Βρήκα λίγο χρόνο και είπα να γράψω και να φέρω "εις πέρας" εκρεμμότητές μου (στο forum).
Οι συζητήσεις που γίνονται εδώ πρέπει να το καταλάβουμε όλοι μας ότι δεν είναι να πείσουμε τους άλλους για τα λεγόμενά μας ή να τους απορρίψουμε για τα γραφόμενά τους. Καταθέτουμε, ό,τι εχει ο καθείς, μήπως και καταφέρουμε κάποια στιγμή να μπορούμε μα πούμε στον "συνομιλητή" μας και κάτι αντίθετο από αυτό που πιστεύει ή καταθέτει αυτός χωρίς να αισθανθεί ότι τον προσβάλλουμε ή τον θίγουμε (είτε αυτόν είτε τον δάσκαλό του από τον οποίο έμαθε αυτά που έμαθε).
Πιστεύω, και θα το πω για άλλη μια φορά κι εδώ, ότι δεν είναι πάντα "σωστό-ορθό" να προσεγγίζουμε όλα τα θέματα με την επικρατούσα αντίληψη (θεωρητική ή πρακτική) και η οποία διαμορφώθηκε ή διαμορφώνεται από την "κατά δύναμιν γνώση του καθενός μας", και η οποία κυριαρχεί ως τρόπος σκέψης για κάποιους που σκέπτονταν, ίσως, "αλλέως πως" από μας. Η προσέγγιση των μουσικών φαινομένων για καλύτερη κατανόησή τους δεν συνεπάγεται επιβολή ή αλλαγή τρόπου εκφοράς τους.
Πρέπει να εντρυφήσουμε σε έννοιες όπως "χρώμα (χρωματισμός διατόνου)", "χρωματικό γένος (ήχοι και κλάδοι τους)", και να δούμε κατά πόσο και πώς "εν τη απλοποιήσει" της Νέας Μεθόδου οι έννοιες αυτές "παρασημάνθηκαν".
Όπως πρέπει και να εστιάσουμε στην έννοια των μουσικών φράσεων που διαμορφώνουν τη μελική συμπεριφορά και μέσα από αυτή αναδεικνύεται ο ήχος ή οι κλάδους του. Αυτές οι φράσεις είναι που βάζουν την ταμπέλα στον ήχο ή στις μουσικές του γραμμές και όχι εάν γραφεί στη μαρτυρία: ήχος πρώτος τετράφωνος (από του Πα λογιζόμενος) ή γραφεί τετράφωνη ανάβαση δίπλα στο μαρτυρικό του ήχου κλπ.
Μπορεί να είναι εκτίμησή σας ότι οι φράσεις αυτές δηλώνουν νάο. Σε ποιές αντίστοιχες θέσεις όμως ερίζεται η κατάταξη του μέλους εκ μέρους σας σε νάο; Εκτίμησή δική μου ότι εντάσσονται στον δεύτερο που συναντούμε στα αργά καθίσματα του δ' ήχου, αν το θέμα τοποθετηθεί δηλαδή πού εντάσσονται οι θέσεις (ιδιαίτερα του αργού καθίσματος).
Δείτε την απόλυτη ομοιότητα σε κάποια σημεία εδώ:
View attachment Τον τάφον σου νέα γραφή.jpg από "Τον τάφον σου" σε σχέση με:
View attachment Ο υψωθείς νέα γραφή.jpg από το "Ο υψωθείς"
Επίσης, δεν σας ενδιαφέρει το αν έχουμε μαρτυρία ανάβασης, τετράφωνης κ.λπ. ως καθοριστικό του ήχου. Σας ενδιαφέρει όμως η μαρτυρία σαν απόδειξη διατονικού γένους. Το πεντάχορδο Γα-Νη στο σαμπάχ είναι χρωματικό ή όχι; Για τους ανατολίτες πάντως είναι χιτζαζ, θεωρητικά σκληρό δηλαδή, ασχέτως της μουσικής πράξεως που το θέλει μαλακότερο.
