«Καθαρή άρθρωση» στο πατριαρχικό ύφος

[ilias nektarios]

Σε ευχαριστώ , Κωνσταντίνε, για το μήνυμά σου! Ο Τσατσαρώνης λέει πως η φωνή στην ψαλτική, κατά τον Πρίγγο, κατευθύνεται προς την άνω υπερώα. Το ίδιο περίπου λέει και ο Νεραντζής, ότι κάθε μουσική έχει την τοποθέτησή της και ότι η φωνή στην ψαλτική πρέπει να χτυπάει πίσω στον ουρανίσκο. Από εκεί και πέρα, σύνθεση των στοιχείων σε μικρό ή μεγάλο βαθμό διαμορφώνουν το ιδιαίτερο ηχόχρωμα και ύφος του κάθε ψάλτη. Φαντάζομαι πως κι εσύ έχεις υπ' όψιν σου πολυσπουδασμένους τενόρους που, αν και ξεκίνησαν με την ψαλτική και επικαλούνται μεγάλους δασκάλους, αδυνατούν να δώσουν βυζαντινό ηχόχρωμα στις εκτελέσεις τους και μεταβάλλουν τα βυζαντινά μέλη αε άριες (νομίζω πως καταλαβαίνεις πού αναφέρομαι, δε χρειάζεται να κατονομάσουμε). Αν θυμάσαι, κι εγώ έχω υποστηρίξει τη φωνητική ως απαραίτητη, αλλά τα πάντα θέλουν διάκριση. (Για την κόρη του Μανέα είχε γραφτεί ότι έκανε διεθνή καριέρα στο λυρικό τραγούδι και ότι όλους εντυπωσίαζε η ιδιαίτερη τοποθέτησή της

'H την κόρη, ή την ανηψιά του Νικολα'ί'δη,αν θυμάμαι καλά.

 

[extra]

Λέτε συνέχεια για επίσημη ελληνική προφορά, ελληνικό ύφος κλπ. Ρωτάτε από πού έμαθαν την άρθρωση οι Πολίτες θεωρώντας ορθή άρθρωση αυτή της όπερας και μόνο, γιατί έτσι ψάλλετε στην Αθήνα. Είστε τοπικιστής σε βαθμό υπερβολικό! Η Κωνσταντινούπολη ήταν η Βασιλεύουσα, ήταν η πρωτεύουσα και του Οθωμανικού κράτους, ήταν το μουσικό κέντρο που πήγαν οι απανταχού ψάλτες για να σπουδάσουν τη νέα μέθοδο, ήταν και αυτή που έπεμψε τον Ψάχο στην Αθήνα. Η Βόρεια Ελλάδα υφολογικά με αυτήν είχε και έχει συγγένεια, λόγω και των πολλών προσφύγων που ήρθαν από εκεί αλλά και ανθρώποων που σπούδασαν εκεί. Γιατί να τα κλωτσίσουμε αυτά και να εφαρμόσουμε την προσπάθεια των Αθηναίων για τεχνητή κάθαρση της μουσικής βάσει δυτικών προτύπων και να μην κρατήσουμε αυτό που θεωρούμε παράδοσή μας;

Ακόμη, μάθετε ότι ο μέγας Πρίγγος έκανε φωνητική. Εφιστούσε, όμως, κατά τα λεγόμενα του Τσατσαρώνη, την προσοχή των μαθητών του στο να μην αλλάξουν την τοποθέτηση χάριν της φωνητικής για να μη χάσουν το βυζαντινό τους ηχόχρωμα.

Ουτε τοπικιστής είμαι ούτε απορρίπτω τις ντοπολαλιές γιατί είναι ο πλούτος μίας γλώσσας ,και εγώ ο ίδιος μεγάλωσσα στην Αθήνα αλλά είμαι απο τον Βόλο και εκεί μιλάνε με την θεσσαλική προφορά ,αλλά στην ψαλμωδία δεν μπορούμε να προφέρουμε με λ παχύ π.χ.γιατί προέρχεται απο τους σλάβους στα επτάνησα επηρεαστηκαν από τους Ιταλούς κοκ .και το σημερινό ύφος της λεγομένης ΒΜ από τους αραβοπέρσες όσο και να μην θέλουν οι ψάλτες (η πλειοψηφία) να το παραδεχτούν!!Δυστυχώς υπάρχει η όσμωση των πολιτισμών και το όθνειο αναμιγνύεται με το γνήσιο!!Ποια είναι η γνήσια Ελληνική μουσική και γλωσσική παράδοση;ποιός μπορεί να απαντήσει με υπευθυνότητα;ΚΑΝΕΙΣ!!και όποιος ισχυρισθεί το αντίθετον τα ακίχητα διώκουσιν κατα τον όμηρον.Τώρα άν είχε σπουδάσει Ο Πρίγγος μονωδία δεν το γνωρίζω και δεν έχω γνώμη επ΄αυτού,αλλά δυστυχώς υπάρχει διάχυτη η πλάνη στους ψαλτικούς κύκλους ότι άν μάθουν φωνητική και σωστή αναπνοή θα χάσουν το <<βυζαντινό ύφος>>ενώ αν βάζουν την ..μυτούλα στο στόμα και την φωνή στο λαρύγγι όλα πάνε ..καλά!!

 

[ybulbu]

Ουτε τοπικιστής είμαι ούτε απορρίπτω τις ντοπολαλιές γιατί είναι ο πλούτος μίας γλώσσας ,και εγώ ο ίδιος μεγάλωσσα στην Αθήνα αλλά είμαι απο τον Βόλο και εκεί μιλάνε με την θεσσαλική προφορά ,αλλά στην ψαλμωδία δεν μπορούμε να προφέρουμε με λ παχύ π.χ.γιατί προέρχεται απο τους σλάβους στα επτάνησα επηρεαστηκαν από τους Ιταλούς κοκ .και το σημερινό ύφος της λεγομένης ΒΜ από τους αραβοπέρσες όσο και να μην θέλουν οι ψάλτες (η πλειοψηφία) να το παραδεχτούν!!Δυστυχώς υπάρχει η όσμωση των πολιτισμών και το όθνειο αναμιγνύεται με το γνήσιο!!Ποια είναι η γνήσια Ελληνική μουσική και γλωσσική παράδοση;ποιός μπορεί να απαντήσει με υπευθυνότητα;ΚΑΝΕΙΣ!!και όποιος ισχυρισθεί το αντίθετον τα ακίχητα διώκουσιν κατα τον όμηρον.Τώρα άν είχε σπουδάσει Ο Πρίγγος μονωδία δεν το γνωρίζω και δεν έχω γνώμη επ΄αυτού,αλλά δυστυχώς υπάρχει διάχυτη η πλάνη στους ψαλτικούς κύκλους ότι άν μάθουν φωνητική και σωστή αναπνοή θα χάσουν το <<βυζαντινό ύφος>>ενώ αν βάζουν την ..μυτούλα στο στόμα και την φωνή στο λαρύγγι όλα πάνε ..καλά!!

