[Ερώτηση] Άξιον και δίκαιον

[Roumelis Ioannis]

Ποια είναι η σωστή αντιφώνηση;

«Άξιον και δίκαιον» ή «Άξιον και δίκαιον εσί προσκυνείν Πατέρα, Υιόν και Άγιον Πνεύμα, Τριάδα ομοούσιον και αχώριστον»;

Στο βιβλίο The liturgies of S. Mark, S. James, S. Clement, S. Chrysostom, and the Church of Malabar έχει την δεύτερη εκδοχή σελ. 134 και σελ. 158 καθώς επίσης και στο Ακολουθία του Αναγνώστου ήτοι Συλλειτουργικόν από Ανέμη σελ. 32.

 

[π. Μάξιμος]

Τό ἔχεις ξαναθέσει· μήν ἐπανέρχεσαι.

Διάβασε ἐπίσης ἐδῶ κι ἐδῶ.


Ἐγώ εἶδα καί κάποιες ἄλλες προσθῆκες, πού ἀλλοιώνουν τό κείμενο τῆς θ. λειτουργίας. Τί παρεμβάλλεται ( μεταξύ τοῦ «...καὶ ἐπὶ τὰ προκείμενα δῶρα ταῦτα» καί τοῦ «καὶ ποίησον τὸν μὲν ἄρτον τοῦτον...», πού εἶναι ἀδιαπραγμάτευτη συνέχεια!



Γι᾿ αὐτά διάβασε ἐδῶ.

 

[Roumelis Ioannis]

Τό ἔχεις ξαναθέσει· μήν ἐπανέρχεσαι.

Συγγνώμη πάτερ... Το είχα ξεχάσει...

 

[π. Διόδωρος]

Τό "Ἄξιον καί δίκαιον ἐστι προσκυνεῖν...", ἀνήκει στό Ἱεροσολυμύτικο τυπικό. Μέχρι καί σήμερα ἔτσι ψάλλεται. Στόν ἑλληνικό χῶρο καί στην Κύπρο μεταφέρθηκε άπό κληρικοῦς που ἔχουν ὑπηρέτησαν στά Ἱεροσόλυμα ἤ ἀπό ἀποφοίτους της Πατριαρχικῆς Σχοης τῆς Σιῶν. Στό ἑλλαδικό χώρο δέν τό ἔχω ἀκούσει ποτέ μέχρι σήμερα, οὖτε καί στήν Κύπρο. Στό Ἅγιο Ὄρος τό ἄκουσα νά ψάλλεται μόνο στην συνοδεῖα τῶν Παπακυριλλαῖων στήν Νέα Σκήτη. Μάλιστα πριν λίγα χρόνια (4-5), ὁ τελευταῖος τῆς συνοδεῖας, Γ. Ἰγνάτιος, ἐπανεκτύπωσε ἕνα παλαιό ἐγκόλπιο ἀναγνώστου τῆς Καλύβης τούς, στό ὁποίο τό Ἄξιον καί δίκαιον ὑπάρχει μέ τήν προσθήκη (καί ὁ παππούς κάκιζε τό γεγονός ὅτι κανείς πλέον δέν τό ψάλλει ἔτσι!).

 

[π. Μάξιμος]

(καί ὁ παππούς κάκιζε τό γεγονός ὅτι κανείς πλέον δέν τό ψάλλει ἔτσι!).

Δηλαδή αὐτή ἡ «κακία» ἑρμηνεύεται ὡς «ὀρθόδοξος» πολεμική ἔναντι «κακοδοξίας»;

Δέν ἀπευθύνομαι πρός ἐσᾶς πάτερ —πού σᾶς καλοσωρίζουμε—, ἀλλά νά, πώς μιά προσθήκη ἀδόκιμος καί ἄσχετος μέ τό νόημα τοῦ σημείου αὐτοῦ τῆς εὐχαριστίας καθίσταται «ὀρθοδοξία!!!», ὥστε νά ἐγείρει ἀντίδραση (ἀνεπιγνώστως) «ὁμολογίας». Δέν εἶναι πρωτοφανές αὐτό. Ἐδῶ μάλιστα, γιά μιά φορά ἀκόμη, τίθεται καί θέμα παντοίων... ἐκδόσεων, ὅπως ἔχει φανεῖ καί στά προηγούμενα καί ἀλλοῦ.

