Μελοποιημένη ποίηση

[Γιώργος Μ.]

Θέλησα να ανοίξω ένα thread Μελοποιημένη (ελληνική ή ξένη) ποίηση, ξεχωριστό από το δημοφιλέστατο "Προτιμήσεις ψαλτών σε εξωτερική μουσική". Αφενός, αν μη τι άλλο, η μελοποίηση του ποιητικού λόγου είναι και το πνεύμα της ημετέρας μουσικής, με άλλο σκοπό κι από άλλη σκοπιά φυσικά. Αφετέρου, έχω έναν πρακτικό λόγο: μήπως ανακαλύψω χάρη στην αισθαντική εμπειρία των φίλων κάποιες επιλογές που δεν τις είχα στο μυαλό μου.
Αρχίζω με ένα τραγούδι που αυτή τη στιγμή νιώθω ότι είναι από τα καλύτερα που ξέρω (παρά την απαισιοδοξία του στίχου):

Το βράδυ
ποίηση: Κ. Καρυωτάκη
μουσική: Λένα Πλάτωνος
ερμηνεία: Σαββίνα Γιαννάτου​

​

 

[dimitris]

Ευχαριστούμε.
Τα λόγια :


Τα παιδάκια που παίζουν στ' ανοιξιάτικο δείλι
- μια ιαχή μακρυσμένη-,
τ' αεράκι που λόγια με των ρόδων τα χείλη
ψιθυρίζει και μένει,

τ' ανοιχτά παραθύρια που ανασαίνουν την ώρα,
η αδειανή κάμαρά μου,
ένα τρένο που θα 'ρχεται από μια άγνωστη χώρα,
τα χαμένα όνειρά μου,

οι καμπάνες που σβήνουν, και το βράδυ που πέφτει
ολοένα στην πόλη,
στων ανθρώπων την όψη, στ' ουρανού τον καθρέφτη,
στη ζωή μου τώρα όλη...

 

[Γιώργος Μ.]

Σε παλιό συμφοιτητή
Στίχοι: Κ. Καρυωτάκη
Μουσική: Δ. Παπαδημητρίου
Ερμηνεία: Ε. Αρβανιτάκη​

________________________________________________________________________________________________________________________

ΥΓ Αφιερωμένο σε φίλο (χωρίς εισαγωγικά)...​

 

[Γιώργος Μ.]

...

 

[dimitris]

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις


Τι ζητάς αθανασία στο μπαλκόνι μου μπροστά
δε μου δίνεις σημασία κι η καρδιά μου πώς βαστά
Σ' αγαπήσανε στον κόσμο βασιλιάδες, ποιητές
κι ένα κλωναράκι δυόσμο δεν τούς χάρισες ποτές

Είσαι σκληρή σαν του θανάτου τη γροθιά
μα ήρθαν καιροί που σε πιστέψανε βαθιά
Κάθε γενιά δική της θέλει να γενείς
Ομορφονιά, που δεν σε κέρδισε κανείς

Τι ζητάς αθανασία στο μπαλκόνι μου μπροστά
ποια παράξενη θυσία η ζωή να σου χρωστά
Ήρθαν διψασμένοι Κροίσοι, ταπεινοί προσκυνητές
κι απ' του κήπου σου τη βρύση δεν τους πότισες ποτές

Είσαι σκληρή σαν του θανάτου τη γροθιά
μα ήρθαν καιροί που σε πιστέψανε βαθιά
Κάθε γενιά δική της θέλει να γενείς
Ομορφονιά, που δεν σε κέρδισε κανείς

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Πώς μου ξέφυγε αυτό το θέμα... Μπράβο, Γιώργο, για τη σκέψη!

Το "Βράδυ" μου είχε εντυπωθεί από την βρεφική μου ηλικία, όταν η μητέρα μου το έβαζε και το άκουγε και μου το έλεγε και σαν νανούρισμα. Το άκουσα αρκετά χρόνια μετά ξανά και το θυμόμουν λες και το είχα ακούσει την προηγούμενη μέρα... Δεν μπορώ να μην το διαβάσω και να μην κλάψω. Και η μουσική της Λένας Πλάτωνος είναι εκπληκτικά ταιριαστή.