Ναι, αλλά εφόσον αναγνωρίζετε σε όλους επιρροές, γιατί να θεωρήσουμε το ένα ελληνικό και το άλλο όχι, και να μη σεβαστούμε απλώς την προφορά της κάθε περιοχής; Ο Πρίγγος έκανε φωνητική, υπάρχουν μαρτυρίες επ' αυτού. Είναι εξαιρετικά στενόμυαλο το να θεωρούμε λάθος a priori τη φωνητική, ίσα ίσα που είναι απαραίτητη για το φωνητικό εύρος των κειμένων που καλούμαστε να ψάλλουμε. Άλλο, όμως, αυτό, και άλλο το να αλλάξουμε παντελώς το υφος μας για χάρη της φωνητικής.

Εννοείται πως η ρινοφωνία είναι κάτι το αντιαισθητικό. Ήταν, όμως, μία λογική καταφυγή του ψάλτη προκειμένου να ακούγεται χωρίς μικρόφωνο σε μια μεγάλη εκκλησία κατάμεστη από κόσμο και χωρίς τη γνώση της φωνής. Δεν ήταν όλοι οι παλαιοί ρινόφωνοι και δεν είναι υγιής η μίμηση της ρινοφωνίας. Είναι άλλο το να αποβάλλουμε κακές πρακτικές του παρελθόντος και άλλο το να απομακρυνόμαστε τελείως από την παραδοσιακή αισθητική της τέχνης μας. Πιστεύω, δηλαδή, πως τα πράγματα είναι κάπου στη μέση.

 

[extra]

Ναι, αλλά εφόσον αναγνωρίζετε σε όλους επιρροές, γιατί να θεωρήσουμε το ένα ελληνικό και το άλλο όχι, και να μη σεβαστούμε απλώς την προφορά της κάθε περιοχής; Ο Πρίγγος έκανε φωνητική, υπάρχουν μαρτυρίες επ' αυτού. Είναι εξαιρετικά στενόμυαλο το να θεωρούμε λάθος a priori τη φωνητική, ίσα ίσα που είναι απαραίτητη για το φωνητικό εύρος των κειμένων που καλούμαστε να ψάλλουμε. Άλλο, όμως, αυτό, και άλλο το να αλλάξουμε παντελώς το υφος μας για χάρη της φωνητικής.

Εννοείται πως η ρινοφωνία είναι κάτι το αντιαισθητικό. Ήταν, όμως, μία λογική καταφυγή του ψάλτη προκειμένου να ακούγεται χωρίς μικρόφωνο σε μια μεγάλη εκκλησία κατάμεστη από κόσμο και χωρίς τη γνώση της φωνής. Δεν ήταν όλοι οι παλαιοί ρινόφωνοι και δεν είναι υγιής η μίμηση της ρινοφωνίας. Είναι άλλο το να αποβάλλουμε κακές πρακτικές του παρελθόντος και άλλο το να απομακρυνόμαστε τελείως από την παραδοσιακή αισθητική της τέχνης μας. Πιστεύω, δηλαδή, πως τα πράγματα είναι κάπου στη μέση.

Εχετε δίκιο συμφωνούμε σε όλα ,αλλίμονον αν ψάλλουμε με το στυλ του μελλοδράματος ,εξ άλλου και στο κλασσικό τραγούδι υπάρχει μεγάλη διαφορά στο στύλ της βερντιανικης άριας από ένα lieed ή μία άρια της μπαρόκ εποχής πόσο μάλλον μεταξύ της παραδοσιακής ελληνικής μουσικής ,σε όλα χρειάζεται μουσική διάκριση !!

 

[nicos]

Έχοντας κάνει δυο χρόνια φωνητική, μπορώ να πω ότι όπως είπε και ο Άρχων Λ. Αστέρης, "ο ψάλτης οφείλει να γνωρίζει το όργανό του".
Η ορθοφωνία και η καθαρή απαγγελία είναι προαπαιτούμενα για το Πατριαρχικό Ύφος.
Παράδειγμα κακής άρθρωσης, η εκφορά του άλφα (α) στη λέξη "Αμήν", που πολλοί ιεροψάλτες λόγω μεταβολής της στοματικής κοιλότητας κατά την εκφορά, έχει ως αποτέλεσμα να ακούγεται ως... ουααμήηηνν!

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Σε ευχαριστώ , Κωνσταντίνε, για το μήνυμά σου! Ο Τσατσαρώνης λέει πως η φωνή στην ψαλτική, κατά τον Πρίγγο, κατευθύνεται προς την άνω υπερώα. Το ίδιο περίπου λέει και ο Νεραντζής, ότι κάθε μουσική έχει την τοποθέτησή της και ότι η φωνή στην ψαλτική πρέπει να χτυπάει πίσω στον ουρανίσκο. Από εκεί και πέρα, σύνθεση των στοιχείων σε μικρό ή μεγάλο βαθμό διαμορφώνουν το ιδιαίτερο ηχόχρωμα και ύφος του κάθε ψάλτη. Φαντάζομαι πως κι εσύ έχεις υπ' όψιν σου πολυσπουδασμένους τενόρους που, αν και ξεκίνησαν με την ψαλτική και επικαλούνται μεγάλους δασκάλους, αδυνατούν να δώσουν βυζαντινό ηχόχρωμα στις εκτελέσεις τους και μεταβάλλουν τα βυζαντινά μέλη αε άριες (νομίζω πως καταλαβαίνεις πού αναφέρομαι, δε χρειάζεται να κατονομάσουμε). Αν θυμάσαι, κι εγώ έχω υποστηρίξει τη φωνητική ως απαραίτητη, αλλά τα πάντα θέλουν διάκριση. (Για την κόρη του Μανέα είχε γραφτεί ότι έκανε διεθνή καριέρα στο λυρικό τραγούδι και ότι όλους εντυπωσίαζε η ιδιαίτερη τοποθέτησή της

Εγώ σε ευχαριστώ.

Τα πράγματα σχεδόν όπως τα περιγράφεις. Θέλω να πω ότι οι βασικές αρχές του τραγουδιού (με τον όρο τραγούδι ονομάζω οτιδήποτε έχει να κάνει με φωνητική μουσική, είτε είναι όπερα, είναι είναι εκκλησιαστική μουσική, είτε ψαλτική), οι βασικές αρχές της φωνής είναι ίδιες.

Μπορούμε εύκολα να δανειστούμε την εικόνα από τα όργανα, αφού κι η ανθρώπινη φωνή ένα όργανο είναι και μόνον ως τέτοιο πρέπει να τη φανταζόμαστε. Κάθε όργανο, λοιπόν, έχει έναν και μόνο τρόπο παραγωγής ήχου. Δεν μπορείς π.χ. να παραγάγεις ήχο απ' το πιάνο παρά μόνον αν πατήσεις τα πλήκτρα. Η τεχνική δηλαδή με την οποία δημιουργείται ο ήχος σε όλα τα όργανα, έτσι και στην ανθρώπινη φωνή, είναι μία. Εδώ βέβαια πρέπει να πούμε για τα φωνήεντα ότι είναι πολύ σημαντικό το πού θα πραγματωθούν, διότι τα φωνήεντα είναι η "ακουστική ύλη" της ανθρώπινης φωνής. Οπωσδήποτε θα συμφωνήσουμε ότι πρέπει να πραγματωθούν εκεί όπου ακούγονται και ηχούν καθαρότερα. Οποιαδήποτε άλλη επιλογή θα αποτελεί εξαίρεση σε επιλεγμένα σημεία για συγκεκριμένους λόγους. Φανταστείτε π.χ. ένα βιολί που παίζει μονίμως με σουρντίνα.

