24. «Ῥυσσὴ καὶ στεῖρα» (γ΄ ωδή α' κανόνος)

[Γιώργος Μ.]

Στην γ΄ ωδή του α΄ κανόνος εις το Γενέσιον του Προδρόμου διαβάζουμε:

Ῥυσσὴ καὶ στεῖρα, ​

τὴν Παρθένον μητέρα ἀσπάζεται, ​

ἐπιγνοῦσα ἀψευδῶς, ​

τῷ ταύτης τόκῳ ὡς λέλυται, ​

δεσμὰ τῆς στειρώσεως, θείῳ βουλήματι. ​

Το επίθ. ῥυσσός, -ή, -ό (κ. ῥυσός) σημαίνει ζαρωμένος, ρυτιδωμένος, και είναι εδώ προφανώς αναφορά στη μεγάλη ηλικία της Ελισάβετ.

ΣΗΜ. Στην υμνολογία της εορτής αξιοποιείται ιδιαίτερα το περιστατικό της συνάντησης της Θεοτόκου με την έγκυο Ελισάβετ κατά τον έκτο μήνα της κυοφορίας της.

 

[MTheodorakis]

ΣΗΜ. Στην υμνολογία της εορτής αξιοποιείται ιδιαίτερα το περιστατικό της συνάντησης της Θεοτόκου με την έγκυο Ελισάβετ κατά τον έκτο μήνα της κυοφορίας της.

Αὐτὴ ἡ παλαιὰ ἑορτὴ ἔχει μοιραστεῖ στὴν ὑμνολογία τῆς σύλληψης καὶ τοῦ γενεσίου τοῦ προδρόμου.

 

[Γιώργος Μ.]

Αὐτὴ ἡ παλαιὰ ἑορτὴ ἔχει μοιραστεῖ στὴν ὑμνολογία τῆς σύλληψης καὶ τοῦ γενεσίου τοῦ προδρόμου.

Ήταν παλαιά εορτή; Δεν το ήξερα, πολύ ενδιαφέρον. Ευχαριστούμε!

 

[π. Μάξιμος]

Ήταν παλαιά εορτή; Δεν το ήξερα, πολύ ενδιαφέρον. Ευχαριστούμε!

23 Σεπτεμβρίου;
Στήν Φθινοπωρινή ἰσημερία...
Στήν Παλαιά Πρωτοχρονιά...
Τοποθετεῖται τό πρῶτο γεγονός τῆς εὐαγγελικῆς ἱστορίας!!!

 

[Γιώργος Μ.]

23 Σεπτεμβρίου;
Στήν Φθινοπωρινή ἰσημερία...
Στήν Παλαιά Πρωτοχρονιά...
Τοποθετεῖται τό πρῶτο γεγονός τῆς εὐαγγελικῆς ἱστορίας!!!

Δεν αναφέρομαι στην εορτή της σύλληψης του Προδρόμου, αλλά στην «παλαιά εορτή (; )» για τη συνάντηση της Θεοτόκου με την Ελισάβετ. Έτσι κατάλαβα (μάλλον εσφαλμένα; ) από τα γραφόμενα του Μανόλη.

 

[MTheodorakis]

Ἀπὸ τὶς Ὑμνολογικὲς διερευνήσεις:


23 Σεπτεμβρίου
Ὁ ἦχος τοῦ «στιχηροῦ εἰς τὸ Δόξα» τῶν αἴνων τῆς ἑορτῆς τῆς σύλληψης τοῦ τιμίου Προδρόμου « Ἡ Ἐλισάβετ συνέλαβε…» δὲν εἶναι ὁ πλ. δ’, ἀλλὰ ὁ πλ. β’

(χφφ. Μ. Λαύρας Δ -23 μηναῖο Σεπτεμβρίου ια’ αἰ. φ. 11r, Paris. gr. 1569 μηναῖο Ἰουνίου ιβ' αἰ. φ. 131r, ΤΜ σ. 29, Λ φ. 14r, Σ4 φ. 22v, Σ5 φ. 34v, Σ6 φ. 37v, P 262 φ. 145r, ΤΑΣ ἔκδ. 1771 κεφ. ια’, Τυπικὸ μονῆς Διονυσίου σ. 35, ΕΒΕ /ΜΠΤ 731 Μαθηματάριον τῶν παλαιῶν μελουργῶν φ. 370r (Γρ. Στάθη Οἱ ἀναγραμματισμοὶ καὶ τὰ μαθήματα τῆς Βυζαντινῆς μελοποΐας σ. 187)), ὅπως ὀρθὰ ὁρίζεται στὸ Μηναῖον Ἰουνίου (κδ’).

Τὸ ὑπ’ ὄψιν στιχηρό, καθὼς καὶ τὸ «Βλέπε τὴν Ἐλισάβετ…» (Ἰουνίου κδ’) εἶναι ὕμνοι τῆς ἑορτῆς τῆς συνάντησης τῆς Θεοτόκου μὲ τὴν Ἐλισάβετ, ἡ ὁποία προβλεπόταν ἀπὸ τὸ στιχηράριο, ἀλλὰ δὲν ἀναπτύχθηκε αὐτοτελῶς

(Τσάμη Δ. Θεομητορικὸν τ. 2 σσ. 283 – 285).


