Makam Ferahnak - Βαρύς μαλακός διατονικός ΖΩ (Τέταρτος "Φθορικός")

[stapaman]

Σταύρο, ο Στανίτσας είναι ο πατέρας του συγκεκριμένου "Δύναμις" αλλά όχι ο ευρετής του συγκεκριμένου ήχου (φεραχνακ, αν το γράφω σωστά).
αντιπαράβαλε: Δοξολογία Μαδυτινού σε πλ Δ΄ χρωματικό (χιτζατζκιάρ το λένε; με το "Άξιον εστι" του Γεωργιάδη. προϋπάρχει ο ήχος και εφαρμόζεται για πρώτη φορά σε συγκεκριμένο τροπάριο.
κάτι τέτοιο φαντάζομαι ήθελε ο φίλος παραπάνω που είπε για το Α κ το Ω.

Μα δεν είπε κανείς ότι ο Στανίτσας είναι ο "πατέρας" του Φεραχνάκ! Το θέμα μας είναι το "Δύναμις" και όχι το μακάμιο... Και ναι μεν μπορεί θέσεις/καταλήξεις/αναβάσεις/καταβάσεις της Δοξολογίας να προσομοιάζουν σε μερικές του "Δύναμις" αλλά όχι και να λέμε ότι ο Στανίτσας δεν είναι ο συνθέτης του "Δύναμις". Άλλο το ένα, άλλο το άλλο...

 

[Nikos L.]

Μα δεν είπε κανείς ότι ο Στανίτσας είναι ο "πατέρας" του Φεραχνάκ! Το θέμα μας είναι το "Δύναμις" και όχι το μακάμιο... Και ναι μεν μπορεί θέσεις/καταλήξεις/αναβάσεις/καταβάσεις της Δοξολογίας να προσομοιάζουν σε μερικές του "Δύναμις" αλλά όχι και να λέμε ότι ο Στανίτσας δεν είναι ο συνθέτης του "Δύναμις". Άλλο το ένα, άλλο το άλλο...

Αυτό είπα κι εγώ.
Πως φαίνεται ότι σ' αρέσει ο Στανιτσας!!!

 

[stapaman]

Αυτό είπα κι εγώ.
Πως φαίνεται ότι σ' αρέσει ο Στανιτσας!!!

Εσύ ναι, δεν είπες αυτό, αλλά μάλλον δεν πρόσεξες καλά το ότι το είπε ο κ. Παπαδημητρίου...

Και για να συμπληρώσω όσον αφορά το Δύναμις του Στανίτσα μόνο λίγοι πλέον δε γνωρίζουν για να μην τους χαρακτηρίσω "αδαείς" ότι το συγκεκριμμένο Δύναμις μόνο του Στανίτσα δεν είναι! Ας ανοίξουμε και κανα βιβλίο, καμμιά παλαιά Αργή Δοξολογία ας πούμε...

Όσο για το Στανίτσα, χμ ναι, μ 'αρέσει, αλλά δεν είναι απλά θέμα αρεσκείας, αλλά ορθής θεώρησης της αλήθειας. Ο Καρράς ας πούμε δεν μου αρέσει, όμως αν κάποιος μου πει ότι ο Καρράς δεν έκανε τεράστια δουλειά στο να σωθούν χιλιάδες τραγούδια από όλη την Ελλάδα θα του απαντήσω με την ίδια ζέση που απαντώ και για τον Στανίτσα. Η αλήθεια να λέγεται! Όπως επίσης θα απαντήσω ανάλογα (άσχετα με το πόσο μου αρέσει ο Στανίτσας) σε όποιον μου πει ότι ο Στανίτσας ήταν καταπληκτικός παίκτης του γκολφ! :wink:

 

[Nikos L.]

Εσύ ναι, δεν είπες αυτό, αλλά μάλλον δεν πρόσεξες καλά το ότι το είπε ο κ. Παπαδημητρίου...




Όσο για το Στανίτσα, χμ ναι, μ 'αρέσει, αλλά δεν είναι απλά θέμα αρεσκείας, αλλά ορθής θεώρησης της αλήθειας. Ο Καρράς ας πούμε δεν μου αρέσει, όμως αν κάποιος μου πει ότι ο Καρράς δεν έκανε τεράστια δουλειά στο να σωθούν χιλιάδες τραγούδια από όλη την Ελλάδα θα του απαντήσω με την ίδια ζέση που απαντώ και για τον Στανίτσα. Η αλήθεια να λέγεται! Όπως επίσης θα απαντήσω ανάλογα (άσχετα με το πόσο μου αρέσει ο Στανίτσας) σε όποιον μου πει ότι ο Στανίτσας ήταν καταπληκτικός παίκτης του γκολφ! :wink:

Μάλλον το ίδιο ήθελε να πεί, αλλά το είπε με λάθος τρόπο-φράση (νομίζω ότι εννοεί το μακάμι κ όχι αυτούσια τη μελωδία του Δύναμις), Νομίζω...
Αν απαντήσει θα μας λύσει την απορία...

