Διπλό ισοκράτημα

[Dimitri]

Θεωρία περί διπλού ισοκρατήματος δίνει ο Α. Ευθυμιάδης και αν θυμάμαι καλά και ο Σ. Καράς και ο Δ. Παναγιωτόπουλος.

Κύριο επιχείρημα απόσο γνωρίζω είναι οτι σε αρκετές θέσεις η συνήχηση της βάσης του ήχου και της βάσης του (συνήθως επί το οξύ) επομένο τετραχόρδου ή πενταχόρδου έχει ευχάριστο και βοηθητικό άκουσμα χωρίς να «χαλάει» τον ήχο που ψάλλεται και επίσης λύνει πιθανό προβληματισμό επιλογής ισοκρατήματος σε θέσεις που «και τα δύο πάνε» χωρίς να υπάρχει θεωρητικό πρόβλημα.

Αντεπιχείρημα μπορεί να είναι οτι το άκουσμα είναι «ξένο» προς τα παραδεδομένα ιδίως όταν γίνεται συστηματικά αν και κάποτε στις ακολουθίες συμβαίνει άλλοι ισοκράτες να κρατούν ένα ίσο και άλλοι άλλο (σύμφωνο διάστημα) λόγω συνήθειας χωρίς πρόβλημα.

 

[nikosthe]

Με τη διαφορά ότι η θεώρηση του "διπλού ισοκρατήματος" είναι διαφορετική στους τρεις αυτούς θεωρητικούς. Ο Ευθυμιάδης ως διπλό ίσο θεωρεί τη συνήχηση οκτάβας ή του ίσου μαζί με το "ΜΑΖΙ" (τη συμψαλμωδία ισοκρατών και μέλους). Ο Παναγιωτόπουλος αναφέρεται σε συνήχηση εξαρχής δύο φθόγγων, με απόσταση μια τέταρτη ή πέμπτη, με κύριο χαρακτηριστικό μάλλον την αρμονία (π.χ. ΝΗ-ΔΙ στον β' ήχο, κάτι που έχουμε ακούσει και από Θεσσαλονικείς καμιά φορά). Ο Καράς αντίθετα, αρχίζει με τη μόνιμη συνήχηση της τονικής και στην πορεία τη συνήχηση και υψηλότερων βαθμίδων, όταν ο ήχος βαδίζει προς το οξύ, έχοντας ως βάση ανάπτυξης τετράχορδο που ξεκινά από τις βαθμίδες αυτές.

Από τις τρεις θεωρήσεις, η πλέον κοντινή στην παράδοση του μονοφωνικού ισοκρατήματος είναι αυτή του Ευθυμιάδη, που εφαρμόζεται και σε πολλές χορωδίες με τη συνήχηση λ.χ. της βάσης από ομάδα βαρυτόνων μία οκτάβα χαμηλότερα. Η πλέον μακρινή είναι του Παναγιωτόπουλου, αφού η συνήχηση εξυπηρετεί ένα απλώς πλουσιώτερο άκουσμα, με βάση τις συμφωνίες τέταρτης και πέμπτης (συμπίπτει ωστόσο αρκετές φορές με του Καρά). Μια μέση θεώρηση είναι του Καρά. Είναι όμως και αυτή που ξενίζει περισσότερο, λόγω της συχνότητας της εκτέλεσης. Ενώ δηλ. οι άλλοι δύο αναφέρουν το διπλό ισοκράτημα ως δυνητικό (ο Παναγιωτόπουλος μάλιστα λέει ότι μπορεί να εφαρμοστεί μόνο σε λίγες περιπτώσεις) κι έτσι κρατούν ως βασική την παράδοση του μονοφωνικού ισοκρατήματος, ο Καράς μιλάει αξιωματικά για "β' ίσο" στη χορωδία στον β' τόμο του θεωρητικού του (εκεί που μιλάει και για "παιδικές και γυναικείες φωνές" στη χορωδία, θεωρώντας ότι πρέπει να έχει πάντα ένα μικτό σχήμα...), παρά το ότι στην αρχή του κεφαλαίου περί ισοκρατήματος παραδέχεται ότι όλες οι φράσεις ενός ήχου ανάγονται σε μία τονική και όταν το μέλος βασίζεται σε άλλο φθόγγο, απλώς αλλάζουμε το ισοκράτημα, μεταφέροντας την τονική της μελωδικής φράσης αλλού.

