Τάξις Μικράς και Μεγάλης Παρακλήσεως
- Thread starter dkalpakidis
- Start date
Ἐκπεσόντα τροπάρια παρακλητικῶν κανόνων:
ΜΙΚΡΟΣ
ᾨδὴ α’:
«Ἐν θλίψει με ὄντα καὶ συμφορᾷ, ἐπισκοπῆς θείας, καὶ προνοίας μόνη ἁγνή, ἀξίωσον ὅπως σε δοξάζω, τὴν θεοδόξαστον καὶ ὑπεράμωμον» (ὡρολόγια ἐκδ. 1509, 1520, 1535, Μηναῖον Νοεμβρίου ιγ’).
ᾨδὴ δ’:
«Ἐπὶ κλίνης ὀδύνης μου, καὶ τῆς ἀρρωστίας κατακειμένῳ μοι, ὡς φιλάγαθος βοήθησον, Θεότοκε μόνη ἀειπάρθενε» (ὅπ. πρ. καὶ χφφ. Ε.Β.Ε. 642 παρακλητικὴ ιγ’ αἰ. φ. 3r , 721 θεοτοκάριον τέλη ιε’ αἰ., ὡρολόγια ἐκδ. 1574, 1580, 1584, 1632, 1740, 1757, 1801, 1819, 1830).
ᾨδὴ η’:
«Τῆς σωτηρίας τὸν ἀρχηγὸν ἡ τεκοῦσα, τὸν Χριστὸν διασώζοις παρθένε, τοὺς σὲ ἀνυμνοῦντας εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας» (χφ. Ε.Β.Ε. 642 φ. 6v).
ΜΕΓΑΣ
ᾨδὴ ζ’:
«Ἔδειξας πλούσια παρθένε, τὰ ἐλέη σου καὶ τὰς εὐεργεσίας, ἀμετρήτους ἐμοὶ τῷ ταπεινῷ σου δούλῳ, τῷ πρὸς τὴν σὴν προστρέχοντι, κραταιὰν καὶ θείαν σκέπην» (χφ. Ε.Β.Ε. 721).
Τὰ τροπάρια αὐτὰ μαρτυροῦνται περισσότερο εἰς τὸ «Καὶ νῦν...».
Βλέπε καὶ Συμβολὴ τ. 13 σσ. 46-48 καὶ ἐδῶ.
Μετὰ τὸ «Κύριε εἰσάκουσον...» λέγεται «Δόξα, καὶ νῦν» (χφ. Σινὰ 980 εὐχολόγιον τοῦ ἔτους 1475 ἔκδ. Dmitrievskij τ. 2 σ. 432, εὐχολόγια ἔκδ. 1580 σ. 239, Goar σ. 673, 1700 σ. 375).
Τὸ ἀπολυτίκιο τοῦ ναοῦ δὲν λέγεται (ὡρολόγια ἐκδ. 1757, 1801, 1819, 1830, 1832, 1851, 1900, εὐχολόγια ἐκδ. 1580, 1700, 1803, ἐκδ. Ἀστέρος σ. 580, Πανθέκτη 1817, τυπικὸν π. Γ. Ρήγα σ. 881).
Τὸ «Διάσωσον...» ψάλλεται σὲ ἦχο β’ (Μηναῖο Ἰουλίου κδ’ Καὶ νῦν ἑσπερίων, γ’ ἀντίφωνο τῶν ἁγίων παθῶν, Σ. Εὐστρατιάδου Θεοτοκάριον τ. 1 σ. 173 καὶ μάθημα Διάσωσον... Ξένου τοῦ Κορώνη [χφ. ΕΒΕ/ΜΠΤ 706, φ. 98r]), ὅπως καὶ τὰ προσόμοιά του «᾿Επίβλεψον...» καὶ «῎Αχραντε...».
Πρὶν ἀπὸ τὴν ἐκφώνηση ῞Οτι ἐλεήμων... τῶν δύο πρώτων ἐκτενῶν ψάλλεται «Κύριε ἐλέησον ιε’» (εὐχολόγια ἐκδ. 1580, 1700, 1803, Ἀστέρος σσ. 582, 583, ὡρολόγια ἐκδ. 1740, 1757 σσ. 402, 404, 1801, 1819, 1830, 1832, 1851, 1900, 1952).
«Δόξα, Ταῖς τῆς Θεοτόκου... Καὶ νῦν, τὸ αὐτό» (ὡρολόγια ἐκδ. 1740, 1757, 1801, 1819, 1830, εὐχολόγια ἔκδ. 1580, 1700 σ. 378, 1803).
