Α' Σάββατον τῶν νηστειῶν


f056efab-9bd2-4a40-bd09-c93b5f6d9927.jpg
 
«Ὁ οἶκος

Ὁ ἐν θρόνῳ φωτὸς ἐποχούμενος, εὐχαρίστως ἐν πίστει ὑμνοῦμέν σε, ὅτι δώρημα θεῖον δεδώρησαι, τὸν γενναῖον τοῖς ἄθλοις Θεόδωρον, τὸν ἐν τῷ βίῳ τρισμακάριστον, ὡς ὑπέρμαχον ὄντα τῆς ἀληθείας, εὐσεβεῖ λογισμῷ σὲ ποθοῦντα Χριστέ, κραταιὸν νικητὴν κατὰ τοῦ δολεροῦ, ὡς ἀήττητον»

(χφφ. Μ. Λάυρας Γ-105 τριῴδιο ι’ αἰ. φ. 24r, Βατοπαιδίου 1041 κοντακάριο ι’-ια’ αἰ. φ. 218r «λογισμῷ κεκτημένον Χριστόν», Κιτίου 8 τριῴδιο ιβ’ αἰ. φ. 110r «δολίου»).



Τὰ ἀπόστιχα, πλὴν τοῦ δοξαστικοῦ, τοῦ ὄρθρου ἀνήκουν στὸν Θεόδωρο πρωτασηκρήτι (μέσα ι’ αἰ.), σύμφωνα μὲ τὸ χφ. Μ. Λαύρας Γ-86 στιχηράριο ιδ’ αἰ. φφ. 177v-178r καὶ ψάλλονται σὲ δ’ ἦχο

(χφφ. Μ. Λάυρας Γ-105 τριῴδιο ι’ αἰ. φ. 24r, Corsini 366 κοντακάριο τέλη ι’ αἰ.-πρὸ τοῦ 1004 «δώρημα μέγα...ἐν ἄθλοις...τὸν ὑπέρμαχον ὁπλίτιν τῆς ἀληθείας...λογισμῷ κεκτημένον Χριστόν...καὶ ἀήττητον», Βατοπαιδίου 1041 κοντακάριο ι’-ια’ αἰ. φ. 218r «λογισμῷ κεκτημένον Χριστόν», Κιτίου 9 τριῴδιο ιβ’ αἰ. φ. 110r «δολίου», Σινὰ 756 τριῴδιο τοῦ ἔτους 1205 φ. 56v «λογισμῷ κεκτημένον Χριστόν», Paris. gr. 337 τριῴδιο ιγ’ αἰ. φ. 57r «εὐσεβῆ λογισμὸν κεκτημένον Χριστέ»).
 
Last edited:
Τό τέλος τοῦ οἴκου ὀρθότερον ἀπό 17 Φεβρουαρίου.
Σαφῶς ὁ ἦχος τῶν ἀποστίχων εἶναι δ΄, πλήν ὅμως δέν ψάλλονται σύμφωνα μέ τό ἰσχῦον ΤΜΕ.
Πρβλ.
 
Στό θέμα αὐτό μέ τόν γενικό τίτλο, θά ἤθελα νά παρατηρήσω καί νά ρωτήσω τά ἑξῆς:

1. Στόν α΄ κανόνα τοῦ ἁγίου, τά πρῶτα τροπάρια, πού ἔχουν καί ἰδιαίτερη ἀκροστιχίδα, εἶναι θεομητορικά ;

2. Ἡ ὁδηγία στό ΤΑΣ γιά τούς κανόνες ἀναφέρεται σέ ἕνα κανόνα τοῦ ἁγίου εἰς 8. Τί γίνεται μέ τούς δύο, πού ὑπερβαίνουν τά 8 ;

3. Τό ΤΜΕ προβλέπει 3 κανόνες. Τοῦ Μηναίου (μετά τοῦ εἱρμοῦ) —ὄχι ἀντί «τοῦ ἁγίου τῆς Μονῆς» κατά τό ΤΑΣ, ἀλλά κατά τήν παλαιάν τάξιν (πρβλ. «Γενικαί Τυπικαί Διατάξεις», Ἀκολουθίαι Σαββάτου)— καί τούς δύο τοῦ ἁγίου Θεοδώρου (ἄνευ εἱρμῶν), ἀνά δ΄ τροπάρια σέ κάθε κανόνα.
 
Ὁ Γ. Μπεκατῶρος σὲ μία ἀπὸ τὶς Τάξεις του ὑποστήριξε ὅτι λανθάνει μία μικρὴ θεομητορικὴ ἑορτή. Δὲν μπόρεσα νὰ ἐντοπίσω τὴν ἀναφορά.

Ὅμως ὁ ἅγιος ἔκαψε τὸ εἴδωλο καὶ τὸν ναὸ τῆς «μητέρας τῶν Θεῶν» Ῥέας ἀκυρώνοντάς την καὶ δεχόμενος τὴν ἁγία Μαρία τὴν Θεοτόκο. Βλ. καὶ στιχηρὸ ἰδιόμελο «τοῦ ἁγίου. Ἦχος δ’.

Μητέρα ποθήσας Θεοῦ τὴν παναληθῆ, ζήλῳ πυρπολούμενος ἀθλοφόρε Θεόδωρε, τὴν θεοψευδώνυμον εἰκαίων μητέρα σὺν τοῖς βδελύγμασιν ἐν πυρὶ θεοσεβείας κατηνάλωσας. Ὅθεν θυμῷ ὁ τύραννος μαρτυρικῶς ἐν πυρὶ κατεδίκασεν. Ἀλλ’ ἐπάτεις τὴν φλόγα τὴν ψυχὴν πυρούμενος τῷ θείῳ ἔρωτι, ὃν ἱκέτευε σῶσαι καὶ φωτίσαι τὰς ψυχὰς ἡμῶν»

(χφ. Paris. gr. 337 στουδιτικὸ τριῴδιο ιγ’ αἰ. φ. 86r).


Αὐτὴ ἡ σχέση ἀντανακλᾶται στὸν πρῶτο κανόνα μαζὶ μὲ τὴν πεποίθηση τῆς ἐξ’ ἀρχῆς διηνεκοῦς προνοίας καὶ σκέπης τῆς Πόλεως ἀπὸ τὴν Παναγία, στὴν ὁποία τὴν ἀφιέρωσε ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος.


«Ὁ κανὼν τοῦ ἁγίου τῆς μονῆς εἰς στ’, ὁ κατ’ ἦχον, καὶ τοῦ ἁγίου Θεοδώρου εἰς η’ τοὺς δύο κανόνας»

(χφφ. Μ. Λαύρας Γ-105 τριῴδιο ι’ αἰ. φ. 22v, Ῥουσάνου 34 ΤΑΣ μέσα ιδ’ αἰ. φ. 124r, Paris. gr. 263 τριῴδιο ιδ’ αἰ. φ. 23v, Διονυσίου 448 ΤΑΣ τοῦ ἔτους 1547 σ. 327, Τριῴδιον).

Δηλαδὴ 6 μὲ εἱρμὸ+4+4. Ὅπου ὁ (ἰδιαίτερος) πρῶτος κανόνας ἔχει περισσότερα τροπάρια, παραλείπονται ἕνα ἢ δύο τροπάρια πρὸ τοῦ θεοτοκίου.
 

Attachments

  • Extracted pages from Συναξάριον Κωνσταντινουπόλεως.pdf
    188.2 KB · Views: 10
Back
Top