 

[MTheodorakis]

Ἀπαράδεκτη ἡ συμπλήρωση.

 

[MTheodorakis]

Ἡ φράση «...ἐστὶ προσκυνεῖν Πατέρα, Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα, Τριάδα ὁμοούσιον καὶ ἀχώριστον» εἶναι πρόσφατη ἄκριτη λανθασμένη προσθήκη, ἐπίπτωση τῶν μυστικῶν εὐχῶν, ποὺ ἀποπροσανατολίζει τὸν εἱρμὸ τῆς εὐχῆς τῆς ἀναφορᾶς, ἡ ὁποία μόλις ἀρχίζει: «Ἄξιον καὶ δίκαιον σὲ ὑμνεῖν, σὲ εὐλογεῖν, σὲ αἰνεῖν...» (τὸν Πατέρα). Ὁ λαὸς ἀρχίζει μαζὶ μὲ τὸν λειτουργό καί, συμμετέχοντας, τὸν ἀκούει νὰ συνεχίζει τὴν σπουδαιότερη εὐχή, γιὰ τὴν ὁποία ἔχουν προηγηθεῖ τὰ παραγγέλματα «Ὅσοι πιστοί», «Ἐν σοφίᾳ πρόσχωμεν» καὶ «Πρόσσχωμεν, τὴν ἁγίαν ἀναφοράν, ἐν εἰρήνῃ προσφέρειν».


«...ἐπεὶ ἐὰν εὐλογήσῃς τῷ πνεύματι, ὁ ἀναπληρῶν τὸν τόπον τοῦ ἰδιώτου πῶς ἐρεῖ τὸ ἀμήν ἐπὶ τῇ σῇ εὐχαριστίᾳ; ἐπειδὴ τί λέγεις οὐκ οἶδε· σὺ μὲν γὰρ καλῶς εὐχαριστεῖς, ἀλλ' ὁ ἕτερος οὐκ οἰκοδομεῖται» (Α’ Κορ. ιδ’ 16-17).

 

[Παναγιώτης]

«...ἐπεὶ ἐὰν εὐλογήσῃς τῷ πνεύματι, ὁ ἀναπληρῶν τὸν τόπον τοῦ ἰδιώτου πῶς ἐρεῖ τὸ ἀμήν ἐπὶ τῇ σῇ εὐχαριστίᾳ; ἐπειδὴ τί λέγεις οὐκ οἶδε· σὺ μὲν γὰρ καλῶς εὐχαριστεῖς, ἀλλ' ὁ ἕτερος οὐκ οἰκοδομεῖται» (Α’ Κορ. ιδ’ 16-17).

Ἀπάντησις:

Για την ακρίβεια εκεί ο απόστολος για την γλωσσολαλια μιλάει και όχι για την μυστική ανάγνωση των ευχών.

Ἡ φράση «...ἐστὶ προσκυνεῖν Πατέρα, Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα, Τριάδα ὁμοούσιον καὶ ἀχώριστον» εἶναι πρόσφατη ἄκριτη λανθασμένη προσθήκη, ἐπίπτωση τῶν μυστικῶν εὐχῶν, ποὺ ἀποπροσανατολίζει τὸν εἱρμὸ τῆς εὐχῆς τῆς ἀναφορᾶς, ἡ ὁποία μόλις ἀρχίζει: «Ἄξιον καὶ δίκαιον σὲ ὑμνεῖν, σὲ εὐλογεῖν, σὲ αἰνεῖν...» (τὸν Πατέρα). Ὁ λαὸς ἀρχίζει μαζὶ μὲ τὸν λειτουργό καί, συμμετέχοντας, τὸν ἀκούει νὰ συνεχίζει τὴν σπουδαιότερη εὐχή, γιὰ τὴν ὁποία ἔχουν προηγηθεῖ τὰ παραγγέλματα «Ὅσοι πιστοί», «Ἐν σοφίᾳ πρόσχωμεν» καὶ «Πρόσσχωμεν, τὴν ἁγίαν ἀναφοράν, ἐν εἰρήνῃ προσφέρειν».