Όλα αυτά ανάγονται στο γεγονός ότι στον άνθρωπο η παραγωγή φωνής (όπως και οι λειτουργίες που την επηρεάζουν π.χ. αναπνοή) είναι μία φυσική διαδικασία, η οποία, υπό κανονικές συνθήκες, συμβαίνει είτε το θέλουμε είτε όχι. Ο σκοπός λοιπόν δεν είναι να "φτιάξουμε" τη διαδικασία, αφού ούτως ή άλλως συμβαίνει, αλλά να την κατανοήσουμε και να δουλέψουμε πάνω της.

Από κει και πέρα ξεκινά η διαφοροποίηση η οποία είναι, όπως σωστά ειπώθηκε, το ύφος. Καταρχάς το ύφος του είδους. Με βιολί παίζω Μότσαρτ, με βιολί παίζω country, με βιολί παίζω τσιγγάνικα τραγούδια, με βιολί παίζω τα δημοτικά μας τραγούδια. Με το ίδιο ύφος τα παίζω; Αλλά ακόμα και στο ίδιο είδος: με βιολί παίζω Μπαχ, Μότσαρτ, Μπετόβεν, Μπραμς, Μάλερ, Σένμπεργκ, Σκαλκώτα. Ουδεμία σχέση το πώς θα παίξω το ένα με το άλλο, δηλαδή το στυλ της εποχής και του συνθέτη. Όμως ο τρόπος με τον οποίο πατάω τα δάκτυλα είναι ίδιος, ο τρόπος με τον οποίο κρατάω το δοξάρι είναι ο ίδιος. Έτσι και στην φωνή, το ύφος του κάθε είδους διαφέρει και πρέπει να διαφέρει, αλλά ο μηχανισμός πάνω στον οποίο στηρίζομαι και πλάθω και το ύφος τους είδους και το προσωπικό μου ύφος είναι ο ίδιος, διότι βασίζεται στον τρόπο λειτουργίας του οργάνου που είναι ίδιος για όλους τους ανθρώπους· είναι ζήτημα κατασκευής, ανθρωπολογίας , πώς να το κάνουμε.

Θέλω όμως να πω και κάτι ακόμα. Ας μην είμαστε βιαστικοί στις κρίσεις μας για τα άλλα είδη και κυρίως ας μην βασίζουμε τις κρίσεις αυτές σε τυχαία ακούσματα που έχουμε. Αν, χωρίς να έχω σχέση με τη βυζαντινή μουσική, πάω στην τύχη σε ένα Ναό και ακούσω έναν απαράδεκτο ψάλτη, δεν σημαίνει πως αυτό που άκουσα χαρακτηρίζει τη μουσική αυτή. Και το αντίστροφο· ακούμε ανθρώπους που υποτίθεται πως είναι τραγουδιστές και είναι εξίσου απαράδεκτοι. Παλιά νόμιζα κι εγώ ότι την ευρωπαϊκή μουσική την αντιμετωπίζουμε (στην Ελλάδα πάντα) με μεγαλύτερη σοβαρότητα, έστω κι από κόμπλεξ!, αλλά κατάλαβα, και όσο προχωρά ο καιρός το καταλαβαίνω ακόμα περισσότερο, ότι τα ίδια σκ... είμαστε παντού! Ας μη μας φαίνεται περίεργο ότι επαγγελματίες τραγουδιστές όπερας (όπως και επαγγελματίες ψάλτες) που τραγουδούν σε μεγάλους χώρους και θέατρα (που ψάλλουν σε μεγάλους, κεντρικούς ναούς) είναι άσχετοι και αποτελούν δυσφήμιση γι' αυτό που κάνουν! Ας πάμε λοιπόν στις πηγές προκειμένου να διαμορφώσουμε εικόνα για ένα μη οικείο σε μας είδος.

ΥΓ. Ο Αστέρης στην Πόλη δίδασκε κλασσικό τραγούδι στους Τούρκους καλλιτέχνες και μάλιστα ήταν και πολύ ακριβός δάσκαλος. Αυτό το μικρό απόσπασμα https://www.youtube.com/watch?v=XfFqFAoAAuU#t=29m19s είναι καταπληκτικό. Μπορούμε να βρούμε άλλα;

 

[emakris]

Η τεχνική δηλαδή με την οποία δημιουργείται ο ήχος σε όλα τα όργανα, έτσι και στην ανθρώπινη φωνή, είναι μία. Εδώ βέβαια πρέπει να πούμε για τα φωνήεντα ότι είναι πολύ σημαντικό το πού θα πραγματωθούν, διότι τα φωνήεντα είναι η "ακουστική ύλη" της ανθρώπινης φωνής. Οπωσδήποτε θα συμφωνήσουμε ότι πρέπει να πραγματωθούν εκεί όπου ακούγονται και ηχούν καθαρότερα. Οποιαδήποτε άλλη επιλογή θα αποτελεί εξαίρεση σε επιλεγμένα σημεία για συγκεκριμένους λόγους. Φανταστείτε π.χ. ένα βιολί που παίζει μονίμως με σουρντίνα.

Όλα αυτά ανάγονται στο γεγονός ότι στον άνθρωπο η παραγωγή φωνής (όπως και οι λειτουργίες που την επηρεάζουν π.χ. αναπνοή) είναι μία φυσική διαδικασία, η οποία, υπό κανονικές συνθήκες, συμβαίνει είτε το θέλουμε είτε όχι. Ο σκοπός λοιπόν δεν είναι να "φτιάξουμε" τη διαδικασία, αφού ούτως ή άλλως συμβαίνει, αλλά να την κατανοήσουμε και να δουλέψουμε πάνω της.

Από κει και πέρα ξεκινά η διαφοροποίηση η οποία είναι, όπως σωστά ειπώθηκε, το ύφος. Καταρχάς το ύφος του είδους. Με βιολί παίζω Μότσαρτ, με βιολί παίζω country, με βιολί παίζω τσιγγάνικα τραγούδια, με βιολί παίζω τα δημοτικά μας τραγούδια. Με το ίδιο ύφος τα παίζω; Αλλά ακόμα και στο ίδιο είδος: με βιολί παίζω Μπαχ, Μότσαρτ, Μπετόβεν, Μπραμς, Μάλερ, Σένμπεργκ, Σκαλκώτα. Ουδεμία σχέση το πώς θα παίξω το ένα με το άλλο, δηλαδή το στυλ της εποχής και του συνθέτη. Όμως ο τρόπος με τον οποίο πατάω τα δάκτυλα είναι ίδιος, ο τρόπος με τον οποίο κρατάω το δοξάρι είναι ο ίδιος. Έτσι και στην φωνή, το ύφος του κάθε είδους διαφέρει και πρέπει να διαφέρει, αλλά ο μηχανισμός πάνω στον οποίο στηρίζομαι και πλάθω και το ύφος τους είδους και το προσωπικό μου ύφος είναι ο ίδιος, διότι βασίζεται στον τρόπο λειτουργίας του οργάνου που είναι ίδιος για όλους τους ανθρώπους· είναι ζήτημα κατασκευής, ανθρωπολογίας , πώς να το κάνουμε.