Δεν μας εξηγεί βέβαια ο Καράς πού βρήκε αυτές τις θεωρίες περί διπλού ισοκρατήματος και γιατί θεωρεί ως αξίωμα την ύπαρξή του. Η έλλειψη τεκμηρίωσης βέβαια είναι κάτι που χαρακτηρίζει τους δύο ογκώδεις τόμους του θεωρητικού του και σε πολλά άλλα ζητήματα. Εδώ όμως ήταν κάπως άβολο να παραθέσει κάποια τεκμηρίωση, αφού το διπλό ισοκράτημα είναι αρκετά νεώτερη κατασκευή (κι ακόμα πιο άβολο για τον Καρά θα ήταν να παραθέσει και τους λόγους που οδήγησαν σ' αυτό...).
Ο πρώτος λοιπόν εμπνευστής του διπλού αυτού (καραϊκού) ισοκρατήματος, δεν είναι άλλος από τον γνωστό μας Γάλλο, φιλέλληνα και ερευνητή της μουσικής μας τον 19ο αι. Louis-Bourgault Ducoudray. Συγκεκριμένα, στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του "Souvenirs d'une mission musicale en Grèce et en Orient" (1878) υπάρχει ένα απόσπασμα που ο Γάλλος περιγράφει με ενθουσιασμό τη γνωριμία του με το μετέπειτα μέλος της Πατριαρχικής Επιτροπή αρχιμανδρίτη Γερμανό Αφθονίδη (σελ. 20-21). Εκεί, ανάμεσα στ' άλλα, αναφέρεται στην αποστροφή του Γάλλου για το μονοφωνικό ισοκράτημα και στην προσπάθειά του να πείσει τον Αφθονίδη για τη χρήση πρόσθετου ισοκρατήματος. Ο λόγος; Τι άλλο; "harmonisation"... Δεν θα πρέπει να παρεξηγούμε όμως το Γάλλο, αφού σκοπός του ήταν να αναδείξει τη μουσική μας, που την αγαπούσε πολύ, απλώς ήθελε να το κάνει με τη δική του αισθητική.

Ορίστε το πρώτο απόσπασμα, όπου αναφέρει στον Αφθονίδη την απέχθειά του για το μονοφωνικό ισοκράτημα, για να εισπράξει μια πολύ ωραία απάντηση του στυλ (κάπως ελεύθερα...): "Τα μέλη που εσένα σου φαίνονται γυμνά, εμένα με κάνουν να δακρύζω. Και τα διαστήματα που σου φαίνονται φάλτσα, εμένα με γεμίζουν τόσο που δεν θέλω ούτε αρμονίες ούτε όργανα"!

Ορίστε και το δεύτερο που λέει ότι, στην προσπάθειά του να πείσει τον Αφθονίδη για ένα αποδεκτό αρμονικό άκουσμα, δοκίμασε αρκετά πράγματα, αφαιρούσε όλο και περισσότερα αρμονικά στοιχεία, μέχρι που κατέληξε να τον κάνει να αποδεχθεί ως άκουσμα μια αρμονία, την οποία ονόμασαν, λόγω της απλότητάς της, "διπλό ισοκράτημα" (επομένως, παρά το ότι είχε γραφεί παλαιότερα στο Ψαλτολόγιο ότι το ισοκράτημα αυτό είναι "τροπικό", εδώ βλέπουμε ότι ο ίδιος ο εισηγητής του το θεωρούσε αρμονικό, αφού αυτός ήταν ο αρχικός σκοπός του):