Αὐτὰ σύμφωνα μὲ τὴν δική σας ἐκδοχή.

Σύμφωνα ὅμως μὲ τὴν ἀρχαῖα καὶ ζῶσα παράδοση τῆς μυστικῆς ἀνάγνωσης τῶν Εὐχῶν, τὰ ἀνωτέρω ποὺ εἴπατε εἶναι ἀβάσιμα.


Εὐχολόγιον Goar 1647

Ἐπειδὴ τώρα εἴθισται νὰ λέμε «Ἄξιον καὶ δίκαιον», ἁπλὰ τὸ λέμε πιὸ ἁργά γιὰ νὰ καλύψουμε λίγο χρόνο.

Ἐπίσης, εἶναι τῆς παράδοσης νὰ «ἀκούγεται» σιωπὴ στὴν ἐκκλησία ὅταν ὁ ἱερεὺς διαβάζει μυστικῶς τὰς Μυστικὰς Εὐχάς.

Ἀκοῦστε καὶ τὸν Ἅγιο Πορφύριο, καὶ ἀκοῦστε σιωπή 32 δευτερολέπτων ὅταν διαβάζει μυστικῶς τὴν συγκεκριμένη Μυστικὴ Εὐχή, σὲ ἕναν μόλις 10x5 ναό (μικρὲς ἀποστάσεις).

 

[π. Μάξιμος]

Ἀγαπητέ Παναγιώτη,
Μπορεῖς νά σταθεῖς μπροστά στήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ καί νά νοιώσεις ἀνάπαυση ὄτι τόν ὁμολογεῖς ;;;!!!

Μπορεῖς νά σταθεῖς μπροστά στίς εἰκόνες τῶν Ἁγίων Ἰω. Χρυσοστόμου καί Μ. Βασιλείου καί νά ἔχεις πληροφορία ἀπό αὐτούς ὄτι τίς εὐχές πού ἔγραψαν, τίς ἔγραψαν γιά νά μήν ἀκούγονται ;;;;; Θά συμφωνήσουν μαζί σου ;;;;;;

Σύμφωνα ὅμως μὲ τὴν ἀρχαῖα καὶ ζῶσα παράδοση τῆς μυστικῆς ἀνάγνωσης τῶν Εὐχῶν, τὰ ἀνωτέρω ποὺ εἴπατε εἶναι ἀβάσιμα.

Αὐτὰ σύμφωνα μὲ τὴν δική σου ἐκδοχή.

Ἐπειδὴ τώρα εἴθισται νὰ λέμε «Ἄξιον καὶ δίκαιον», ἁπλὰ τὸ λέμε πιὸ ἁργά γιὰ νὰ καλύψουμε λίγο χρόνο.

Αὐτὰ σύμφωνα μὲ τὴν δική σου ἐκδοχή. Διάβασε καί προηγούμενα, ἄν εἶναι τώρα, καί τό παλαιό εἶναι ἡ προσθήκη ...

Ἐπίσης, εἶναι τῆς παράδοσης νὰ «ἀκούγεται» σιωπὴ στὴν ἐκκλησία ὅταν ὁ ἱερεὺς διαβάζει μυστικῶς τὰς Μυστικὰς Εὐχάς.

Αὐτὰ σύμφωνα μὲ τὴν δική σου ἐκδοχή.

Ἀκοῦστε καὶ τὸν Ἅγιο Πορφύριο, καὶ ἀκοῦστε σιωπή 32 δευτερολέπτων ὅταν διαβάζει μυστικῶς τὴν συγκεκριμένη Μυστικὴ Εὐχή, σὲ ἕναν μόλις 10x5 ναό (μικρὲς ἀποστάσεις).