Σωστά εν μέρει μόνο. Υπάρχουν διαφορές και στην τεχνική. Το παραδοσιακό βιολί, για παράδειγμα, δεν στηρίζεται με πίεση του κεφαλιού στον ώμο του εκτελεστή, όπως το κλασικό (προκειμένου να είναι ελεύθερο το χέρι να κινείται στo μπράτσο του οργάνου), αλλά ακουμπάει απλά στον ώμο και την παλάμη του, γι' αυτό και οι παραδοσιακοί βιολιστές (βιολιτζήδες) παίζουν σε περιορισμένες "θέσεις". Έτσι και στην ψαλτική, υπάρχει ένας παραδοσιακός τρόπος τοποθέτησης της φωνής (δεν αναφέρομαι στη ρινοφωνία και σε λοιπές παθογένειες, αλλά στους καλούς ψάλτες), ο οποίος ναι μεν σε κάποια ζητήματα μπορεί να "διαπλέκεται" με την κλασική τεχνική, αλλά δεν μπορεί να αντικατασταθεί από αυτή. Το ίδιο ισχύει και για το ελαφρό ή (ακόμα περισσότερο) το λαϊκό τραγούδι. Μπορεί π.χ. μια σοπράνο να τραγουδήσει Ζαμπέτα, αλλά δεν θα είναι η Μοσχολιού. Εμείς όμως θέλουμε να ακούμε τη Μοσχολιού! Η σοπράνο ας τραγουδήσει όπερα και lied...
Εν πάση περιπτώσει, δεν αμφισβητώ ότι η σπουδή της κλασικής τεχνικής μπορεί να ωφελήσει τον ψάλτη (ακόμη περισσότερο εάν θέλει να υπηρετήσει το λεγόμενο "αθηναϊκό" ὐφος, το οποίο προσωπικά δεν απαξιώνω καθόλου). Αλλά ας μην οδηγούμεθα σε γενικεύσεις. Ο κ. Αστέρης είναι ειδική περίπτωση συνδυασμού παραδοσιακού ύφους και κλασικής τεχνικής. Όποιος προσπαθήσει να τον μιμηθεί, μάλλον θα αποτύχει.

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Σωστά εν μέρει μόνο. Υπάρχουν διαφορές και στην τεχνική. Το παραδοσιακό βιολί, για παράδειγμα, δεν στηρίζεται με πίεση του κεφαλιού στον ώμο του εκτελεστή, όπως το κλασικό (προκειμένου να είναι ελεύθερο το χέρι να κινείται στo μπράτσο του οργάνου), αλλά ακουμπάει απλά στον ώμο και την παλάμη του, γι' αυτό και οι παραδοσιακοί βιολιστές (βιολιτζήδες) παίζουν σε περιορισμένες "θέσεις". Έτσι και στην ψαλτική, υπάρχει ένας παραδοσιακός τρόπος τοποθέτησης της φωνής (δεν αναφέρομαι στη ρινοφωνία και σε λοιπές παθογένειες, αλλά στους καλούς ψάλτες), ο οποίος ναι μεν σε κάποια ζητήματα μπορεί να "διαπλέκεται" με την κλασική τεχνική, αλλά δεν μπορεί να αντικατασταθεί από αυτή. Το ίδιο ισχύει και για το ελαφρό ή (ακόμα περισσότερο) το λαϊκό τραγούδι. Μπορεί π.χ. μια σοπράνο να τραγουδήσει Ζαμπέτα, αλλά δεν θα είναι η Μοσχολιού. Εμείς όμως θέλουμε να ακούμε τη Μοσχολιού! Η σοπράνο ας τραγουδήσει όπερα και lied...
Εν πάση περιπτώσει, δεν αμφισβητώ ότι η σπουδή της κλασικής τεχνικής μπορεί να ωφελήσει τον ψάλτη (ακόμη περισσότερο εάν θέλει να υπηρετήσει το λεγόμενο "αθηναϊκό" ὐφος, το οποίο προσωπικά δεν απαξιώνω καθόλου). Αλλά ας μην οδηγούμεθα σε γενικεύσεις. Ο κ. Αστέρης είναι ειδική περίπτωση συνδυασμού παραδοσιακού ύφους και κλασικής τεχνικής. Όποιος προσπαθήσει να τον μιμηθεί, μάλλον θα αποτύχει.

Πολύ σωστά είναι αυτό που λέτε. Μου θυμίζει ένα ανέκδοτο (δεν ξέρω κατά πόσο ισχύει), ότι στο μεγάλο γλέντι που ακολούθησε την βράβευση του "Ποτέ την Κυριακή" στις Κάννες, κάποια στιγμή σηκώθηκε πάνω στο κέφι η Κάλλας και τραγούδησε το "Γαρύφαλλο στ' αυτί". Όταν επέστρεψε στο τραπέζι λέει στον Χατζιδάκι "σ' άρεσε;" κι αυτός απαθέστατα απαντά: "λυπάμαι που θα σε στενοχωγήσω, Μαγία, αλλά η Σούλη Σαμπάχ το λέει καλύτεγα"!

Όμως υπάρχει μια διαφορά που την υπαινιχθήκατε στο "περιορισμένες θέσεις". Είναι ακριβώς αυτό. Η σπουδή της φωνής και του τραγουδιού δίνει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί με συνειδητό τρόπο η φυσική ικανότητα της φωνής και να αποκτήσει δύναμη, εύρος, λάμψη, όγκο, έκταση και αντοχή που την καθιστά ικανή να εκτελέσει πράγματα που μια αδούλευτη φωνή δεν μπορεί. Ένας τενόρος που τραγουδά ένα γεμάτο και λαμπερό λα, σιb, σι, ντο σίγουρα το έχει καταφέρει καλλιεργώντας την τεχνική του. Όταν ο Papageno τραγουδά Hm, hm, hm, για να καταφέρει να ακουστεί μέχρι τον τρίτο εξώστη, την τελευταία σειρά, το τελευταίο κάθισμα πρέπει να έχει κάτι... ικανότητες να!, με το συμπάθειο. Για να αντιστρέψω δηλαδή το προηγούμενο: η Κάλλας μπορούσε να τραγουδήσει από "Γαρύφαλλο στ' αυτί" (ανεξάρτητα αν το ύφος δεν ήταν του τραγουδιού, δεν ήταν λαϊκή τραγουδίστρια η γυναίκα) μέχρι "Μήδεια". Η Σούλη Σαμπάχ θα μπορούσε να τραγουδήσει "Μήδεια"; Αμφιβάλλω! Αλλά αυτό που ισχυρίστηκα παραπάνω είναι ακριβώς η σπουδή μιας τεχνικής η οποία είναι προορισμένη να πάρει μια μέση φωνή και να της δώσει τρομερές τεχνικές δυνατότητες ώστε πάνω σ' αυτές να χτιστεί έπειτα η ερμηνεία, το ύφος, το στυλ, ό,τι θέλετε. Γι' αυτό κι είναι χαρακτηριστικό ότι οι περισσότερες φωνές του ελαφρού και όλες του λαϊκού τραγουδιού (είδατε, δεν είναι τυχαίο που και σεις λέτε "ακόμα περισσότερο το λαϊκό") είναι αυτό που λέμε "ταλέντα", είναι φωνές μοναδικές, ευλογημένες απ' το Θεό. [Που τι θα πει αυτό; Θα πει ότι η κατασκευή τους είναι τέτοια που κάνουν από μόνες τους αυτά που εγώ παλεύω να φτάσω] Δεν μπορεί όμως όλοι να είμαστε τέτοια ταλέντα· και ειδικά σε μια μουσική όπως η ψαλτική που πρέπει να έχει πάντα εκτελεστές, δηλαδή ψάλτες, ανεξάρτητα αν είναι φυσικά ταλέντα ή όχι.