Τὰ «Οὐδεὶς προστρέχων ἐπὶ σοί...» καὶ «Μεταβολὴ τῶν θλιβομένων...» δὲν προβλέπονται (εὐχολόγια ἐκδ. 1580, 1700, 1803, Ἀστέρος σ. 585).
Last edited:
Εὐχαριστοῦμε πάρα πολύ Μανόλη, γιά ὅλη αὐτή τή «σύνταξη» πληροφοριῶν καί μαρτυριῶν ἀπό τόσες πηγές πού ἔχεις πρόσβαση καί συνεχῶς ἐπιδιώκεις –μέ ὅποιο τίμημα– νά ἀποκτᾶς.
Τά νεώτερα μέλη προτρέπονται νά διαβάσουν ἀπό τήν ἀρχή αὐτό τό θέμα, καθώς δέ καί δύο ἄλλα παρόμοια σ᾿ αὐτή τήν ὑποενότητα [ἐδῶ] κι [ἐδῶ], κι ἐσύ παρακαλεῖσαι ἀφενός νά ἀπαντήσεις στήν ἐρώτηση τοῦ Β. Ζάχαρη –πού ἐκκρεμεῖ– στό #19 καί ἀφετέρου νά μᾶς πεῖς κάτι σχετικά μέ τό ὑπό τῶν Ὡρολογίων προβλεπόμενο Α᾿ ἀντίφωνον τῶν Ἀναβαθμῶν τοῦ δ΄ ἤχου.
Ἐγώ ἤθελα νά προσθέσω ὅτι ἡ προβλεπόμενη ὑπό τοῦ ΤΜΕ τάξις τῆς ἱερᾶς Παρακλήσεως (σσ. 296-298) εἶναι ἡ ἰσχύουσα σήμερον καί μάλιστα ὅπως αὐτή ἑρμηνεύεται ὀρθῶς –κατά τά ἐπικρατήσαντα– ὑπό τῶν Διπτύχων.
Μάλιστα αὐτή ἡ τάξις φέτος γίνεται περισσότερο «ἁπτή» (θά ἔλεγα), ἀφοῦ φέτος τυχαίνει «ἡ μνήμη τοῦ ἁγίου Στεφάνου ἐν ἡμέρᾳ Κυριακῇ», ὅπου ἀντιλαμβανόμεθα καλύτερα πῶς γίνεται ἡ ἐναλλαγή τῆς μικρᾶς καί μεγάλης Παρακλήσεως καί ἡ πρόβλεψη τῆς μεγάλης σέ ἡμέρα Κυριακή.
Ὅσο γιά τήν τελευταία ὁδηγία σου
ἀπό τήν πρόσβαση πού ἔχω γράφεται ἀκριβῶς: Εἶτα μνημονεύει ὁ Ἱερεύς, δι᾿ οὕς ἡ Παράκλησις γίνεται· καὶ ἡμεῖς ψάλλομεν τό, Κύριε ἐλέησον, ιε΄ Μετὰ δὲ τὴν ἐκφώνησιν, τό Κάθισμα, Ἦχος β΄.
Αὐτό σημαίνει ὅτι Πρὶν ἀπὸ τὴν ἐκφώνηση ῞Οτι ἐλεήμων... τῶν δύο πρώτων ἐκτενῶν ψάλλεται «Κύριε ἐλέησον ιεʼ» ἤ κατά τήν διάρκεια τῆς μνημονεύσεως, ὅπως ἔτσι περίπου βγαίνει μέ τά τετράκις ἤ πεντάκις ἐπί τρίς ψαλλόμενα Κύριε ἐλέησον;
Πάντως νά μήν ξεχνᾶμε καί τήν ἰδιωτική χρήση τό κατ᾿ ἀρχήν τῆς Παρακλήσεως (ὅπως ἔχει ἐπισημανθεῖ καί στά θέματα πού παραπέμπω) καί ὅτι ὁ ὁρισμός πολλῶν Κύριε ἐλέησον μαζί σημαίνουν καί τήν ἀντικατάσταση τῆς δεήσεως, μή ὑπάρχοντος ἱερέως.
Καλές Παρακλήσεις!
Δὲν γνωρίζω, βλέπω μόνον μία σχέση: «Χαλεπαῖς ἀῥῤωστίαις καὶ νοσεροῖς πάθεσιν...Τῶν παθῶν μου τὸν τάραχον...Ἴασαι ἁγνὴ τῶν παθῶν μου τὴν ἀσθένειαν...Τῶν πειρασμῶν σύ...καὶ παθῶν τὰς ἐφόδους...»-«Ἐκ νεοτητός μου πολλὰ πολεμεῖ με πάθη...»· βλ. καὶ Ἀκολουθία εἰς διαφόρους λιτὰς καὶ ἀγρυπνίας παρακλήσεων ἔκδ. Μέγα Εὐχολόγιον Ἀστέρος σ. 512.