Επισυνάπτω και εδώ τα δύο αποσπάσματα, σε περίπτωση που χαθούν οι εικόνες. Συστήνω δε ανεπιφύλακτα όποιος γνωρίζει γαλλικά να διαβάσει όλο το βιβλίο του Ducoudray, που αναφέρεται στις εντυπώσεις του από το ταξίδι του στην Ελλάδα και την Ανατολή γενικότερα. Είναι μικρό και θαυμάσιο και φαίνεται καθαρά το πνεύμα του πολύ συμπαθητικού αυτού φιλέλληνα! Παρά τις μουσικές διαφωνίες που μπορεί να έχει κανείς μαζί του, θα πρέπει να του αναγνωρίσουμε την τεράστια αγάπη του για την πατρίδα μας και τη μουσική μας, καθώς και τις τιτάνιες προσπάθειές του να μάθει ελληνικά και να υποστεί τόσες ταλαιπωρίες, μόνο και μόνο για να αναδείξει τη μουσική μας. Το αποκορύφωμα είναι μάλιστα στο τέλος, όπου, τελειώνοντας το ταξίδι του και επιστρέφοντας στη Γαλλία, ακούει στο πλοίο κάποιες μελωδίες μεταναστών από την Κάτω Ιταλία (στην "αλβανική" γλώσσα, όπως αναφέρει), τις συνδυάζει με αρχαιοελληνικούς τρόπους και παρόμοια ελληνικά ακούσματα, θυμάται ότι η περιοχή παλιά κατοικούνταν από Έλληνες κι ότι λίγο πιο πέρα συναντάμε τη Μασσαλία, που ήταν επίσης ελληνική αποικία, για να καταλήξει ότι δεν αποκλείεται στους Μασαλλιώτες, που πρωτοτραγούδησαν τον γαλλικό εθνικό ύμνο της Μασσαλιώτιδας, να υπήρχε... ελληνικό αίμα!!

Υ.Γ. Στους θιασώτες του "διπλού ισοκρατήματος" ίσως θα πρέπει να συμπεριλάβουμε και τον Ψάχο, με τη γνωστή θεωρία του περί συνηχητικής γραμμής.

 

[Dimitri]

Ευχαριστούμε Νίκο.

Ο Ευθυμιάδης ως διπλό ίσο θεωρεί τη συνήχηση οκτάβας ή του ίσου μαζί με το "ΜΑΖΙ" (τη συμψαλμωδία ισοκρατών και μέλους).

Ίσως αυτό λέει στο θεωρητικό, δεν κοίταξα. Στην πράξη όμως χρησιμοποιεί και διπλό ίσον και χωρίς το Μαζί (Μ). Επισυνάπτω παράδειγμα από βιβλίο του (έχει ανεβεί ξανά στο φόρουμ) όπου βάζει Μ.κ (Μαζί - κάτω ΚΕ) και Π.δ (ΠΑ - κάτω ΔΙ). Του είχε μιλήσει κανείς για αυτό το θέμα; Ακολούθησε την πρακτική αυτή κανείς από τους μαθητές του;

 

[Dimitri]

Ο πρώτος λοιπόν εμπνευστής του διπλού αυτού (καραϊκού) ισοκρατήματος, δεν είναι άλλος από τον γνωστό μας Γάλλο, φιλέλληνα και ερευνητή της μουσικής μας τον 19ο αι. Louis-Bourgault Ducoudray.

Όντως ξέχασα οτι αυτό το είχε αναφέρει ήδη από το 2000 ο Λ. Αγγελόπουλος σε αυτό το άρθρο του εδώ.