Αυτό από ένα αδικημένο δίσκο, τον "Χειμωνιάτικο ήλιο", απαραίτητο εφόδιο παιδιόθεν στις διακοπές.
http://www.youtube.com/watch?v=U_SPIByMbNM

ΧΡΟΝΕ ΝΥΧΤΟΠΟΥΛΙ ΠΑΓΕΡΟ

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Πρώτη εκτέλεση: Μανώλης Μητσιάς

Τα παλιά τα σπίτια τα κλεισμένα
πάντα κρύβουν κάτι και για μένα
πράγματα γνωστά
πράγματα πιστά
πράγματα ζεστά κι αγαπημένα
πράγματα γνωστά
πράγματα πιστά
πράγματα ζεστά, λησμονημένα

Χρόνε νυχτοπούλι παγερό
κόβεις με μαχαίρι τον καιρό
γρήγορα πετάς
πίσω δεν κοιτάς
τον απάνω κόσμο το μεγάλο
Χρόνε παραμύθι λαμπερό
σμίγεις τη φωτιά με το νερό
γρήγορα περνάς
πίσω δε γυρνάς
πίκρα μας κερνάς και τίποτ' άλλο.

Νύχτα των Παθών που βγαίναν τ' ʼγια
σώπαινε του κόσμου η κουκουβάγια
σι απ' τις γειτονιές
μυροφόρες νιές
ράντιζαν το πέλαγο με βάγια
κι απ' τις γειτονιές
μυροφόρες νιές
άναβαν λαμπάδες στα μουράγια

 

[Γιώργος Μ.]

Και η μουσική της Λένας Πλάτωνος είναι εκπληκτικά ταιριαστή.

Κωνσταντίνε, το δέσιμο της μουσικής της Λένας Πλάτωνος με την ποίηση του Καρυωτάκη είναι ίσως το καλύτερο στην νεοελληνική μελοποιημένη ποίηση (ίσως καλύτερο κι από αυτό του Μικρούτσικου με τον Καββαδία ή του Θεοδωράκη με την Ελύτη - σε απόδοση του εσωτερικού κλίματος πάντα). Περιμένω με χαρά τη δική σου έμπειρη συμβολή...

ΥΓ (αν θες να βάζουμε και τους στίχους -το καθιέρωσε ο Δημήτρης).

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Κωνσταντίνε, το δέσιμο της μουσικής της Λένας Πλάτωνος με την ποίηση του Καρυωτάκη είναι ίσως το καλύτερο στην νεοελληνική μελοποιημένη ποίηση (ίσως καλύτερο κι από αυτό του Μικρούτσικου με τον Καββαδία ή του Θεοδωράκη με την Ελύτη - σε απόδοση του εσωτερικού κλίματος πάντα). Περιμένω με χαρά τη δική σου έμπειρη συμβολή...

Σωστό, αν και τα παραδείγματα που φέρνεις, και ειδικά ο Μικρούτσικος, είναι πολύ κοντά στο κλίμα των ποιημάτων. Αλλά για μένα, αν τα Τραγούδια του Νίκου Γκάτσου είναι Ποιήματα (για μένα είναι, και δε μιλώ βασικά για τα ευρέως γνωστά), η μελοποίηση του Χατζιδάκι είναι γάντι, για τον απλούστατο λόγο ότι ο Γκάτσος έγραφε τους στίχους πάνω στη μουσική του Χατζιδάκι, επειδή ο ίδιος ο Γκάτσος το ήθελε αφού πίστευε ότι μπορεί να γράψει ακριβώς πάνω στην μουσική, έχοντας περισσότερη εμπιστοσύνη στον εαυτό του παρά στον συνθέτη.

