Αντίφωνα της Θείας Λειτουργίας και Τυπικά-Μακαρισμοί

[dkalpakidis]

Ανοίγω αυτό το θέμα για να συζητήσουμε το θέμα των Τυπικών και των Αντιφώνων. Τόσο για το Ψαλτικό-μελικό μέρος όσο και για την Τυπική Διάταξη.

 

[Dimitri]

Γνωρίζει κανείς γιατί τα "Τυπικά" λέγονται έτσι;

ευχαριστώ,
Δημήτρης

 

[Γαβριηλ]

Τα Τυπικά = η ψαλμωδία από την ακολουθία των Τυπικών
Ακολουθία των Τυπικών = ακολουθία κατά τόν τύπο της θείας λειτουργίας

***

Ο αείμνηστος Φουντούλις έγραψα «η Ακολουθία των Τυπικών έχει ιδιαίτερο ιστορικό καί τελετουργικό ενδιαφέρον. Κατ’ αρχήν είναι ένα είδος λειτουργίας χωρίς ιερέα (...) Ετελείτο σε κοινότητες χωρίς ιερέα για την αναπλήρωση της θείας λειτουργίας (τυπικά = κατά τόν τύπο της θείας λειτουργίας) και για ιδιωτική κοινωνία απο προαγιασμένα δώρα. (...) Υποσυνείδητα παρέμεινε να θεωρείτε (όπως και είναι) αναδίπλωση της προηγιασμένης. Η ακολουθία των Τυπικών κατ’ αντίστροφο τώρα φορά, επέδρασε στη διαμόρφωση του πρώτου μέρος της θείας λειτουργίας (από το ΙΑ’ αι. - Γαβριήλ), όταν κατ’ αυτή ψάλλονται Τα Τυπικά και οι Μακαρισμοί κατα την μοναχική τάξι.» (ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ Α’ Ιωάννου Μ. Φουντούλι, σ. 178-179., Θεσσαλονίκη, 2000, γ’ έκδοση).

Άγιος Συμεών Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης γράφει (Περί της Θείας Λειτουργίας, από το «Η Θεία Ευχαριστία», εκδ. 'Ιερά Μητρόπολις Δράμας', Δράμα 2003. Μετάφραση: Ιωάννης Μ. Φουντούλης , Kεφ. 49.)

«(…) πριν από την είσοδο ψάλλονται τα αντίφωνα, πού είναι τρία, προς τιμήν της αγίας Τριάδος. Και κατ’ αυτά (επικαλούμεθα) την Θεοτόκο και τις τάξεις των αγίων. Ύστερα δε ανυμνείται ο Μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού, γιατί αυτός, ο ένας της αγίας Τριάδος, όταν σαρκώθηκε, διάλεξε για χάρη μας την Μητέρα του και τους χορούς των αγίων. Και όλοι αυτοί είναι πρεσβευτές προς τον Θεό για εμάς. Ο ίδιος δε ο Λόγος, που σαρκώθηκε για χάρη μας, είναι παράκλητος προς τον Θεό Πατέρα.»

Δηλαδί ο πρώτος μέρος της ιερουσαλημιτικής ΚΑΙ μοναχικής ακολουθίας των Τυπικών εν μέρει εκτοπίσα τα αρχαία αντίφωνα του πρώτου μέρος της θείας λειτουργίας. Αλλά η πολυμορφία στο πρώτο μέρο της θείας λειτουργίας έμεινα και μεχρί σήμερα. Αυτός είναι «ανοικτός», ζωντανός μέρος της θείας λειτουργίας, ο αρχαιότερος «πολίτικος» πράξης των αντίφωνων και ο νεοτέρος «μοναχικός» πράξης των Τυπικών παράλληλος ζούν στους ελληνορθόδοξους ναούς. Το νομίζω αυτό δεν είναι προβλήμα.

