Αποχαιρετισμός Παναγιώτη Νεοχωρίτη

[ἄκουε πολλά λάλει καίρια]

Αλήθεια, για να μάθω και εγώ, λέγεται στο Πατριαρχείο το "Σήμερον κρεμάται" του Ιακώβου;

Όχι, βέβαια!

Το έγραψε κάποτε ο Ιάκωβος για να το στείλει στο Άγιον Όρος, σε ένα γνωστό του κελλιώτη, πνευματικό τέκνο κι εκείνος του ίδιου πατρός.

Επίσης, κάπου αναφέρεται πως μια φορά επιχείρησε να το ψάλει και στο Πατριαρχείο και δέχθηκε την αυστηρή παρατήρηση στο τέλος της ακολουθίας από τον τότε Πατριάρχη:

- Πού το άκουσες αυτό Ιάκωβε; Σου το δίδαξε κανείς;

Καταλαβαίνεις τώρα τι γίνεται;

 

[ybulbu]

Επιτέλους, κάποιοι προσπαθούν να ορίσουν κατά το δοκούν την πατριαρχική παράδοση! Ακούσαμε το «Σήμερον κρεμάται» του Ιακώβου μέσα στον Πατριαρχικό Ναό. Μέσα στον 20ο αιώνα ουδέποτε ειπώθηκε έτσι. Το ρεπερτόριο του Πατριαρχείου δεν είναι ο,τιδήποτε εγράφη από Πατριαρχικό ψάλτη κάποια στιγμή στο παρελθόν αλλά συγκεκριμένες θέσεις, που καλλωπίζονται σε βάθος χρόνου. Ο Ιάκωβος πέθανε πριν 216 χρόνια. Πλέον το «Σήμερον κρεμάται» δεν ψάλλεται σε αργό στιχηραρικό και αυτό είναι η μέχρι τώρα ζώσα παράδοση. Τα μόνα μέλη εν χρήσει σε αργό στιχηραρικό είναι τα Ιδιόμελα των Κατανυκτικών Εσπερινών του Ιακώβου, καθώς και το «Αναστάσεως ημέρα» του Χρυσάφου του Νέου όταν ενδύεται ο Πατριάρχης πριν από τον Εσπερινό της Αγάπης.

Πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα έγινε αναφορά στο πώς έψαλε τη Δοξολογία του πλ. β᾿. Το ότι την έχει έτσι ο Ιωάννης δε σημαίνει τίποτε. Ο Βουδούρης τον κατακρίνει για το έργο του. Προσωπικά πιστεύω πως απηχεί την παράδοση του Κωνσταντίνου, καθώς υπάρχει μια σύγκλιση των Αναστασιματαρίων του ιδίου, του Χουρμουζίου, του Αντωνίου και του Ιωάννου, απάντων στο περιβάλλον του Κωνσταντίνου. Έκτοτε, όμως, πέρασε 1,5 αιώνας χρήσης του μέλους και διασκευών προς καλύτερο τονισμό. Τη μορφή κατά τα χρόνια της Πρωτοψαλτίας του Στανίτσα την έχει καταγράψει και αναρτήσει κάπου εδώ στο forum ο Δημήτρης ο Ζαγκανάς και είναι δωρικότατη. Νομίζω πως μέχρι τα τελευταία χρόνια η προφορική παράδοση του Πατριαρχείου τη διαμόρφωσε έτι περαιτέρω, αίροντας κάποιους παρατονισμούς. Το μέλος του Ιωάννου δεν αποπνέει την ίδια σοβαρότητα και απλότητα, την ίδια παράδοση, που αποπνέει το μέλος που μας διασώζει η προφορική παράδοση.

Ακόμη, μνημονεύεται τακτικά ο αείμνηστος Άρχων Λαμπαδάριος Ελευθέριος Γεωργιάδης. Μα, ο Νεοχωρίτης πήγε έτοιμος ψάλτης στο Γεωργιάδη, το ύφος του ήταν ήδη διαμορφωμένο. Εκτός αυτού, αυτό που έκανε στους μαθητές του ο αείμνηστος δάσκαλος είναι να τους υπαγορεύει από τα βιβλία του, βάζοντάς τους να συμψάλλουν μαζί του. Φυσικά, πάντοτε έλεγε πως καταγράφει την παράδοση του Πατριαρχείου και της Κωνσταντινουπόλεως. Είχε υιοθετήσει, βέβαια, και πολλές θέσεις του πατέρα του, στις οποίες γαλουχήθηκε παιδιόθεν. Κάποιοι Πολίτες τον θέλουνε και μαθητή του Θεοδόση Γεωργιάδη, αν και ο ίδιος μνημόνευε ως δάσκαλό του μόνο τον πατέρα του Πάτροκλο, με επιρροές από τον ψαλτικό περίγυρο της Πόλης (Ιάκωβο Ναυπλιώτη, Θεοδόση Γεωργιάδη, Ιωάννη Παλάση, Μιχαήλ Χ"Αθανασίου κα) που ήταν φίλοι του πατέρα του. Ακόμη, ως θύραθεν ψάλτης, και μάλιστα με σπασμένη την αλυσίδα της διαδοχής, χρησιμοποίησε πολλές τέτοιες θέσεις και μέσα στο Φανάρι, με αποκορύφωμα ίσως το Τρισάγιό του σε γ' ήχο που πρωτοέψαλε εκεί και το «Τον νώτον μου» που σας έχω ανεβάσει, κάτι για τον οποίο τον μέμφεται ο νυν Άρχων Πρωτοψάλτης (και ο Γεωργιάδης τον εμέμφετο, για άλλα στοιχεία βέβαια). Σαν ψάλτης ήταν σοβαρότατος και συντηρητικότατος στην εκτέλεση, εντούτοις δεν πιστεύω πως μπορεί να θεωρηθεί εφάμιλλος πχ του Μιχαηλίδη ως προς την παράδοση των πατριαρχικών θέσεων. Και τα λέω όλα αυτά με πάρα πολλή αγάπη και σεβασμό προς στο πρόσωπό του και στη μνήμη του, καθώς διετέλεσα και ο ίδιος μαθητής του.

Ακόμη, επειδή στην εποχή μας έχουμε τεκμηρίωση με ηχητικά ντοκουμέντα, δεν έχω καμιά απολύτως ηχογράφηση το Γεωργιάδη να ψάλλει το «Σήμερον κρεμάται» του Ιακώβου, αλλά ούτε και να ψάλλει τόσο σύντομα και με τόσες αναλύσεις, τόσο νευρικά δηλαδή, το «Ερχόμενος ο Κύριος». Εις τι λοιπόν έγκειται η παραπομπή στο πρόσωπό του;

 

[ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ]

Αλήθεια, για να μάθω και εγώ, λέγεται στο Πατριαρχείο το "Σήμερον κρεμάται" του Ιακώβου;

Μαλλον σου διαφεύγει ότι ο μελόποιος Ιάκωβος ήταν Πρωτοψάλτης στον Πατριαρχικό ναό, εκτός και αν θεωρείς ότι πατριαρχικη παράδοση συνιστα μόνο ο εικοστός αιώνας και η εποχή των ηχογραφησεων. Παντως αντικειμενικά πρόκειται για μια είδους καινοτομία σε σχέση με το ρεπερτόριο που ψάλλονταν μέχρι τουδε, είναι θέμα συζήτησης το αν αυτή η επιλογή συνιστά νεωτερισμό η όχι, δεν είναι όμως κατα την γνώμη μου ορθό να την κατακεραυνωνουμε a priori

 

[ἄκουε πολλά λάλει καίρια]

Επιτέλους, κάποιοι προσπαθούν να ορίσουν κατά το δοκούν την πατριαρχική παράδοση! Ακούσαμε το «Σήμερον κρεμάται» του Ιακώβου μέσα στον Πατριαρχικό Ναό. Μέσα στον 20ο αιώνα ουδέποτε ειπώθηκε έτσι. Το ρεπερτόριο του Πατριαρχείου δεν είναι ο,τιδήποτε εγράφη από Πατριαρχικό ψάλτη κάποια στιγμή στο παρελθόν αλλά συγκεκριμένες θέσεις, που καλλωπίζονται σε βάθος χρόνου. Ο Ιάκωβος πέθανε πριν 216 χρόνια. Πλέον το «Σήμερον κρεμάται» δεν ψάλλεται σε αργό στιχηραρικό και αυτό είναι η μέχρι τώρα ζώσα παράδοση. Τα μόνα μέλη εν χρήσει σε αργό στιχηραρικό είναι τα Ιδιόμελα των Κατανυκτικών Εσπερινών του Ιακώβου, καθώς και το «Αναστάσεως ημέρα» του Χρυσάφου του Νέου όταν ενδύεται ο Πατριάρχης πριν από τον Εσπερινό της Αγάπης.

Ξέρετε, ωραία είναι αυτά που λέτε και άγια (και, βεβαίως, γνωστά). Αυτό που κάποια στιγμή θα πρέπει να αντιληφθούμε είναι πως η ψαλτική τέχνη είναι πιο ψηλή από το μπόι μας. Και μιλώ από τον μεγαλύτερο σε ηλικία καθηγητή και τον βαθύτερο μύστη και γνώστη, μέχρι τον πιο μικρό σε ηλικία μαθητή. Στην Κωνσταντινούπολη (κυρίως) ήκμασε σε τόσο μεγάλο βαθμό η ψαλτική τέχνη, και έφθασε κάποτε σε τέτοιο ύψος δυσθεώρητο, και ποτέ ποτέ κανείς ισχυρίστηκε, ούτε στο πρόσφατο παρελθόν και φυσικά ούτε στο μέλλον θα ισχυριστεί, πως την έμαθε και την κατέχει όλη. Η ψαλτική και μελοποιητική παράδοση στην Κωνσταντινούπολη κληροδότησε απίστευτο πλούτο, αμύθητης αξίας. Και όσο περνούν τα χρόνια θα το αντιλαμβανόμαστε όλο και περισσότερο, χάρη στην τεχνολογία (και, φυσικά, στο μεγάλο επίτευγμα: το Ψαλτολόγιο). Η ζώσα παράδοση στο Πατριαρχείο είναι πολύ ευρύτερη από όσο φαντάζεται κανείς. Μα πάρα πολύ, όμως. Κατά το δοκούν, ορίζεται από εκείνους που προσπαθούν να την στενέψουν στο τι άκουσαν από 5-6 ψάλτες του Πατριαρχικού Ναού. Ναι, αλλά η επιφάνεια και το ρεπερτόριο της β.μ. δεν εγκλείεται ούτε περιορίζεται ούτε εγκιβωτίζεται σε ό,τι ηχογραφήθηκε μέσα στο Πατριαρχείο. Εκτός αν είναι άλλο Ευαγγέλιο η ψαλτική τέχνη και άλλο η ψαλτική εντός του Πατριαρχικού Ναού. Ευτυχώς, ευτυχέστατα δεν είναι έτσι τα πράγματα. Διότι θα ήμασταν σήμερα πολύ πτωχοί, πτωχότατοι. Ευτυχώς, η ψαλτική τέχνη εκπορεύτηκε μέσα από τον Πατριαρχικό Ναό, εκφράστηκε από αυτόν, και ο Πατριαρχικός Ναός εξέφρασε την ψαλτική τέχνη ΚΑΙ θα την εκφράζει έως της συντελείας του αιώνος. Το πατριαρχικό ύφος δεν σβήνει, είναι η ίδια η ψαλτική τέχνη πατριαρχικό ύφος.