Δέν μοῦ λέει τίποτε αὐτό. Δέν εἶναι τό ἀπόλυτο. Καί μή μεταχειρίζεσαι Ἁγίους γιά νά ὑποστηρίξεις κάτι ἀμφιβαλλόμενο. Δέν θά τό ἤθελε σέ καμμία περίπτωση ὁ Ἅγιος Πορφύριος καί κανένας Ἁγιος!!!

 

[neoklis]

«...ἐπεὶ ἐὰν εὐλογήσῃς τῷ πνεύματι, ὁ ἀναπληρῶν τὸν τόπον τοῦ ἰδιώτου πῶς ἐρεῖ τὸ ἀμήν ἐπὶ τῇ σῇ εὐχαριστίᾳ; ἐπειδὴ τί λέγεις οὐκ οἶδε· σὺ μὲν γὰρ καλῶς εὐχαριστεῖς, ἀλλ' ὁ ἕτερος οὐκ οἰκοδομεῖται» (Α’ Κορ. ιδ’ 16-17).

Ἀπάντησις:

Για την ακρίβεια εκεί ο απόστολος για την γλωσσολαλια μιλάει και όχι για την μυστική ανάγνωση των ευχών.

Η κατ' αυτόν τον αποσπασματικό τρόπο ερμηνεία και χρησιμοποίηση των γραφών αποτελεί διαστροφή του μηνύματος και του νοήματος του Ευαγγελίου.

 

[evangelos]

Ἀπάντησις:






Αὐτὰ σύμφωνα μὲ τὴν δική σας ἐκδοχή.

Σύμφωνα ὅμως μὲ τὴν ἀρχαῖα καὶ ζῶσα παράδοση τῆς μυστικῆς ἀνάγνωσης τῶν Εὐχῶν, τὰ ἀνωτέρω ποὺ εἴπατε εἶναι ἀβάσιμα.

View attachment 108276
Εὐχολόγιον Goar 1647

Ἐπειδὴ τώρα εἴθισται νὰ λέμε «Ἄξιον καὶ δίκαιον», ἁπλὰ τὸ λέμε πιὸ ἁργά γιὰ νὰ καλύψουμε λίγο χρόνο.

Ἐπίσης, εἶναι τῆς παράδοσης νὰ «ἀκούγεται» σιωπὴ στὴν ἐκκλησία ὅταν ὁ ἱερεὺς διαβάζει μυστικῶς τὰς Μυστικὰς Εὐχάς.

Ἀκοῦστε καὶ τὸν Ἅγιο Πορφύριο, καὶ ἀκοῦστε σιωπή 32 δευτερολέπτων ὅταν διαβάζει μυστικῶς τὴν συγκεκριμένη Μυστικὴ Εὐχή, σὲ ἕναν μόλις 10x5 ναό (μικρὲς ἀποστάσεις).

Καλά τα λες Παναγιώτη,
Να σταματήσει επιτέλους η μόδα να γκαρίζουν από το ιερό τις ευχές και ο χερουβικός ύμνος να αποτελεί πια μουσική υπόκρουση των ευχών!
Τα αργά μέλη τα έγραψαν αιώνες τώρα, την ίδια στιγμή που διαβάζονται οι ευχές.
Τα σημερινά αργά μέλη είναι σύντμηση της σύντμησης σε σχέση με τότε. Δεν νομίζω να έψαλλαν τον επινίκιο στην Θ. λειτουργεία του Μ. Βασιλείου και έπειτα να διάβαζαν και την ευχή χωριστά, ούτε να έψαλλαν χαμηλόφωνα ώστε να ακούγεται η ευχή από το ιερό!
Το λέει ξεκάθαρα σε τόσα σημεία, μυστικώς!!!
Τι; να μη χρησιμοποιεί τον άγιο, να μη χρησιμοποιεί το ένα και το άλλο;!!! Δεν ήθελε ο άγιος να τον χρησιμοποιούμε ως παράδειγμα;;;!!!!για ποιο λόγο τότε τον έχουμε άγιο;!!! Κουμάντο στα επιχειρήματα σου κάνουν!
Τα είπες καλά Παναγιώτη και κατέρριψες όλους τους νεοτερισμούς και τις μόδες!
Εύγε!!!

