί είναι γνωστό το πόσο εγκρατής είναι της ιστορίας των χειρογράφων αλλά και των εκδόσεων της ψαλτικής τέχνης. Είπε λοιπόν: "Κι ας μην ξεχνούμε ότι το αυτόγραφο της εξηγήσεως του Δοξασταρίου του Πέτρου δεν έχει εντοπιστεί ακόμη (εάν φυσικά όντως είναι το παρόν της συλλογής σας, τότε, το βρήκαμε!), και το μόνο που είχαμε ως στοιχείο έως τώρα ήταν η έκδοσή του στο Βουκουρέστι.".

Από εδώ αρχίζει η ανακρίβεια του κ. Γιαννόπουλου. Δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να είναι ο παρόν κώδικας το πρωτότυπο της εκδόσεως του Βουκουρεστίου, γιατί απλά η μεταγραφή του Βουκουρεστίου δεν είναι του Γρηγορίου. Όπως και για το Αναστασιματάριο, έτσι και για το Δοξαστάριο η έκδοση του Βουκουρεστίου μας λέει πως η μεταγραφή στην νέα μέθοδο έγινε από τους "τρεις εφευρέτες της μεθόδου" αυτής. Ουσιαστικά δηλαδή ο μεταγραφέας παραμένει σχεδόν ανώνυμος. Αλλά βέβαια δεν είναι ο Γρηγόριος. Μια απλή σύγκριση του Δοξασταρίου του Βουκουρεστίου με αυτό του παρόντος κώδικος, σε οποιοδήποτε μάθημα, φτάνει για να μας πέισει. Γι' αυτό και με απόλυτη βεβαιότητα μπορούμε να πούμε πως η μεταγραφή και των δύο βιβλίων του Βουκουρεστίου οφείλεται στο Χουρμούζιο. Του Χουρμουζίου είναι η μεταγραφή και του Δοξασταρίου και πριν του Αναστασιματαρίου. Δεν μπορεί να είναι ούτε του Χρύσανθου, του τρίτου "εφευρέτη" δηλαδή, γιατί ξέρουμε καλά πως ο Χρύσανθος δεν είχε μεταγραφικό έργο.

Η δεύτερη ανακρίβεια του κ. Γιαννόπουλου είναι όταν μας λέει ότι η έκδοση του Βουκουρεστίου αποτελεί την μόνη πηγή που μας διασώζει το Δοξαστάριο του Πέτρου. Αυτό όμως δεν είναι καθόλου έτσι. Γιατί η ίδια ακριβώς μεταγραφή που περιέχει και ο δικός μας, χάρις στον κ. Συμεωνίδη, κώδικας, η μεταγραφή του Γρηγορίου δηλαδή, εκδόθηκε το 1821, στο Παρίσι, από τον περίφημο Θάμυρι...

Κι όχι μόνον αυτό, αλλά η έκδοση του Παρισιού έχει κι αυτή με την σειρά της εκδοθεί αναστατικά, πριν λίγα χρόνια, από τις εκδόσεις Κουλτούρα.
 
Last edited:

Emmanouil Giannopoulos

Emmanouil Giannopoulos
Αγαπητοί φίλοι, εδωμέσα στο ψαλτολόγιον γίνεται αληθινή κοσμογονία πάνω στην ψαλμωδία κι εγώ, που μπαίνω τόσα χρόνια, βλέπω πως τελικά κοιμάμαι όρθιος. Απόδειξη, μόλις τώρα είδα τον χειρόγραφο κώδικα του Δοξασταρίου του Γρηγορίου.

Αγαπητέ Συμεωνίδη, δεν ξέρω πραγματικά πως να σ' ευχαριστήσω για το υπέροχο δώρο που μας έκανες. Χαίρομαι πολύ που ζούμε κι δυο στην ίδια πόλη. Περιμένουμε και όλα τ' άλλα που μας έταξες.

Δημιουργήθηκε ένα θέμα για το αν ο κώδικας είναι αυτόγραφος ή όχι. Νομίζω πως οι τερατώδεις ανορθογραφίες που έχει αποτελούν την μεγαλύτερη απόδειξη πως δεν έχει προέλθει από το χέρι του Γρηγορίου. Προφανώς προέρχεται από κάποιον μαθητή του, που απλά αντιγράφει το χειρόγραφο του δασκάλου του, όπως ας πούμε έκαναν όλοι οι μαθητές του Καραμάνη πριν ο δάσκαλος αρχίσει να εκδίδει τα βιβλία του.