 

[dimitris]

Παπαδιαμάντης.
Συνάδελφος.
Μετά τη λειτουργία έπινε καφε με τον Άγιο Πλανά τον ιερέα του και τον Μωραιτίδη τον αριστερό του.
(ίσως και με τον Αγιο Νεκτάριο γιατί όλοι αυτοί ήσαν συνομίλικοι)

Βρήκα και αυτή την ιστοσελίδα που εξηγεί πολλά για την παρεούλα εκείνη. http://imeroviglio.blogspot.com/2010/05/blog-post_7751.html
Βρήκα ένα τραγούδι που από τις 5 πρώτες λέξεις καταλαβαίνεις ότι ... ζωγραφίζει.


Εικόνα αχειροποίητη, που στην καρδιά μου σ' είχα
κι είχα για μόνο φυλαχτό μια της κορφής σου τρίχα,

Να σε χαρή κι η Άνοιξη μαζί με τα λουλούδια,
οπού 'ναι σαν αμέτρητα ζωγραφιστά τραγούδια.

Τη χάρη σου τη σπλαχνική μη μ' αρνηστής, αρνί μου...
Αγάπη μου αιώνια, αγάπη μου στερνή μου.

Ολόκληρο το ποίημα
Στίχοι: Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
Μουσική: Ορφέας Περίδης
Πρώτη εκτέλεση: Ορφέας Περίδης

Εικόν' αχειροποίητη
μες στην καρδιά μου σ' είχα
κι είχα για μόνο φυλαχτό
μια της κορφής σου τρίχα

Όνειρα μες στον ύπνο μου
μαυροφτερουγιασμένα
σαν περιστέρι στη σπηλιά
με τάραξαν για 'σένα.

Τ' αηδόνια αυτά που κελαηδούν
μου φαίνονται να κλαίνε
κίνδυνο, μαύρο σύννεφο
οι μάγισσες μου λένε.

Να σε χαρεί κι η άνοιξη
μαζί με τα λουλούδια
όπου 'ναι σαν αμέτρητα
ζωγραφιστά τραγούδια.

Συ στο σχολειό δεν έμαθες
να γράφεις ραβασάκια
στα χείλη σου τα ρόδινα
πού τα 'βρες τα φαρμάκια.

Στα μάτια τα ψιχαλιστά
πωχ' έρωτας καρτέρι,
πόσο μεθύσι μέθυσα
ένας Θεός το ξέρει.

(Τη χάρη σου τη σπλαχνική
μη μ' αρνηστείς αρνί μου
αγάπη μου αιώνια
αγάπη μου στερνή μου)***

***Δεν υπάρχουν στο τραγούδι

 

[Κων/νος Βαγενάς]

http://www.youtube.com/watch?v=JCgnL3gX8s4

Στης πίκρας τα ξερόνησα.

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Δημητράτος
από την ταινία "Ρεμπέτικο".

Πού να 'βρω τέσσερα σπαθιά
και μια λαμπάδα στη γροθιά
φωτιά να βάλω σήμερα
και να τον κάψω σίγουρα
τον κόσμο αυτό που αγάπησα
και μ' άφησε και σάπισα

Στης πίκρας τα ξερόνησα
το δάκρυ μου κοινώνησα
και στης ζωής τη φυλακή
που δεν υπάρχει Κυριακή
ποτέ μου δε λησμόνησα
τη μοναξιά τη φόνισσα

Κι εσύ που ήρθες μια βραδιά
να μου ζεστάνεις την καρδιά
με πέταξες αλίμονο
στο μαύρο καταχείμωνο
με πρόδωσες και μ' έφτυσες
ήσουν χαρά και ξέφτισες

Πού να 'βρω τέσσερα κεριά
και στην ψυχή μου σιγουριά
φωτιά να βάλω γρήγορα
και να τον κάψω σήμερα
τον κόσμο αυτό που αγάπησα
και μ' άφησε και σάπισα

και σάπισα, αγάπησα, αγάπησα, και σάπισα...