Γαβριήλ

 

[dkalpakidis]

Σύμφωνα με την Κωνσταντινοπολίτικη παράδοση τα αντίφωνα είναι στίχοι από τους ψαλμούς 91ο, 92ο και 94ο.
Το ¨Δεύτε προσκυνήσωμεν¨ είναι στίχος του 94ου ψαλμού.
Στις Δεσποτικές εορτές συμβαίνει κάτι αντίστοιχο με άλλους ψαλμούς και κατά κανόνα το Εισοδικόν ακολουθεί (είναι στίχος δηλαδή) του γ΄ αντιφώνου.
Όμως, κατά νεώτερη συνήθεια, στις Θεομητορικές εορτές επικράτησαν και αντίφωνα με στίχους κατ΄ εκλογήν. Διατηρούν αυτά ως εισοδικό συνήθως το ¨Δεύτε προσκυνήσωμεν...¨.
Πρωτοβουλία- με αγαθές σίγουρα προθέσεις- για συγκερασμό των στίχων των Τυπικών και των εφυμνίων των αντιφώνων δημιούργησε "νεώτατα" αντίφωνα εκ των ψαλμών 102ο, 145ο και 117ο. Κι αυτά διατηρούν ως εισοδικό το "Δεύτε προσκυνήσωμεν" (Προσωπικά ουδέποτε τα ψάλλω)
Τέλος, στο Σύστημα Τυπικού ο πατήρ Κωνσταντίνος Παπαγιάννης - επηρεαζόμενος από το Τυπικό Κωνσταντίνου α΄εκδόσεως, έχει Αντίφωνα κατ΄ εκλογήν για εορταζομένους Αγίους.
Τα συμπεράσματα δικά σας...

 

[dkalpakidis]

Θα είχε ενδιαφέρον ο κάθε χρήστης να μας πεί την πράξη σε κάθε ναό που ψάλλει.
Αν ψάλλει τυπικά ή αντίφωνα και με πιά τάξη
(λ.χ. πόσες φορές το απολυτίκιον ως εφύμνιον του γ΄ αντιφώνου κλπ.)

 

[ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΥΡΟΜΑΤΗΣ]

Στον Ναό που ψάλω το Α΄Αντίφωνον και το Β΄Αντίφωνον τα ψάλλουμε κανονικά δεν ξέρω αλλά θεωρώ εξεζιτημένο να ψάλλουν και τους 4 στίχους μαζί με το Δόξα ... Και νυν... κατά την ταπεινή μου γνώμη το θεωρώ απαράδεκτο και μάλιστα έχει καθιερωθεί τώρα τα τελευταία χρόνια να τα ψάλλουν έτσι σε ορισμένες εκκλησίες και λίγες ευτυχώς .
Όσο για τα Τυπικά τα αποφεύγω δεν τα ψάλλω , πολύ μοναστήρι ρε παιδιά νομίζω ;

 

[Hristakis]

Στον Ναό που ψάλω το Α΄Αντίφωνον και το Β΄Αντίφωνον τα ψάλλουμε κανονικά δεν ξέρω αλλά θεωρώ εξεζιτημένο να ψάλλουν και τους 4 στίχους μαζί με το Δόξα ... Και νυν... κατά την ταπεινή μου γνώμη το θεωρώ απαράδεκτο και μάλιστα έχει καθιερωθεί τώρα τα τελευταία χρόνια να τα ψάλλουν έτσι σε ορισμένες εκκλησίες και λίγες ευτυχώς .
Όσο για τα Τυπικά τα αποφεύγω δεν τα ψάλλω , πολύ μοναστήρι ρε παιδιά νομίζω ;

Τι να σχολιάσει κανείς απ όλα αυτά?...Φίλε μου δεν νοείται αντίφωνο άνευ του επισφραγιστικού Δόξα...Και νυν...έστω και μια στοιχειώδης σχέση με τα τυπικά αυτό δείχνει...
Όσο για το "μοναστήρι" ας το δω ότι στην τελική...γούστα είναι αυτά...η για να το πω πιο σεμνά στην Εκκλησία μας υπάρχει το στοιχείο της διαφορετικότητας...αλλιώς μπορεί να γίνω λίγο "κακός" και δεν το θέλω ειλικρινά...

 

[V_Zacharis]

Στον Ναό που ψάλω το Α΄Αντίφωνον και το Β΄Αντίφωνον τα ψάλλουμε κανονικά

Όταν λέτε "κανονικά", εννοείτε ως πρώτο αντίφωνο λέτε τι; Και ως δεύτερο πάλι τι; Δηλαδή ποιους στίχους και ποια εφύμνια;

δεν ξέρω αλλά θεωρώ εξεζιτημένο να ψάλλουν και τους 4 στίχους μαζί με το Δόξα ... Και νυν... κατά την ταπεινή μου γνώμη το θεωρώ απαράδεκτο

Καλά το "εξεζητημένο" (κατα την γνώμη σας πάντα), το "απαράδεκτο"; Γιατί;

