Άρθρο για την αρχαία ελληνική μουσική

[Κωσταντής1]

Ὁ ἱστορικισμὸς στὴν μουσικὴ προῆλθε ἀπὸ τὸν ἱστορικισμὸ στὸ θέατρο, τέλη 18ου αἰ. ἀρχὲς 19ου, στὴν Ἀγγλία κυρίως, ἴδια ἐποχὴ περίπου μὲ τὴν τῆς μεταῥῥύθμισης τοῦ Χρυσάνθου, καὶ συνεπῶς ἡ ἁναβίωση τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς μουσικῆς μὲ ἠχογραφήσεις κ.λπ. ἀνήκει στὸν ῥομαντισμὸ καὶ ὄχι τὸν κλασσικισμὸ τοῦ Ὲράσμου. Θέλουν μεγάλη προσοχὴ οἱ ἀναβιώσεις διότι τὸ μουσικὸ φαινόμενο ειναι ἀπρόβλεπτο καὶ ἔχει σὰν βάση τὴν σύζευξη νοήματος καὶ ἤχου μὲ ἑγγενὲς στοιχεῖο τὸν ἀπρόβλεπτο ἔρρυθμο αὑτοσχεδιασμό, ἐνῷ οἱ ἁναβιώσεις ὑπάγουν τὴν μουσικὴ στὴν ὅποια νοητὴ εἱκόνα. Τὰ ἴδια ἱσχύουν γιὰ τὴν ἑκκλησιαστικὴ μουσική, ὑπάρχει φόβος νὰ μετατραπῇ ἡ ἑκλησία σὲ χίστορυ τσάννελ.

 

[petrosgrc]

Ὁ ἱστορικισμὸς στὴν μουσικὴ προῆλθε ἀπὸ τὸν ἱστορικισμὸ στὸ θέατρο, τέλη 18ου αἰ. ἀρχὲς 19ου, στὴν Ἀγγλία κυρίως, ἴδια ἐποχὴ περίπου μὲ τὴν τῆς μεταῥῥύθμισης τοῦ Χρυσάνθου, καὶ συνεπῶς ἡ ἁναβίωση τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς μουσικῆς μὲ ἠχογραφήσεις κ.λπ. ἀνήκει στὸν ῥομαντισμὸ καὶ ὄχι τὸν κλασσικισμὸ τοῦ Ὲράσμου. Θέλουν μεγάλη προσοχὴ οἱ ἀναβιώσεις διότι τὸ μουσικὸ φαινόμενο ειναι ἀπρόβλεπτο καὶ ἔχει σὰν βάση τὴν σύζευξη νοήματος καὶ ἤχου μὲ ἑγγενὲς στοιχεῖο τὸν ἀπρόβλεπτο ἔρρυθμο αὑτοσχεδιασμό, ἐνῷ οἱ ἁναβιώσεις ὑπάγουν τὴν μουσικὴ στὴν ὅποια νοητὴ εἱκόνα. Τὰ ἴδια ἱσχύουν γιὰ τὴν ἑκκλησιαστικὴ μουσική, ὑπάρχει φόβος νὰ μετατραπῇ ἡ ἑκλησία σὲ χίστορυ τσάννελ.

Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η παρατήρηση, αλλά θα ήθελα αν γινόταν να γίνεις λίγο πιο σαφής και συγκεκριμένος με παραδείγματα για να το κατανοήσουμε καλύτερα. Πώς ακριβώς δηλαδή η εκκλησία μπορεί να μετατραπεί ή έχει μετατραπεί ενδεχομένως σε «χίστορυ τσάννελ»;

 

[Κωσταντής1]

1) Τὸ πιὸ τρανταχτὸ παράδειγμα ειναι ὁ Πανοσιώτατος Πασῶν τῶν Ῥωσιῶν ποὺ ὅταν τὸν ειδα στὴν τηλεόραση μοῦ θύμισε ἀμέσως τὴν ταινία Ἰβὰν τοῦ Αϊζενστάιν. 2) Τὸ πρῶτο ἀντιπαράδειγμα ειναι ὁ εὑλογημένος ἱερεὺς τῆς ἐκκλησίας τῆς Ἀναστάσεως στὴν Ἑρμούπολη, ποὺ μᾶς ειπε πῶς ἔγινε παπᾶς ἀπὸ μετανάστης. Ὅταν τὸν ῥώτησα ἄν ἔχουν χορῳδία, μοῦ ειπε, ἔχουμε καὶ μαζευόμαστε καὶ ψέλνουμε ἀλλὰ δὲν εἴμαστε ψώνια. Ἄν κάποιος θέλει νὰ γίνηι τεχνίτης νὰ πάει σὲ χορῳδία βυζαντινῆς μουσικῆς. Ἐδῷ ειναι ἐκκλησία! (καὶ τὰ δύο παραδείγματα πρὶν κάποια χρόνια).
Ἄς τὸ θέσω ἁπλά. Οἱ ἀναβιώσεις παλαιᾶς κοσμικῆς μουσικῆς ἄν μεταφερθοῦν στὴν ἐκκλησία τὴν κάνουν παρελθὸν καὶ ἐμπόρευμα, τὸ ἴδιο ἔγινε καὶ γίνεται μὲ τὸ ἀρχαῖο θέατρο. Μιὰ ζωντανὴ ἐκκλησία ἔχει καὶ ζωντανὴ μουσικὴ καὶ ζωντανὴ μουσικὴ σημαίνει αὑθόρμητη, μὴ σκηνοθετημένη.

 

[Κωσταντής1]

υγ. Στὸ ἐρώτημά σας - Πώς ακριβώς δηλαδή η εκκλησία μπορεί να μετατραπεί ή έχει μετατραπεί ενδεχομένως σε «χίστορυ τσάννελ»; ἡ ἀπάντησή μου - (μπορεῖ, λέω ἑγώ) ειναι ἁπλή. Μὲ τὸ νὰ μετατραπῇ ἡ ψαλτικὴ σὲ ἐμπορικὴ τέχνη, κοσμική - λ.χ. νὰ πουλιοῦνται ἠχογραφήσεις τοῦ τάδε ψάλτη ἔξω ἀπὸ τὸν ναὸ ποὺ ψέλνει. Δὲν νομίζω ὅτι αὑτὸ ἀλλοιώνει τὴν Πίστη, ἀλλὰ ἀλλοιώνει τὴν μουσική, διότι δημιουργεῖ τὴν τάση στὸν ψάλτη (καὶ ὁποιονδήποτε μουσικό) νὰ βλέπει τὴν ἑκτέλεσή του σὰν πρόγραμμα ποὺ ἔχει ἀρχὴ μέση καὶ τέλος, καὶ αὐτὸ προκαλεῖ συμπίεση τοῦ χρόνου. Αὑτὴ ἡ συμπίεση ειναι ποὺ μετατρέπει τὴν μουσικὴ σὲ ὁπτικό σύνολο, ἁντὶ μουσικό. Γιὰ νὰ ὑπάρξῃ μουσικὸ φαινόμενο χρειάζεται μιὰ χρονικὴ ἀπροσδιοριστία ἔξω ἀπὸ σκοπό.