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Κι άλλο ένα τραγούδι από τους ίδιους συντελεστές - Γκάτσο, Ξαρχάκο, Δημητράτο - από ένα λιγότερο γνωστό δίσκο το "Νυν και αεί", κι ένα ακόμη απ' τον ίδιο δίσκο με τη Β. Μοσχολιού. Προσπαθώ να επιλέγω τραγούδια λιγότερο γνωστά, π.χ. το προηγούμενο είναι από το πασίγνωστο "Ρεμπέτικο", αλλά το ίδιο το τραγούδι είναι από τα πολύ λίγο γνωστά του δίσκου αυτού.

http://www.youtube.com/watch?v=LZc-KuZQMBI

ΜAYΡΟΣ Ο ΗΛΙΟΣ
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Δημητράτος


Μαύρος ο ήλιος σήμερα κι η ξαστεριά μια χίμαιρα
μα βρήκα βράχο και γιαλό στον κόσμο τον αμαρτωλό
Κι έριξα τα κρίματα σε σαράντα κύματα
έριξα τα κρίματα σε σαράντα κύματα
έριξα τα κρίματα

Άμοιρο αδέρφι σου 'φερα της λευτεριάς τα νούφαρα
και με την πίκρα στην ματιά μάζεψα τ' άγια σου σκουτιά
Κι έπλυνα τα αίματα σε σαράντα ρέματα
έπλυνα τα αίματα σε σαράντα ρέματα
έπλυνα τα αίματα

Μαύρος ο ήλιος σήμερα κι είναι βουβά τα σήμαντρα
μα εγώ στου πόνου την πλαγιά προσκύνησα την Παναγιά
Κι έκλαψα τα θύματα σε σαράντα μνήματα
έκλαψα τα θύματα σε σαράντα μνήματα
έκλαψα τα θύματα



http://www.youtube.com/watch?v=g4NaU3LhLz4

ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Πρώτη εκτέλεση: Βίκυ Μοσχολιού

Στο περιβολάκι
μπρος στην εκκλησιά
έμοιαζες πουλάκι
σ΄άγρια φυλλωσιά
δυόσμο κι αγιοκέρι
κράταγες στο χέρι
κι έλεγες: "Ραβί
σώσε μας και πάλι"!
Ητανε Μεγάλη
Παρασκευή

Νύχτες κι άλλες νύχτες
γύρισε η χρονιά
του πολέμου οι δείχτες
σήμαναν εννιά
κι είδαμε να βγαίνει
μ΄όψη κολασμένη
μέσα απ΄το κλουβί
το φριχτό τσακάλι
Ητανε Μεγάλη
Παρασκευή

Τα παιδιά φευγάτα
έρμα τα χωριά
πάλευαν τα νειάτα
για τη λευτεριά
κι όταν ήρθα λίγο
να σε δω πριν φύγω
έκλαιγες βουβή με
σκυφτό κεφάλι
Ητανε Μεγάλη
Παρασκευή

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Κέφια, απόψε...

"Κράτησα τη ζωή μου", όχι η μια και μόνη στροφή που τραγούδησε ο Μπιθικώτσης, αλλά όλο το ποίημα με τον Καλογιάννη και τη χορωδία.

http://www.youtube.com/watch?v=2YxzApTeJWc
(τα στοιχεία και οι στίχοι υπάρχουν κάτω απ' το τραγούδι στην ανάρητηση)

και το "Στο στήθος μου η πληγή" από το "Μυθιστόρημα" του Γ. Σεφέρη με τη Μ. Φαραντούρη σε μουσική του Μίκη, βεβαίως.

http://www.youtube.com/watch?v=5Nvf2wU5AM0&feature=related

Στο στήθος μου η πληγή ανοίγει πάλι
όταν χαμηλώνουν τ' άστρα και συγγενεύουν με το κορμί μου
όταν πέφτει σιγή κάτω από τα πέλματα των ανθρώπων

Αυτές οι πέτρες που βουλιάζουν μέσα στα χρόνια ως πού
θα με παρασύρουν;
Τη θάλασσα τη θάλασσα, ποιος θα μπορέσει να την εξαντλήσει;
Βλέπω τα χέρια κάθε αυγή να γνέφουν στο γύπα και στο γεράκι
δεμένη πάνω στο βράχο που έγινε με τον πόνο δικός μου,
βλέπω τα δέντρα που ανασαίνουν τη μαύρη γαλήνη των
πεθαμένων
κι έπειτα τα χαμόγελα, που δεν προχωρούν, των αγαλμάτων.

