Μ.Β.
Ματθαίος Βλάχος
Υπάρχει και () τέτοια άποψη:
Ο καθηγητής κ. Αντώνιος Αλυγιζάκης παρατήρησε ότι τα προβλήματα της σύγχονης πράξεως στην Ψαλτική πηγάζουν από την ελλιπή εκπαίδευση των ψαλτών και όχι από τη σημειογραφία. Για να υποστηρίξει την άποψη του προέβη σε συγκρίσεις μεταξύ ενός μαθητή του πιάνου και ενός της Ψαλτικής κι ακόμη ενός ψάλτη και ενός δημοτικού τραγουδιστή, παρατηρώντας σε κάθε περίπτωση ότι η προσκόλληση του ψάλτη στο μουσικό κείμενο είναι υπερβολική. Η Νέα Μέθοδος επινοηθείσα εντός του ιστορικού περιβάλλοντος του νεοελληνικού διαφωτισμού προσανατολίστηκε σε δυτικά εκπαιδευτικά πρότυπα, λησμονώντας τη βυζαντινή πρακτική κατά την οποια η απομνημόνευση του μουσικού υλικού προηγείτο της μουσικής αναγνώσεως. Εν κατακλείδι ο κ. Αλυγιζάκης εξέφρασε τον προβληματισμό του για τη χρήση νέων μουσικών εκδόσεων σε αντικατάσταση των παλαιών αυθεντικών (Πρακτικά A' Πανελληνιου Συνεδρίου Ψαλτικής Τέχνης, σελ. 212).
Πολύ ωραίες παρατηρήσεις του καθηγητού. Οι υπογραμμίσεις δικές μου.
Όπως συζητείται και σε άλλα θέματα,
η ψαλτική και η παραδοσιακή μουσική βασίζεται σε συγκεκριμένες μελωδικές φράσεις [σχηματισμούς], πράγμα που δεν συμβαίνει με την κοσμική που έχει απεριόριστη ελευθερία κινήσεων.
Έτσι θεωρητικά ο οργανοπαίχτης κοσμικής μουσικής θα πρέπει να έχει μεγαλύτερη εξάρτηση από το μουσικό κείμενο [ αφού κάθε κομμάτι έχει διάφορες νότες ανάλογα με την έμπνευση του δημιουργού], ο ψάλτης λιγότερη [αφού επαναλαμβάνονται συνειθισμένες μουσικές φράσεις, γνωστές πάνω κάτω] και ο παραδοσιακός τραγουδιστής ακόμα λιγότερη έως καθόλου [αφού κάθε παρ. τραγούδι έχει δυο,τρεις το πολύ χαρακτηριστικές μουσικές φράσεις, ανάλογο τον τόπο και την εποχή]
Φαντάζεστε έναν παραδοσιακό τραγουδιστή να τραγουδάει από παρτιτούρα;
Ακόμη και οι της κοσμικής μουσικής χρησιμοποιούν την παρτιτούρα για τη μελέτη και αποστήθιση του κομματιού και μετά παίζει ρόλο υπενθυμιστικό, αφού το έχουν μάθει σχεδόν απ' έξω.
Για να μας διευκολύνουν οι Τρεις Δάσκαλοι σε κόπο και χρόνο, μας χάρισαν τη Νέα Μέθοδο [εξηγητική] όπου όλες οι φράσεις του κάθε ήχου και στο κάθε μελοποιητικό είδος [αργό στιχηραρικό, σύντομο στιχ., αργ. ειρμολ. σύντομο ειρμ. κοκ.] που υπενθυμίζονταν στενογραφικά και έπρεπε να ανακληθούν απ' τη μνήμη, μπορούσαν πλέον να γράφονται αναλυτικά και συγκεκριμένα και έτσι να είναι σε θέση ο μαθητής πολύ νωρίτερα και σιγουρότερα να τις αναγνωρίζει ακόμα και σε κομμάτια που πρώτη φορά έβλεπε. Αυτονόητο βέβαια πως έπρεπε να τις έχει ακούσει.Αλλιώς είναι σαν να μεταγράψουμε ένα Κοινωνικό σε πεντάγραμμο και το δώσουμε σε έναν Κινέζο να το ψάλλει. Θα το μετροφωνήσει αλλά θα το ψάλλει;]
Μάλιστα, στις εξηγήσεις τους μας χάρισαν εντέχνως κρυμμένα και μαθήματα απόδοσης, μεταγράφοντας την ίδια φράση με διαφορετικές μικροεκδοχές [κυρίως ο Χουρμούζιος] Αυτό πρέπει να μας λέει πολλά για το πόσο λίγο ήθελαν να μας περιορίζει το κείμενο.
Αν εμείς λοιπόν αυτή την ευκολία την κάνουμε "σημαία" και καταγράφουμε και το παραμικρό τρίξιμο της φωνής, το μόνο που καταφέρνουμε είναι να περιοριζόμαστε ακόμη περισσότερο απ' το κείμενο, προσέχοντας μη χάσουμε καμιά νότα και χαθούμε μέχρι την επόμενη μαρτυρία και δίνοντας την αίσθηση σε κάποιον που μας βλέπει ότι μας έχει υπνωτίσει το χαρτί.
Η Νέα Μέθοδος είναι δίκοπο μαχαίρι:
μπορεί να καταγράψει τα πάντα και
μπορεί να καταγράψει τα πάντα!
Μπορεί απ' τη μια να καταγράψει λεπτομερώς κάποιο τοπικό ύφος [πχ. Πατριαρχ., Πόλης, Όρους, Θεσ/νίκης, Πάτμου, Κρήτης, ακόμα και Ζακύνθου, Κεφαλλονιάς] , παραδοσιακά τραγούδια, κοσμική μουσική κλπ., καταγραφές φυσικά πολυτιμότατες μουσικά αλλά και ιστορικά
πράγμα αδιανόητο για την παλαιά γραφή *
αλλά μπορεί εξίσου να καταγράψει αυτοσχέδιες εμπνεύσεις και ασυνείθιστες μελωδικές κινήσεις εκτός καθιερωμένων θέσεων - φράσεων σε εκκλησιαστικούς ήχους ή ανατολικά maqam σε Χερουβικά, Λειτουργικά ή όπου αλλού ..
πράγμα αδιανόητο για την παλαιά γραφή.
Στο χέρι μας είναι λοιπόν πώς θα την χρησιμοποιήσουμε και αξιοποιήσουμε..
*
Ο Πέτρος είχε καταφέρει μια αναλυτικότερη για την εποχή του γραφή που μπορούσε να καταγράψει -όχι όμως πολύ λεπτομερώς- κοσμική λόγια μουσική της Ανατολής [samai, pesrev], η οποία όμως πάλι στηρίζεται λίγο έως πολύ σε συνειθισμένους για το είδος μικροσχηματισμούς.
υγ
Shota, έχω κι εγώ μια συντομογραφία του και που μοιάζει περισσότερο με το σήμα του Superman!
Last edited: