18)
ΕΠΙΣΤΟΛΗ Κ. ΑΓΓΕΛΙΔΗ, σελ. 6
2. Αναφέρεστε ακόμη σε «χορωδιακή και ερμηνευτική πρακτική έξω από την ιστορική αγιορειτική (αλλά και τη γενικότερη) [sic] παράδοση», την οποία λίγο πριν έχετε χαρακτηρίσει «εξω-αγιορειτική πρακτική», «νεο-επείσακτη και διαφορετική».
Δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα. Την πρώτη φράση θα τη δουμε παρακάτω. Οι αλλες δύο βρίσκονται σε μία εκτενέστερη παράγραφο του Μανώλη Χατζηγιακουμή.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΚΟΥΜΗ, σ. 86
Παράλληλα ωστόσο με την παράδοση αυτή της συνέχειας επιχωριάζει σήμερα και μια δεύτερη, νεο-επείσακτη και διαφορετική, σε άλλο τρόπο και ύφος, η οποία διαμορφώθηκε κυρίως τις δυο τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα... Πρόκειται για την πολυπρόσωπη χορωδιακή απόδοση των μελών (όλων των μουσικών ειδών), κατα τη σύγχρονη και διαδεδομένη εξω-αγιορετικη πρακτική, και η οποία παραπεμπει στο γραμμα της “απο χορού” ταυτόφωνης ιστορικής απόδοσης
Ο Χατζηγιακουμής δε λέει οτι αυτη η χορωδιακή πρακτική είναι εξωαγιορείτικη. Δε θα μπορούσε να το πει αυτό, αφού πιο πριν είπε οτι υπάρχει στο Αγιον Όρος απο το 1980 περίπου. Λέει όμως ότι ειναι νεώτερη και οτι ακολουθεί μια πρακτική η οποία σήμερα είναι διαδεδομένη εκτός Αγίου Όρους! Και λίγες γραμμες πιο πάνω στην ίδια σελίδα γράφει για τον Παντελεήμονα Κάρτσωνα ότι είναι περισσότερο επηρεασμένος "από εξω-αγιορείτες ψάλτες της παρακείμενης Θεσσαλονίκης". Οι αναφορές αυτές του Χατζηγιακουμή είναι ιστορικές και όχι μουσικολογικές, όχι μειωτικές. Δεν τον ενδιαφέρουνε οι σύγχρονες μικροπρεπείς διαμάχες για τα... μόρια των ψαλτάδων και αλλα σχετικά. Εξετάζει τις διάφορες αλληλεπιδράσεις των μουσικών ρευμάτων και αναλύρι τα στοιχεία που τελεικά συνθέτουν το Αγιορείτικο ψάλσιμο. Τα εξετάζει εντελώς ψυχρά, χωρίς να παθιάζεται για το γνήσιο και το αυθεντικό ύφος. Ερευνά την ιστορική διάσταση του φαινομενου. Αρα ο επιστολογραφος τον παρεξηγεί και τα βλέπει με αλλο πρίσμα.
19)
ΕΠΙΣΤΟΛΗ Κ. ΑΓΓΕΛΙΔΗ,
2. Αναφέρεστε ακόμη σε «χορωδιακή και ερμηνευτική πρακτική έξω από την ιστορική αγιορειτική (αλλά και τη γενικότερη) [sic] παράδοση», την οποία λίγο πριν έχετε χαρακτηρίσει «εξω-αγιορειτική πρακτική», «νεο-επείσακτη και διαφορετική». (σελ. 6)
Ασφαλώς δεν θα σταθώ στους χαρακτηρισμούς «ροπή και τάση αυτοπροβαλλόμενου εξωστρεφούς» προς όποιον και αν απευθύνονται,... (σελ. 8)
5. Ομιλείτε επίσης περί «αναφομοίωτου […] της νέας μοναστικής πραγματικότητας». (σελ. 9)
Ο Μ. Χατζηγιακουμής είναι φιλόλογος και αποκλείεται να έγραφε τη λειψή και ακατανόητη φράση «ροπή και τάση αυτοπροβαλλόμενου εξωστρεφούς». Οι τρεις φράσεις του Χατζηγιακουμή που αναφέρει ο επιστολογράφος παραποιημένες, ξεκομμένες, απομακρυσμένες μεταξύ τους (με απόσταση τεσσάρων σελίδων η πρώτη από την τρίτη!), στην πραγματικότητα προέρχονται και οι τρεις από την ίδια πρόταση(!) και μιλούν για το ίδιο πράμα. Και ενω ο επιστολογράφος το παρουσιάζει αρνητικά, ο Χατζηγιακουμής εχει αρχίσει να βλεπει (ιστορικά πάντα) τη θετική κατάληξη του πράγματος. Ας τον παρακολουθήσουμε.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΧΑΤΖΗΓΙΑΚΟΥΜΗ σελ. 88
... Η χορωδιακή και ερμηνευτική αυτή πρακτική, έξω από την ιστορική αγιορειτική (αλλά και τη γενικότερη) παράδοση, αποτυπώνει τη ροπή και την τάση ενός αυτοπροβαλλόμενου εξωστρεφούς και αναφομοίωτου ακόμη μέρους της νέας μοναστικής πραγματικότητας. ...