Νομίζω ὅτι δέν χρειάζεται αὐτή ἡ ἑρμήνεια παραβολικῆς καί συμβολικῆς σχέσεως. Τά πράγματα πρέπει νά εἶναι ἁπλούστερα· ἀφοῦ ἡ Παράκλησις ἔχει τήν μορφή ἤ εἶναι κατ᾿ ἐπιτομήν ὄρθρος, τό α᾿ ἀντίφωνον τῶν ἀναβαθμῶν τοῦ δ΄ ἤχου εἶναι τῆς τάξεως τοῦ εὐαγγελίου τοῦ ὄρθρου, κάτι ὅμως πού δέν προκρίθηκε ἀπό τό ἰσχῦον Τυπικό, ὅπως καί οἱ εἱρμοί τοῦ κανόνος. Ἀντιθέτως τό ΤΜΕ προβλέπει καί τό σταθερό προκείμενο τῆς τάξεως τοῦ εὐαγγελίου τοῦ ὄρθρου, ἤτοι τό Πᾶσα πνοή, τό ὁποῖον οὔτε στό Ὡρολόγιον ὁρίζεται, οὔτε ψάλλεται κατά τήν κρατοῦσαν συνήθειαν.
Τήν ἐξαίρεση τοῦ ἀντιφώνου προβλέπει καί τό ΤΓΡ.
Τήν ἐξαίρεση τοῦ ἀντιφώνου προβλέπει καί τό ΤΓΡ.
«Εἶτα μνημονεύει ὁ ἱερεὺς δι' ὧν ἡ παράκλησις γίνεται καὶ ψάλλομεν τὸ Κύριε ἐλέησον ιε', ὁ ἱερεὺς· Ὅτι ἐλεήμων» (εὐχολόγιον ἔκδ. 1700, ὡρολόγιον ἔκδ. 1757). Ποτὲ δὲν ὁρίζεται ἡ συνολικὴ ποσότητα τῶν Κύριε ἐλέησον ἐκτενούς, ἀλλὰ οἱ δεκάδες τους («ἐκτενής» δέηση) μετὰ ἀπὸ κάθε στίχο (ΤΑΣ κεφ. β', ΤΜΕ σ. 297, 56, 326), οἱ ὁποῖες ἀπαραιτήτως ἀπευθύνονται καὶ ἄνευ ἱερέως.
Ταυτόχρονη ἀποστολή μηνυμάτων· δές καί τό προηγούμενο δικό μου.
Ἡ παράθεση αὐτή ἀπό τό «εὐχολόγιον ἔκδ. 1700 καί τό ὡρολόγιον ἔκδ. 1757» ἴσως εἶναι σαφέστερη ἀπό αὐτό πού εἶδα ἐγώ στό Μ. Εὐχολόγιον καί στό Ὡρολόγιον Βενετίας. Ἀλλά πάλι δέν μοῦ λέει κάτι. Δηλαδή μετά τήν τελευταία δέηση καί πρό τῆς ἐκφωνήσεως πρέπει νά ψάλλουμε 15 φορές τό Κύριε, ἐλέησον (πεντάκις ἐπί τρίς), ὅπως περίπου πρό τῆς ἐκφωνήσεως τοῦ Σῶσον ὁ Θεός τόν λαόν σου (τετράκις ἐπί τρίς);
Μᾶλλον πρόκειται περί συνδυασμοῦ ἱερατικῆς ἤ μή συμμετοχῆς, ἤ ὄντως κάτι σάν τό Σῶσον ὁ Θεός τόν λαόν σου ἤ ἄλλες δεήσεις λιτῆς μέ τά 40 Κύριε, ἐλέησον.