Στα χρόνια που συγκροτείται και εργάζεται η Πατριαρχική Μουσική Επιτροπή των ετών 1881 - 1883, παρατηρείται μια αναζήτηση πιο συστηματικού τρόπου συνήχησης μελωδικής γραμμής και ισοκρατήματος. Κεντρικό πρόσωπο της περιόδου αυτής είναι ο Φαναριώτης Αρχιμανδρίτης Γερμανός Αφθονίδης, πρόεδρος της επιτροπής. Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πληροφορία, που αφορά και στον Γερμανό, μας παραχώρησε ευγενικά ο πρωτοψάλτης και ερευνητής Κώστας Μάρκος.Σε κείμενο του γνωστού Γάλλου μουσικού L. Bourgault-Ducoudray, τη μετάφραση του οποίου θα εκδώσει προσεχώς ο Κ. Μάρκος, αναφέρεται ότι ο Ducoudray, σε επανειλημμένες συναντήσεις και συζητήσεις με τον Αρχιμανδρίτη Γερμανό Αφθονίδη, ερεύνησαν τη δυνατότητα κάποιας συνοδείας της μελωδικής γραμμής. Ο Ducoudray πρότεινε ορισμένες λύσεις, χωρίς αποτέλεσμα όμως, επειδή δεν γίνονταν αποδεκτές από τον Αρχιμανδρίτη Γερμανό. Στο τέλος ο Γάλλος μουσικός πρότεινε στον Αρχιμανδρίτη Γερμανό δύο συνηχήσεις (deux harmonisations), τις οποίες ο Γερμανός αποδέχθηκε και τις ονόμασαν, για την πρωτόγονη απλότητα τους (vu leur simplicite primitive) με το χαρακτηρισμό διπλό ίσον. Δεν έχω άλλες πληροφορίες για την τύχη της εργασίας αυτής, αλλά, πιθανότατα, να υπάρχει σ' αυτήν η αφετηρία της διπλής βοηθητικής ή συνηχητικής γραμμής που καλλιεργεί ο Κωνσταντίνος Ψάχος όταν έρχεται από την Κωναταντινούπολη στην Αθήνα, πρώτος καθηγητής της νεοσύστατης σχολής βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής του Ωδείου Αθηνών (1904).Στη βοηθητική ή συνηχητική γραμμή του Κ. Ψάχου, μπορούμε να κάνουμε τις εξής παρατηρήσεις:

Ι. Διπλασιάζει σε ταυτοφωνία ή επταφωνία τμήματα της μελωδίας, με αποτέλεσμα το ίσον να βρίσκεται στη μέση, ή η μελωδία να κινείται πάνω ή εκατέρωθεν του ίσου. 'Όταν κινείται η δεύτερη φωνή, η τρίτη κάνει ίσον και αντιστρόφως, όταν κινείται η τρίτη, το ίσον μετατίθεται στή δεύτερη.

2.Στην περίπτωση αυτή οι δύο φωνές ψάλλουν σε ταυτοφωνία και η τρίτη κρατάει το ίσον.

3.Και οι τρεις φωνές ψάλλουν σε ταυτοφωνία χωρίς ισοκράτημα.

Αυτές οι περιπτώσεις παρατηρούνται και στα συλλαβικά, αλλά και στα μελισματικά μέλη. Ιδιαιτέρως, τώρα, τα μελισματικά μέλη παρουσιάζουν μια διαφοροποίηση στις μελωδικές γραμμές που προσφέρονται για καλοφωνία. Στην περίπτωση αυτή το ίσον βαστάζεται από τη δεύτερη και τρίτη φωνή σε ταυτοφωνία ή σε διπλό ίσον.

 

[nikosthe]

Όντως ξέχασα οτι αυτό το είχε αναφέρει ήδη από το 2000 ο Λ. Αγγελόπουλος σε αυτό το άρθρο του εδώ.