Όσο για τα Τυπικά τα αποφεύγω δεν τα ψάλλω , πολύ μοναστήρι ρε παιδιά νομίζω ;

Τα τυπικά δεν είναι μοναστική πράξη, απλά τα μοναστήρια (κατα κύριο λόγο) έχουν μείνει να τηρούν ορθά το τυπικό. Άλλωστε το τυπικό του Βιολάκη δεν απευθύνετε στα μοναστήρια στις ενορίες απευθύνεται... Και για δείτε τι γράφει.
View attachment Violakis.jpg

Όταν ο Στανίτσας έψαλλε κατα καιρούς τα τυπικά πιστεύετε, ότι το έκανε μέσα σε μοναστήρι;

 

[ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΥΡΟΜΑΤΗΣ]

Εννοώ ότι ψάλλω απο το Αντίφωνον Α-Β τους τρείς στίχους και κάνω τις αντίστοιχες καταλήξεις . Με αυτά τα ακούσματα δεν μεγαλώσατε ; ή μήπως κάνω λάθος .

 

[dkalpakidis]

Αυτό τι σημαίνει Ιωάννη; ότι είναι το σωστό; ότι κάνει ο τάδε δάσκαλος... Άλλος έλεγε αμήν στο αντιλαβου, άλλος μεγαλύνάρίο στο εν πρώτοις.

 

[V_Zacharis]

Εννοώ ότι ψάλλω απο το Αντίφωνον Α-Β τους τρείς στίχους και κάνω τις αντίστοιχες καταλήξεις .

Ποια αντίφωνα εννοείς;
Ως πρώτο τα "Ευλόγει η ψυχή μου" κτλ και εφύμνιο "Ταις Πρεσβείες" και ως Β' τα "Αίνει η ψυχή μου"κτλ και εφύμνιο το "Σώσον ημάς";
Διότι αυτά σε κανένα τυπικό δεν υπάρχουν (όπως το ισχύον του Βιολάκη) αλλά είναι νεότατες (ούτε καν νεώτερες!) εφευρέσεις.

Με αυτά τα ακούσματα δεν μεγαλώσατε ; ή μήπως κάνω λάθος .

Αυτά φυσικά ήταν τα ακούσματα (όρος αδόκιμος για το τυπικό) που μεγάλωσα, δεν σημαίνει όμως ότι ήταν και σωστά!!!

 

[ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΥΡΟΜΑΤΗΣ]

Δημήτρη δεν σημαίνει ότι ένας που είναι καλός ψάλτης είναι και καλός τυπικάριος , όχι δεν λέω αυτό , αλλά να μην το βγάλουμε και τα μάτια και κρατάμε την Λειτουργία κανένα πεντάωρο . Στις Λειτουργίες ο Παπάς με τους ψαλτάδες θα είναι μόνο .

 

[antonios]

Δημήτρη δεν σημαίνει ότι ένας που είναι καλός ψάλτης είναι και καλός τυπικάριος , όχι δεν λέω αυτό , αλλά να μην το βγάλουμε και τα μάτια και κρατάμε την Λειτουργία κανένα πεντάωρο . Στις Λειτουργίες ο Παπάς με τους ψαλτάδες θα είναι μόνο .

Άμα δεν τραγουδάς σαν μουεζίνης τα "Κύριε Ελέησον", υπάρχει χρόνος να πείς αυτά που πρέπει Γιάννη...

 

[dkalpakidis]

Αγαπητέ Ιωάννη. Σε ενημερώνω ότι στο Ναό όπου ψάλλω λέμε στιχολογία αίνων, όλα τα τροπάρια των αίνων, αντίφωνα όλοι οι στίχοι και τα εφύμνια, αλληλουιάριον ευαγγελίου, κατηχούμενα.
λόγω των πολλών υποχρεώσεων μου (φωνητικά εννοώ) δεν έχω κουράγιο για Τυπικά - Μακαρισμούς.
Ξεκινάμε 7:30 και απολύουμε 10:15 με την μετάληψη! (πουείναι και μεγάλη ενορία).
Τα Τυπικά τα ψάλλω ιδίως στις μνήμες των Αγίων- πανηγύρις.
Αν υπάρχει σωστός ρυθμός προλαβαίνουμε...

