Αλλά σήμερα αφού έχει γίνει τέτοια ανάγκη (βγήκαν και ηλεκτρονικά υποβοηθήματα τρομάρα μας!), καλά είναι να οργανωθεί σωστά. Όχι με την τονική αρμονία, αλλά με την τροπική φύση της μουσικής μας. Γι αυτό και το Πα και το Κε στην συγκεκριμένη θέση έχουν λόγο και λογική μετατόπισης ήχου.
Το θέμα όμως είναι Βασίλη ότι υπάρχουν διαφορετικά ισοκρατήματα που στηρίζονται σε διαφορετικές θεωρητικές εξηγήσεις και στέκουν όλα "τροπικά": και ο ΚΕ στέκει τροπικά, και ο ΔΙ, και ο ΠΑ. Δεν υπάρχει μία και μοναδική τροπική φύση: άλλος το θεωρεί έτσι, άλλος αλλιώς.
Εγώ δέχομαι και το Δι αν μου σπάσεις την φωνή σου και δεν "κάτσεις" πάνω στη νότα. Αν "κάτσεις" ακίνητος πάνω στον Κε, εμένα δεν μου κάθεται ούτε ακουστικά, αλλά ούτε και θεωρητικά. Αυτή είναι η άποψή μου.
Έχει λογική.
Εδώ πάλι δεν μπορώ να καταλάβω τη λογική αυτή: προσωπικά όταν πρωτοάρχισα βυζαντινή έκανα ΠΑ ίσο στις φράσεις αυτές συστηματικά. Όταν όμως άκουσα εκτελέσεις με συνεχές ΔΙ ισοκράτημα, παρά την στάση στον ΚΕ, ή -παρεμφερές- με συνεχές ΝΗ ισοκράτημα στον πλ. δ' παρά την στάση στο ΠΑ, κατάλαβα ότι αυτό δείχνει τελικά μια μεγαλοπρέπεια, είναι πιο "δωρικό", ας πούμε. Δε χρειάζεται ούτε σπάσιμο φωνής ούτε τίποτα: τελείως ακίνητος να κάτσεις ακούγεται μια χαρά! Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και σε πολλά παραδοσιακά τραγούδια (παλαιών, όχι νεώτερων εκτελέσεων με "κινητές" συγχορδίες στο λαούτο για συνοδεία). Το θεωρώ ιδιαίτερο γνώρισμα της μουσικής μας, που δεν πρέπει να αλλοιωθεί με επιχείρημα την "οργάνωση" με βάση την τροπική φύση της μουσικής: ας γίνει η οργάνωση με βάση τα ακούσματα που έχουμε, όχι με βάση το πώς θα θέλαμε εμείς να είναι αυτά, γιατί το δικό μας κριτήριο μπορεί να είναι επηρεασμένο, ξέρω 'γω, από τη δυτική μουσική, που θεωρεί φάλτσες τις συγχορδίες του παραδοσιακού λαούτου ή το ισοκράτημα σε έναν φθόγγο με στάση στον αμέσως επόμενο. Εγώ πιστεύω ότι αν ακούσουμε έτσι απλά το λιτό ισοκράτημα των παλαιών, ανεπηρέαστοι από σύγχρονες χορωδίες (στις βυζαντινές αναφέρομαι) ή, αντίστοιχα, "κινητές" συγχορδίες στα παραδοσιακά, θα γευτούμε τη γλύκα του!
Δεν ισχυρίζομαι πάντως ότι δεν πρέπει να υπάρξει οργάνωση του ισοκρατήματος, ούτε ότι το ισοκράτημα δεν πρέπει να φεύγει από τη βάση του ήχου. Ούτε ότι αποκλείονται ήχοι με νεώτερες εκδοχές ισοκρατημάτων, όπως ο λεγόμενος "φρύγιος" στο ΖΩ ύφεση. Απλώς στο συγκεκριμένο μόνο σημείο ψηφίζω ΔΙ ως αίσθηση που -κατ'εμέ- πλησιάζει περισσότερο τα παραδοσιακά ακούσματα. Ο φρύγιος εντάξει, είναι νεώτερο κατασκεύασμα (ως αυτόνομος ήχος λειτουργικών εννοώ), δικαιούσαι να κάνεις νεώτερης φύσεως ισοκράτημα. Τον κακομοίρη τον Άγια όμως, που υπάρχει τόσους αιώνες, άστον ώς έχει ρε παιδί... Το ΠΑ δεν είναι κι αυτό άσχημο, στέκει θεωρητικά, δε λέω, όμως αυτό το συνεχές πέσιμο κάθε φορά που η μελωδία στέκει στο ΔΙ δεν το μπορώ πλέον ρε παιδιά...
Υ.Γ. Μ' αρέσει ρε παιδιά ο Διαχειριστής μας, που πετάει στην αρχή σαν σουπιά το "ερώτημά του" (και καλά...) κι αφήνει μετά εμάς να τρωγόμαστε σαν τα κοκόρια του site κι αυτός κάθεται και μας χαζεύει!