Με τι ύφος έψαλε ο κ. Φλοίκος το Σήμερον κρεμάται του Ιακώβου;

Πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα έγινε αναφορά στο πώς έψαλε τη Δοξολογία του πλ. β᾿. Το ότι την έχει έτσι ο Ιωάννης δε σημαίνει τίποτε. Ο Βουδούρης τον κατακρίνει για το έργο του. Προσωπικά πιστεύω πως απηχεί την παράδοση του Κωνσταντίνου, καθώς υπάρχει μια σύγκλιση των Αναστασιματαρίων του ιδίου, του Χουρμουζίου, του Αντωνίου και του Ιωάννου, απάντων στο περιβάλλον του Κωνσταντίνου. Έκτοτε, όμως, πέρασε 1,5 αιώνας χρήσης του μέλους και διασκευών προς καλύτερο τονισμό. Τη μορφή κατά τα χρόνια της Πρωτοψαλτίας του Στανίτσα την έχει καταγράψει και αναρτήσει κάπου εδώ στο forum ο Δημήτρης ο Ζαγκανάς και είναι δωρικότατη. Νομίζω πως μέχρι τα τελευταία χρόνια η προφορική παράδοση του Πατριαρχείου τη διαμόρφωσε έτι περαιτέρω, αίροντας κάποιους παρατονισμούς. Το μέλος του Ιωάννου δεν αποπνέει την ίδια σοβαρότητα και απλότητα, την ίδια παράδοση, που αποπνέει το μέλος που μας διασώζει η προφορική παράδοση.

Εγώ, πάλι, θα πρότεινα να είμαστε λίγο πιο συγκρατημένοι στις εκφράσεις μας... Θα ωφελούσε.

Ακόμη, μνημονεύεται τακτικά ο αείμνηστος Άρχων Λαμπαδάριος Ελευθέριος Γεωργιάδης. Μα, ο Νεοχωρίτης πήγε έτοιμος ψάλτης στο Γεωργιάδη, το ύφος του ήταν ήδη διαμορφωμένο. Εκτός αυτού, αυτό που έκανε στους μαθητές του ο αείμνηστος δάσκαλος είναι να τους υπαγορεύει από τα βιβλία του, βάζοντάς τους να συμψάλλουν μαζί του. Φυσικά, πάντοτε έλεγε πως καταγράφει την παράδοση του Πατριαρχείου και της Κωνσταντινουπόλεως. Είχε υιοθετήσει, βέβαια, και πολλές θέσεις του πατέρα του, στις οποίες γαλουχήθηκε παιδιόθεν. Κάποιοι Πολίτες τον θέλουνε και μαθητή του Θεοδόση Γεωργιάδη, αν και ο ίδιος μνημόνευε ως δάσκαλό του μόνο τον πατέρα του Πάτροκλο, με επιρροές από τον ψαλτικό περίγυρο της Πόλης (Ιάκωβο Ναυπλιώτη, Θεοδόση Γεωργιάδη, Ιωάννη Παλάση, Μιχαήλ Χ"Αθανασίου κα) που ήταν φίλοι του πατέρα του. Ακόμη, ως θύραθεν ψάλτης, και μάλιστα με σπασμένη την αλυσίδα της διαδοχής, χρησιμοποίησε πολλές τέτοιες θέσεις και μέσα στο Φανάρι, με αποκορύφωμα ίσως το Τρισάγιό του σε γ' ήχο που πρωτοέψαλε εκεί και το «Τον νώτον μου» που σας έχω ανεβάσει, κάτι για τον οποίο τον μέμφεται ο νυν Άρχων Πρωτοψάλτης (και ο Γεωργιάδης τον εμέμφετο, για άλλα στοιχεία βέβαια). Σαν ψάλτης ήταν σοβαρότατος και συντηρητικότατος στην εκτέλεση, εντούτοις δεν πιστεύω πως μπορεί να θεωρηθεί εφάμιλλος πχ του Μιχαηλίδη ως προς την παράδοση των πατριαρχικών θέσεων. Και τα λέω όλα αυτά με πάρα πολλή αγάπη και σεβασμό προς στο πρόσωπό του και στη μνήμη του, καθώς διετέλεσα και ο ίδιος μαθητής του.

Αποφασίστε από πότε θέλετε έτοιμο τον Νεοχωρίτη! Αν ήταν έτοιμος, τι πήγαινε να κάνει στον Γεωργιάδη, να πίνουνε καφέ; Και από πότε ετοιμάστηκε αυτός ο Νεοχωρίτης; Aναρωτώμαι... Υπήρξε ποτέ στην ιστορία έτοιμος ψάλτης 30 ετών; Εδώ ζώντες και αείμνηστοι σημαντικοί ψάλτες, όταν έφθασαν στην πιο ώριμή τους ηλικία, αναίρεσαν σχεδόν ολόκληρο το νεανικό τους έργο. Δεν ήταν καθόλου έτοιμος, ούτε τώρα είναι, ούτε ποτέ θα είναι. Ούτε αυτός, ούτε ο Φλοίκος, ούτε κανείς ποτέ δεν θα είναι έτοιμος. Άλλοι μεγάλοι μελετούσαν ακόμη και στην επιθανάτια κλίνη τους, λίγα λεπτά πριν κοιμηθούν, και εσείς λέτε πως ο Νεοχωρίτης ήταν έτοιμος 30 ετών; Ε, όχι δα!

Το ότι ένας ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟΣ μέμφεται άλλον ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ, δεν σας προβληματίζει; Μιλώ γενικότερα.

Άρα, λοιπόν, δεν ορίζεται η πατριαρχική παράδοση τόσο εύκολα, όσο θέλετε να την παρουσιάζετε!

Ακόμη, επειδή στην εποχή μας έχουμε τεκμηρίωση με ηχητικά ντοκουμέντα, δεν έχω καμιά απολύτως ηχογράφηση το Γεωργιάδη να ψάλλει το «Σήμερον κρεμάται» του Ιακώβου, αλλά ούτε και να ψάλλει τόσο σύντομα και με τόσες αναλύσεις, τόσο νευρικά δηλαδή, το «Ερχόμενος ο Κύριος». Εις τι λοιπόν έγκειται η παραπομπή στο πρόσωπό του;

Σήμερον αφίσταται αίφνης το πατριαρχικό ύφος από το νευρώδες στοιχείο;

Η παραπομπή στο πρόσωπό του έχει τεράστια σημασία. Διότι παρέλαβε τον τρόπο που εκτελούνται κατά την μουσική παράδοση του Πατριαρχικού Ναού οι παραδοσιακές στερεότυπες μελικές θέσεις, και έτσι δύναται να ψάλει σήμερα οποιοδήποτε μάθημα, είτε παλαιό είτε νέο. Δεν ήταν έτοιμος, όπως γράψατε. Πήγε γι΄ αυτόν ακριβώς τον λόγο.

 

[ybulbu]

Ξέρετε, ωραία είναι αυτά που λέτε και άγια (και, βεβαίως, γνωστά). Αυτό που κάποια στιγμή θα πρέπει να αντιληφθούμε είναι πως η ψαλτική τέχνη είναι πιο ψηλή από το μπόι μας. Και μιλώ από τον μεγαλύτερο σε ηλικία καθηγητή και τον βαθύτερο μύστη και γνώστη, μέχρι τον πιο μικρό σε ηλικία μαθητή. Στην Κωνσταντινούπολη (κυρίως) ήκμασε σε τόσο μεγάλο βαθμό η ψαλτική τέχνη, και έφθασε κάποτε σε τέτοιο ύψος δυσθεώρητο, και ποτέ ποτέ κανείς ισχυρίστηκε, ούτε στο πρόσφατο παρελθόν και φυσικά ούτε στο μέλλον θα ισχυριστεί, πως την έμαθε και την κατέχει όλη. Η ψαλτική και μελοποιητική παράδοση στην Κωνσταντινούπολη κληροδότησε απίστευτο πλούτο, αμύθητης αξίας. Και όσο περνούν τα χρόνια θα το αντιλαμβανόμαστε όλο και περισσότερο, χάρη στην τεχνολογία (και, φυσικά, στο μεγάλο επίτευγμα: το Ψαλτολόγιο). Η ζώσα παράδοση στο Πατριαρχείο είναι πολύ ευρύτερη από όσο φαντάζεται κανείς. Μα πάρα πολύ, όμως. Κατά το δοκούν, ορίζεται από εκείνους που προσπαθούν να την στενέψουν στο τι άκουσαν από 5-6 πρωτοψάλτες του Πατριαρχικού Ναού. Ναι, αλλά η επιφάνεια και το ρεπερτόριο της β.μ. δεν εγκλείεται ούτε περιορίζεται σε ό,τι ηχογραφήθηκε μέσα στο Πατριαρχείο.

Με τι ύφος έψαλε ο κ. Φλοίκος το Σήμερον κρεμάται του Ιακώβου;

Με το ύφος της Κωνσταντινουπόλεως το εγγύτερο στο Πατριαρχείο, και ιδίως του Αστέρη. Κατά τον π. Σεραφείμ Φαράσογλου κα, δεν υφίσταται «πατριαρχικό ύφος» αλλά «κωνσταντινουπολίτικο» ύφος και πατριαρχική παράδοση (μαθημάτων και τεχνικών λεπτομερειών). Φυσικά, υπήρχαν στο παρελθόν και άλλα ύφη εν Κωνσταντινουπόλει, πιο απόμακρα στο κλασικό που ακολουθούσε το Πατριαρχείο, τα οποία εισήγαγαν πρωτοψάλτες καινοτόμοι (ύφος Παλάση, Θεοδόση Γεωργιάδη, Νηλέως κλπ). Η μουσική μας είναι ευρύτατη, εντούτοις τα ψαλλόμενα μέσα στον Πατριαρχικό Ναό είναι με λεπτομέρειες ορισμένα. Το ότι οι 5-6 Πρωτοψάλτες κρατούν ενιαία γραμμή με ελάχιστες αποκλίσεις δε σας προβληματίζει; Εκτός Πατριαρχείου λένε ό,τι θέλουν. Μέσα ψάλλουν συγκεκριμένα πράγματα! Δεν είναι όπως στις ενορίες που, αν τραβάει, μπορούμε να πούμε και ένα αργότερο μάθημα ή κάτι που ψάξαμε, βρήκαμε, μελετήσαμε, συνθέσαμε, καταγράψαμε από αυτοσχεδιασμού άλλοι κλπ. Στη νοοτροπία των πατριαρχικών ψαλτών δεν είναι το να πούμε κάτι καινούριο, κάτι διαφορετικό, αλλά ακριβώς το αντίθετο: να καταβάλουμε προσπάθεια να κρατήσουμε την παράδοση και να τη διακρίνουμε από στοιχεία τραγουδιστικά, από μακροσκελείς άσκοπες θέσεις (πχ στις αργές Καταβασίες, που κάποιες θέσεις είναι πιο μαζεμένες από του Πέτρου), εν ολίγοις πώς θα κρατήσουμε αυτά που παρελάβαμε.

Εγώ, πάλι, θα πρότεινα να είμαστε λίγο πιο συγκρατημένοι στις εκφράσεις μας... Θα ωφελούσε.

Όταν πιστεύω κάτι, το λέω. Και, προφανώς, για να εξελιχθεί έτσι το μέλλος, το πίστευαν και άλλοι.

Αποφασίστε από πότε θέλετε έτοιμο τον Νεοχωρίτη! Αν ήταν έτοιμος, τι πήγαινε να κάνει στον Γεωργιάδη, να πίνουνε καφέ; Και από πότε ετοιμάστηκε αυτός ο Νεοχωρίτης. Aναρωτώμαι...

Ως προς το ύφος του δεν ήταν διαμορφωμένος ήδη; Ο πατέρας του και ο Τσαμκιράνης δεν ήταν αυτοί που τον διαμόρφωσαν; Βρίσκετε πολλές διαφορές μεταξύ αυτού και των υπολοίπων μαθητών του πατέρα του; Τι στοιχεία του ψαλσίματος του Γεωργιάδη ακούτε σ' αυτόν;

Το ότι ένας ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ μέμφεται άλλον ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ, δεν σας προβληματίζει; Μιλώ γενικότερα.