Θα μου πείτε, βέβαια, ότι το κάθε είδος είναι τέτοιο που απαιτεί ανάλογη εκπαίδευση. Δεν είναι τυχαίο που η ψαλτική απευθύνεται βασικά στη μέση φωνητική περιοχή. Παρόλα αυτά, κι εκεί ακόμα η διαφορά μπορεί να είναι τεράστια. Αν η φυσική φωνή μόνη της φτάνει στο 5, η τεχνική την φτάνει στο 8 και στο 9. Άλλωστε η φωνητική περιοχή της ψαλτικής είναι ίσως πιο επικίνδυνη από την κατηγοριοποίηση του κλασικού τραγουδιού (τενόρος, μπάσος κ.λπ.) γιατί πρέπει να κινηθείς σε όλην την γκάμα από ΣΟΛ μέχρι σολ. Πώς θα το κάνεις αυτό; Ενώ ως τενόρος ξέρω ότι θα τοποθετηθώ αποκλειστικά σε μια περιοχή που στη συντριπτική πλειοψηφία του κλασσικού ρεπερτορίου είναι από Μι έως λα και κινούμαι βασικά ανάμεσα στο Σολ και το σολ.

Εν κατακλείδι, και συγγνώμη για την πολυλογία, δεν πιστεύω ότι αν κάποιος προσπαθήσει να μιμηθεί το παράδειγμα του Αστέρη θα αποτύχει. Τα πάντα σ' αυτές τις περιπτώσεις εξαρτώνται απ' το δάσκαλο, πιστεύω. Αν ο δάσκαλός σου ξέρει τι κάνει, θα σε οδηγήσει όπως πρέπει. Νομίζω ότι πολλές φορές συγχέεται (εννοώ απ' τους δασκάλους και κατ' επέκταση απ' τους μαθητές) η τεχνική με το ύφος. Η τεχνική, για να 'ναι πραγματικά μόνον τεχνική, πρέπει να 'ναι "ά-υφη". Πρέπει να 'ναι απλώς σκληρή "χειρωνακτική" εργασία, χωρίς χρωματισμό.

[Μια φορά ξεκινώ να πω μια άρια και μου λέει ο δάσκαλος "γιατί πήρες πόζα;", "τι πόζα;", του λέω. "Την πόζα του τενόρου" και γέλαγε. Και βλέπουμε στη σκηνή να εξομολογείται ο άλλος στην αγαπημένη του τον έρωτά του με μια μάσκα φρίκης στο πρόσωπο για να πει δήθεν τη νότα]

Πάντως όλα αυτά είναι απλώς σκέψεις που κάνω στην αναζήτησή μου πάνω σ' αυτά τα θέματα. Κι οι σκέψεις αυτές συνεχώς εξελίσσονται ή και αλλάζουν. Είναι τεράστιο ζήτημα η γνώση της φωνής.

 

[dimitris]

«Καθαρή άρθρωση» στο πατριαρχικό ύφος , ὁ τίτλος.
Δηλαδή ἕνας Ἄγγλος πού δέν μπορεῖ νά πεῖ τό ρό ἀποκλείεται νά μαθητεύσει σέ πατριαρχικό.

Τὀ Πατριαρχικό υφος δέν ἔχει νά κάνει μέ τήν προφορά καί τήν ἄρθρωση.
Ἄλλη ἄρθωση ὁ Ναυπλιώτης, ἄλλη ὁ Πρίγγος, ἄλλη ὁ Στανίτσας.
Φυσικά αὐτά δέν διδάσκονται ἀπό κασέτες.
Τί; πίνεις τόν φραπέ καί διδάσκεσαι ὕφος στό πσ;
Μιλᾶμε γιά ἀγκωνιές στό ψαλτήρι νά χάσεις τά πασχάλια σου.
Γιά μένα, Πατριαρχικό ὕφος εἶχε ὁ Πρίγγος, ὁ Ναυπλιώτης και μετά ὅλοι οἱ ἄλλοι.
Ὁ Στανίτσας προτίμησε τό ἐκκλησιαστικό ὕφος άντί τοῦ Πατριαρχικοῦ ὅταν ξενιτεύτηκε ἐντός τῆς Πατρίδος καί καλά ἔκανε διότι ἔπρεπε νά εὐχαριστήσει τό ἐκκλησίασμα.
Εἶχε κολλητούς 2-3 στό ἀναλόγιο ποῦ τόν ξελασπωναν στά γεράματα, ἕνα μαθητή κλπ μη λέμε ὀνόματα.
Καί οἱ μαθητές τῶν μαθητῶν καί συμψαλλόντων του Στανίτσα ἔχουν κάποιο λόγο κάποια ρίζα.
Οἱ μιμητές εκ κασετῶν μακράν ἀπέχουσι.

 

[extra]

Εγώ σε ευχαριστώ.

Τα πράγματα σχεδόν όπως τα περιγράφεις. Θέλω να πω ότι οι βασικές αρχές του τραγουδιού (με τον όρο τραγούδι ονομάζω οτιδήποτε έχει να κάνει με φωνητική μουσική, είτε είναι όπερα, είναι είναι εκκλησιαστική μουσική, είτε ψαλτική), οι βασικές αρχές της φωνής είναι ίδιες.

Μπορούμε εύκολα να δανειστούμε την εικόνα από τα όργανα, αφού κι η ανθρώπινη φωνή ένα όργανο είναι και μόνον ως τέτοιο πρέπει να τη φανταζόμαστε. Κάθε όργανο, λοιπόν, έχει έναν και μόνο τρόπο παραγωγής ήχου. Δεν μπορείς π.χ. να παραγάγεις ήχο απ' το πιάνο παρά μόνον αν πατήσεις τα πλήκτρα. Η τεχνική δηλαδή με την οποία δημιουργείται ο ήχος σε όλα τα όργανα, έτσι και στην ανθρώπινη φωνή, είναι μία. Εδώ βέβαια πρέπει να πούμε για τα φωνήεντα ότι είναι πολύ σημαντικό το πού θα πραγματωθούν, διότι τα φωνήεντα είναι η "ακουστική ύλη" της ανθρώπινης φωνής. Οπωσδήποτε θα συμφωνήσουμε ότι πρέπει να πραγματωθούν εκεί όπου ακούγονται και ηχούν καθαρότερα. Οποιαδήποτε άλλη επιλογή θα αποτελεί εξαίρεση σε επιλεγμένα σημεία για συγκεκριμένους λόγους. Φανταστείτε π.χ. ένα βιολί που παίζει μονίμως με σουρντίνα.