 

[V_Zacharis]

Να συμπληρώσω κι εγώ ότι κι εκεί που ψάλλω εγώ, ξεκινάμε 5:30 (το μεσονυκτικό) και τελειώνουμε 9:30 (είναι μοναστήρι) και ψάλλουμε τα πάντα και πολλές φορές και αργές καταβασίες ή δοξολογία (ανάλογα). Δεν είναι τόσο υπερβολικές οι ώρες. Είναι σαν να ξεκινάς 7:00 και να βγαίνεις 11:00. Και τα λες όλα και κάνεις και μεσονυκτικό. Αν βγάλεις το μεσονυκτικό είναι στο περίπου κανα 20λεπτο μείον.

Φυσικά τα τυπικά και τους μακαρισμούς, τα κατηχούμενα, τις στιχολογίες και τα αλληλουιάρια και όλους τους κανόνες (εις 12 ή εις 14) και πάντα αργό κοινωνικό.

Βέβαια δεν ψάλλουμε λειτουργικά, δεν λέμε αργά κύριε ελέησον (μόνο στα ειρηνικά της Θ.Λειτουργίας). Δεν λέμε Δύναμις όταν δεν έχει συλλείτουργο. (συλλείτουργο έχουμε 6-7 φορές τον χρόνο) Και θέλει κι έναν καλό ρυθμό όπως επισημάνθηκε και από τον Δημήτρη.

Δεν θέλει κόπο, θέλει τρόπο...

(...και προλαβαίνουμε να κατεβαίνουμε από το στασίδι στις καταβασίες...)

 

[ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΥΡΟΜΑΤΗΣ]

Δημήτρη ...........γιατί κολάτε ; Με τι ακούσματα μεγαλώσατε έτσι τα λέγαν οι ψαλτάδες που άκουγες απο μικρός ; Με Δόξα ... Και νύν ; Μην τρελαθούμε τώρα .

 

[Hristakis]

Δημήτρη ...........γιατί κολάτε ; Με τι ακούσματα μεγαλώσατε έτσι τα λέγαν οι ψαλτάδες που άκουγες απο μικρός ; Με Δόξα ... Και νύν ; Μην τρελαθούμε τώρα .

Εκπλήσομαι με τον τρόπο σκέψης ορισμένων ανθρώπων....μα είναι επιχείρηματα αυτά???

 

[V_Zacharis]

Δημήτρη ...........γιατί κολάτε ; Με τι ακούσματα μεγαλώσατε έτσι τα λέγαν οι ψαλτάδες που άκουγες απο μικρός ; Με Δόξα ... Και νύν ; Μην τρελαθούμε τώρα .

Κάτσε να φάω κι εγώ μια κίτρινη κάρτα τώρα...

Μα καλά είναι επιχείρημα αυτό;;;;

Κι εμένα όταν ήμουν μικρός μου λέγανε ότι τα κοριτσάκια είναι για να μαλώνουμε! Όταν μεγαλώσω πρέπει να τσακώνομαι με τα κοριτσάκια;;;

Ρίχτην τώρα την κίτρινη κ. Συντονιστά...

 

[Dimitri]

[Σημείωμα συντονιστή] Ας μήν συνεχιστεί αυτή η αντιπαράθεση με αυτό τον τρόπο παρακαλώ! Δεν ωφελείται κανένας.

 

[tsak77]

Κι εμένα όταν ήμουν μικρός μου λέγανε ότι τα κοριτσάκια είναι για να μαλώνουμε! Όταν μεγαλώσω πρέπει να τσακώνομαι με τα κοριτσάκια;;;

Χμμμ, στην ηλικία μας των 30 θα είχε πολύ ενδιαφέρον ένας τέτοιος τσακωμός
Πάντως επειδή αναφέρθηκε το να πούμε την τάξη που χρησιμοποιεί ο κάθε χρήστης στο Ναό του, να πω ότι έως σήμερα, έψαλλα αντίφωνα και μάλιστα άνευ Δόξα... και νυν... κατά μίμησιν των παλαιών και για πολλούς αλάνθαστων (;!) διδασκάλων μας. Από την Κυριακή που έρχεται όμως θα ξεκινήσουμε Τυπικά πρώτα ο Θεός. Και εγώ έχω όντως πρόβλημα ώρας, τα περιθώριά μου είναι 07:15 έως 09:45. Wish me luck
Υ.Γ. Μάλλον πρέπει να φορέσω το σορτσάκι και τα Nikes μέσ'απ'το ράσο...