 

[PetrosEfesios]

"Κέλομαί σε Γογγύλα" (μελοποιημένο ποίημα της Σαπφούς από τον Μάνο Χατζιδάκι) και ο "Δελφικός ύμνος", ερμηνευμένα από την Νένα Βενετσάνου

 

[PetrosEfesios]

"Άδωνις"
κατθναισκει, Κυθερη, αβρος Αδωνις.
τι κε θειμεν ;
καττυπτεσθαι, κοραι, και κατερεικεσθε χιτωνας

ποίημα (πάλι) της Σαπφούς, μελοποιημένο από την Κριστέλλα Δημητρίου,
εδώ με την ίδια την συνθέτρια και την σπαρακτική Λιζέτα Καλημέρη...

 

[christos_v]

Ποίηση Βιτσέτζος Κορνάρος

Μουσική Παραδοσιακή

Απαγγελία Μάνος Κατράκης

Λαούτο Γιώργης Κουτσουρέλης.

http://www.youtube.com/watch?v=-txFz6zLJ1I&feature=related


http://www.youtube.com/watch?v=ezaMy-EAXwc

 

[Κων/νος Βαγενάς]

[Ξεχάστηκε αυτό το θέμα]

http://www.youtube.com/watch?v=-vFsu_Q9WgE&feature=related
Πάλι από το δίσκο της Λ. Πλάτωνος με ποιήματα του Κ. Καρυωτάκη, με ερμηνεύτρια τη Σαββίνα Γιαννάτου.

Κι ένα άλλο του Ν. Καββαδία σε μουσική των Ξέμπαρκων με τη Δ. Γαλάνη.
http://www.youtube.com/watch?v=W5xS8KJaALg

Και από τη Τετραλογία του Μούτση αυτά τα 2 του Σεφέρη.
http://www.youtube.com/watch?v=kw53awhCxi0
http://www.youtube.com/watch?v=6_ZRTRrm02E&feature=related

 

[vkoufog]

http://www.youtube.com/watch?v=LtSoDfZBIik&feature=related

 

[Fraristos ioannis]

Μ. Πολυδούρη: Μόνο γιατί μ' αγάπησες.
http://www.youtube.com/watch?v=Fcnrg9O7LYo

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Κωνσταντίνε, το δέσιμο της μουσικής της Λένας Πλάτωνος με την ποίηση του Καρυωτάκη είναι ίσως το καλύτερο στην νεοελληνική μελοποιημένη ποίηση (ίσως καλύτερο κι από αυτό του Μικρούτσικου με τον Καββαδία ή του Θεοδωράκη με την Ελύτη - σε απόδοση του εσωτερικού κλίματος πάντα). Περιμένω με χαρά τη δική σου έμπειρη συμβολή...

Μετά από κάποια χρόνια, Γιώργο, το προσυπογράφω με όλη μου τη ψυχή.
Και δεν είναι μόνο το δέσιμο. Κι οι ίδιες οι μελωδίες είναι πραγματικά καρυωτακικές. Αυτές θα 'γραφε κι ο ίδιος για τα ποιήματά του.
Ο δίσκος είναι αξεπέραστος.



Όλα τα ποιήματα από τον π. Νεκτάριο: http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/kwstas_karywtakhs/

 

[petrosgrc]

http://www.youtube.com/watch?v=LtSoDfZBIik&feature=related

Όντως πολύ ωραία εικόνα να είναι τα μπουζούκια με τον Νταλάρα μέσα στην εκκλησία και να τα ακουέι το Λαμπρακιστάν με τα ΜΑΤ απ' έξω να το φυλάνε από την οργή του κόσμου. Είναι από τις ζηλευτές εικόνες. Το πιο ζηλευτό είναι που πήγε και ο Αρχιεπίσκοπος (λείπει ο Μάρτης...)