Κατὰ τὸν Συριακὸ λειτουργικὸ τύπο, πρὸ τῶν Χριστουγέννων προηγοῦντο πέντε ἑβδομάδες εὐαγγελισμῶν: τοῦ Ζαχαρία, τῆς Θεοτόκου, τῆς ἐπισκέψεως τῆς Θεοτόκου στὴν Ἐλισάβετ, τῆς γεννήσεως τοῦ Βαπτιστοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελισμοῦ τοῦ Ἰωσήφ

(Ἀ. Παπαδόπουλου Ἁγιολογία τ. 1 1996 σ. 96).

Τὰ ἑορτολόγια τῆς πρώτης χιλιετίας εἶναι ὑπὸ διερεύνηση.

 

[Shota]

Τὸ ὑπ’ ὄψιν στιχηρό, καθὼς καὶ τὸ «Βλέπε τὴν Ἐλισάβετ…» (Ἰουνίου κδ’) εἶναι ὕμνοι τῆς ἑορτῆς τῆς συνάντησης τῆς Θεοτόκου μὲ τὴν Ἐλισάβετ, ἡ ὁποία προβλεπόταν ἀπὸ τὸ στιχηράριο, ἀλλὰ δὲν ἀναπτύχθηκε αὐτοτελῶς

(Τσάμη Δ. Θεομητορικὸν τ. 2 σσ. 283 – 285).

Από ποιο στιχηράριο;

 

[MTheodorakis]

Δὲν γνωρίζω, ἁπλὰ ἐντοπίζω μόνο στιχηρά.

 

[Shota]

Αυτό όμως δεν σημάνει πως η εορτή είναι παλαιά. Ίσως υπήρχε κάποια τάση (από το 11ο αι.; ), αλλά τελικά η εορτή δεν αναπτύχθηκε. Ποιος ξέρει;

 

[MTheodorakis]

Ἀναφέρθηκα στὸ Συριακὸ λειτουργικὸ τύπο, ποὺ τὴν προέβλεπε. Ὁ παλαιὸς Βυζαντινὸς μπορεῖ νὰ τὴν περιλάμβανε καὶ νὰ συνεόρταζε καὶ τὴν ἁγία Ἑλισάβετ, ἡ ὁποία ἀπουσιάζει ἀπὸ τὸ σημερινὸ ἑορτολόγιο.

 

[Shota]

Τη στιγμή που ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου καθιερώθηκε ως εορτή στο 5-6 αι., φαίνεται απίθανη οποιασδήποτε Συριακή επίδραση.

 

[π. Δαβίδ]

H εορτή της Επισκέψεως της Θεοτόκου στην Αγία Ελισάβετ ξεκίνησε να εορτάζεται στη Δύση επισήμως το 1389 και η ημερομηνία της ήταν στις 2 Ιουλίου. Στη μεταρρύθμιση του Ρωμαιοκαθολικού ημερολογίου το 1969, μεταφέρθηκε στις 31 Μαΐου (με εξαίρεση τη Γερμανία και τη Σλοβακία). Στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία καθιερώθηκε ως τοπική εορτή στις 30 Μαρτίου, με ενέργειες των κληρικών της Ρωσικής Εκκλησίας στα Ιεροσόλυμα. Η Ακολουθία είναι κυρίως συμπίλημα της Ακολουθίας του Ευαγγελισμού και τως ως άνω ύμνων.

Ο Συριακός λειτουργικός τύπος που αναφέρει ο Μανόλης παραμένει εν χρήσει τόσο από τους Μονοφυσίτες και Νεστοριανούς, καθώς και από τους Μαρωνίτες και λοιπούς σε κοινωνία με τη Ρώμη.

 

[Shota]

Στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία καθιερώθηκε ως τοπική εορτή στις 30 Μαρτίου, με ενέργειες των κληρικών της Ρωσικής Εκκλησίας στα Ιεροσόλυμα. Η Ακολουθία είναι κυρίως συμπίλημα της Ακολουθίας του Ευαγγελισμού και τως ως άνω ύμνων.

Για την ακρίβεια η εορτή καθιερώθηκε ως πανηγύρι της Ρωσικής μονής στην Ein Karem (που σύμφωνα με παράδοση υπήρχε οίκος της Αγ. Ελισάβετ) με προτροπή του Αρχιμ. Antonin Kapustin και σχετική άδεια της Συνόδου της Ρωσικής Εκκλησίας (με ημερομηνία 05/08/1883). Τώρα την βλέπω και στα τελευταία Δίπτυχα της Ρωσικής Εκκλησίας. Άρα έγινε τοπική εορτή της, ίσως και χωρίς κάποια επίσημη απόφαση, de facto.