Δεν είναι ορθό να λέμε ότι (μαλακό) χρωματικό γένος είναι αυτό που εκφράζεται με διαστήματα τετραχόρδου: ελλάσονα (8), υπερμείζονα (14), ελάσσονα (8), το οποίο "προἐρχεται"από μια αλλοίωση ενός φθόγγου του αντίστοιχου (μαλακού) διατονικού τετραχόρδου: μείζονος (12), ελάσσονος (10), ελαχίστου (8). Ιδιαιτέρως δε όταν οι μελωδίες του ανήκοντος στο "χρωματικό γένος" ήχου "μεσάζουν" κιόλας, με διαστήματα προς τα κάτω (όπως φέρονται συνοδευτικά στο παραπάνω εκτεθέν "χρωματικό" τετράχορδο):μείζονος (12) και ελαχίστου (8) διφωνίας από τη βάση του ήχου. Με "τέτοια" διαστήματα και με τέτοια αφετηρία είναι σίγουρο ότι δεν "προσεγγίζονται" οι ήχοι διαφορετικών γενών και δη οι "εξαιρέσεις" τους.
Γιατί δεν είναι ορθό και με βάση ποιά θεωρία κατά την γνώμη σας; Γιατί η πράξη, ψαλτική και ευρύτερα μουσική στην Ανατολή, λέει το αντίθετο και τα κείμενα συνηγορούν σε αυτό. Επίσης, σχολιάσατε σας παρακαλώ το "Ποίοις ευφημιών", το οποίο είναι σαφέστατο για μένα ότι προϋποθέτει όμοια διφωνία.
Όπως πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι στην παλαιότερη γραφή οι ήχοι Δεύτερος και Πλάγιος του Δευτέρου, ως χρωματικοί ήχοι, δημιουργούν στάσεις στη διφωνία, στη μεσότητα, στην τετραφωνία ή πλαγιάζουν με τις ανάλογες μαρτυρίες ήχων στην παλαιότερη γραφή, ενώ οι ίδιοι ήχοι, ως διατονικοί, δημιουργούν ανάλογες στάσεις (διφωνία, μεσότητα, τετραφωνία ή πλαγιασμό) με διατονικές μαρτυρίες των ανάλογων ήχων ως επιστέγασμα της μελωδικής πορείας.
Δείτε παρακαλώ τα συνημμένα:
1. Δοξολογία λεγέτου (διατονικού β') Πέτρου Λαμπαδαρίου
View attachment Δοξολογία λεγέτου Πέτρου.jpg και
2. Δοξολογία βαρέως διατονικού 7φώνου (απλά β' για μένα) Δανιήλ
View attachment Δοξολογία βαρέως Δανιήλ.jpg
Γιατί οι μαρτυρίες στο Ζω είναι του Δευτέρου ("χρωματικού" για εσάς) κι όχι διατονικές (λεγέτου); "
Ενώ οι ίδιοι ήχοι, ως διατονικοί, δημιουργούν ανάλογες στάσεις (διφωνία, μεσότητα, τετραφωνία ή πλαγιασμό) με διατονικές μαρτυρίες των ανάλογων ήχων ως επιστέγασμα της μελωδικής πορείας", είπατε λίγο πιο πάνω.
Μήπως οι μαρτυρίες του ("χρωματικού" για εσάς) δευτέρου στην πράξη δείχνουν βάση ήχου και όχι γένος εν προκειμένω;
Η χρήση των καταχρηστικών φθορών για αλλοίωση ενός φθόγγου και όχι για αλλαγή γένους στην παλαιότερη γραφή ήταν εφαρμοσμένη και οικεία λίγο πριν την καθιέρωση της Νέας Μεθόδου. Όπως και από τότε "ακολουθήθηκε" χρωματική καταγραφή μαρτυριών στα τέλη των μουσικών φράσεων αφού χρωματίστηκαν οι διατονικοί φθόγγοι, όπως εφαρμόστηκε και στη Νέα Μέθοδο. Εμείς πρέπει να προσεγγίσουμε όσο γίνεται καλύτερα φράσεις που εμπίπτουν στο φαινόμενο του χρωματισμού διατονικού φθόγγου ή ανήκουν εξ ολοκλήρου στο χρωματικό γένος.