Με προβλημάτιζε παλαιότερα, το έχω ξεκαθαρίσει όμως το θέμα. Δεν υπάρχει τέλειος ψάλτης, όλοι κάπου χωλαίνουν. Πρέπει να έχουμε ανοιχτά τα αυτιά μας και να εντοπίζουμε τις συγκλίσεις, καθώς αυτές συνιστούν την ενιαία παράδοση. Οι παρατηρήσεις των πατριαρχικών ψαλτών προς άλλους ομολόγους τους, βοηθούνε σ' αυτή την ἐρευνα. Όταν, όμως, ένας ψάλτης αποκλίνει τόσο αισθητά, τότε δεν μπορείς να μην καταδείξεις το προφανές.

Άρα, λοιπόν, δεν ορίζεται η πατριαρχική παράδοση τόσο εύκολα, όσο θέλετε να την παρουσιάζετε!

Καθόλου εύκολα! Θέλει χρόνια μελέτης ώστε να αντιληφθείς τα συγκλίνοντα στοιχεία και την παράδοση των μαθημάτων, τη χρονική αγωγή και σχετική τονικότητα κάθε μέλους, τις τυπικές λεπτομέρειες κλπ...

Σήμερον αφίσταται αίφνης το πατριαρχικό ύφος από το νευρώδες στοιχείο;

Μέτρον άριστον. Τα Αντίφωνα πχ της Μεγάλης Πέμπτης λέγονται τρέχοντας. Το ίδιο και οι Κανόνες. Οι Αίνοι λέγονται πιο αργά. Επίσης, λέγονται με πιο δυναμισμό στην εκφορά της φωνής και χωρίς πολλά τέτοια γυρίσματα. Όχι, βέβαια, τόσο αργά όσο ειπώθηκε το Δοξαστικό του Εσπερινού της Σταυροπροσκυνήσεως, που απώλεσε όλο του το δυναμισμό. Γι' αυτό είναι απαραίτητη η μαθητεία στα Πατριαρχικά αναλόγια, για την αφομοίωση όλων αυτών των τεχνικών λεπτομερειών!

Η παραπομπή στο πρόσωπό του έχει τεράστια σημασία. Διότι παρέλαβε τον τρόπο που εκτελούνται κατά την μουσική παράδοση του Πατριαρχικού Ναού οι παραδοσιακές στερεότυπες μελικές θέσεις, και έτσι δύναται να ψάλει σήμερα οποιοδήποτε μάθημα, είτε παλαιό είτε νέο. Δεν ήταν έτοιμος, όπως γράψατε. Πήγε γι΄ αυτόν ακριβώς τον λόγο.

Αυτό δεν το γνωρίζω, αλλά και δεν το ακούω. Ο Γεωργιάδης έκανε πολύ λίγες αναλύσεις, το ακούτε και στις λίγες ηχογραφήσεις μαθημάτων που έχω ανεβάσει. Ήταν πολύ συντηρητικός. Και σίγουρα τις έκανε με πιο δυναμικό τρόπο, σχεδόν σαν να ήταν γραμμένες. Αυτό δε σημαίνει οτι άλλοι πατριαρχικοί δεν έκαναν περισσότερες αναλύσεις. Αλλά, και πάλι, πρέπει να αναγνωρισθεί το μέτρο και όχι να πιάσουμε την ακραία περίπτωση τον ακουσμάτων μας και να την απολυτοποιήσουμε ή, ακόμη χειρότερα, να πατήσουμε εκεί και να πάμε παραπέρα.

Για να μην παρεξηγηθώ, το 'πα και το ξαναλέω, μου αρέσει πολύ σαν ψάλτης ο Νεοχωρίτης. Το Πατριαρχείο όμως έχει μια παράδοση που, τουλάχιστον από την επιλογή του να πει το «Σήμερον κρεμάται» του Ιακώβου, ή την απόκλισή του από άλλα μέλη όπως συνηθίζονται να λέγονται, δε φαίνεται να σέβεται.

 

[ἄκουε πολλά λάλει καίρια]

Με το ύφος της Κωνσταντινουπόλεως το εγγύτερο στο Πατριαρχείο, και ιδίως του Αστέρη.

Τότε αποφασίστε:

Έχει ή δεν έχει πατριαρχικό ύφος ο κ. Φλοίκος;

Άλλοι έγραψαν ότι έχει και το παρέλαβε από τον Αστέρη. Εσείς μας λέτε πως έχει Κωνσταντινουπολίτικο και μας παραθέτετε την άποψη του π. Σ. Φαράσογλου, που υποστηρίζει (με την μεγάλη εμπειρία του, πραγματικά, και την πολύ μεγαλύτερη μελέτη του από εσάς και από πολλούς) ότι πατριαρχικό ύφος δεν υφίσταται, αλλά υφίσταται Κωνσταντινουπολίτικο.

Έπειτα προσθέτετε πως, βεβαίως, στο παρελθόν υπήρξαν και άλλα ύφη εν Κωνσταντινουπόλει..., πράγμα που δεν είπε ο π. Σ. Φαράσογλου. Εσείς το λέτε!

Και εγώ προσθέτω: γιατί να μην υπάρχουν και σήμερα και άλλα ύφη εν Κωνσταντινουπόλει; Όσα είναι οι πρωτοψάλτες της Πόλης. Γιατί και τότε, ο κάθε διακεκριμένος πολίτης πρωτοψάλτης είχε το ύφος του εν Κωνσταντινουπόλει. Γιατί όχι και σήμερα;

Κατά την γνώμη σας, υπάρχει ή δεν υπάρχει πατριαρχικό ύφος, λοιπόν;

Και αν ναι, ο κ. Φλοίκος το κατέχει για όλα τα υπόλοιπα, ενώ το Δοξαστικό του Ιακώβου το έψαλε με ύφος Κωνσταντινουπολίτικο;

Ρωτώ πάλι, επομένως:

- Με τι ύφος έψαλε το αργό Δοξαστικό του Ιακώβου, εφ΄ όσον κανείς ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΝΑΛΟΓΙΟΥ δεν του το δίδαξε πώς ψάλλεται με πατριαρχικόν ύφος;

Κατά τον π. Σεραφείμ Φαράσογλου κα, δεν υφίσταται «πατριαρχικό ύφος» αλλά «κωνσταντινουπολίτικο» ύφος και πατριαρχική παράδοση (μαθημάτων και τεχνικών λεπτομερειών).

Μάλιστα!

Και πού διδάσκεται το Κωνσταντινουπολίτικο ύφος, στον Πατριαρχικό Ναό ή στους Ναούς της Πόλης;

Δεν μιλώ για τα μαθήματα και τις τεχνικές λεπτομέρειες.

Μιλώ για το Κωνσταντινουπολίτικο ύφος, όπως το ορίζει ο π. Σ. Φαράσογλου. Διδάσκεται στην α΄ εκκλησία από τον τάδε, στην β΄ εκκλησία από τον δείνα, ή στο Πατριαρχείο από τον Πρωτοψάλτη;

Η μουσική μας είναι ευρύτατη, εντούτοις τα ψαλλόμενα μέσα στον Πατριαρχικό Ναό είναι με λεπτομέρειες ορισμένα.

Είναι τόσο συγκεκριμένα τα ψαλλόμενα μέσα στον Πατριαρχικό Ναό, που ο κάθε πρωτοψάλτης αυτού προ του κ΄ αιώνος συνέθετε και έψαλε τα δικά του μαθήματα!

Όταν δε γινόταν και διευθυντής του Πατριαρχικού Τυπογραφείου, τα τύπωνε κιόλας, πάντα μαζί με πολλά των παλαιοτέρων! Για να έρθουν μετά οι επόμενοι αυτών και να τα άλλάξουν πάλι. Και όταν έρθει ο Νεοχωρίτης να ψάλει το σχετικά παλαιό μουσικό κείμενο του Ιωάννου, δυσεβεί! Πρωτάκουστα πράγματα.

Το ότι οι 5-6 Πρωτοψάλτες κρατούν ενιαία γραμμή με ελάχιστες αποκλίσεις δε σας προβληματίζει;

Ελάχιστη απόκλιση λέτε εσείς ότι υπάρχει μεταξύ της ψαλτικής του Λ. Αστέρη και του Ι. Ναυπλιώτου;

Εκτός Πατριαρχείου λένε ό,τι θέλουν. Μέσα ψάλλουν συγκεκριμένα πράγματα!

Α! Δεν το ήξερα έτσι! Εγώ νόμιζα πως ο κ. Παϊκόπουλος, ας πούμε, ψάλλει πατριαρχικά και δεν λέει ό,τι θέλει! Εσείς μας λέτε δηλαδή, πως όταν θήτευε στο Πατριαρχείο, έψαλλε συγκεκριμένα πράγματα και τώρα λέει ό,τι θέλει;

Και αυτοί που μαθητεύουν με σεβασμό κοντά του τι κοινωνούν; Ό,τι θέλει ο δάσκαλος;

Σοβαρολογείτε τώρα; Ειλικρινά.

Δεν είναι όπως στις ενορίες που, αν τραβάει, μπορούμε να πούμε και ένα αργότερο μάθημα ή κάτι που ψάξαμε, βρήκαμε, μελετήσαμε, συνθέσαμε, καταγράψαμε από αυτοσχεδιασμού άλλοι κλπ.

Ακούστε τι μας λέτε σήμερα:

Πως αν ένας πατριαρχικός ψάλτης κληθεί να ψάλει εκτός Πατριαρχικού Ναού το Σήμερον κρεμάται του Ιακώβου, μπορεί να το πράξει (αλλά θα το κάνει με Κωνσταντινουπολίτικο ύφος γιατί δεν το έχει διδαχθεί διά ζώσης ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΝΑΛΟΓΙΟΥ!), αλλά μέσα στον Πατριαρχικό Ναό δεν μπορεί να το πράξει,
- ακόμη κι αν υπάρχει ο χρόνος,
- ακόμη κι αν το διδάχθηκε κατ΄ οίκον από πατριαρχικό ψάλτη,
- ακόμη κι αν ο Ιάκωβος υπήρξε ο πιο λαμπρός των πατριαρχικών με έργο-τομή στην ψαλτική τέχνη.

Για ποιο λόγο;

Επειδή δεν το διδάχθηκε διά ζώσης από πατριαρχικό ψάλτη!


Καλά, είμαστε σοβαροί; Τέτοια σμίκρυνση δεν κάνουν ούτε τα επαγγελματικά φωτοτυπικά μηχανήματα και την καταφέρατε εσείς για τον πιο πολύτιμο θησαυρό που έχει η εκκλησιαστική παράδοση: την βυζαντινή μουσική!

Στη νοοτροπία των πατριαρχικών ψαλτών δεν είναι το να πούμε κάτι καινούριο, κάτι διαφορετικό, αλλά ακριβώς το αντίθετο.

Αλήθεια;

Υποδείξτε μου ένα ηχητικό (όχι δύο ή τρία), που μόνο δύο πατριαρχικοί, το ψάλλουν ΑΚΡΙΒΩΣ στην ίδια χρονική αγωγή, και κάνουν ΑΚΡΙΒΩΣ τις ίδιες αναλύσεις, και το ψάλλουν ΑΚΡΙΒΩΣ στην ίδια βάση, με την ίδια ΑΚΡΙΒΩΣ εκφορά.

να καταβάλουμε προσπάθεια να κρατήσουμε την παράδοση και να τη διακρίνουμε από στοιχεία τραγουδιστικά, από μακροσκελείς άσκοπες θέσεις (πχ στις αργές Καταβασίες, που κάποιες θέσεις είναι πιο μαζεμένες από του Πέτρου), εν ολίγοις πώς θα κρατήσουμε αυτά που παρελάβαμε.

Καρατόμηση μακροσκελών άσκοπων (φοβερό! δεν το έχω ξανακούσει ποτέ!) θέσεων από την μία και κράτηση του παραληφθέντος από την άλλη;

Κάτι δεν πάει μου φαίνεται!

Όταν πιστεύω κάτι, το λέω. Και, προφανώς, για να εξελιχθεί έτσι το μέλλος, το πίστευαν και άλλοι.

Και κάποιοι άλλοι κάποτε πίστευαν τα αντίθετα από εσάς. Αλλιώς θα έγραφαν την Δοξολογία όπως την έψαλε ο Στανίτσας και εγώ στην εκκλησία μου. Και δύο μαζί να υποδείξουμε στον Ιωάννη το λάθος του. Και ποια να άρουμε υψηλότερα; την τελική εκδοχή της δοξολογίας, αυτήν του Αστέρη, ή την εκδοχή των Στανίτσα - Δανιηλίδη; Όποια κι αν προτιμάτε, ένα είναι σίγουρο: πως του Ιωάννη δεν έχει χάρη, είναι μονότονη και παρατονισμένη και ο Νεοχωρίτης που την έψαλε, δεν σέβεται το πατριαρχικόν ύφος!

Ως προς το ύφος του δεν ήταν διαμορφωμένος ήδη; Ο πατέρας του και ο Τσαμκιράνης δεν ήταν αυτοί που τον διαμόρφωσαν; Βρίσκετε πολλές διαφορές μεταξύ αυτού και των υπολοίπων μαθητών του πατέρα του; Τι στοιχεία του ψαλσίματος του Γεωργιάδη ακούτε σ' αυτόν;

Σας ξαναλέω. Δεν είναι δυνατόν να είσαι 30 ετών και να έχεις διαμορφωμένο ύφος.

Εσείς τι στοιχεία του εν Αγίω Γεωργίω Στανίτσα ακούτε στους Αστέρη - Φλοίκο;

Με προβλημάτιζε παλαιότερα, το έχω ξεκαθαρίσει όμως το θέμα. Δεν υπάρχει τέλειος ψάλτης, όλοι κάπου χωλαίνουν.

Τι κακό έχει ο Ναυπλιώτης; Πείτε μας πού χωλαίνει;

Εκτός, αν θέλετε να εξαιρεθεί ο Ναυπλιώτης από αυτό που είπατε. Ζητήστε το και θα τον εξαιρέσουμε.

Και τότε θα σας ζητήσω να μου πείτε πού χωλαίνει ο Πρίγγος!

Μην τον εξαιρέσετε κι αυτόν όμως, γιατί θα πάμε στον Στανίτσα εν Αγίω Γεωργίω, μετά!

Πρέπει να έχουμε ανοιχτά τα αυτιά μας και να εντοπίζουμε τις συγκλίσεις, καθώς αυτές συνιστούν την ενιαία παράδοση. Οι παρατηρήσεις των πατριαρχικών ψαλτών προς άλλους ομολόγους τους, βοηθούνε σ' αυτή την ἐρευνα.

Α! τώρα έγινε ενιαία η παράδοση;

Για πάμε στο παρασύνθημα!!

Όταν, όμως, ένας ψάλτης αποκλίνει τόσο αισθητά, τότε δεν μπορείς να μην καταδείξεις το προφανές.

Και ιδού η απόκλιση!

1) Έψαλε Δοξολογία Μανουήλ!
2) Έψαλε Δοξαστικό Ιακώβου!
3) Έψαλε κατά 6-7 κτύπους Μέλτσελ συντομότερα το Ερχόμενος ο Κύριος!
4) Έψαλε με περισσότερες αναλύσεις από τον Αστέρη!

Και φυσικά, αυτά δεν είναι τίποτες!

Πού να τον βάλουμε και στον φασματογράφο!

Καθόλου εύκολα! Θέλει χρόνια μελέτης ώστε να αντιληφθείς τα συγκλίνοντα στοιχεία και την παράδοση των μαθημάτων, τη χρονική αγωγή και σχετική τονικότητα κάθε μέλους, τις τυπικές λεπτομέρειες κλπ...

Αυτά που αναφέρετε είναι το το πρώτο σκαλί μόνο. Έχετε να ανέβετε στον ουρανό. Εκεί βρίσκεται η αληθινή ψαλτική...

Χριστός ανέστη!

Για να μην παρεξηγηθώ, το 'πα και το ξαναλέω, μου αρέσει πολύ σαν ψάλτης ο Νεοχωρίτης. Το Πατριαρχείο όμως έχει μια παράδοση που, τουλάχιστον από την επιλογή του να πει το «Σήμερον κρεμάται» του Ιακώβου, ή την απόκλισή του από άλλα μέλη όπως συνηθίζονται να λέγονται, δε φαίνεται να σέβεται.

Καλά, καλά...

 

[Παπαδόπουλος Δαυίδ]

Τσάπα συζήτηση γίνεται...το θέμα έχει τελειώσει πάρτε το χαμπάρι τσάμπα εκτίθενται μερικοί ανώνυμοι....
Για όποιους δεν μπορούν ακόμη να το χωνέψουν μισή ωριτσα περπάτημα....αντε πια μας πρηξατε μέρες που ναι....

 

[Παπαδόπουλος Δαυίδ]

Το σήμερον κρεμάτε ο αριστερός το ανταπέδωσε δεν το απέδωσε...

 

[domesticus]

Τσάπα συζήτηση γίνεται...το θέμα έχει τελειώσει πάρτε το χαμπάρι τσάμπα εκτίθενται μερικοί ανώνυμοι....
Για όποιους δεν μπορούν ακόμη να το χωνέψουν μισή ωριτσα περπάτημα....αντε πια μας πρηξατε μέρες που ναι....

Ἔχω προσέξει ὅτι πολὺ ἐκνευρίζεσαι. Γιατί; Ἔχουμε νὰ χωρίσουμε κάτι;

Μὲ τὸν συνάδελφο «ἄκουε πολλά, λάλει καίρια» ἀνταλλάσουμε ἀπόψεις σὲ μιὰ συζήτηση ποὺ μᾶς ἐνδιαφέρει.

Ἄν δὲν σ' ἀρέσει τὸ «πρήξιμο» πήγαινε σ' ἄλλο θέμα ἤ ξεγράψου ἀπὸ τὸ φορουμ.

Τὶ νομίζεις; Πὼς πληρωνόμαστε γιὰ νὰ κάνουμε τοὺς κλακαδόρους; Ἀκόμη κι ἄν διαφωνῶ μὲ τὸν «ἄκουε πολλά, λάλει καίρια», τοῦ ἀναγνωρίζω πὼς ξέρει πράγματα κι ἀπὸ τὴν διαφωνία προκύπτουν συμπεράσματα καὶ γνώσεις. Μ' ἀρέσει καὶ ἡ λεπτὴ εἰρωνεία του, ποὺ ἑνίοτε ἀνταποδίδω.

Μπαίνεις ἐσύ γιὰ ποιὸ λόγο; Στὸ συγκεκριμένο θέμα δὲν εἴμαστε ὀπαδοί, ΟΛΟΙ ἐνδιαφερόμαστε γιὰ τὶς ἐξελίξεις στὰ πατριαρχικὰ ἀναλόγια. Κι ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ δὲν ἔχει ὁριστικοποιηθεῖ κάτι ἐπίσημο, τὸ συζητοῦμε, ὁ καθείς ἀπὸ τὴν ἄπόψή του.

Τὶ πιστεύεις; Ἄν καὶ ὅταν ἡ Μεγάλη Ἑκκλησία ἀνεβάσει τὸν κ. Νεοχωρίτη στὴ θέση τοῦ Ἄρχοντος, θὰ καθίσω νὰ σχολιάζω;
Ὡς πνευματικὸ τέκνο της ἀσφαλῶς καὶ θὰ ὑπακούσω στὴν ἀπόφασή της, ἀκόμη κι ἄν δὲν ἐπικροτῶ, χωρὶς πολλὰ πολλά. Μέχρι τότε ὅμως, θεωρῶ πὼς μπορῶ νὰ ἐκφράζω τὴν ἄποψή μου, χωρὶς βέβαια νὰ γίνομαι ἀσεβής καὶ βησιγότθος.

 

[Παπαδόπουλος Δαυίδ]

Με τον καιρό και διαβάζοντας τα σχόλια σου διαπίστωσα ότι είσαι παντελώς άσχετος απ τη ψαλτικη εκτος και αν απευθύνομαι σε κωφό.....
Εχεις αμφιβολία για τα αυτονόητα....φτάνει να τα ΞΕΣ όλα.....καλύτερα να "ξεγραφτεις!" Εσυ! μιας και δεν προσφέρεις παντελώς τίποτα με τις απόψεις σου.

 

[ybulbu]

Τότε αποφασίστε:

Έχει ή δεν έχει πατριαρχικό ύφος ο κ. Φλοίκος;

Άλλοι έγραψαν ότι έχει και το παρέλαβε από τον Αστέρη. Εσείς μας λέτε πως έχει Κωνσταντινουπολίτικο και μας παραθέτετε την άποψη του π. Σ. Φαράσογλου, που υποστηρίζει (με την μεγάλη εμπειρία του, πραγματικά, και την πολύ μεγαλύτερη μελέτη του από εσάς και από πολλούς) ότι πατριαρχικό ύφος δεν υφίσταται, αλλά υφίσταται Κωνσταντινουπολίτικο.

Έπειτα προσθέτετε πως, βεβαίως, στο παρελθόν υπήρξαν και άλλα ύφη εν Κωνσταντινουπόλει..., πράγμα που δεν είπε ο π. Σ. Φαράσογλου. Εσείς το λέτε!

Μα, ποιος το αντιλέγει για τον κ. Φλοίκο; Στο παρελθόν δεν αμφισβήτησα το ύφος του, για άλλα πράγματα εξέφρασα αμφιβολίες. Μην ξεχνάτε πως, στη δεδομένη χρονική στιγμή, είναι ο μόνος στο Πατριαρχείο με παράδοση.

Περί υφών κλπ, πρέπει να κατανοούμε το πνεύμα συνδυάζοντας τις διάφορες προσεγγίσεις. Ο κ. Παϊκόπουλος, για παράδειγμα, έλεγε σε ομιλία του ότι στην Κωνσταντινούπολη υπήρχε το Πατριαρχικό ύφος, το ύφος του Νηλέως και το ύφος του Παλάση. Αν, όμως, θεωρήσουμε πως όλοι οι εγγύς στο πατριαρχικό ύφος εμφορούνται από αυτό, τότε δεν έχουμε άλλο ορισμό για τη στενή έννοια του πατριαρχικού ύφους. Πιστεύω πως το παραδοσιακότερο ύφος της Κωνσταντινουπόλεως είναι αυτό και αποδίδω τα υπόλοιπα σε νεωτερισμούς, αφού ως τέτοιοι κατακρίθηκαν και στον καιρό τους.

Και εγώ προσθέτω: γιατί να μην υπάρχουν και σήμερα και άλλα ύφη εν Κωνσταντινουπόλει; Όσα είναι οι πρωτοψάλτες της Πόλης. Γιατί και τότε, ο κάθε διακεκριμένος πολίτης πρωτοψάλτης είχε το ύφος του εν Κωνσταντινουπόλει. Γιατί όχι και σήμερα;

Δεν ισχύει αυτό που λέτε. Υπάρχει έντονη συγγένεια στο ύφος των παλαιών Πολιτών που ήταν εγγύς στο Πατριαρχείο.