Τώρα, θέλω να παρατηρήσω το εξής: Έγραψε ο Εμ. Γιαννόπουλος μια ανακρίβεια που με εξέπληξε πολύ, γιατί είναι γνωστό το πόσο εγκρατής είναι της ιστορίας των χειρογράφων αλλά και των εκδόσεων της ψαλτικής τέχνης. Είπε λοιπόν: "Κι ας μην ξεχνούμε ότι το αυτόγραφο της εξηγήσεως του Δοξασταρίου του Πέτρου δεν έχει εντοπιστεί ακόμη (εάν φυσικά όντως είναι το παρόν της συλλογής σας, τότε, το βρήκαμε!), και το μόνο που είχαμε ως στοιχείο έως τώρα ήταν η έκδοσή του στο Βουκουρέστι.".

Από εδώ αρχίζει η ανακρίβεια του κ. Γιαννόπουλου. Δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να είναι ο παρόν κώδικας το πρωτότυπο της εκδόσεως του Βουκουρεστίου, γιατί απλά η μεταγραφή του Βουκουρεστίου δεν είναι του Γρηγορίου. Όπως και για το Αναστασιματάριο, έτσι και για το Δοξαστάριο η έκδοση του Βουκουρεστίου μας λέει πως η μεταγραφή στην νέα μέθοδο έγινε από τους "τρεις εφευρέτες της μεθόδου" αυτής. Ουσιαστικά δηλαδή ο μεταγραφέας παραμένει σχεδόν ανώνυμος. Αλλά βέβαια δεν είναι ο Γρηγόριος. Μια απλή σύγκριση του Δοξασταρίου του Βουκουρεστίου με αυτό του παρόντος κώδικος, σε οποιοδήποτε μάθημα, φτάνει για να μας πέισει. Γι' αυτό και με απόλυτη βεβαιότητα μπορούμε να πούμε πως η μεταγραφή και των δύο βιβλίων του Βουκουρεστίου οφείλεται στο Χουρμούζιο. Του Χουρμουζίου είναι η μεταγραφή και του Δοξασταρίου και πριν του Αναστασιματαρίου. Δεν μπορεί να είναι ούτε του Χρύσανθου, του τρίτου "εφευρέτη" δηλαδή, γιατί ξέρουμε καλά πως ο Χρύσανθος δεν είχε μεταγραφικό έργο.

Η δεύτερη ανακρίβεια του κ. Γιαννόπουλου είναι όταν μας λέει ότι η έκδοση του Βουκουρεστίου αποτελεί την μόνη πηγή που μας διασώζει το Δοξαστάριο του Πέτρου. Αυτό όμως δεν είναι καθόλου έτσι. Γιατί η ίδια ακριβώς μεταγραφή που περιέχει και ο δικός μας, χάρις στον κ. Συμεωνίδη, κώδικας, η μεταγραφή του Γρηγορίου δηλαδή, εκδόθηκε το 1821, στο Παρίσι, από τον περίφημο Θάμυρι...

Κι όχι μόνον αυτό, αλλά η έκδοση του Παρισιού έχει κι αυτή με την σειρά της εκδοθεί αναστατικά, πριν λίγα χρόνια, από τις εκδόσεις Κουλτούρα.

Αγαπητέ κ. Johnsteff σας χαιρετώ
Διάβασα τα παραπάνω περί των "ανακριβειών" μου.
Θα ήθελα πολύ να σας απαντήσω, έστω και βγαίνοντας από το πρόγραμμά μου και "ρίχνοντας" κάποιους άλλους, θα περιμένω όμως να μας γνωστοποιήσετε το όνομά σας, ώστε να διεξαχθεί ο διάλογος στη σωστή του βάση.
Με πολλές ευχές για το νέο έτος
Ε.Γ.
 

Johnsteff

Στεφούλης Ιωάννης
κ. Γιαννόπουλε, σας ευχαριστώ πολύ για την καλή σας διάθεση να μου απαντήσε στα όσα έγραψα σχετικά με τις δύο αυτές μικρές ανακρίβειές σας. Αλλά δεν υπάρχει λόγος να φάω την σειρά κανενός. Μπορώ να περιμένω όσο θέλετε...