Η κρίσιμη λέξη, την οποία παρέλειψε να παρουσιάσει στην "απάντησή" του ο επιστολογράφος είναι το
ακόμη. Και έτσι αλλοιώνεται όλο το νόημα του αρχικού κειμένου. Το “αυτοπροβαλλόμενο εξωστρεφές” μέρος της νέας μοναστικής πραγματικότητας ειναι αναφομοίωτο
ακόμη, δηλαδή πρός το παρόν, άρα έχει αρχίσει η αφομοίωσή του. Τελικά ο Χατζηγιακουμής δεν καταδικάζει, οπως εσφαλμένα νόμισε ο επιστολογράφος, απλώς περιγράφει σαν ιστορικός της μουσικής. Και βλέπει θετικά τις διεργασίες. Και το λέει αυτό ξεκάθαρα στη συνέχεια του κειμένου του, που δεν το πρόσεξε ή δε θέλησε να το δει ο επιστολογράφος και παρανόησε την πρόθεση του επιστήμονα φιλολόγου και μουσικολόγου Μ. Χατζηγιακουμή.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΧΑΤΖΗΓΙΑΚΟΥΜΗ σελ. 88-89
... Στην καμπή του 20ού προς τον 21ο αιώνα η εκκλησιαστική μουσική στο Αγιο Ορος, κυρίως στην ερμηνευτική και ψαλτική της έκφραση, βρίσκεται σε θετική φορά. Παράδοση και νεωτερικότητα βρίσκονται σήμερα, όχι μόνο στη μουσική αλλά και σε πολλούς τομείς της καλλιτεχνικής και πνευματικής έκφρασης, σε σταθερή συνύπαρξη, μπροστά ακριβώς σε ένα νέο δημιουργικό μεταίχμιο. Όπως ακριβώς υπήρξε πάντοτε στη μακραίωνη ιστορική (και μουσική) πορεία του Όρους.
Αποδεικνύεται και από εδώ ότι ο επιστολογράφος παρανόησε το Μ. Χατζηγιακουμή, δεν τον καταλαβε, αλλά ακομη και τα θετικα τα ειδε σαν αρνητικά.
Εκεινο επισης που χτυπαει "καπως" είναι οι αναφορές του επιστολογράφου στην πνευματικότητα του Κ. Αγγελίδη, στην προσευχή του, στους γεροντάδες του, στην υπακοή του(!)... Μπερδεύει το επιστημονικό με το πνευματικό και το προσωπικό. Δεν αμφισβητεί κανείς ούτε κρίνει την ευλάβεια του Κ. Αγγελίδη. Δεν ξέρω αν υπάρχει κανενας ανισόρροπος που θέλει να κανει κάτι τέτοιο. Σιγουρα πάντως όχι εγώ. Εδώ ο λόγος πρέπει να είναι καθαρά μουσικός και επιστημονικός. Τα υπόλοιπα δεν έχουνε θέση. Και το οτι κρίνει στη συνεχεια πνευματικα ο επιστολογράφος το Χατζηγιακουμη ή αφήνει πάντως αιχμές για κατι τέτοιο (σελ. 8, 9, 10, 13, 14) είναι και αυτό ατόπημα.
Είναι ουσιαστικά εκτός θέματος και οι αναφορές σε Αγιορείτες Πατέρες και Γέροντες (Βατοπεδινούς και μη), γιατι μιλάνε γενικά και οχι επιστημονικά, ενώ ο λόγος του Χατζηγιακουμή είναι επιστημονικός και πολύ εξειδικευμένος. Και για όλα τα υπολοιπα ατοπήματα, άσχετες αναφορές για τυπικά, κομποσχοίνια, παλιά σημαδόφωνα, και άλλα παρόμοια, πρακτικές φτηνού εντυπωσιασμού ενός (κατα φανατασία
ανειδίκευτου όχλου, κι αυτά θα μπορουσα να τα σχὁλιασω, αλλα δε χρειαζεται. Αρκουνε οσα αναφέρθηκαν μέχρι τώρα, για να καταλάβουνε και για τα άλλα, οσοι θα καταλάβουνε. Ο ι υπολοιποι δεν προκειται ή δε θέλουνε να καταλαβουνε, οσα σχολια και να γραψουμε.