Κατά την γνώμη σας, υπάρχει ή δεν υπάρχει πατριαρχικό ύφος, λοιπόν;

Υπάρχει Κωνσταντινουπολίτικο παραδοσιακό ύφος και πατριαρχική παράδοση. Νομίζω πως από πριν έγινα σαφής. Μην προσπαθούμε να χαλαρώσουμε τους ορισμούς για να συμπεριλάβουμε πράγματα που κείνται μακράν.

Και αν ναι, ο κ. Φλοίκος το κατέχει για όλα τα υπόλοιπα, ενώ το Δοξαστικό του Ιακώβου το έψαλε με ύφος Κωνσταντινουπολίτικο;

Ρωτώ πάλι, επομένως:

- Με τι ύφος έψαλε το αργό Δοξαστικό του Ιακώβου, εφ΄ όσον κανείς ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΝΑΛΟΓΙΟΥ δεν του το δίδαξε πώς ψάλλεται με πατριαρχικόν ύφος;

Σας απήντησα ήδη. Το Δοξαστικό του Ιακώβου δεν είναι στη ζώσα πατριαρχική παράδοση των μαθημάτων. Ο κ. Φλοίκος το έψαλε με το ύφος που έχει διαμορφώσει βάσει των ακουσμάτων του από το νυν Άρχοντα Πρωτοψάλτη.

Μάλιστα!

Και πού διδάσκεται το Κωνσταντινουπολίτικο ύφος, στον Πατριαρχικό Ναό ή στους Ναούς της Πόλης;

Δεν μιλώ για τα μαθήματα και τις τεχνικές λεπτομέρειες.

Μιλώ για το Κωνσταντινουπολίτικο ύφος, όπως το ορίζει ο π. Σ. Φαράσογλου. Διδάσκεται στην α΄ εκκλησία από τον τάδε, στην β΄ εκκλησία από τον δείνα, ή στο Πατριαρχείο από τον Πρωτοψάλτη;

Εφόσον μιλάμε για το ίδιο ύφος, προφανώς η παράδοση είναι πολυπρόσωπη και αφομοιώνουμε το ύφος μέσα από ακούσματα και μελέτη ανθρώπων που θεωρούμε ότι τη φέρουν.

Είναι τόσο συγκεκριμένα τα ψαλλόμενα μέσα στον Πατριαρχικό Ναό, που ο κάθε πρωτοψάλτης αυτού προ του κ΄ αιώνος συνέθετε και έψαλε τα δικά του μαθήματα!

Όταν δε γινόταν και διευθυντής του Πατριαρχικού Τυπογραφείου, τα τύπωνε κιόλας, πάντα μαζί με πολλά των παλαιοτέρων! Για να έρθουν μετά οι επόμενοι αυτών και να τα άλλάξουν πάλι. Και όταν έρθει ο Νεοχωρίτης να ψάλει το σχετικά παλαιό μουσικό κείμενο του Ιωάννου, δυσεβεί! Πρωτάκουστα πράγματα.

Το ότι τα εξέδιδαν, δε σημαίνει α) ότι τα χρησιμοποιούσαν απαραιτήτως μέσα στο Πατριαρχείο (πχ ο Βουδούρης αμφιβάλλει εντόνως επ' αυτού) και β) ότι εξέκλιναν της προφορικής παραδόσεως της εποχής τους. Ο μέγας Πρίγγος, προκειμένου να ψάλλει τα Χερουβικά του και τα Εωθινά του, τα κατέθεσε προς έγκρισιν, η οποία ήρθε μετά από πολύ καιρό και όχι αδιακρίτως για κάθε μάθημα.

Ελάχιστη απόκλιση λέτε εσείς ότι υπάρχει μεταξύ της ψαλτικής του Λ. Αστέρη και του Ι. Ναυπλιώτου;

Συγκεκριμένα για αυτούς τους δύο, ναι! Και όχι μόνο εγώ. Και ο Τσατσαρώνης αυτό αναγνώριζε ακούγοντας τον Αστέρη, το έχει γράψει. Έχει παρόμοια δωρικότητα, έχει παρόμοια γεμάτη φωνή κλπ. Προκειμένου να το κατανοήσω, με βοήθησαν δύο ψάλτες - θιασώτες του Ναυπλιώτη που μου θυμίζουν πολύ Αστέρη σε πολλά σημεία τους, ο Αβραμίδης και ο Δάφφας.

Α! Δεν το ήξερα έτσι! Εγώ νόμιζα πως ο κ. Παϊκόπουλος, ας πούμε, ψάλλει πατριαρχικά και δεν λέει ό,τι θέλει! Εσείς μας λέτε δηλαδή, πως όταν θήτευε στο Πατριαρχείο, έψαλλε συγκεκριμένα πράγματα και τώρα λέει ό,τι θέλει;

Και αυτοί που μαθητεύουν με σεβασμό κοντά του τι κοινωνούν; Ό,τι θέλει ο δάσκαλος;

Σοβαρολογείτε τώρα; Ειλικρινά.

Απολύτως! Λέτε να έψαλλε Λειτουργικά σε βαρύ εναρμόνιο μέσα στο Φανάρι; Ή δικά του Χερουβικά; Ή με τις εναλλαγές αυτές των ισοκρατημάτων; Μα, είχε και άλλο ψάλσιμο, πιο στιβαρό, το οποίο ακούμε σε ηχογραφήσεις προ του '90. Ο άνθρωπος αυτή τη στιγμή δεν έχει τον περιορισμό του Πατριαρχικού Ναού και κάνει τις επιλογές του, καθ' όλα σεβαστές από έναν άνθρωπο με τη δική του εμπειρία. Όσο ήταν μέσα, όχι μόνο δεν έβαζε την κρίση του πχ στη μελοποίηση ενός μαθήματος, αλλά ακόμη και για Δοξαστικά καθημερινών που έπρεπε να ψάλλει ο ίδιος, απόντων των κορυφαίων των χορών, πήγαινε με το Μηναίο στον Πρίγγο να του το υπαγορεύσει και κρατούσε εκεί επάνω σημειώσεις!

Ακούστε τι μας λέτε σήμερα:

Πως αν ένας πατριαρχικός ψάλτης κληθεί να ψάλει εκτός Πατριαρχικού Ναού το Σήμερον κρεμάται του Ιακώβου, μπορεί να το πράξει (αλλά θα το κάνει με Κωνσταντινουπολίτικο ύφος γιατί δεν το έχει διδαχθεί διά ζώσης ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΝΑΛΟΓΙΟΥ!), αλλά μέσα στον Πατριαρχικό Ναό δεν μπορεί να το πράξει,
- ακόμη κι αν υπάρχει ο χρόνος,
- ακόμη κι αν το διδάχθηκε κατ΄ οίκον από πατριαρχικό ψάλτη,
- ακόμη κι αν ο Ιάκωβος υπήρξε ο πιο λαμπρός των πατριαρχικών με έργο-τομή στην ψαλτική τέχνη.

Για ποιο λόγο;

Επειδή δεν το διδάχθηκε διά ζώσης από πατριαρχικό ψάλτη!


Καλά, είμαστε σοβαροί; Τέτοια σμίκρυνση δεν κάνουν ούτε τα επαγγελματικά φωτοτυπικά μηχανήματα και την καταφέρατε εσείς για τον πιο πολύτιμο θησαυρό που έχει η εκκλησιαστική παράδοση: την βυζαντινή μουσική!

Είπαμε, ένα είναι το ύφος. Μέσα στον Πατριαρχικό Ναό υπάρχει καθορισμένο ρεπερτόριο. Ο Πρίγγος για τις ενορίες έγραψε τα Λειτουργικά του, μέσα στο Πατριαρχείο ουδέποτε τα έψαλε! Δείτε τι λέει στον πρόλογο των CD του στα Σύμμεικτα ο π. Γεώργιος Τσέτσης επ' αυτού. Δεν έχει σχέση η ευρυμάθεια και το τι θα ψάλλεις σε ένα Ναό που δεν έχει αυστηρή παράδοση. Στον Πατριαρχικό Ναό υπάρχει συγκεκριμένο ρεπερτόριο αυστηρώς καθορισμένο και, μέχρι πριν λίγα χρόνια, όταν έλεγε μια μικρή γραμμή διαφορετική ένας ψάλτης, όλο το εκκλησίασμα τον κοιτούσε περίεργα. Τον δε Στανίτσα τον έκανε παρατηρήσεις μέχρι και ο κανδηλάπτης στα πρώτα του χρόνια υποδεικνύοντάς του τις πατριαρχικές γραμμές. Είναι Ναός με παράδοση και κανείς δεν μπορεί να λέει ό,τι του κατεβεί εκεί μέσα. Εσείς το αντιλαμβάνεστε ως σμίκρυνση, εντούτοις αποτελεί Ναό πρωτοκόλλου και πρότυπο για την παράδοσή του, κατά την οποία πρέπει να βγαίνουν μεγάλες Ακολουθίες, με πολυαρχιερατικές χοροστασίες, χωρίς να στερούνται της λαμπρότητός τους και συνάμα χωρίς να κουράζουν το εκκλησίασμα.

Αλήθεια;

Υποδείξτε μου ένα ηχητικό (όχι δύο ή τρία), που μόνο δύο πατριαρχικοί, το ψάλλουν ΑΚΡΙΒΩΣ στην ίδια χρονική αγωγή, και κάνουν ΑΚΡΙΒΩΣ τις ίδιες αναλύσεις, και το ψάλλουν ΑΚΡΙΒΩΣ στην ίδια βάση, με την ίδια ΑΚΡΙΒΩΣ εκφορά.

Ανοίξτε τις ηχογραφήσεις που έχουμε από Μεγάλες Εβδομάδες με Πρίγγο-Στανίτσα και με Στανίτσα-Δανιηλίδη. Θα βρείτε πάμπολλες ομοιότητες. Ακόμη, σας έχω απαντήσει για τις αναλύσεις και τα άλλα τεχνικά στοιχεία, δεν τα κάνουν όλοι στον ίδιο βαθμό, αλλά πρέπει να καταλαβαίνουμε το μέτρο βάσει των πατριαρχικών ακουσμάτων μας και να μην παίρνουμε ένα άκρο και το απολυτοποιούμε, πηγαίνοντας ακόμη παραπέρα.

Καρατόμηση μακροσκελών άσκοπων (φοβερό! δεν το έχω ξανακούσει ποτέ!) θέσεων από την μία και κράτηση του παραληφθέντος από την άλλη;

Κάτι δεν πάει μου φαίνεται!

Μα, ακούστε Καταβασίες πχ από Πρίγγο ή Στανίτσα εν Κων/πόλει. Ρέει το μέλος. Αν δεν το καταλαβαίνετε, τι να πω! Δεν είναι τέχνη για την τέχνη αλλά μουσική στην υπηρεσία του λόγου, ακόμη και σε αργότερα μέλη.

Και κάποιοι άλλοι κάποτε πίστευαν τα αντίθετα από εσάς. Αλλιώς θα έγραφαν την Δοξολογία όπως την έψαλε ο Στανίτσας και εγώ στην εκκλησία μου. Και δύο μαζί να υποδείξουμε στον Ιωάννη το λάθος του. Και ποια να άρουμε υψηλότερα; την τελική εκδοχή της δοξολογίας, αυτήν του Αστέρη, ή την εκδοχή των Στανίτσα - Δανιηλίδη; Όποια κι αν προτιμάτε, ένα είναι σίγουρο: πως του Ιωάννη δεν έχει χάρη, είναι μονότονη και παρατονισμένη και ο Νεοχωρίτης που την έψαλε, δεν σέβεται το πατριαρχικόν ύφος!