Όλα αυτά ανάγονται στο γεγονός ότι στον άνθρωπο η παραγωγή φωνής (όπως και οι λειτουργίες που την επηρεάζουν π.χ. αναπνοή) είναι μία φυσική διαδικασία, η οποία, υπό κανονικές συνθήκες, συμβαίνει είτε το θέλουμε είτε όχι. Ο σκοπός λοιπόν δεν είναι να "φτιάξουμε" τη διαδικασία, αφού ούτως ή άλλως συμβαίνει, αλλά να την κατανοήσουμε και να δουλέψουμε πάνω της.

Από κει και πέρα ξεκινά η διαφοροποίηση η οποία είναι, όπως σωστά ειπώθηκε, το ύφος. Καταρχάς το ύφος του είδους. Με βιολί παίζω Μότσαρτ, με βιολί παίζω country, με βιολί παίζω τσιγγάνικα τραγούδια, με βιολί παίζω τα δημοτικά μας τραγούδια. Με το ίδιο ύφος τα παίζω; Αλλά ακόμα και στο ίδιο είδος: με βιολί παίζω Μπαχ, Μότσαρτ, Μπετόβεν, Μπραμς, Μάλερ, Σένμπεργκ, Σκαλκώτα. Ουδεμία σχέση το πώς θα παίξω το ένα με το άλλο, δηλαδή το στυλ της εποχής και του συνθέτη. Όμως ο τρόπος με τον οποίο πατάω τα δάκτυλα είναι ίδιος, ο τρόπος με τον οποίο κρατάω το δοξάρι είναι ο ίδιος. Έτσι και στην φωνή, το ύφος του κάθε είδους διαφέρει και πρέπει να διαφέρει, αλλά ο μηχανισμός πάνω στον οποίο στηρίζομαι και πλάθω και το ύφος τους είδους και το προσωπικό μου ύφος είναι ο ίδιος, διότι βασίζεται στον τρόπο λειτουργίας του οργάνου που είναι ίδιος για όλους τους ανθρώπους· είναι ζήτημα κατασκευής, ανθρωπολογίας , πώς να το κάνουμε.

Θέλω όμως να πω και κάτι ακόμα. Ας μην είμαστε βιαστικοί στις κρίσεις μας για τα άλλα είδη και κυρίως ας μην βασίζουμε τις κρίσεις αυτές σε τυχαία ακούσματα που έχουμε. Αν, χωρίς να έχω σχέση με τη βυζαντινή μουσική, πάω στην τύχη σε ένα Ναό και ακούσω έναν απαράδεκτο ψάλτη, δεν σημαίνει πως αυτό που άκουσα χαρακτηρίζει τη μουσική αυτή. Και το αντίστροφο· ακούμε ανθρώπους που υποτίθεται πως είναι τραγουδιστές και είναι εξίσου απαράδεκτοι. Παλιά νόμιζα κι εγώ ότι την ευρωπαϊκή μουσική την αντιμετωπίζουμε (στην Ελλάδα πάντα) με μεγαλύτερη σοβαρότητα, έστω κι από κόμπλεξ!, αλλά κατάλαβα, και όσο προχωρά ο καιρός το καταλαβαίνω ακόμα περισσότερο, ότι τα ίδια σκ... είμαστε παντού! Ας μη μας φαίνεται περίεργο ότι επαγγελματίες τραγουδιστές όπερας (όπως και επαγγελματίες ψάλτες) που τραγουδούν σε μεγάλους χώρους και θέατρα (που ψάλλουν σε μεγάλους, κεντρικούς ναούς) είναι άσχετοι και αποτελούν δυσφήμιση γι' αυτό που κάνουν! Ας πάμε λοιπόν στις πηγές προκειμένου να διαμορφώσουμε εικόνα για ένα μη οικείο σε μας είδος.

ΥΓ. Ο Αστέρης στην Πόλη δίδασκε κλασσικό τραγούδι στους Τούρκους καλλιτέχνες και μάλιστα ήταν και πολύ ακριβός δάσκαλος. Αυτό το μικρό απόσπασμα https://www.youtube.com/watch?v=XfFqFAoAAuU#t=29m19s είναι καταπληκτικό. Μπορούμε να βρούμε άλλα;

Σας συγχαίρω για τα γραφόμενά σας που από ότι φαίνεται έχετε μεγάλη γνώση του αντικειμένου ,όταν τα γράφω όμως εγώ με στοχοποιούν και με χλευάζουν (κάποιοι <<άρχοντες>> βεβαίως όχι όλοι)!!τελος πάντων τα πράγματα είναι ακριβώς όπως τα περιγράφετε!!
Βασίλειος Γεωργούδης πρωτοψάλτης

 

[extra]

Πολύ σωστά είναι αυτό που λέτε. Μου θυμίζει ένα ανέκδοτο (δεν ξέρω κατά πόσο ισχύει), ότι στο μεγάλο γλέντι που ακολούθησε την βράβευση του "Ποτέ την Κυριακή" στις Κάννες, κάποια στιγμή σηκώθηκε πάνω στο κέφι η Κάλλας και τραγούδησε το "Γαρύφαλλο στ' αυτί". Όταν επέστρεψε στο τραπέζι λέει στον Χατζιδάκι "σ' άρεσε;" κι αυτός απαθέστατα απαντά: "λυπάμαι που θα σε στενοχωγήσω, Μαγία, αλλά η Σούλη Σαμπάχ το λέει καλύτεγα"!

Όμως υπάρχει μια διαφορά που την υπαινιχθήκατε στο "περιορισμένες θέσεις". Είναι ακριβώς αυτό. Η σπουδή της φωνής και του τραγουδιού δίνει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί με συνειδητό τρόπο η φυσική ικανότητα της φωνής και να αποκτήσει δύναμη, εύρος, λάμψη, όγκο, έκταση και αντοχή που την καθιστά ικανή να εκτελέσει πράγματα που μια αδούλευτη φωνή δεν μπορεί. Ένας τενόρος που τραγουδά ένα γεμάτο και λαμπερό λα, σιb, σι, ντο σίγουρα το έχει καταφέρει καλλιεργώντας την τεχνική του. Όταν ο Papageno τραγουδά Hm, hm, hm, για να καταφέρει να ακουστεί μέχρι τον τρίτο εξώστη, την τελευταία σειρά, το τελευταίο κάθισμα πρέπει να έχει κάτι... ικανότητες να!, με το συμπάθειο. Για να αντιστρέψω δηλαδή το προηγούμενο: η Κάλλας μπορούσε να τραγουδήσει από "Γαρύφαλλο στ' αυτί" (ανεξάρτητα αν το ύφος δεν ήταν του τραγουδιού, δεν ήταν λαϊκή τραγουδίστρια η γυναίκα) μέχρι "Μήδεια". Η Σούλη Σαμπάχ θα μπορούσε να τραγουδήσει "Μήδεια"; Αμφιβάλλω! Αλλά αυτό που ισχυρίστηκα παραπάνω είναι ακριβώς η σπουδή μιας τεχνικής η οποία είναι προορισμένη να πάρει μια μέση φωνή και να της δώσει τρομερές τεχνικές δυνατότητες ώστε πάνω σ' αυτές να χτιστεί έπειτα η ερμηνεία, το ύφος, το στυλ, ό,τι θέλετε. Γι' αυτό κι είναι χαρακτηριστικό ότι οι περισσότερες φωνές του ελαφρού και όλες του λαϊκού τραγουδιού (είδατε, δεν είναι τυχαίο που και σεις λέτε "ακόμα περισσότερο το λαϊκό") είναι αυτό που λέμε "ταλέντα", είναι φωνές μοναδικές, ευλογημένες απ' το Θεό. [Που τι θα πει αυτό; Θα πει ότι η κατασκευή τους είναι τέτοια που κάνουν από μόνες τους αυτά που εγώ παλεύω να φτάσω] Δεν μπορεί όμως όλοι να είμαστε τέτοια ταλέντα· και ειδικά σε μια μουσική όπως η ψαλτική που πρέπει να έχει πάντα εκτελεστές, δηλαδή ψάλτες, ανεξάρτητα αν είναι φυσικά ταλέντα ή όχι.

