Αριστοτ. Προβλ. XIX, 35α: "η διά πασών καλλίστη συμφωνία"
Το ζήτημα αν οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ή δεν είχαν κάποιο είδος πολυφωνίας δημιούργησε μακρές και συχνά έντονες συζητήσεις ανάμεσα στους μελετητές, ιδιαίτερα τον 19ο αιώνα. Το πρόβλημα δεν έχει λυθεί κατά τρόπο οριστικό. Εκείνο που είναι μάλλον γενικά παραδεκτό, είναι ότι στις χορωδίες οι φωνές τραγουδούσαν σε ταυτοφωνία ή σε παράλληλες όγδοες άνδρες και παιδιά (πρβ. Αριστοτ. Προβλ. XIX, 17, 18, 39b).
Στην περίπτωση οργανικής συνοδείας φωνητικών κομματιών, το όργανο που συνόδευε (ενώ έπαιζε τη μελωδία στην 8η) μπορεί να χρησιμοποιούσε εδώ και κει κάποια διακοσμητική γραμμή ή κάποια διαστήματα εκτός από την 8η. Κάτι παρόμοιο μπορεί να γινόταν και στην οργανική μουσική. Σε όλες τις περιπτώσεις η συνοδεία έμπαινε πάνω από την κύρια μελωδία· πρβ. Αριστοτ. Προβλ. XIX, 12: "δια τι των [δύο] χορδών η βαρύτερα αεί το μέλος λαμβάνει;" (γιατί από τις [δύο] χορδές τη μελωδία την έχει πάντα η χαμηλότερη
(Αριστοτ. Προβλ. XIX, 48: "η δε υποδωριστί [ήθος έχει] μεγαλοπρεπές και στάσιμον, διό και κιθαρωδικωτάτη εστί των αρμονιών").
Αγωνιστής
μαχητής, διαγωνιζόμενος σε αγώνα. Επίσης, έμπειρος (ή επαγγελματίας) καλλιτέχνης. Βλ. Αριστοτ. Προβλ. XIX, 15.
αμβολή ή αμβολά. Ένα οργανικό πρελούντιο· μια διθυραμβική καινοτομία που αποδιδόταν στον Μελανιππίδη, σύμφωνα με την οποία ο διθύραμβος δεν διαιρείται σε στροφές-αντιστροφές, αλλά ακολουθεί την ελεύθερη φόρμα του νόμου και του υπορχήματος. Βλ. λ. Μελανιππίδης, και Αριστοτ. Προβλ. XIX, 15.
"Εκμελής τε και ανάρμοστος (φωνή)" = (φωνή) μη μελωδική και διάφωνη· βλ. όλη τη φράση στο λ. εκμελής. [...]Αριστοτ. Προβλ. XIX, 20 και 36.
Αντήχημα
ηχώ, αντήχηση. αντήχησις· αντίλαλος, ηχώ. Επίσης, άντηχος, εκείνος που αντηχεί, και ηχώ (Αριστοτ. Προβλ. XIX, 24).
Αντίφωνον
η ογδόη, όταν ηχεί σε απάντηση. Επίσης, "αντίφωνος" (αρσ., θηλ.) και "αντιφωνία". Το ρ. αντιφωνώ σήμαινε στη μουσική ηχώ (ή τραγουδώ) σε απάντηση, τραγουδώ στην ογδόη. Αριστοτ. Προβλ. XIX, 39: "Διά τι ήδιόν εστι το αντίφωνον του ομοφώνου; Ή ότι το μεν αντίφωνον σύμφωνον εστι (τω) δια πασών;" (Γιατί το αντίφωνο είναι πιο ευχάριστο από το ομόφωνο; Επειδή το αντίφωνο βρίσκεται σε συμφωνία με την ογδόη
· βλ. επίσης στο ίδιο XIX, 16, 17, 18.