Όσο για το ποιος είμαι, πολύ ευχαρίστως να σας πω, αν και δεν είμαι ανώνυμος εδώ στο φόρουμ. Λέγομαι Γιάννης Στεφούλης, μένω στην Θεσσαλονική, είμαι διδάκτορας θεολογίας και καθηγητής θρηκευτικών στην μέση εκπαίδευση στην Καστορία, απ' όπου και ελπίζω φέτος, αν θέλει ο Θεός, να πάρω -επιτέλους!- μετάθεση.

Όσο για την μουσική μου παιδεία, τα γνωστά: πτυχίο και δίπλωμα. Και φυσικά, η μεγάλη τύχη που είχα να είμαι (ο τελευταίος) μαθητής του Καραμάνη.
 
Last edited:

Emmanouil Giannopoulos

Emmanouil Giannopoulos
Αγαπητέ κ. Στεφούλη
Η "ανακρίβειά" μου την οποία μνημονεύσατε στο μήνυμά σας, λέγοντας χαρακτηριστικά (και εμφαντικά, αφού επαναλάβατε τρεις φορές τη λέξη, μαζί με το ...ευγενικό "...όταν μας λέει...")

Έγραψε ο Εμ. Γιαννόπουλος μια ανακρίβεια που με εξέπληξε πολύ, γιατί είναι γνωστό το πόσο εγκρατής είναι της ιστορίας των χειρογράφων αλλά και των εκδόσεων της ψαλτικής τέχνης...
...Από εδώ αρχίζει η ανακρίβεια του κ. Γιαννόπουλου...
(αλήθεια, που τελειώνει;)

...Η δεύτερη ανακρίβεια του κ. Γιαννόπουλου είναι όταν μας λέει

είναι οι εξής ...δύο(!):

Είπε λοιπόν: "Κι ας μην ξεχνούμε ότι το αυτόγραφο της εξηγήσεως του Δοξασταρίου του Πέτρου δεν έχει εντοπιστεί ακόμη (εάν φυσικά όντως είναι το παρόν της συλλογής σας, τότε, το βρήκαμε!), και το μόνο που είχαμε ως στοιχείο έως τώρα ήταν η έκδοσή του στο Βουκουρέστι."...
Δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να είναι ο παρόν κώδικας το πρωτότυπο της εκδόσεως του Βουκουρεστίου, γιατί απλά η μεταγραφή του Βουκουρεστίου δεν είναι του Γρηγορίου.

Η δεύτερη ανακρίβεια του κ. Γιαννόπουλου είναι όταν μας λέει ότι η έκδοση του Βουκουρεστίου αποτελεί την μόνη πηγή που μας διασώζει το Δοξαστάριο του Πέτρου. Αυτό όμως δεν είναι καθόλου έτσι. Γιατί η ίδια ακριβώς μεταγραφή που περιέχει και ο δικός μας, χάρις στον κ. Συμεωνίδη, κώδικας, η μεταγραφή του Γρηγορίου δηλαδή, εκδόθηκε το 1821, στο Παρίσι, από τον περίφημο Θάμυρι...
Κι όχι μόνον αυτό, αλλά η έκδοση του Παρισιού έχει κι αυτή με την σειρά της εκδοθεί αναστατικά, πριν λίγα χρόνια, από τις εκδόσεις Κουλτούρα.


Η απάντησις για την πρώτη "ανακρίβεια" είναι η εξής:
Ανέβηκε το γνωστό χφ. και όλοι ευχαριστήσαμε τον κ. Συμεωνίδη για την σημαντική του κίνηση και προσφορά. Στο δικό μου ευχαριστήριο διατύπωσα συνάμα και την αμφιβολία μου για το εάν είναι αυτόγραφο του Γρηγορίου, κάτι που έγινε ακολούθως και από άλλους. Σε επόμενο μήνυμά μου ξεκαθάρισα ότι το χφ. είναι ούτως ή άλλως σημαντικό, καθώς το αυτόγραφο της εξήγησης του Δοξασταρίου από τον Γρηγόριο δεν έχει εντοπισθεί-ταυτιστεί ως σήμερα (υπάρχουν βέβαια άλλα χειρόγραφα που διασώζουν την εξήγηση αυτή, αντίγραφα του αυτογράφου, και μάλιστα σε διάφορες ενδιαφέρουσες εκδοχές) και η μόνη γνώση μας γι῾ αυτό είναι η έντυπη έκδοσή του στο Βουκουρέστι.