Μονότονη όχι! Απλά η δωρικότητα της νεότερης προσδίδει άλλη χάρη και παραπέμπει σε έτη προ του Ιωάννου. Το ίδιο κάνει και το Αναστασιματάριο του Πρίγγου... Και έπειτα, το περί παρατονισμών εν προκειμένω το είπα για την καταγεγραμμένη εκτέλεση και συγκεκριμένα για κάποια σημεία του Δανιηλίδη. Πάντως, όποια μορφή από τις νεότερες και να κρατήσετε, είναι το ίδιο. Έχετε σωστή αναφορά ζώσης πατριαρχικής παραδόσεως.

Σας ξαναλέω. Δεν είναι δυνατόν να είσαι 30 ετών και να έχεις διαμορφωμένο ύφος.

Εσείς τι στοιχεία του εν Αγίω Γεωργίω Στανίτσα ακούτε στους Αστέρη - Φλοίκο;

Σας είπα τι ακούω στον Αστέρη. Στανίτσα δεν ακούω. Πρίγγο και Ναυπλιώτη, όμως, ακούω. Όχι 100%. Ο Αστέρης είχε και κατ' οίκον ηχογραφήσεις του Μιχαηλίδη, που του έκανε μαθήματα. Και του Συμεωνίδη. Και άλλων πολλών του κλίματος. Έχει πολλά κοινά, και ας μην το καταλαβαίνετε.

Τι κακό έχει ο Ναυπλιώτης; Πείτε μας πού χωλαίνει;

Εκτός, αν θέλετε να εξαιρεθεί ο Ναυπλιώτης από αυτό που είπατε. Ζητήστε το και θα τον εξαιρέσουμε.

Και τότε θα σας ζητήσω να μου πείτε πού χωλαίνει ο Πρίγγος!

Μην τον εξαιρέσετε κι αυτόν όμως, γιατί θα πάμε στον Στανίτσα εν Αγίω Γεωργίω, μετά!

Να σας πω για όλους! Ο Ναυπλιώτης είναι η παλαιότερη αναφορά μας και ήταν τεράστιος ψάλτης. Χαίρει ευρυτάτου αποδοχής. Είναι παροιμιώδης σε πολλά στοιχεία. Ίσως κάποιες ελάχιστες αναλύσεις του να θεωρηθούν πως γίνονται σε σημεία που με τον τρόπο του παρατονίζονται. Κάποιοι (Σεφεριάδης) τον μέμφονταν για τον τρόπο χειρισμού της φωνής του, ότι έδινε ένταση στα μπάσα και μετά κοβόταν στις ψηλές νότες. Άλλοι τον μέμφονταν και για μια δόση ρινοφωνίας, κάτι που, όταν κάποιοι το μιμούνται στις μέρες μας, ακούγεται φαιδρό, εντούτοις στην εποχή του ήταν συνηθέστερο. Πάντως, είμαστε τουλάχιστον νάνοι μπροστά του και έχουμε άπειρα στοιχεία να αποκομίσουμε (διαστήματα, αναπνοές, αναλύσεις, γεμάτη εκτέλεση, θέσεις κλπ). Ακόμη, κάποιοι στην εποχή του τον αμφισβήτησαν έχοντας σαν αναφορά ίσως τον Βιολάκη, οι οποίοι βέβαια δεν είχαν τα πατριαρχικά ακούσματα και τα βιώματα του Ναυπλιώτη. Δεν έχουμε, πάντως, παλαιότερες ηχογραφήσεις για τις απαραίτητες συγκρίσεις.

Ο Πρίγγος ήταν τενόρος και, τουλάχιστον στα χρόνια που έχουμε εγγραφές του, ξέφευγε η βάση συνεχώς επί το οξύ. Πολυάριθμες οι συνθέσεις του, τις οποίες προοδευτικά αναθεωρούσε. Μάλιστα, τα παλαιότερα μαθήματά του τα θεωρούσε άξια πυράς. Στοιχεία που θέλουν διάκριση είναι οι άπειρες συνθέσεις του, τις οποίες μοίραζε σε θιασώτες του (Χερουβικά, Λειτουργικά κλπ), και τις οποίες ο ίδιος δεν έψαλλε στο Πατριαρχείο πλην ελαχίστων και κατόπιν ειδικής εγκρίσεως από επιτροπή. Επιδιδόταν, ίσως για λόγους άμιλλας, σε φωνητικές ακρότητες, κάτι που κληροδότησε και στο Λαμπαδάριο Στανίτσα.

Ο Στανίτσας ήταν της σχολής Νηλέως και μετά αριστερός στον Παλάση. Δεν έφερε εξ αρχής το ίδιο ύφος. Αναγνωρίζουμε, εντούτοις, πολλές ομοιότητες υφολογικές με το Μαγούρη, έτερο αριστερό του Παλάση. Έκανε μεγάλη προσπάθεια να προσαρμοστεί και τα κατάφερε κατά ένα 95%, όπως λέει και ο Παπαμανωλάκης. Δεν είχε τη δωρικότητα του Πρίγγου, εντούτοις ελάχιστα διέφερε απ' αυτόν στα χρόνια που έψαλλε απέναντί του. Εκτελούσε τα σημεία ποιότητος περισσότερο ποσοτικά παρά ποιοτικά. Φεύγοντας από το Πατριαρχείο, εισήγαγε αρμονικά ισοκρατήματα, εντονότατες ως υπερβολικές κάποιες φορές αναλύσεις (σε σχέση με την ιδιότητά του ως πατριαρχικός), νέες ευφάνταστες θέσεις σε Χερουβικά κλπ, ακόμη και στην απαγγελία του Αποστόλου.

Όλοι είχαν την αξία τους, μήτηρ πασών των αρετών η διάκρισις. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι ήταν μεγαθήρια! Εντούτοις η αδιάκριτη μίμησή τους είναι κακή, όπως και η παραθεώρηση της ενιαίας τους παραδόσεως.

Α! τώρα έγινε ενιαία η παράδοση;

Πάντα ήταν!

Για πάμε στο παρασύνθημα!!



Και ιδού η απόκλιση!

1) Έψαλε Δοξολογία Ιωάννου!
2) Έψαλε Δοξαστικό Ιακώβου!
3) Έψαλε κατά 6-7 κτύπους Μέλτσελ συντομότερα το Ερχόμενος ο Κύριος!
4) Έψαλε με περισσότερες αναλύσεις από τον Αστέρη!

Και φυσικά, αυτά δεν είναι τίποτες!

Πού να τον βάλουμε και στον φασματογράφο!

Δεν τον συγκρίνω με τον Αστέρη συγκεκριμένα, αλλά με το γενικότερο άκουσμα του Πατριαρχικού Ναού. Ναι, είναι αποκλίσεις αυτά.

Αυτά που αναφέρετε είναι το το πρώτο σκαλί μόνο. Έχετε να ανέβετε στον ουρανό. Εκεί βρίσκεται η αληθινή ψαλτική...

Εδώ καλείται να υπηρετήσει την ψαλτική του Πατριαρχείου. Αν είναι το πρώτο σκαλί, ας το κάνει! Κατά τα άλλα, οι απόψεις του καθενός περί αληθινής ψαλτικής, όταν δε σέβονται την παράδοση του συγκεκριμένο χώρου, δε θα έπρεπε να έχουν θέση σε αυτόν.

Χριστός ανέστη!

Αληθώς ανέστη!

Καλά, καλά...

Από την αρχή μέχρι το τέλος ειρωνεύεστε. Δεν με ξέρετε, ούτε την άποψή μου για το συγκεκριμένο άνθρωπο. Εδώ σχολιάζουμε το αν φέρει το ύφος και την παράδοση του Πατριαρχείου ώστε να μπορεί να την εκπροσωπήσει επαξίως. Δε σχολιάζουμε γενικά την ψαλτική του, η οποία όντως μου αρέσει, όπως μου αρέσει η ψαλτική τόσων και τόσων εξωπατριαρχικών ψαλτών. Επίσης, φαίνεται από τα γραφόμενά σας ότι δεν είστε θιασώτης της πατριαρχικής παραδόσεως όπως διασώζεται στις ηχογραφήσεις και όπως μας τη διδάσκουνε οι μέχρι τώρα πατριαρχικοί ψάλτες, αλλά εμφορείστε με ιδέες σαν του Ψάχου, περί επιστροφής στα μέλη προ των μεταγραφών ως τα μόνα γνήσια. Πίστευα πως έχω να κάνω με άνθρωπο που έχει μια κάποια επαφή με το χώρο. Αν θέλετε να έχετε άποψη, καθίστε, μελετήστε τα ψαλλόμενα από τον Πρίγγο, ακούστε πώς τα έλεγε και ο Στανίτσας, ψάξτε πώς λένε τα ίδια μέλη οι μεταγενέστεροι, καταγράψτε τα κιόλας ώστε να έχετε μέτρο συγκρίσεως, δείτε και τι αναλύσεις κάνουν πχ ο Στανίτσας στα Κοινωνικά που εξέδωσε ο Παϊκόπουλος σε σχέση με τα πρωτότυπα του Ιωάννου (διότι περί διασκευών πρόκειται), κάνετε όλη αυτή τη δουλειά και ύστερα γνωμοδοτήστε περί ενιαίου παραδόσεως ή όχι.

 

[ybulbu]

Στὸ συγκεκριμένο θέμα δὲν εἴμαστε ὀπαδοί

Μμμ... Εσύ κι εγώ όχι... Κάποιοι άλλοι πάλι...

 

[ἄκουε πολλά λάλει καίρια]

Μα, ποιος το αντιλέγει για τον κ. Φλοίκο; Στο παρελθόν δεν αμφισβήτησα το ύφος του, για άλλα πράγματα εξέφρασα αμφιβολίες. Μην ξεχνάτε πως, στη δεδομένη χρονική στιγμή, είναι ο μόνος στο Πατριαρχείο με παράδοση.

Περί υφών κλπ, πρέπει να κατανοούμε το πνεύμα συνδυάζοντας τις διάφορες προσεγγίσεις. Ο κ. Παϊκόπουλος, για παράδειγμα, έλεγε σε ομιλία του ότι στην Κωνσταντινούπολη υπήρχε το Πατριαρχικό ύφος, το ύφος του Νηλέως και το ύφος του Παλάση. Αν, όμως, θεωρήσουμε πως όλοι οι εγγύς στο πατριαρχικό ύφος εμφορούνται από αυτό, τότε δεν έχουμε άλλο ορισμό για τη στενή έννοια του πατριαρχικού ύφους. Πιστεύω πως το παραδοσιακότερο ύφος της Κωνσταντινουπόλεως είναι αυτό και αποδίδω τα υπόλοιπα σε νεωτερισμούς, αφού ως τέτοιοι κατακρίθηκαν και στον καιρό τους.



Δεν ισχύει αυτό που λέτε. Υπάρχει έντονη συγγένεια στο ύφος των παλαιών Πολιτών που ήταν εγγύς στο Πατριαρχείο.



Υπάρχει Κωνσταντινουπολίτικο παραδοσιακό ύφος και πατριαρχική παράδοση. Νομίζω πως από πριν έγινα σαφής. Μην προσπαθούμε να χαλαρώσουμε τους ορισμούς για να συμπεριλάβουμε πράγματα που κείνται μακράν.



Σας απήντησα ήδη. Το Δοξαστικό του Ιακώβου δεν είναι στη ζώσα πατριαρχική παράδοση των μαθημάτων. Ο κ. Φλοίκος το έψαλε με το ύφος που έχει διαμορφώσει βάσει των ακουσμάτων του από το νυν Άρχοντα Πρωτοψάλτη.



Εφόσον μιλάμε για το ίδιο ύφος, προφανώς η παράδοση είναι πολυπρόσωπη και αφομοιώνουμε το ύφος μέσα από ακούσματα και μελέτη ανθρώπων που θεωρούμε ότι τη φέρουν.