Ας πούμε για την χρωματική μαρτυρία στον Κε της νέας γραφής, σύμφωνοι.
Ας μας προβληματίσει λίγο η μη αλλαγή των μαρτυριών των φθόγγων (η οποία ορθά δεν έγινε) του τετραχόρδου του Λεγέτου (αφού χαμηλώνει ο φθόγγος Κε και που ούτε ο ίδιος δεν άλλαξε μαρτυρικό) αλλά αλλάζουν όμως όλες οι μαρτυρίες των φθόγγων(!!!!) του τετραχόρδου του μαλακού Δευτέρου, όταν ο φθόγγος Κε χαμηλώνει κατά τι περισσότερο (από αυτόν του Λεγέτου).
Πού μπαίνει μαρτυρικό, και δη διατονικό, σε χαμηλωμένο Κε λεγέτου;
Και επίσης, μπορείτε σας παρακαλώ να δώσετε ένα παράδειγμα για αλλαγή μαρτυριών όταν χαμηλώνει "χρωματικά" ο Κε;
Καταθέτω δύο παραδείγματα του "Τον τάφον σου Σωτήρ" στην παλαιά μέθοδο γραφής:
το πρώτο φέρει τον έσω θεματισμό και το δεύτερο το μισό νενανώ (το οποίο χρησιμοποιήθηκε και αυτό ως καταχρηστική φθορά και αλλοίωση ενός φθόγγου στο τελευταίο στάδιο της παλαιάς μεθόδου γραφής έχοντας όμως διαφορετική ενέργεια από ήχο σε ήχο και από φθόγγο σε φθόγγο).
View attachment 1851
View attachment 1852
Ευχαριστώ.
Χρησιμότατα τα παραδείγματα. Το πρώτο ας μην το σχολιάσω, γιατί το αντιλαμβανόμαστε διαφορετικά. Για το δεύτερο, ας αφήσουμε τον Κώνστα να πεί τί εννοεί. Η φθορά αυτή είναι φθορά του δευτέρου, ο οποίος για τον Κώνστα θεμελιώνεται στο Χουσεϊνί (Κε του πρώτου δηλαδή!!!), σε συσχετισμό 4φωνίας μεταξύ κυρίου και πλαγίου, όταν ο πλ. β' θεμελιώνεται στο Ντουγκιάχ (Πα). Ο Κώνστας λέει: "
Η φθορά του δευτέρου [...] λαμβάνει μισήν φωνήν άνω [...] η φωνή όπου βαστάς γίνεται δεύτερος ήχος". Δεν πρόκειται περί τοπικής ύφεσης (καταχρηστικής φθοράς), αλλά φθοράς ήχου διότι τίθεται στη μαρτυρία του ήχου και όχι στην πορεία του μέλους.
Η "διατονική" μαρτυρία του πρώτου δείχνει βάση ήχου, που είναι όντως η βάση του πρώτου, που κυριαρχικά κρατά το όνομά του έστω και αν το άκουσμα δεν είναι του ιδίου. Για το πόσο χρωματικός είναι τελικά ο ήχος που ψάλλεται, έχει ξεκινήσει αλλού θέμα. Μπορεί όχι χρωματικός με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου, με χρήση δηλαδή χρωματικού ημιτόνου. Κι ο Κώνστας στο σημείο αυτό μιλάει λίγο συγκεχυμένα. Αλλού την φθορά του β' την κατατάσει στις "γεροφωνίες", κι εδώ λέει "μισήν φωνήν άνω". Ας μην επεκταθούμε εδώ.
Τέλος, για τον Κώνστα ο ήχος δεν είναι νάος, διότι αυτόν τον ήχο τον "μαρτυρεί" με δίφωνη ανάβαση και απόδομα (για όλα τα περί Κώνστα βλ. Θωμά Αποστολοπούλου,
Ο Απόστολος Κώνστας ο Χίος και η συμβολή του στη θεωρία της Μουσικής Τέχνης, Αθήνα 2002, και ιδ. σελ. 198 και 200).