Το θέμα μας ήταν εάν είναι αυτόγραφο ή όχι. Ούτε πότε και που εκδόθηκε το συγκεκριμένο βιβλίο, ούτε κάτι άλλο. Ένα-δύο πράγματα αναφέρθηκαν ως "παράπλευρες" πληροφορίες. Και προφανώς θα συμφωνήσετε ότι για τις "παράπλευρες" αυτές πληροφορίες δεν θα μπορούσα να κάνω εκείνη την ώρα μια πρωτογενή έρευνα στις πηγές, αλλοίμονο. Θυμόμουν ότι το αυτόγραφο του συγκεκριμένου βιβλίου δεν έχει εντοπιστεί ως σήμερα, αλλά θέλοντας να σιγουρευτώ, άνοιξα στα γρήγορα να το κοιτάξω σε μια εργασία περί των πρωτογράφων της Νέας Μεθόδου γνωστού ανά την υφήλιο μουσικολόγου της καθ῾ ημάς ψαλτικής. Εκεί, στις σελίδες 705 και 706 του βιβλίου "…τιμὴ πρὸς τὸν διδάσκαλον…" Ἔκφραση ἀγάπης στὸ πρόσωπο τοῦ καθηγητὴ Γρ. Θ. Στάθη, Ἀθήνα 2001, είδα με μια γρήγορη ματιά ότι πράγματι δεν έχουμε το αυτόγραφο και ότι η εξήγηση του Γρηγορίου εκδόθηκε στο Βουκουρέστι. Πρόσθεσα τη λέξη "Βουκουρέστι" στο κείμενό μου και πάτησα "Καταχώρηση απάντησης". Το γεγονός είναι ότι εκεί σίγουρα εκ παραδρομής γράφτηκε, αφού και για την εξήγηση του Χουρμουζίου το ίδιο αναφέρεται. Το δεύτερο γεγονός είναι ότι θέλοντας να δώσω μια παράπλευρη προς το υπό συζήτηση θέμα πληροφορία, έκανα κι εγώ, εξ αντιγραφής, λάθος σε μία λέξη.
Πάμε στη δεύτερη "ανακρίβεια". Αναφέρετε ότι έγραψα πως: "η έκδοση του Βουκουρεστίου αποτελεί την μόνη πηγή που μας διασώζει το Δοξαστάριο του Πέτρου". Η πρότασή μου από την οποία επισημάνατε την ανακρίβεια ήταν η εξής:
Επίσης, νομίζω ότι τα περισσότερα έργα-εξηγήσεις του Γρηγορίου είναι γραμμένα γύρω στα 1816-1820. Κι ας μην ξεχνούμε ότι το αυτόγραφο της εξηγήσεως του Δοξασταρίου του Πέτρου δεν έχει εντοπιστεί ακόμη (εάν φυσικά όντως είναι το παρόν της συλλογής σας, τότε, το βρήκαμε!), και το μόνο που είχαμε ως στοιχείο έως τώρα ήταν η έκδοσή του στο Βουκουρέστι.
Τώρα που την ξαναδιαβάζετε, είμαι βέβαιος πως καταλαβαίνετε ότι δεν πρόκειται γι῾ αυτό που νομίζατε, και βιαστήκατε γεμάτος έκπληξη να εντοπίσετε ως "ανακρίβεια". Ξεκάθαρα κάνω λόγο για το "αυτόγραφο [εννοείται του Γρηγορίου, αφού γι῾ αυτόν μιλάμε] της εξηγήσεως του Δοξασταρίου του Πέτρου" και όχι για το ίδιο το Δοξαστάριο, το οποίο ασφαλώς και το γνωρίζουμε και από άλλες πηγές.
Τώρα, το τελευταίο σχόλιό σας που συνεπικουρεί τις "ανακρίβειές" μου με την εισαγωγική φράση "Και όχι μόνον αυτό...", θα σας έλεγα καταρχήν ότι πρόκειται για άσχετη με το θέμα αναφορά σας, πολύ περισσότερο διότι δεν πρόκειται για άλλη έκδοση, αλλά για φωτογραφική ανατύπωση της γνωστής, άρα η πηγή δεν αλλάζει. Το αν την γνωρίζω ή όχι, και αν χρειάζομαι εμφαντικά να μου την υποδείξετε, το αφήνω έτσι.