Το ότι τα εξέδιδαν, δε σημαίνει α) ότι τα χρησιμοποιούσαν απαραιτήτως μέσα στο Πατριαρχείο (πχ ο Βουδούρης αμφιβάλλει εντόνως επ' αυτού) και β) ότι εξέκλιναν της προφορικής παραδόσεως της εποχής τους. Ο μέγας Πρίγγος, προκειμένου να ψάλλει τα Χερουβικά του και τα Εωθινά του, τα κατέθεσε προς έγκρισιν, η οποία ήρθε μετά από πολύ καιρό και όχι αδιακρίτως για κάθε μάθημα.



Συγκεκριμένα για αυτούς τους δύο, ναι! Και όχι μόνο εγώ. Και ο Τσατσαρώνης αυτό αναγνώριζε ακούγοντας τον Αστέρη, το έχει γράψει. Έχει παρόμοια δωρικότητα, έχει παρόμοια γεμάτη φωνή κλπ. Προκειμένου να το κατανοήσω, με βοήθησαν δύο ψάλτες - θιασώτες του Ναυπλιώτη που μου θυμίζουν πολύ Αστέρη σε πολλά σημεία τους, ο Αβραμίδης και ο Δάφφας.



Απολύτως! Λέτε να έψαλλε Λειτουργικά σε βαρύ εναρμόνιο μέσα στο Φανάρι; Ή δικά του Χερουβικά; Ή με τις εναλλαγές αυτές των ισοκρατημάτων; Μα, είχε και άλλο ψάλσιμο, πιο στιβαρό, το οποίο ακούμε σε ηχογραφήσεις προ του '90. Ο άνθρωπος αυτή τη στιγμή δεν έχει τον περιορισμό του Πατριαρχικού Ναού και κάνει τις επιλογές του, καθ' όλα σεβαστές από έναν άνθρωπο με τη δική του εμπειρία. Όσο ήταν μέσα, όχι μόνο δεν έβαζε την κρίση του πχ στη μελοποίηση ενός μαθήματος, αλλά ακόμη και για Δοξαστικά καθημερινών που έπρεπε να ψάλλει ο ίδιος, απόντων των κορυφαίων των χορών, πήγαινε με το Μηναίο στον Πρίγγο να του το υπαγορεύσει και κρατούσε εκεί επάνω σημειώσεις!



Είπαμε, ένα είναι το ύφος. Μέσα στον Πατριαρχικό Ναό υπάρχει καθορισμένο ρεπερτόριο. Ο Πρίγγος για τις ενορίες έγραψε τα Λειτουργικά του, μέσα στο Πατριαρχείο ουδέποτε τα έψαλε! Δείτε τι λέει στον πρόλογο των CD του στα Σύμμεικτα ο π. Γεώργιος Τσέτσης επ' αυτού. Δεν έχει σχέση η ευρυμάθεια και το τι θα ψάλλεις σε ένα Ναό που δεν έχει αυστηρή παράδοση. Στον Πατριαρχικό Ναό υπάρχει συγκεκριμένο ρεπερτόριο αυστηρώς καθορισμένο και, μέχρι πριν λίγα χρόνια, όταν έλεγε μια μικρή γραμμή διαφορετική ένας ψάλτης, όλο το εκκλησίασμα τον κοιτούσε περίεργα. Τον δε Στανίτσα τον έκανε παρατηρήσεις μέχρι και ο κανδηλάπτης στα πρώτα του χρόνια υποδεικνύοντάς του τις πατριαρχικές γραμμές. Είναι Ναός με παράδοση και κανείς δεν μπορεί να λέει ό,τι του κατεβεί εκεί μέσα. Εσείς το αντιλαμβάνεστε ως σμίκρυνση, εντούτοις αποτελεί Ναό πρωτοκόλλου και πρότυπο για την παράδοσή του, κατά την οποία πρέπει να βγαίνουν μεγάλες Ακολουθίες, με πολυαρχιερατικές χοροστασίες, χωρίς να στερούνται της λαμπρότητός τους και συνάμα χωρίς να κουράζουν το εκκλησίασμα.




Ανοίξτε τις ηχογραφήσεις που έχουμε από Μεγάλες Εβδομάδες με Πρίγγο-Στανίτσα και με Στανίτσα-Δανιηλίδη. Θα βρείτε πάμπολλες ομοιότητες. Ακόμη, σας έχω απαντήσει για τις αναλύσεις και τα άλλα τεχνικά στοιχεία, δεν τα κάνουν όλοι στον ίδιο βαθμό, αλλά πρέπει να καταλαβαίνουμε το μέτρο βάσει των πατριαρχικών ακουσμάτων μας και να μην παίρνουμε ένα άκρο και το απολυτοποιούμε, πηγαίνοντας ακόμη παραπέρα.



Μα, ακούστε Καταβασίες πχ από Πρίγγο ή Στανίτσα εν Κων/πόλει. Ρέει το μέλος. Αν δεν το καταλαβαίνετε, τι να πω! Δεν είναι τέχνη για την τέχνη αλλά μουσική στην υπηρεσία του λόγου, ακόμη και σε αργότερα μέλη.



Μονότονη όχι! Απλά η δωρικότητα της νεότερης προσδίδει άλλη χάρη και παραπέμπει σε έτη προ του Ιωάννου. Το ίδιο κάνει και το Αναστασιματάριο του Πρίγγου... Και έπειτα, το περί παρατονισμών εν προκειμένω το είπα για την καταγεγραμμένη εκτέλεση και συγκεκριμένα για κάποια σημεία του Δανιηλίδη. Πάντως, όποια μορφή από τις νεότερες και να κρατήσετε, είναι το ίδιο. Έχετε σωστή αναφορά ζώσης πατριαρχικής παραδόσεως.



Σας είπα τι ακούω στον Αστέρη. Στανίτσα δεν ακούω. Πρίγγο και Ναυπλιώτη, όμως, ακούω. Όχι 100%. Ο Αστέρης είχε και κατ' οίκον ηχογραφήσεις του Μιχαηλίδη, που του έκανε μαθήματα. Και του Συμεωνίδη. Και άλλων πολλών του κλίματος. Έχει πολλά κοινά, και ας μην το καταλαβαίνετε.



Να σας πω για όλους! Ο Ναυπλιώτης είναι η παλαιότερη αναφορά μας και ήταν τεράστιος ψάλτης. Είναι παροιμιώδης σε πολλά στοιχεία. Ίσως κάποιες αναλύσεις να θεωρηθούν πως γίνονται σε σημεία που με τον τρόπο του παρατονίζονται. Κάποιοι τον μέμφονταν για τον τρόπο χειρισμού της φωνής του, ότι έδινε ένταση στα μπάσα και μετά κοβόταν στις ψηλές νότες. Τον μέμφονταν και για μια δόση ρινοφωνίας, κάτι που, όταν κάποιοι το μιμούνται, ακούγεται φαιδρό. Πάντως, είμαστε τουλάχιστον νάνοι μπροστά του και έχουμε άπειρα στοιχεία να αποκομίσουμε (διαστήματα, αναπνοές, αναλύσεις, γεμάτη εκτέλεση, θέσεις κλπ).

Ο Πρίγγος ήταν τενόρος και, τουλάχιστον στα χρόνια που έχουμε εγγραφές του, ξέφευγε η βάση συνεχώς επί το οξύ. Πολυάριθμες οι συνθέσεις του, τις οποίες προοδευτικά αναθεωρούσε. Μάλιστα, τα παλαιότερα μαθήματά του τα θεωρούσε άξια πυράς. Στοιχεία που θέλουν διάκριση είναι οι άπειρες συνθέσεις του, τις οποίες μοίραζε σε θιασώτες του (Χερουβικά, Λειτουργικά κλπ), και τις οποίες ο ίδιος δεν έψαλλε στο Πατριαρχείο πλην ελαχίστων και κατόπιν ειδικής εγκρίσεως από επιτροπή. Επιδιδόταν, ίσως για λόγους άμιλλας, σε φωνητικές ακρότητες, κάτι που κληροδότησε και στο Λαμπαδάριο Στανίτσα.

Ο Στανίτσας ήταν της σχολής Νηλέως και μετά αριστερός στον Παλάση. Δεν έφερε το ίδιο ύφος. Αναγνωρίζουμε, εντούτοις, πολλές ομοιότητες υφολογικές με το Μαγούρη, έτερο αριστερό του Παλάση. Έκανε μεγάλη προσπάθεια να προσαρμοστεί και τα κατάφερε κατά ένα 95%, όπως λέει και ο Παπαμανωλάκης. Δεν είχε τη δωρικότητα του Πρίγγου, εντούτοις ελάχιστα διέφερε απ' αυτόν στα χρόνια που έψαλλε απέναντί του. Εκτελούσε τα σημεία ποιότητος περισσότερο ποσοτικά παρά ποιοτικά. Φεύγοντας από το Πατριαρχείο, εισήγαγε αρμονικά ισοκρατήματα, εντονότατες ως υπερβολικές κάποιες φορές αναλύσεις, νέες ευφάνταστες θέσεις σε Χερουβικά κλπ, ακόμη και στην απαγγελία του Αποστόλου.

Όλοι είχαν την αξία τους, μήτηρ πασών των αρετών η διάκρισις. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι ήταν μεγαθήρια! Εντούτοις η αδιάκριτη μίμησή τους είναι κακή, όπως και η παραθεώρηση της ενιαίας τους παραδόσεως.



Πάντα ήταν!



Δεν τον συγκρίνω με τον Αστέρη συγκεκριμένα, αλλά με το γενικότερο άκουσμα του Πατριαρχικού Ναού. Ναι, είναι αποκλίσεις αυτά.



Εδώ καλείται να υπηρετήσει την ψαλτική του Πατριαρχείου. Αν είναι το πρώτο σκαλί, ας το κάνει! Κατά τα άλλα, οι απόψεις του καθενός περί αληθινής ψαλτικής, όταν δε σέβονται την παράδοση του συγκεκριμένο χώρου, δε θα έπρεπε να έχουν θέση σε αυτόν.



Αληθώς ανέστη!



Από την αρχή μέχρι το τέλος ειρωνεύεστε. Δεν με ξέρετε, ούτε την άποψή μου για το συγκεκριμένο άνθρωπο. Εδώ σχολιάζουμε το αν φέρει το ύφος και την παράδοση του Πατριαρχείου ώστε να μπορεί να την εκπροσωπήσει επαξίως. Δε σχολιάζουμε γενικά την ψαλτική του, η οποία όντως μου αρέσει, όπως μου αρέσει η ψαλτική τόσων και τόσων εξωπατριαρχικών ψαλτών. Επίσης, φαίνεται από τα γραφόμενά σας ότι δεν είστε θιασώτης της πατριαρχικής παραδόσεως όπως διασώζεται στις ηχογραφήσεις και όπως μας τη διδάσκουνε οι μέχρι τώρα πατριαρχικοί ψάλτες, αλλά εμφορείστε με ιδέες σαν του Ψάχου, περί επιστροφής στα μέλη προ των μεταγραφών ως τα μόνα γνήσια. Πίστευα πως έχω να κάνω με άνθρωπο που έχει μια κάποια επαφή με το χώρο. Αν θέλετε να έχετε άποψη, καθίστε, μελετήστε τα ψαλλόμενα από τον Πρίγγο, ακούστε πώς τα έλεγε και ο Στανίτσας, ψάξτε πώς λένε τα ίδια μέλη οι μεταγενέστεροι, καταγράψτε τα κιόλας ώστε να έχετε μέτρο συγκρίσεως, δείτε και τι αναλύσεις κάνουν πχ ο Στανίτσας στα Κοινωνικά που εξέδωσε ο Παϊκόπουλος σε σχέση με τα πρωτότυπα του Ιωάννου (διότι περί διασκευών πρόκειται), κάνετε όλη αυτή τη δουλειά και ύστερα γνωμοδοτήστε περί ενιαίου παραδόσεως ή όχι.