 

[Παναγιώτης]

Βαγγέλη δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν.

Δέν μοῦ λέει τίποτε αὐτό.

Δικαίωμά σας πάτερ.

 

[evangelos]

Ορίστε κι εδώ στοιχεία ζωντανής προφορικής παράδοσης πως ήταν οι ευχές τότε που είχε περισσότερες η τάξη της λατρείας όπως στην λειτουργία του Ιακώβου.
Όλα με τόνο , πουθενά δεν υπάρχει το "διαβαστά" όπως το επιβάλλουν σήμερα καταργώντας την ψαλτική και λειτουργική παράδοση αιώνων!

 

[evangelos]

Ορίστε κι εδώ στοιχεία ζωντανής προφορικής παράδοσης πως ήταν οι ευχές τότε που είχε περισσότερες η τάξη της λατρείας όπως στην λειτουργία του Ιακώβου.
Όλα με τόνο , πουθενά δεν υπάρχει το "διαβαστά" όπως το επιβάλλουν σήμερα καταργώντας την ψαλτική και λειτουργική παράδοση αιώνων!

όλα αυτά στα πλαίσια της έρευνας, σε καμία περίπτωση να αλλάξει το παραδεδομένο. Όπως ακριβώς τα περιέγραψε κι ο Παναγιώτης στο μήνυμα #8

 

[Shota]

Ορίστε κι εδώ στοιχεία ζωντανής προφορικής παράδοσης πως ήταν οι ευχές τότε που είχε περισσότερες η τάξη της λατρείας όπως στην λειτουργία του Ιακώβου.
Όλα με τόνο , πουθενά δεν υπάρχει το "διαβαστά" όπως το επιβάλλουν σήμερα καταργώντας την ψαλτική και λειτουργική παράδοση αιώνων!

Αν και ίσως άσχετο εδώ, αλλά συγκρίνετε το με την σημερινή Δυτική πρακτική.

Η αναφορά αρχίζει από το 46:12 περίπου με το «Ο Κύριος μεθ´ υμών», «Άνω τας καρδίας» και «Ευχαριστίας αναπέμψωμεν Κυρίω τω Θεώ ημών», μετά ακολουθεί η ευχή. Ούτε εκφωνήσεις υπάρχουν, ούτε τίποτα

 

[Παναγιώτης]

Ούτε εκφωνήσεις υπάρχουν, ούτε τίποτα

Γιατί δεν μας λες τι κάνουν οι Ορθόδοξοι Γεωργιανοί, Ρώσσοι, Σέρβοι, και μας λες των Αιρετικών ;

Αυτά είναι γνωστά στους Αιρετικούς, από την Β' Βατικάνεια Σύνοδο.

Αυτά προσπαθούν να περάσουν σιγά-σιγά και οι δικοί μας νεωτεριστές στην Ελλάδα.

Ο Τρεμπέλας εδημοσίευσε το βιβλίο: Η Ρωμαϊκή λειτουργική κίνησις και η πράξις της Ανατολής (η συμμετοχή του λαού εν τη λατρεία και η εκφώνησις των ευχών της λειτουργίας), και πληροφορεί τον αναγνώστη περί των προσφάτων τότε λειτουργικών μεταρρυθμίσεων της Δύσεως.

Ο Τρεμπέλας εισηγείτο τρεις βασικάς λειτουργικάς μεταρρυθμίσεις, κατ' απομίμησιν των Δυτικών της εποχής του:

α. στροφή του λειτουργού προς δυσμάς, κατ' ενώπιον του λαού η λειτουργία.

β. ανάγνωση των ευχών εις επήκοον του λαού

γ. μετάφραση του κειμένου της λειτουργίας.