Για οσα πάντως δε σχολίασα με καλύπτει ο συνοπτικός και περιεκτικός λόγος του Δομέστικου
Ὅταν ἐπὶ 14 σελίδες συντάσσει κάποιος ἕνα χείμαρρο ἀνακατεμένων ἀρνητικῶν σχολίων μὲ ἐπίφαση ἐπιστημοσύνης καὶ στὸ τέλος πετάει ἕνα τετριμμένο «δῆθεν» σχόλιο συγκατάβασης, γιὰ ποιὸ λόγο θὰ πρέπει νὰ προσεχθεῖ, ὅταν μάλιστα κάνει μπάμ ὅτι εἶναι ὑποκριτικὸ καὶ στάχτη στὰ μάτια τῶν καλοπροαίρετων; Νὰ θυμίσω τὸ γνωστὸ ρητό «ὁ δρόμος γιὰ τὴν κόλαση εἶναι στρωμμένος μὲ καλὲς προθέσεις» (the road to hell is full of good intentions). Οἱ προθέσεις δὲν μετρᾶνε, οἱ πράξεις δείχνουν καὶ ἀναδεικνύουν τὸν ἄνθρωπο.
Ο Κ. Αγγελίδης, τουλάχιστο οπως εγω τον γνώρισα, είναι πράγματι ευσεβής άνθρωπος, πολύτεκνος οικογενειάρχης, ευχάριστος στη συζήτηση, πρόθυμος για το συνάνθρωπο, με αγάπη στην εκκλησιαστική μουσική, με ευρείς ορίζοντες γνώσεων. Αν αυτα ειναι ουσιαστικά και γνήσια ιδιώματα ή επίπλαστα φαινόμενα ούτε με ενδιαφέρει ουτε ασχολούμαι. Μένω με τη θετική εντύπωση των πραγμάτων και δε μπαίνω στα χωράφια του Θεού ή του πνευματικού. Η συγκεκριμένη ομως επιστολή-απάντηση προς το Μ. Χατζηγιακουμή έχει πολλά ατοπήματα. Είναι όλη από την αρχή μέχρι το τελος ένα ατόπημα. Γι αυτό δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι την έγραψε ο ίδιος ο Κ. Αγγελίδης. Μακάρι ο ίδιος να το διέψευδε το ότι του ανήκει, ή αν τυχόν παρασυρμένος και απο άλλους την υπέγραψε να την αποκηρύξει, και να συντάξει μία άλλη επιστολή προς το Μ. Χατζηγιακουμή με πιο σωστό και νηφάλιο υφος, στο οποίο να λεει τις όποιες ενστάσεις του και τις αντιρρήσεις του, με τρόπο που δε θα τον εκθέτουν.
Δε θα το κουρασω περισσότερο το θέμα. Απλώς τελειώνοντας θα πω οτι δε θεωρω τυχαία τη χρονική συγκυρία που δόθηκε αυτη η επιστολή στη δημοσιότητα. Νομίζω ότι κάποιοι προσπαθήσανε να φέρουνε σύγχυση στον ψαλτικό κόσμο και να τραυματίσουνε λίγο το κύρος του Χατζηγιακουμή, γιατι τα γραφόμενά του θα μπορούσανε να χρησιμοποιηθούνε και σε άλλες συζητήσεις. Αν είναι έτσι, τότε το πράγμα θα έχει και συνέχεια, και θα υπάρξουνε και άλλα σχόλια και παρόμοιες διαφωνίες. Αλλά αυτά θα γίνουνε αλλού και όχι εδώ, σε άλλες αίθουσες...
Για όσους έχουνε καταλάβει, καλημέρα και καλή δύναμη.
Για όσους δεν έχουνε καταλάβει, καληνύχτα και περαστικά τους.
------------------------
Υστερογραφο
Επειδή το θέμα απλώθηκε με ενα σωρό άσχετα μηνύματα, και ούτε εγώ δε μπορώ καλά καλά να βρω τα μηνύματά μου, δίνω εδω τα links τους ωστε να τα βρισκουνε μαζεμένα οσοι τυχόν τα ζητήσουνε.
1
http://www.analogion.com/forum/showthread.php?p=78460#post78460
2
http://www.analogion.com/forum/showthread.php?p=78619#post78619
3
http://www.analogion.com/forum/showthread.php?p=78652#post78652
4
http://www.analogion.com/forum/showthread.php?p=78668#post78668
5
http://www.analogion.com/forum/showthread.php?p=78865#post78865
6
http://www.analogion.com/forum/showthread.php?p=79119#post79119
7
http://www.analogion.com/forum/showthread.php?p=79358#post79358
8
http://www.analogion.com/forum/showthread.php?p=79464#post79464
9
http://www.analogion.com/forum/showthread.php?p=79480#post79480