Ἡ παράθεση αὐτή ἀπό τό «εὐχολόγιον ἔκδ. 1700 καί τό ὡρολόγιον ἔκδ. 1757» ἴσως εἶναι σαφέστερη ἀπό αὐτό πού εἶδα ἐγώ στό Μ. Εὐχολόγιον καί στό Ὡρολόγιον Βενετίας. Ἀλλά πάλι δέν μοῦ λέει κάτι. Δηλαδή μετά τήν τελευταία δέηση καί πρό τῆς ἐκφωνήσεως πρέπει νά ψάλλουμε 15 φορές τό Κύριε, ἐλέησον (πεντάκις ἐπί τρίς), ὅπως περίπου πρό τῆς ἐκφωνήσεως τοῦ Σῶσον ὁ Θεός τόν λαόν σου (τετράκις ἐπί τρίς);
Μᾶλλον πρόκειται περί συνδυασμοῦ ἱερατικῆς ἤ μή συμμετοχῆς, ἤ ὄντως κάτι σάν τό Σῶσον ὁ Θεός τόν λαόν σου ἤ ἄλλες δεήσεις λιτῆς μέ τά 40 Κύριε, ἐλέησον.
Πάντως τό ὅτι σ᾿ αὐτές τίς δεήσεις, καί στήν τελευταία λέμε τριπλό Κύριε, ἐλέησον, ἐν ἀντιθέσει μέ τό Μονό "Κύριε Ελέησον" στο τέλος της εκτενούς δεήσεως, εἶναι ἐνδεικτικό αὐτῆς τῆς ἀρχαίας τάξεως, τῆς ὁποίας βέβαια δέν καταλαβαίνω τήν σκοπιμότητα. Μᾶλλον (ὅπως λές) τό «ἐκτενές» μέ τήν ἔννοια τῆς θερμῆς ἱκεσίας, ὅπως στήν περίπτωση τῶν 40 (ἤ 100 τῆς Ὑψώσεως τοῦ τιμίου Σταυροῦ), ἤ πρακτικό γιά τήν μνημόνευση ὀνομάτων.
Στήν ἄνευ ἱερέως περίπτωση περιοριζόμεθα στά 15 ἤ περισσότερα;
Στήν ἄνευ ἱερέως περίπτωση περιοριζόμεθα στά 15 ἤ περισσότερα;
Last edited:
Ἐννοεῖς τήν εὐχή·
«Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, τὴν ἐκτενῆ ταύτην ἱκεσίαν πρόσδεξαι παρά τῶν σῶν δούλων καὶ ἐλέησον ἡμᾶς κατὰ τὸ πλῆθος τοῦ ἐλέους σου, καί τοὺς οἰκτιρμούς σου κατάπεμψον ἐφ' ἡμᾶς, καὶ ἐπὶ πάντα τὸν λαόν σου, ἀπεκδεχόμενον τὸ παρά σοῦ μέγα καὶ πλούσιον ἔλεος»;
Νομίζω ὅτι ταιριάζει στήν ἐκτενῆ τῆς λειτουργίας, τοῦ ἑσπερινοῦ καί τοῦ ὄρθρου, ὅπου ἡ τελευταία δέηση εἶναι·
«Ἔτι δεόμεθα ὑπέρ τῶν καρποφορούντων καὶ καλλιεργούντων ἐν τῷ ἁγίῳ καὶ πανσέπτῳ ναῷ τούτῳ, κοπιώντων, ψαλλόντων καὶ ὑπέρ τοῦ περιεστῶτος λαοῦ, τοῦ ἀπεκδεχομένου τὸ παρά σοῦ μέγα καὶ πλούσιον ἔλεος».
Δυστυχῶς σ᾿ αὐτές τίς περιστατικές (θά λέγαμε) ἀκολουθίες καί τίς αἰτήσεις αὐτῶν, οἱ ἐκφωνήσεις ὑπάρχουν ἄνευ εὐχῆς, ὅπως ἔχει γράψει καί ὁ Φουντούλης κάπου.
Ἄλλωστε σ᾿ αὐτόν τόν κατ᾿ ἐπιτομήν ὄρθρο δέν προβλέπονται καί οἱ προαναγινωσκόμενες ἑωθινές εὐχές.
Στήν τελευταία δέηση «τῆς λιτῆς» προβλέπεται ἡ εὐχή·
«Ἐπάκουσον ἡμῶν, ὁ Θεός, ὁ Σωτὴρ ἡμῶν, ἡ ἐλπὶς πάντων τῶν περάτων τῆς γῆς καὶ τῶν ἐν θαλάσσῃ μακράν, καὶ ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν, Δέσποτα ἐπὶ ταῖς ἁμαρτίαις ἡμῶν, καὶ ἐλέησον ἡμᾶς».
ΥΓ. Ἡ τελευταία αἴτηση τῶν προηγουμένων δύο δεήσεων, σύμφωνα μέ τό εὐχολόγιον τῆς Ἀ.Δ. καί ἐδῶ, εἶναι ἡ· Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ τῶν δούλων τοῦ Θεοῦ, (καὶ μνημονεύει ὀνομαστὶ τῶν δι᾿ οὕς ἡ Παράκλησις τελεῖται). Ὁπότε, ἰδού ἡ πρακτικότης τῶν ιε΄.
«Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, τὴν ἐκτενῆ ταύτην ἱκεσίαν πρόσδεξαι παρά τῶν σῶν δούλων καὶ ἐλέησον ἡμᾶς κατὰ τὸ πλῆθος τοῦ ἐλέους σου, καί τοὺς οἰκτιρμούς σου κατάπεμψον ἐφ' ἡμᾶς, καὶ ἐπὶ πάντα τὸν λαόν σου, ἀπεκδεχόμενον τὸ παρά σοῦ μέγα καὶ πλούσιον ἔλεος»;
Νομίζω ὅτι ταιριάζει στήν ἐκτενῆ τῆς λειτουργίας, τοῦ ἑσπερινοῦ καί τοῦ ὄρθρου, ὅπου ἡ τελευταία δέηση εἶναι·
«Ἔτι δεόμεθα ὑπέρ τῶν καρποφορούντων καὶ καλλιεργούντων ἐν τῷ ἁγίῳ καὶ πανσέπτῳ ναῷ τούτῳ, κοπιώντων, ψαλλόντων καὶ ὑπέρ τοῦ περιεστῶτος λαοῦ, τοῦ ἀπεκδεχομένου τὸ παρά σοῦ μέγα καὶ πλούσιον ἔλεος».
Δυστυχῶς σ᾿ αὐτές τίς περιστατικές (θά λέγαμε) ἀκολουθίες καί τίς αἰτήσεις αὐτῶν, οἱ ἐκφωνήσεις ὑπάρχουν ἄνευ εὐχῆς, ὅπως ἔχει γράψει καί ὁ Φουντούλης κάπου.
Ἄλλωστε σ᾿ αὐτόν τόν κατ᾿ ἐπιτομήν ὄρθρο δέν προβλέπονται καί οἱ προαναγινωσκόμενες ἑωθινές εὐχές.
Στήν τελευταία δέηση «τῆς λιτῆς» προβλέπεται ἡ εὐχή·
«Ἐπάκουσον ἡμῶν, ὁ Θεός, ὁ Σωτὴρ ἡμῶν, ἡ ἐλπὶς πάντων τῶν περάτων τῆς γῆς καὶ τῶν ἐν θαλάσσῃ μακράν, καὶ ἵλεως, ἵλεως γενοῦ ἡμῖν, Δέσποτα ἐπὶ ταῖς ἁμαρτίαις ἡμῶν, καὶ ἐλέησον ἡμᾶς».
ΥΓ. Ἡ τελευταία αἴτηση τῶν προηγουμένων δύο δεήσεων, σύμφωνα μέ τό εὐχολόγιον τῆς Ἀ.Δ. καί ἐδῶ, εἶναι ἡ· Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ τῶν δούλων τοῦ Θεοῦ, (καὶ μνημονεύει ὀνομαστὶ τῶν δι᾿ οὕς ἡ Παράκλησις τελεῖται). Ὁπότε, ἰδού ἡ πρακτικότης τῶν ιε΄.
Last edited:
Ναί, πρὸ τοῦ στίχου «Ἐτι δεόμεθα ὑπὲρ τοῦ διαφυλαχθῆναι...» (χφφ. εὐχολόγια ιγ' αἰ. Πάτμου 105 ἔκδ. Dmitrievskij τ. 2 σ. 162, Σινὰ 966 ἔκδ. ὅπ. πρ. σ. 203, καὶ Τρεμπέλα Μικρὸν εὐχολόγιον ἔκδ. β' 1998 τ. 2 σ. 263· βλέπε καὶ χφ. Παρισίων Coislanus 213 τοῦ ἔτους 1027 ἔκδ. Dmitrievskij τ. 2 σ. 1010).
Last edited:
Τὰ μεγαλυνάρια εἶναι προσόμοια τοῦ εἰς ἦχον πλ. β' εἱρμοῦ τῆς Μ. Παρασκευῆς «Τὴν τιμιωτέραν...» (Θεολήπτου Φιλαδελφείας τοῦ ὁμολογητοῦ (1250-1322) βίος καὶ ἔργα τ. 2 σ. 387 καὶ Πεντηκοστάριον Παρασκευὴ τῆς διακαινησίμου), χωρὶς νὰ εἶναι ὁμόηχα προηγηθέντος κανόνος (Μέγα εὐχολόγιον ἐκδ. Ἀστὴρ σ. 386).