Από τότε τέθηκαν οι βάσεις για την λειτουργική αλλοτρίωση (που παραπλανητικώς ονομάζουν ...αναγέννηση).

βλ. Αρχιμ. Νικοδήμου Μπαρούση, Η Μυστική Ανάγνωσις των Ευχών της Θείας Λειτουργίας, Εκδ. Τήνος, 2011, σσ. 22-23.

Και αυτές οι λειτουργικές αλλοτριώσεις της εποχής του Τρεμπέλα, ξεχειλίσανε το ποτήρι, και εξέδωσε η Ιερά Σύνοδος την αυστηρή Συνοδικὴ Ἐγκύκλιο τῆς 9ης Ἰουνίου 1956, ἀρ.πρωτ. 1353 (που βρισκότανε σε όλα τα Ιερατικά και τα Δίπτυχα μέχρι πρότινος), πρὸς τοὺς Ἀρχιερεῖς ὅπως αὐστηρῶς διατάξουν τοῖς παρ’ αὐτοῖς κληρικοῖς, ἵνα ποιῶνται τὴν ἀνάγνωσιν τῶν μυστικῶν Εὐχῶν «μυστικῶς» καὶ οὐχὶ μεγαλοφώνως.

 

[evangelos]

Αν και ίσως άσχετο εδώ, αλλά συγκρίνετε το με την σημερινή Δυτική πρακτική.

Η αναφορά αρχίζει από το 46:12 περίπου με το «Ο Κύριος μεθ´ υμών», «Άνω τας καρδίας» και «Ευχαριστίας αναπέμψωμεν Κυρίω τω Θεώ ημών», μετά ακολουθεί η ευχή. Ούτε εκφωνήσεις υπάρχουν, ούτε τίποτα

Όπως φαίνεται εκεί το πάνε κάποιοι το πραμα..
Με κάλυψε ο Παναγιώτης με το παραπάνω σε όσα θα έλεγα με πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία με τα οποία δεν έχω ασχοληθεί ιδιαίτερα.
Βλέπουμε με όσα ειπώθηκαν αλλά και με το παράδειγμα της σχισματικής Δυτικής εκκλησίας πως περίπου φτάσαμε στην σημερινή κατάσταση.
Παρά την γραμματική μόρφωση πολλων προσωπικοτήτων όπως ο καθ. Π.Τρεμπέλας είναι φανερή η έλλειψη εκκλησιαστικής εμπειρίας καθώς και μουσικής παράδοσης -βιωμάτων. Είναι γνωστή η κόντρα με τον καθ πατέρα Ιωάννη Ρωμανίδη.
Έτσι με τις οργανώσεις Ζωή, Σωτήρ κλπ αναζητήθηκαν τρόποι κάλυψης του κενού που αφήνει η παράδοση, η αυθεντική ψαλτική. Μιμηθηκαμε έτσι την Δυση σε πολλά, στον τρόπο εκκλησίας μέχρι και στα κατηχητικά τα οποία θυμίζουν κάτι σαν τα αμερικάνικα YMCA.
Δώθηκε προτεραιότητα όχι στο βίωμα αλλά στην κατανόηση των κειμένων.
Αιώνες η ψαλμωδία είχε πρωταγωνιστικό και παιδαγωγικό ρόλο και έφτασαν λίγες δεκαετίες να αλλάξουν όλα αυτά βιαίως επειδή κάποιοι γραμματιζουμενοι έτσι το αποφάσισαν.
Μήπως τελικά τα 200 χρόνια μετά την επανάσταση είναι χρόνια παρακμής και ύφεσης της ταυτότητας μας και του πολιτισμού που παραδόξως κρατήθηκε ζωντανός κατά την Οθωμανική κυριαρχία!

 

[neoklis]

Διαβάζω και φρίττω. Είναι λογικό και αναμενόμενο να διίστανται οι απόψεις και σ' αυτό το θέμα, όπως και σε άλλα. Και δεν είναι απαραίτητα κακό. Το να ανάγεται όμως σε θέμα και κριτήριο πίστεως και ορθοδοξίας (άρα και σωτηρίας), ο τρόπος αναγνώσεως των ευχών ή η γλώσσα της λατρείας ή η μουσική της ή δεν ξέρω τι άλλο, αποτελεί έκπτωση εκκλησιαστική και διαστροφή του νοήματος της πίστεως.