Θα μου πείτε, βέβαια, ότι το κάθε είδος είναι τέτοιο που απαιτεί ανάλογη εκπαίδευση. Δεν είναι τυχαίο που η ψαλτική απευθύνεται βασικά στη μέση φωνητική περιοχή. Παρόλα αυτά, κι εκεί ακόμα η διαφορά μπορεί να είναι τεράστια. Αν η φυσική φωνή μόνη της φτάνει στο 5, η τεχνική την φτάνει στο 8 και στο 9. Άλλωστε η φωνητική περιοχή της ψαλτικής είναι ίσως πιο επικίνδυνη από την κατηγοριοποίηση του κλασικού τραγουδιού (τενόρος, μπάσος κ.λπ.) γιατί πρέπει να κινηθείς σε όλην την γκάμα από ΣΟΛ μέχρι σολ. Πώς θα το κάνεις αυτό; Ενώ ως τενόρος ξέρω ότι θα τοποθετηθώ αποκλειστικά σε μια περιοχή που στη συντριπτική πλειοψηφία του κλασσικού ρεπερτορίου είναι από Μι έως λα και κινούμαι βασικά ανάμεσα στο Σολ και το σολ.

Εν κατακλείδι, και συγγνώμη για την πολυλογία, δεν πιστεύω ότι αν κάποιος προσπαθήσει να μιμηθεί το παράδειγμα του Αστέρη θα αποτύχει. Τα πάντα σ' αυτές τις περιπτώσεις εξαρτώνται απ' το δάσκαλο, πιστεύω. Αν ο δάσκαλός σου ξέρει τι κάνει, θα σε οδηγήσει όπως πρέπει. Νομίζω ότι πολλές φορές συγχέεται (εννοώ απ' τους δασκάλους και κατ' επέκταση απ' τους μαθητές) η τεχνική με το ύφος. Η τεχνική, για να 'ναι πραγματικά μόνον τεχνική, πρέπει να 'ναι "ά-υφη". Πρέπει να 'ναι απλώς σκληρή "χειρωνακτική" εργασία, χωρίς χρωματισμό.

[Μια φορά ξεκινώ να πω μια άρια και μου λέει ο δάσκαλος "γιατί πήρες πόζα;", "τι πόζα;", του λέω. "Την πόζα του τενόρου" και γέλαγε. Και βλέπουμε στη σκηνή να εξομολογείται ο άλλος στην αγαπημένη του τον έρωτά του με μια μάσκα φρίκης στο πρόσωπο για να πει δήθεν τη νότα]

Πάντως όλα αυτά είναι απλώς σκέψεις που κάνω στην αναζήτησή μου πάνω σ' αυτά τα θέματα. Κι οι σκέψεις αυτές συνεχώς εξελίσσονται ή και αλλάζουν. Είναι τεράστιο ζήτημα η γνώση της φωνής.

Τα λέτε τέλεια ,εύγε !!!!

 

[sgvoug]

Πρώτα κύριε να μάθετε τρόπους που όπως φαίνεται έχετε..μουλαρίσιους ,και δεύτερον να πείτε στο φορουμ ποιος είστε ,τι μουσικες σπουδές έχετε κάνει ,αν ειστε επαγγελματίας κανονικά διορισμένος ψάλτης και πόσα χρόνια ψάλλετε (εγώ 35 κανονικος διορισμένος ψάλτης απο 15 ετών) ,όταν τα απαντήσετε και διορθώσετε τους τρόπους σας ίσως σας απαντήσω.....
Βασίλειος Γεωργούδης πρωτοψάλτης -χοράρχης σολιστ βαρυτονος της ερτ-πιανιστας καθηγητής μουσικής

Ακούστε κύριε Γεωργούδη. Μάθετε (γιατί καθώς φαίνεται δεν το ξέρετε) ότι οι ψαλτικές σπουδές δεν σε κάνουν ψάλτη. Ο Στανιτσας δεν είχε πτυχίο και όμως ήταν Λαμπαδάριος και Πρωτοψάλτης στο πατριαρχείο. Αυτό που μετράει είναι αν μπορείς να κάτσεις σε ένα ψαλτήρι και να ψάλεις σωστά κατά πρώτον και ωραία στη συνέχεια. Τα πτυχία και οι ψαλτικές σπουδές είναι για να στολίζουν τοίχους...

 

[Hristakis]

Ακούστε κύριε Γεωργούδη. Μάθετε (γιατί καθώς φαίνεται δεν το ξέρετε) ότι οι ψαλτικές σπουδές δεν σε κάνουν ψάλτη. Ο Στανιτσας δεν είχε πτυχίο και όμως ήταν Λαμπαδάριος και Πρωτοψάλτης στο πατριαρχείο. Αυτό που μετράει είναι αν μπορείς να κάτσεις σε ένα ψαλτήρι και να ψάλεις σωστά κατά πρώτον και ωραία στη συνέχεια. Τα πτυχία και οι ψαλτικές σπουδές είναι για να στολίζουν τοίχους...

Συγχωρέστε με αλλά επειδή ο Στανίτσας δεν είχε σπουδές και πτυχίο δεν σημαίνει ότι για να είσαι καλός ψάλτης ΔΕΝ πρέπει να σπουδάσεις τα ψαλτικά, ΔΕΝ πρέπει να έχεις πτυχίο κτλ. Ο Στανίτσας ήταν αυτό που ήταν γιατί ήταν αυτός που ήταν αν θέλετε να το πω κ έτσι. Στην Κωνσταντινούπολη ως γνωστόν δεν υπήρχαν και δεν υπάρχουν ωδεία που να μπορεί κάποιος να σπουδάσει Ψαλτική. Εκεί διατηρήθηκε η προσωπική μάθηση με τον δάσκαλο όπως ήταν και παλιά. Άρα ακούγεται πολύ άσχετο το επιχείρημα αυτό σχετικά με τα πτυχία του Στανίτσα. Δηλαδή αν δεν τελείωνε το δημοτικό θα ήταν επιχείρημα κι αυτό; Πολύ θα ήθελα να ξέρω αν δεν γεννιόνταν στην Πόλη αλλά στην Ελλάδα θα είχε άραγε πτυχίο; Δεν κοιτάτε το ότι οι μισοί ψάλτες τουλάχιστον είναι άσχετοι από βασικές μουσικές γνώσεις; Δεν κοιτάτε ότι οι μισοί ψάλτες είναι ξεκούρδιστοι και άρυθμοι; Γι αυτό λοιπόν νομίζω ότι τέτοια «επιχειρήματα» δεν προσφέρουν τίποτα απολύτως. Προτρέπετε τον κόσμο να σπουδάσει να μορφωθεί να ανοίξει το μυαλό του και να φωτιστεί όπως έλεγαν κάποτε κάποιοι στον πρωτοψάλτη Σμύρνης Δημήτριο Λ.