Εν κατακλείδι: καλά κάνατε και υποδείξατε ότι η εξήγηση του Γρηγορίου εκδόθηκε στο Παρίσι και όχι στο Βουκουρέστι, και έτσι αποκαταστάθηκε το εξ αντιγραφής λάθος μου, το οποίο πρωτογενώς (στην εργασία την οποία μνημόνευσα) οφείλεται σε λάθος της στιγμής, είμαι απόλυτα βἐβαιος. Το δεύτερο "αμάρτημά" μου δεν είναι αμάρτημα, όπως βλέπετε. Θα μπορούσε όμως να είναι, αυτό ή κάτι άλλο! Γίνονται λάθη, είτε εκ παραδρομής, είτε εξ αβλεψίας, ουδείς αναμάρτητος κ. Στεφούλη. Εσείς που έχετε κάνει ανώτερες σπουδές και συγγράψατε, όπως μας πληροφορείτε, διδακτορική διατριβή, είμαι βέβαιος ότι το γνωρίζετε (άλλωστε, και τα δύο μηνύματά σας παραπάνω τα επεξεργαστήκατε ξανά, γράφοντας εσείς ο ίδιος την αιτία: "Λάθη, πολλά λάθη"). Τώρα, το αν για μια λέξη ("Βουκουρέστι") αξίζει να γραφτεί τρεις φορές το "ανακρίβεια" και όχι απλά να γίνει μια επισήμανση "σεμνά και ταπεινά" αυτό το αφήνω στην κρίση σας.
Πάντως σε γενικές γραμμές, θα ήμουν λίγο πιο μετριοπαθής ασχολούμενος με γραπτά άλλων, εκτός βέβαια καταφανούς ανεπάρκειας. Αρκεί η επισήμανση μιας λανθασμένης αναφοράς, οι βαριές λέξεις δεν ηχούν καλά. Θυμάμαι πάντα την ρήση ενός καθηγητή, ο οποίος ευρισκόμενος σε μια πανεπιστημιακή κρίση και διαπιστώνοντας ότι οι συνάδελφοι ήταν πολύ ελεγκτικοί για τα υπό κρίσιν βιβλία (ακόμη και για τα κόμματα και τις τελείες) τους είπε: "καλό είναι όταν είμαστε πολύ αυστηροί με τα έργα των άλλων, να έχουμε και τα δικά μας πάνω στο τραπέζι!"
Επί παραδείγματι, οι αναφορές σας:

χειρόγραφο κώδικα του Δοξασταρίου του Γρηγορίου

(Δεν είναι Δοξαστάριο του Γρηγορίου, ούτε χφ του Γρηγορίου)

ξέρουμε καλά πως ο Χρύσανθος δεν είχε μεταγραφικό έργο.

(είχε, στην ολίγον προ της Νέας Μεθόδου γραφή)

Νομίζω πως οι τερατώδεις ανορθογραφίες που έχει αποτελούν την μεγαλύτερη απόδειξη πως δεν έχει προέλθει από το χέρι του Γρηγορίου.

(δεν ισχύει πάντα, σας βεβαιώνω)

Προφανώς προέρχεται από κάποιον μαθητή του, που απλά αντιγράφει το χειρόγραφο του δασκάλου του, όπως ας πούμε έκαναν όλοι οι μαθητές του Καραμάνη πριν ο δάσκαλος αρχίσει να εκδίδει τα βιβλία του.

(αν έκαναν μόνο οι μαθητές του λάθη στις αντιγραφές, τότε γιατί στα εκδεδομένα βιβλία του σεβαστού άρχοντα, δυστυχώς παρατηρείται σωρεία ορθογραφικών λαθών;)


θα μπορούσαν για κάποιον ο οποίος "πιάνεται από την τρίχα", να αιτιολογήσουν κάποιες φορές την λέξη "ανακρίβεια". Δεν θα έπρεπε όμως.
Με πολλές ευχές
Ε.Γ.
 
Top