Τα περί ειρωνείας τα αντιπαρέρχομαι.

Δεν έγραψα πουθενά και ποτέ πως ο Π. Νεοχωρίτης έχει πατριαρχικό ύφος. Δεν ξέρω εάν με παρακολουθήσατε. Έγραψα αρκετές φορές: ό,τι του λείπει μπορεί να το αφομοιώσει άνετα. Έχει τεράστιο χάρισμα ο άνθρωπος. Το έκανε ο Στανίτσας όταν εκλήθη. Θα το κάνει και ο Νεοχωρίτης. Να είστε σίγουρος. Δεν κείται καθόλου μακράν.

Το να ελαχιστοποιείτε το μεγαλείο της ψαλτικής τέχνης είναι δικαίωμά σας. Όσο περισσότερο το κάνετε, τόσο περισσότερο εκτίθεστε. Το "ψάλλω Ιάκωβο στο Πατριαρχείο χωρίς να τον έχω διδαχθεί" αποδεικνύει το προφανές: το πατριαρχικό ύφος δεν συνίσταται ΜΟΝΟΝ στις ηχογραφήσεις που έχουμε στους σκληρούς μας και, πολλές εξ αυτών, υπάρχουν και εδώ, ούτε μόνο στην διά ζώσης, επί αναλογίου, μαθητεία. Αυτό είναι το πιο βασικό λάθος σας, κατά την γνώμη μου. Η παράδοση έχει μεγάλο βάθος, δεν ερευνάται μόνο στα ρηχά, από ηχογραφήσεις 70 ετών. Αυτές είναι τα εργαλεία και μας είναι πολύτιμα. Όλοι οι πατριαρχικοί ψάλτες μας παρέδωκαν πολύτιμο θησαυρό με τις ερμηνείες τους. Όμως, το πατριαρχικό ύφος ΔΕΝ είναι μόνο αυτές. Είναι ΚΑΙ αυτές. Όχι ΜΟΝΟ αυτές. Δεν το καταλαβαίνετε αυτό το πράγμα. Εντάξει. Δεν θα σας πείσω, είναι πλέον αντιληπτό.

Φυσικά και είναι ένα το ύφος και ο καθένας το ονομάζει όπως θέλει. Πλησίον αυτού του ύφους είναι και ο Παναγιώτης Νεοχωρίτης.

Τώρα για το τι μελέτη έχει κάνει ο γράφων στα θέματα αυτά, αφήστε το καλύτερα. Δεν απασχολεί το παρόν θέμα ούτε κανένα. Κρατήστε τις συμβουλές για τον εαυτό σας και συνεχίστε να προσφέρετε στο φόρουμ -όπως προσφέρετε κατά καιρούς- πράγματα πολύτιμα. Είμαστε όλοι ευγνώμονες.

Το ότι κάποια πράγματα που γράφετε είναι όντως κοντά στην αλήθεια, ουδείς λόγος. Εγώ εντοπίζω όμως και αντιφάσεις που κραυγάζουν. Αλλά περί απόψεων πάλι ουδείς λόγος.

Τώρα, που ακούτε Ναυπλιώτη στον Αστέρη! Τι να σας πω; Πάσο και πάλι πάσο!

Όσο για το εάν εμφορούμαι από ιδέες του Ψάχου, πάλι λάθος κάνετε, και μεγάλο αυτή τη φορά. Ας μην επεκταθούμε άλλο όμως και γίνουμε κουραστικοί.



Να είστε καλά.

 

[ἄκουε πολλά λάλει καίρια]

Μμμ... Εσύ κι εγώ όχι... Κάποιοι άλλοι πάλι...

Προσωπικά δεν το νομίζω για κανέναν.


Ούτε για σας!

 

[ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ]

..............................Το ρεπερτόριο του Πατριαρχείου δεν είναι ο,τιδήποτε εγράφη από Πατριαρχικό ψάλτη κάποια στιγμή στο παρελθόν αλλά συγκεκριμένες θέσεις, που καλλωπίζονται σε βάθος χρόνου. Ο Ιάκωβος πέθανε πριν 216 χρόνια. Πλέον το «Σήμερον κρεμάται» δεν ψάλλεται σε αργό στιχηραρικό και αυτό είναι η μέχρι τώρα ζώσα παράδοση. Τα μόνα μέλη εν χρήσει σε αργό στιχηραρικό είναι τα Ιδιόμελα των Κατανυκτικών Εσπερινών του Ιακώβου, καθώς και το «Αναστάσεως ημέρα» του Χρυσάφου του Νέου όταν ενδύεται ο Πατριάρχης πριν από τον Εσπερινό της Αγάπης............
......................................................

Ιωάννη, ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ.
Δεν αντιλέγω σ΄αυτά που γράφεις για τον ταλαντούχο και διαβασμένο Πρωτ. κ. Π. Νεοχωρίτη, όμως, η ένστασή μου - διαφωνία μου, εντοπίζεται στην αναφορά σου για τα έτη από το θάνατο του μεγαλοπρεπή Άρχοντα των αρχόντων των αναλογίων αείμνηστου Ιάκωβου Ναυπλιώτη!
Δεν αληθεύει η παραπάνω προσέγγιση!
Δες, εδώ.

 

[ἄκουε πολλά λάλει καίρια]

Ιωάννη, ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ.
Δεν αντιλέγω σ΄αυτά που γράφεις για τον ταλαντούχο και διαβασμένο Πρωτ. κ. Π. Νεοχωρίτη, όμως, η ένστασή μου - διαφωνία μου, εντοπίζεται στην αναφορά σου για τα έτη από το θάνατο του μεγαλοπρεπή Άρχοντα των αρχόντων των αναλογίων αείμνηστου Ιάκωβου Ναυπλιώτη!
Δεν αληθεύει η παραπάνω προσέγγιση!
Δες, εδώ.

Συνάδελφε, όταν λέμε Ιάκωβος οι σημερινοί έναν Ιάκωβο εννοούμε, δεν παραπέμπεις ορθά.

Όλα καλά.

 

[ἄκουε πολλά λάλει καίρια]

Και παρατήρησα πως ο Νεοχωρίτης δεν ανέβηκε στο στασίδι του Άρχοντος Πρωτοψάλτου, αλλά έψαλε με τους μαθητές του υποκάτω αυτού...

 

[Μάριος]

Συγγνώμη για την παρέμβαση.
Παρακαλώ τους αγαπητούς φίλους που διαφωνούν με την επιλογή του Πατριαρχείου για την θέση του Άρχοντα, αν θέλουν, στα πλαίσια μιας καθαρά θεωρητικής συζήτησης, να μας πουν αν κάποιος σήμερα διαθέτει το "πατριαρχικό ύφος" και είναι καταλληλότερος για την θέση αυτή.
Ευχαριστώ.

 

[Shota]

Πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα έγινε αναφορά στο πώς έψαλε τη Δοξολογία του πλ. β᾿. Το ότι την έχει έτσι ο Ιωάννης δε σημαίνει τίποτε. Ο Βουδούρης τον κατακρίνει για το έργο του.

Η εν λογω δοξολογια δεν ειναι του Ιωαννη, αλλα του Μανουηλ.

 

[domesticus]

Συγγνώμη για την παρέμβαση.
Παρακαλώ τους αγαπητούς φίλους που διαφωνούν με την επιλογή του Πατριαρχείου για την θέση του Άρχοντα, αν θέλουν, στα πλαίσια μιας καθαρά θεωρητικής συζήτησης, να μας πουν αν κάποιος σήμερα διαθέτει το "πατριαρχικό ύφος" και είναι καταλληλότερος για την θέση αυτή.
Ευχαριστώ.

Συνάδελφε,

Προσωπικὰ τὸ 'χω ξαναγράψει, καταλληλότερος γιὰ τὸ πατριαρχικὸ ἀναλόγιο εἶναι κατὰ τάξιν ὁ Α΄δομέστικος τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας κ. Φλοῖκος.
Δὲν γράφω ἰκανότερος ἀλλὰ καταλληλότερος.
Τὸ πατριαρχεῖο δὲν ἔχει ἀκόμη ἐπιλέξει, ἀλλὰ προσκαλέσει. Ἀναμένουμε τὴν τελική του ἀπόφαση.

Νὰ σημειώσω πὼς ἡ πολεμική γιὰ τὴν καταλληλότητα τοῦ κ. Νεοχωρίτη (καὶ ὄχι φυσικὰ γιὰ τὴν ἰκανότητά του στὸ ἀναλόγιο), φαίνεται ἔντονη διότι δὲν ζοῦμε πρὶν ἀπὸ 20-30 χρόνια, ὅπου ἡ ἐνημέρωση καὶ ἡ ἐπικοινωνία ἦταν περιορισμένη. Σήμερα μέσω τοῦ φορουμ, τοῦ σωλήνα, τῶν blog ὁ καθείς ἔχει ἐλεύθερο βῆμα νὰ ἐκφραστεῖ καὶ νὰ πρσπαθήσει νὰ ἐπηρεάσει τὴν πορέια τῶν πραγμάτων ἀν καταφέρει νὰ πείσει.

Δὲν ὑπάρχουν ὕαινες, οὕτε «παλιοφάρα ψαλτική». Παντοῦ καὶ πάντα ὑπάρχουν κακοπροαίρετοι ἄνθρωποι ἀλλὰ καὶ φανατικοὶ ποὺ φανατίζονται προσωπολατρεύοντας. Ὑπάρχουν βέβαια καὶ ὅσοι ἐκφράζουν ἀντίθετη ἄποψη μὲ ἐπιχειρήματα εἴτε δεκτὰ εἴτε μὴ.

Προσωπικά, ἐπαναλαμβάνω τὴν προτίμησή μου στὸν Α΄δομέστικο τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας κ. Φλοῖκο, γιὰ λόγους ποὺ ἔχουν ἤδη ἐκτεθεῖ σὲ πολλὰ ἀπὸ τὰ πολλὰ προηγούμενα μηνύματα. Τὸν ἄνθρωπο οὕτε τὸν ξέρω οὕτε μὲ ξέρει οὕτε καὶ μὲ πληρώνει. Οὕτε ἔχω καμία σχέση μὲ τὸ πατριαρχικὸ περιβάλλον πλὴν μιᾶς φωτογραφίας μου δίπλα στὸ πατριαρχικὸ ἀναλόγιο τοῦ Ἄρχοντος, ὅταν ἐπισκέφθηκα τὴν Μεγάλη Ἐκκλησία ὡς εὐλαβὴς προσκυνητής γεμάτος συγκίνηση καὶ φυσικὰ ὅταν ψάλλω μέλη τῶν πατριαρχικῶν ψαλτῶν στὸ ἀναλόγιό μου.

Ἁπλὰ τὸν ἔχω ἀναγνωρίσει ὥς τὸν πλέον κατάλληλο γιὰ τὴ θέση τοῦ Ἄρχοντος.

Ὁποιαδήποτε βέβαια ἀπόφαση τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας εἶναι σεβαστή καὶ ἐφαρμοστέα, τουλάχιστον σὲ ὅσους ἀνήκουμε στὴν δικαιοδοσία της (Νέες Χῶρες), εὐελπιστῶντας καὶ στὴν οὐσιαστική μας ἐκκλησιαστικὴ ἔνωση μὲ τὴν Μεγάλη Ἐκκλησία, ὅπως ἡ Κρήτη καὶ τὰ ἄλλα νησιά.