Απήχημα
ηχώ, αντήχημα. απήχησις· αντίλαλος, ήχώ. Από το ρ. απηχώ = ηχώ σε απάντηση, αντιλαλώ. Πρβ. λ. αντήχημα· Αριστοτ. Προβλ. XI, 6 και XIX, 11.
Αριστοτ. Προβλ. (XIX, 26): "διά τι επί το οξύ απάδουσιν οι πλείστοι;" (γιατί ο περισσότερος κόσμος παραφωνεί στο ψηλό ύψος
.
Αυλοτρύπης
εκείνος που έκανε τις τρύπες του αυλού. Αριστοτ. Προβλ. XIX, 23: "οι αυλοτρύπαι".
Ηγεμών
χορού βλ. λ. έξαρχος και κορυφαίος. Ηγεμών, με την έννοια του πρώτου σε αξία (σε σημασία), της κύριας νότας, ονομαζόταν η μέση. Πρβ. Αριστοτ. Προβλ. XIX, 33 (στο λ. αρχή)
Όταν η κρούση συνόδευε το τραγούδι έπαιρνε πάντα το ψηλότερο μέρος· Αριστοτ. (Προβλ. XIX, 12): "Δια τί των χορδών η βαρύτερα αεί το μέλος λαμβάνει;" (Γιατί η μελωδία δίνεται πάντοτε στη χαμηλότερη χορδή
.
Αριστοτ. (Προβλ. XIX, 10): "...κρουστικά δε μάλλον τα όργανα του στόματος" (...αλλά τα όργανα χτυπούν [και παράγουν] τη νότα πιο αποτελεσματικά από το [ανθρώπινο] στόμα).
Νόμος
στη μουσική, νόμος ήταν ο σημαντικότερος τύπος μουσικής σύνθεσης και εκτέλεσης. Φαίνεται πως ο νόμος εξελίχτηκε από μια πολύ παλιά παράδοση, σύμφωνα με την οποία οι νόμοι τραγουδιούνταν από το λαό για να απομνημονεύονται εύκολα και να ακολουθούνται (πρβ. Αριστοτ. Προβλ. XIX, 28).
Ο Kurt Sachs (Hist. 135) υποστηρίζει ότι "η νήτη ή χαμηλή χορδή κατά τρόπο εκπληκτικό προσδιορίζει την πιο ψηλή νότα στην ελληνική μουσική, όχι γιατί είναι η πιο χαμηλή όταν η λύρα κρατιέται στην κανονική, πλαγιαστή θέση, αλλά γιατί η σημιτική Ανατολή αποκαλεί ψηλούς φθόγγους τους χαμηλούς και χαμηλούς φθόγγους τους ψηλούς". Πρβ. Αριστοτ. (Προβλ. XIX, 3·
Υπηχώ
αντηχώ· ηχώ σε απάντηση (Δημ., LSJ). Πρβ. Αριστοτ. Προβλ. XIX, 24 και 42.
Αριστοτ. (Προβλ. XIX, 14): "Γιατί η συμφωνία της ογδόης περνά απαρατήρητη και εμφανίζεται σαν ταυτοφωνία στο φοινίκιο, καθώς και στη φωνή;".
Φρύνιχος
... -476 π.Χ.). Συνέβαλε στην εξέλιξη του κλασικού δράματος, υπήρξε όμως και ο συνθέτης χαριτωμένων μελωδιών που θαυμάζονταν πολύ (πρβ. Αριστοτ. Προβλ. XIX, 31)
Πρβ. Αριστοτ. (Προβλ. XI, 6):"ο δε ψόφος αήρ εστιν ωθούμενος από αέρος" (ο ήχος είναι αέρας πιεζόμενος από αέρα [φύσημα]).
Ο Αριστοτέλης (Προβλ. XIX, 49) λέει ότι η χαμηλότερη νότα ενός διαστήματος είναι η πιο μελωδική, και ότι ο χαμηλός φθόγγος είναι πιο σημαντικός από τον ψηλό (πρβ. Προβλ. XIX, 8).