M' άλλα λόγια, ο Λυκούργος Αγγελόπουλος μάλλον ομολογεί ότι αφετηρία της προσπάθειας του Καρά ήταν "η τάση για κάποιον εμπλουτισμό του ισοκράτηματος, προκειμένου η μονόφωνη μουσική μας να αντιπαρατεθεί και ν' αντιμετωπίσει την ακμάζουσα την περίοδο εκείνη πολυφωνία", όπως λέει πιο κάτω, τάση την οποία εντοπίζει το πρώτο μισό του 20ου αι., περίοδος όπου έδρασε και ο Καράς. Απλώς θεωρεί την νεώτερη αυτή καραϊκή διδασκαλία ολοκληρωμένη επειδή στηρίζεται "στο σύστημα των ήχων και τις ενέργειες των σημαδιών". Θα συμφωνήσω ότι είναι πιο ολοκληρωμένη από τις υπόλοιπες (μάλλον είναι η μοναδική, αφού δεν έχω υπόψη μου κάποια άλλη παρόμοια διδασκαλία), θα συμφωνήσω με την ανάγκη στήριξης του ισοκρατήματος στο σύστημα των ήχων (όχι όμως και με την αυστηρή τυπικότητα που το βλέπει ο Καράς, την οποία εν πολλοίς και αυτός αναγνωρίζει, δεχόμενος στο θεωρητικό του και διαφορετικά ισοκρατήματα στην ίδια φράση, άρα και διαφορετική θεώρηση του "συστήματος ήχων" της φράσης, παρά το ότι αν τολμήσει κανείς να μιλήσει περί διαφορετικού ισοκρατήματος στις καραϊκές χορωδίες θα φάει σουτ...), όμως θα διαφωνήσω με τις ενέργειες των σημαδιών ως κριτήριο για το ίσο: πέραν του ότι οι ενέργειες που προσέδωσε ο Καράς ήταν εν πολλοίς αυθαίρετες, οι αναγωγές που κάνει στο θεωρητικό του για τη συνήχηση ίσου-μελωδίας με βάση τους "περαστικούς" φθόγγους που ΜΠΟΡΕΙ να ακούγονται λόγω μιας πεταστής ή ενός σημείου ποιότητος κλπ. και οι οποίες "διαλύουν" κάθε "φόβο" περί διφωνικών "δυτικού τύπου" συνηχήσεων, μου φαίνονται υπερβολικές και κάπως φτιαγμένες για να μην "μας την πουν" οι δυτικοί... Εννοείται ότι στο ίσον θα ακουστούν και διφωνίες με καθαρά διαστήματα μεγάλης τρίτης (π.χ. ΓΑ-ΚΕ στον Γ' ήχο κλπ.) και τα πάντα, τέτοιες φοβίες νομίζω είναι εκτός πραγματικότητας. Δεν γράφω περισσότερα όμως, γιατί ήδη ξέφυγα από το θέμα, που είναι μόνο το διπλό ίσο.

 

[Dimitri]

Υπάρχουν ψάλτες ή χορωδίες εκτός του κλίματος Σ. Καρά που να χρησιμοποίησαν ή να χρησιμοποιούν διπλό ίσον (με οποιαδήποτε θεώρηση, εξαιρουμένης της συνήχησης οκτάβας); Θα με ενδιέφερε ιδιαίτερα ηχητικό δείγμα/τα. Ευχαριστώ.

 

[tb---]

Υπάρχουν ψάλτες ή χορωδίες εκτός του κλίματος Σ. Καρά που να χρησιμοποίησαν ή να χρησιμοποιούν διπλό ίσον (με οποιαδήποτε θεώρηση, εξαιρουμένης της συνήχησης οκτάβας); Θα με ενδιέφερε ιδιαίτερα ηχητικό δείγμα/τα. Ευχαριστώ.

Από ότι ακούω τώρα σε εκπομπή της Εκκλησίας της Ελλάδος, ο χορός Σιμωνόπετρας υπό διεύθυνση κ. Μπελούση ( για κλίματα κτλ, δεν έχω ιδέα ).

 

[Pappous43]

http://analogion.com/forum/showthread.php?p=220146#post220146

.

 

[ybulbu]

Ο Παναγιωτόπουλος αναφέρεται σε συνήχηση εξαρχής δύο φθόγγων, με απόσταση μια τέταρτη ή πέμπτη, με κύριο χαρακτηριστικό μάλλον την αρμονία (π.χ. ΝΗ-ΔΙ στον β' ήχο, κάτι που έχουμε ακούσει και από Θεσσαλονικείς καμιά φορά).

Θα μπορούσες μήπως να μας παραπέμψεις; Εγώ το μόνο διπλό που έχω δει σε Θεσσαλονικείς είναι κάποιες περιπτώσεις όπως πχ στα Λειτουργικά σε δευτερόπρωτο του Χρυσάνθου, που όταν καταλήγουν στον Πα, γράφει από πάνω Πα - Δι, αλλά αυτό δε γίνεται για ολόκληρη μελωδική φράση.

Και εγώ το είχα απορία αν μη καρική χορωδία εφαρμόζει διπλό ισοκράτημα, καθώς δεν το έχω ακούσει πουθενά αλλού. Οφείλω όμως να καταθέσω και την άποψη ενός άλλου μεγάλου αξιολόγου ανδρός της μουσικής μας, του Γεωργίου Τσατσαρώνη, που πρέπει να σημειώσουμε ότι είχε τις ίδιες ψαλτικές καταβολές με το Χρύσανθο και τον Ευθυμιάδη (μαθητεία στο Σωκράτη Παπαδόπουλο και στενή σχέση με τον Κωνσταντίνο Πρίγγο). Πριν 3 χρόνια καθαροέγραψα το εκτενές άρθρο περί ισοκρατήματος του Γεωργίου Τσατσαρώνη στα Ιεροψαλτικά Νέα. Εκεί, εκτός από γενικές αναφορές για χρήση του διπλού ισοκρατήματος πχ στο πώς θα στηθεί η χορωδία, το εφαρμόζει χωρίς να το αναλύει θεωρητικά εκ των προτέρων σε ένα παράδειγμα τοποθετήσεως ισοκρατημάτων στο αρχαίο «Την γαρ σην μήτραν». Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα, όπως και την επεξεργασία του μέλους που συμπαριλαμβάνεται στη Θεία Λειτουργία του.

Τὸ μέλος ἀρχίζει μὲ τὴν λέξη «Τὴν γὰρ» ἐπὶ τοῦ ΚΕ ποὺ μᾶς δείχνει τὴν διάθεση τοῦ μουσουργοῦ νὰ χρησιμοποιήση εὐθὺς ἀμέσως τὴν κορυφὴ τοῦ πενταχόρδου Πα – ΚΕ. Τὸ ἰσοκράτημα σύμφωνα μὲ ὅλα τὰ μέχρι σήμερα λεχθέντα βρίσκεται στὸν Πα. Ἀλλὰ τὸν μέλος εὐθὺς ἀμέσως κινούμενο στὴν ἕκτη βαθμίδα ἀπαιτεῖ τὴν συνήχηση ἰσοκρατήματος στὸν Πα καὶ ΔΙ ὑπογραμμίζοντας ἰδιαιτέρως τὸν ΔΙ ὅταν τὸ μέλος βρίσκεται στὸν ἄνω ΝΗ καὶ ὅλα αὐτὰ μέχρι τὴ συλλαβὴ τρα κορυφὴ τοῦ τετραχόρδου Πα – ΔΙ ὁπότε τὸ μέλος στηρίζεται σὲ μόνο τὸ ἰσοκράτημα ΠΑ. Ἡ μελωδικὴ κίνηση μὲ τὴν λέξη θρόνον ἐπαναφέρει τὸ διπλὸ ἰσοκράτημα Πα – ΔΙ ἔως τὴν συλλαβὴ νο ποὺ εἶναι ἡ ἀπαρχὴ μιᾶς πτωτικῆς κατάληξης σὲ ἦχο λέγετο. Τὸ νο ἐκλαμβάνεται ὡς διάστημα τρίτης καὶ τὸ ἰσοκάτημα κινεῖται στὸν Βου.
Δὲν μᾶς παραξενεύει ἐδῶ ἡ διαβατικὴ παρέμβαση τοῦ λεγέτου γιατὶ γνωρίζομε τὴν ἐκλεκτικὴ συγγένεια τοῦ τετάρτου ἤχου τοῦ λεγέτου μὲ τὸν πρῶτο ἦχο καὶ κυρίως μὲ τὶς γνωστὲς ἐντελεὶς καταλήξεις στὸν Πα. Τὸ μέλος συνεχίζεται σὲ τέταρτο ἦχο (Ἅγια) καὶ τὸ ἰσοκράτημα στὸν ΔΙ στηρίζει μιὰ ἀνάπτυξη τοῦ «Εποι» καὶ μὲ τὴν ἐπανάληψιν τῆς λέξης «θρόνον ἐποίησε» ἐπανερχόμεθα στὸν πρῶτο ἦχο. Μεσολαβεῖ μιὰ ἀνάπτυξη σὲ πλάγιο τοῦ τετάρτου ποὺ διαφαίνεται μὲ τὶς δύο καταλήξεις του στὸ ΝΗ καὶ τὸ ἰσοκράτημα ἀπ' τὸν ΝΗ κινεῖται στὸν Πα μὲ τὴ λέξη «και». Τὸ μέλος βαδίζει ὁμαλὰ σὲ πρῶτο ἦχο τετράφωνο μὲ διαβατικὲς ἐξαιρέσεις μελωδικῆς ἀνάπτυξης στὸ δεύτερο πεντάχορδο ΔΙ ΚΕ ΖΩ ΝΗ ὁπότε χρησιμοποιεῖται διαβατικὰ διπλὸ ἰσοκράτημα Πα καὶ Δι στὴ λέξη «τὴν σὴν γαστέρα» Τὸ μέλος γιὰ νὰ φανῆ συνεπὲς στὴ μορφὴ τῆς τετραφώνου κλίμακος τοῦ πρῶτου ἤχου ποὺ τὴν ἐπέλεξε στὴν βάση κινήσεώς του, ἀναπτύσσεται μὲ τὴν λέξη πλατυτέρα στὸ δεύτερο τετράχορδο Κε – Πα. Ἡ ἀνάπτυξη καταλήγει σὲ ἀντιφωνία καὶ στὴν κορωνίδα τῆς κλίμακος τὸν ἄνω Πα. Ἐδῶ ἰσοκρατεῖται τὸ βάσιμο Πα, ἀλλὰ συνηχεῖ καὶ τὸ βάσιμο τοῦ δευτέρου τετραχόρδου ὁ φθόγγος ΚΕ.
Ὄχι ὅμως για πολύ. Γιατὶ εὐθὺς ἀμέσως τὸ μέλος ἀρχίζει ἀπ' τὸν ἄνω ΝΗ μιὰ κατάβαση σὲ ἦχο τέταρτο Ἅγια ποὺ ἀναγκάζει τὸ ἰσοκράτημα νὰ μετακινηθῆ ἀπ' τὸν ΚΕ στὸν ΔΙ. Ἔτσι ἐδῶ ἔχομε μία ἀντικατάσταση τῆς διὰ τεσσάρων, τελείας συμφωνίας ΚΕ – Πα ἀπὸ τὴν ὅμοιά της σὲ διαφορετικὴ βάση ΔΙ – ΝΗ. Καὶ στὶς δύο περιπτώσεις τὸ βάσιμο παραμένει στὸν Πα. Στὴ πρώτη περίπτωση ἔχομε μιὰ διὰ πέντε τελεία συμφωνία Πα – ΚΕ καὶ μία διαπασῶν τελεία συμφωνία Πα – Πα' καὶ στὴ δεύτερη περίπτωση ἔχομε μιὰ διὰ τεσσάρων τελεία συμφωνία Πα – ΔΙ καὶ διαβατικὰ ὅταν τὸ μέλος ἐπιμένει στὸ Ζω ἔχομε μία διὰ ἕξ τελεία συμφωνία Πα – Ζω ποὺ συνηχοῦν ἁρμονικὰ χωρίς νὰ ἀλλοιώνεται ἡ ἰδιότυπη μελωδικὴ δομὴ τοῦ Βυζαντινοῦ μέλους.

 

[Pappous43]

http://analogion.com/forum/showthread.php?t=37657&page=2




.