 

[evangelos]

Δεν ήταν αναμενόμενο να αναρωτιόμαστε για απλά λειτουργικά θέματα πριν κάποιες δεκαετίες που ο κάθε νέος ιερέας ή ψάλτης παρελάμβαναν από τους προκατόχους τους όλα αυτά τα στοιχεία της παράδοσης μας, τα οποία φυσικά και δεν αποτελούν άμεσα εκκλησιαστικό δόγμα αλλά είναι δομικά στοιχεία της παιδαγώγησης μας. Η Εκκλησία είναι και σχολείο!

 

[evangelos]

..

Διαβάζω εδώ αυτά που γράφετε πάτερ Μάξιμε:

....Οἱ μεμψιμοιρίες ἐκ μέρους ὡρισμένων Ὀρθοδόξων ὅτι οἱ ἀποφάσεις τῆς Β΄ Βατικάνειας Συνόδου ἀπέτυχαν καί δέν ἐπέφεραν τό ποθητό ἀποτέλεσμα καί ὡς ἐκ τούτου δέν θά πρέπει στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία οὔτε κάν νά γίνεται ἀναφορά γιά «λειτουργική ἀναγέννηση», ἀνανέωση ἤ ἀποκατάσταση, ἄς μᾶς προβληματίσουν ἔντονα, καί ἄς σκεφθοῦμε ἄν εὐθύνονται οἱ ἀποφάσεις τῆς Β΄ Βατικάνειας Συνόδου ἤ ἡ ἐμμένουσα νοοτροπία καί ροπή τῶν ἀπανταχοῦ θρησκευομένων πιστῶν πρός τόν ἀποκρυφισμό, τόν κακῶς νοούμενο μυστικισμό, τή θρησκεία, τή θρησκοληψία, τή μαγεία καί τόν παγανισμό. Δυστυχῶς δέν εἶναι δυνατόν τέτοιες μεσαιωνικές καί εἰδωλολατρικές ἀντιλήψεις νά ἀναστέλουν τό ἀληθές νόημα τοῦ χριστιανισμοῦ καί τῆς ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ θείας λατρείας αὐτοῦ.

Μα τώρα σοβαρά(! )Θεωρείτε ότι χρειάζεται να απαλλαγούμε από "μεσαιωνικές καί εἰδωλολατρικές ἀντιλήψεις" !
Μπαίνουμε στο ίδιο τσουβάλι με τους δυτικούς; μετείχαμε εμείς ποτέ στην έως αιματηρή πάλη καθολικών- προτεσταντών ώστε να διορθώσουμε πράγματα... από πότε θεωρούμαστε σκοταδιστές;
Η διασωθείσα δηλαδή τάξη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο από όπου παίρνουμε μέχρι τώρα γραμμή όλοι (από όσο γνωρίζω.., εκτός κι αν άλλαξε επίσημα κι αυτό και δεν το ξέρω...) ,το πλήρωμα της Εκκλησίας μας είναι μεσαίωνας που χρειάζεται αναγέννηση για εσάς;!
Σεβαστός ο π Αλέξανδρος Σμέμαν αλλά εδώ νομίζω ότι θέλοντας να απαλλάξει από επαρχιωτισμούς και θρησκοληψίες την λατρεία παίρνει λάθος δρόμο!
Ο σωστός δρόμος είναι η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία όπου διδάσκει μέχρι σήμερα την αρχοντιά, την τάξη, την αληθινή πνευματικότητα, την ουσία κι όχι οι έρευνες των αρχαίων τυπικών.
Το ίδιο δηλαδή που έκανε ο Σ. Καράς στα μουσικά βλέπω να γίνεται και στην εκκλησιαστική τάξη!
Μη γένοιτο!!!