Αριστοτέλης Προβλ. (XIX, 33): "Δια τι ευαρμοστώτερον από του οξέος επί το βαρύ ή από του βαρέος επί το οξύ; Πότερον ότι το μεν από της αρχής γίγνεται άρχεσθαι; η γαρ μέση και ηγεμών οξυτάτη του τετραχόρδου· το δε ουκ απ' αρχής αλλ' από τελευτής;" (Γιατί η συνέχεια των ήχων ταιριάζει καλύτερα από ψηλά προς τα χαμηλά παρά από τα χαμηλά στα ψηλά; Είναι γιατί στην πρώτη περίπτωση αρχίζουμε από την αρχή; αφού η μέση και κύρια νότα του τετράχορδου είναι η ψηλότερη του νότα, ενώ στη δεύτερη περίπτωση αρχίζουμε από το τέλος
:
la sol fa mi αρχή τελευτή
Αριστοτέλ. Προβλ. (XIX, 39): "των μεν άλλων συμφωνιών ατελείς αι θατέρου καταστροφαί εισιν" (ως προς τις άλλες συμφωνίες οι καταλήξεις του ενός από τα στοιχεία των είναι ατελείωτες).
Μια παράδοση, που διατηρήθηκε ζωντανή ως τον 4ο αι. π.Χ., συνέδεε στενά τον Τέρπανδρο με την επτάχορδη λύρα. Στον ίδιο αποδίδουν μερικοί ιστορικοί και την προσθήκη της όγδοης (οκτάβας)· ο Τέρπανδρος αφαίρεσε την τρίτη (νότα τρίτη από πάνω προς τα κάτω στην επτάφθογγη αρμονία) και πρόσθεσε τη νήτη, δηλ. την όγδοη της υπάτης (mi). Ο Αριστοτέλης (Μουσ. Προβλ. XIX, 32) αναφέρεται καθαρά στην εξέλιξη αυτή: "Γιατί η όγδοη ονομάστηκε δια πασών αντί δι' οκτώ, σύμφωνα με τον αριθμό των χορδών (φθόγγων), με τον ίδιο τρόπο που λέμε δια τεσσάρων [για την τετάρτη] και δια πέντε [για την πέμπτη]; δεν είναι γιατί στους αρχαίους χρόνους οι χορδές ήταν επτά; και τότε ο Τέρπανδρος αφαιρώντας την τρίτη πρόσθεσε τη νήτη, και γι' αυτό ονομάστηκε δια πασών [ογδόη] και όχι δι' οκτώ, γιατί [οι νότες] ήταν συνολικά επτά".
Όπως λέει ο Αριστοτέλης (Προβλ. XIX, 15), στους νόμους οι μελωδίες ακολουθούσαν τη δράση ("και τα μέλη τη μιμήσει ηκολούθει") και "για τον ίδιο λόγο οι διθύραμβοι, αφού έγιναν μιμητικοί, δεν έχουν πια αντιστροφές, όπως είχαν πρωτύτερα".
Κατά τον Αριστοτέλη (Προβλ. XIX, 8) το οξύ ήταν λιγότερο σημαντικό από το χαμηλό.
Ο Αριστοτέλης (Προβλ. XIX, 38) υποστηρίζει πως "ο λόγος για τον οποίο απολαμβάνουμε τη συμφωνία είναι το ότι είναι ανάμειξη αντιθέτων [φθόγγων] που έχουν σχέση ο ένας με τον άλλο"· και στα Μουσικά Προβλήματα XIX, 35, λέει ότι η ογδόη είναι η πιο ωραία συμφωνία.
Αναζήτηση στη Μουσιπαιδεία
Αριστοτ. Προβλ.
http://www.musipedia.gr/wiki/Ειδικό:Αναζήτηση?search=Αριστοτ.+Προβλ.&fulltext=Αναζήτηση&ns0=1&page=1