 

[petrosgrc]

Ερώτηση κρίσεως με την οποία πολλοί ίσως εξαγριωθούν... Είναι ο Ναυπλιώτης πρότυπο άρθρωσης;

Η απάντηση φυσικά είναι ένα μεγαλοπρεπέστατο ΟΧΙ.

Τον σέβομαι γιατί κράτησε την βυζαντινή μουσική ζωντανή σε δύσκολες στιγμές, γιατί ήταν μία απάντηση στις δυτικότροπες ερμηνείες, γιατί μας μετέφερε έναν τρόπο ερμηνείας των χαρακτήρων ποιότητος κ.λπ. αλλά προσωπικά δεν μπορώ να ακούσω άνθρωπο να ψάλλει με τέτοια άρθρωση, λυπάμαι.

 

[ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ]

......................................... ότι οι ψαλτικές σπουδές δεν σε κάνουν ψάλτη.

Κατά τη γνώμη μου, δεν αληθεύει...

Ο Στανίτσας δεν είχε πτυχίο και όμως ήταν Λαμπαδάριος και Πρωτοψάλτης στο πατριαρχείο.

Η περίπτωση, του αειμνήστου Άρχοντα, δεν είναι κανόνας...

.................................................. Τα πτυχία και οι ψαλτικές σπουδές είναι για να στολίζουν τοίχους...

Όχι μόνο...

 

[petrosgrc]

Ψαλτικές σπουδές εναντίον καλλιφωνίας και εμπειρίας. Και τα δύο είναι καλά αρκεί να μην τονώνουν τον εγωισμό εκατέρωθεν. Οι σπουδές και οι πάσης φύσεως περγαμηνής μπορεί να τονώσουν τον εγωισμό του «γνώστη» και του «ειδικού». Η καλλιφωνία και η μαθητεία σε «μεγάλους» (εντός ή εκτός εισαγωγικών) μπορεί να τονώσει τον εγωισμό του «προικισμένου» και «έμπειρου». Ο συνδυασμός των δύο μπορεί να τονώσει τον εγωισμό του «παντογνώστη». Το θέμα λοιπόν δεν είναι ούτε οι σπουδές ούτε το ταλέντο ούτε η γνώση, το θέμα είναι ο εγωισμός. Όπου μπαίνει ο εγωισμός, η ζήλεια και η περιφρόνηση, τότε έχουμε μη υγιείς συμπεριφορές και στρεβλώσεις και στο ψάλλειν και στην εν γένει διαγωγή. Κάποιος που δεν γνωρίζει μουσική δεν μπορεί να οχυρώνεται πίσω από την όποια καλλιφωνία και να ισοπεδώνει τους γνώστες ούτε ένας γνώστης μπορεί να θεωρεί ότι είναι γνήσιος εκτελεστής απλώς επειδή έχει γνώσεις και περγαμηνές. Το θέμα δεν είναι να βρούμε ποιος είναι καλύτερος από ποιον, το θέμα είναι να κοιτάζουμε όλοι προς τον ίδιο στόχο και να έχουμε πνεύμα αγάπης και συναδελφικότητας, όχι ανταγωνισμού.

 

[ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ]

....................................................Το θέμα λοιπόν δεν είναι ούτε οι σπουδές ούτε το ταλέντο ούτε η γνώση, το θέμα είναι ο εγωισμός. Όπου μπαίνει ο εγωισμός, η ζήλεια και η περιφρόνηση, τότε έχουμε μη υγιείς συμπεριφορές και στρεβλώσεις και στο ψάλλειν και στην εν γένει διαγωγή. ..........................................................

Δυστυχώς, δεν υπάρχει "εγωιστόμετρο", για να προσδιορίζει το συγκεκριμένο συναίσθημα...
"ὁ ἐτάζων καρδίας καὶ νεφροὺς", μόνο, γνωρίζει για τον καθένα, το εάν έχει και "το ποσοστό, που έχει..."

 

[sgvoug]

Συγχωρέστε με αλλά επειδή ο Στανίτσας δεν είχε σπουδές και πτυχίο δεν σημαίνει ότι για να είσαι καλός ψάλτης ΔΕΝ πρέπει να σπουδάσεις τα ψαλτικά, ΔΕΝ πρέπει να έχεις πτυχίο κτλ. Ο Στανίτσας ήταν αυτό που ήταν γιατί ήταν αυτός που ήταν αν θέλετε να το πω κ έτσι. Στην Κωνσταντινούπολη ως γνωστόν δεν υπήρχαν και δεν υπάρχουν ωδεία που να μπορεί κάποιος να σπουδάσει Ψαλτική. Εκεί διατηρήθηκε η προσωπική μάθηση με τον δάσκαλο όπως ήταν και παλιά. Άρα ακούγεται πολύ άσχετο το επιχείρημα αυτό σχετικά με τα πτυχία του Στανίτσα. Δηλαδή αν δεν τελείωνε το δημοτικό θα ήταν επιχείρημα κι αυτό; Πολύ θα ήθελα να ξέρω αν δεν γεννιόνταν στην Πόλη αλλά στην Ελλάδα θα είχε άραγε πτυχίο; Δεν κοιτάτε το ότι οι μισοί ψάλτες τουλάχιστον είναι άσχετοι από βασικές μουσικές γνώσεις; Δεν κοιτάτε ότι οι μισοί ψάλτες είναι ξεκούρδιστοι και άρυθμοι; Γι αυτό λοιπόν νομίζω ότι τέτοια «επιχειρήματα» δεν προσφέρουν τίποτα απολύτως. Προτρέπετε τον κόσμο να σπουδάσει να μορφωθεί να ανοίξει το μυαλό του και να φωτιστεί όπως έλεγαν κάποτε κάποιοι στον πρωτοψάλτη Σμύρνης Δημήτριο Λ.

Μάλλον δεν έγινε αντιληπτό αυτό που είπα. Δεν προέτρεψα κανέναν να ανέβει να ψάλει χωρίς ψαλτική παιδεία και ικανότητα να ψάλει. Αλλά η ικανότητα του ψάλειν δεν πιστοποιείται από πτυχία αλλά από την απόδοση στο αναλόγιο. Ούτε αποκτάται κατ΄αποκλειστικότητα στο ωδείο αλλά στο αναλόγιο. Φέρνω στο μυαλό μου αρκετές περιπτώσεις ψαλτών, σύγχρονων και παλιοτέρων οι οποίοι στέκονται αξιοπρεπέστατα σε ένα αναλόγιο ως πρωτοψάλτες και έχουν κάνει ελάχιστα μαθήματα σε ωδείο ή σε κάποιο δάσκαλο. Από την άλλη φέρνω στο μυαλό μου και διπλωματούχους ψάλτες (και η κουτσή Μαρία) που ανεβαίνουν σε αναλόγιο και κλείνεις τα αυτιά σου... Είπα και πριν, μετράει να μπορείς να ανέβεις να ψάλεις σωστά και ωραία (αυτό μπορείς να το κάνεις και με πτυχίο και χωρίς πτυχίο)