 

[apostolos]

Μα δεν είπε κανείς ότι ο Στανίτσας είναι ο "πατέρας" του Φεραχνάκ! Το θέμα μας είναι το "Δύναμις" και όχι το μακάμιο... Και ναι μεν μπορεί θέσεις/καταλήξεις/αναβάσεις/καταβάσεις της Δοξολογίας να προσομοιάζουν σε μερικές του "Δύναμις" αλλά όχι και να λέμε ότι ο Στανίτσας δεν είναι ο συνθέτης του "Δύναμις". Άλλο το ένα, άλλο το άλλο...

Παιδιά, νομίζω ότι το θέμα κάπως μπερδεύεται. Κατά πρώτον και κύριον, συμφωνώ απολύτως με τους κυρίους Μανιάτη, Λιναρδάκη και Ζάχαρη σχετικά με το Δύναμις του Στανίτσα. ΟΝΤΩΣ, είναι σύνθεση του Στανίτσα αυτό το Δύναμις, η οποία σύνθεση χρησιμοποιεί το "μακάμι" του "Φερεκνάκ", ή, όπως το λέμε εμείς (μπας και μας θίξει κανένας που κοσμοποιούμε την εκκλησιαστική μουσική...) "ήχος τέταρτος φθορικός". Κατά την ταπεινή μου γνώμη (και ίσως κάνω λάθος, αλλά έτσι το διαβάζω) ο Κος Παπαδημητρίου θέλει να "χτυπήση" τον Άρχοντα σχετικά με αυτό το Δύναμις, ότι δεν είναι δικό του και άλλες σαχλαμάρες. ("Σαχλαμάρες" είπα; Συγνώμη.... εννοούσα "ἁνοησίες".)

Ας το εξετάσουμε λογικά και σταδιακά το θέμα (μιας που είμαι και εγώ προγραμματιστής υπολογιστών και πρέπει να σκεύτομαι λογικά): το "μακάμι" του Φερεκνάκ υπήρχε. Δεν νομίζω να το αμφιβάλει κανείς αυτό. Τα λόγια "Δύναμις, Άγιος ο Θεός, Άγιος ισχυρός, Άγιος αθάνατος, ελέησον ημάς" υπήρχανε. Και είναι μελοποιημένα σε διαφόρους ήχους. Καλό και αυτό. Ο Στανίτσας απλώς χρησιμοποίησε τον Ήχο δ' τον Φθορικό (το μακάμι του Φερεκνάκ, δηλαδή) για να συνθέση κι' αυτός κάτι δικό του όσον αφορά τον Τρισάγιον Ύμνον. Τώρα: άν πήρε την ιδέα από την Δοξολογία του Κιλτζανίδη, ή από τον Γρηγόριον, ή και από τον πατέρα μου, αυτό δεν έχει σχέσει. Το ζήτημα είναι το εξής, ότι η ΣΥΝΘΕΣΗ του συγκεκριμένου αυτού τροπαρίου είναι ΔΙΚΙΑ ΤΟΥ. Κανείς δεν είπε ότι εφεύρε το μακάμι, ή ότι "αντέγραψε" την μελωδία της Δοξολογίας και την έκανε δικιά του, κτλ.

Δύο άλλα θα πω: πρώτον, ας κάνω έτσι ένα μικρό compare για να εξηγηθώ. Ο Ταλιαδώρος που σχεδόν ΑΝΤΕΓΡΑΨΕ αυτό το Δύναμις του Στανίτσα και απλώς άλλαξε τις καταλήξεις, θα πούμε ότι είναι "δικό του";;; Φυσικά όχι. ΟΙ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ μπορεί να είναι δικές του, αλλά την στιγμή που κατέγραψε περίπου το 95% από την όλη σύνθεση του Στανίτσα, ε, όχι και να πούμε ότι, "Εγώ ψάλλω το Δύναμις του Ταλιαδώρου το Φερεκνάκ." Άλλο χτύπημα στον Στανίτσα.

Δεύτερον (και τελευταίον), ας σεβαστούμε το όλο έργο του Στανίτσα, και ΙΔΙΩΣ σε αυτές τις περιπτώσεις που έκαμε το κάτι δικό του. Έχουμε όλους τους Στανιτσομαθής και Στανιτσογνώστες που λένε ότι "ξέφευγε" και "διέφθειρε" και "αλλοίωσε" και "έκανε του κεφαλιού του". Βαριέμαι να τα ακούω αυτά. Ο Στανίτσας, ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΣ που ήταν μέσα στο αίμα του λόγου της 25χρονης εμπειρίας του στα Πατριαρχεία (λίγος χρόνος είναι αυτός; έγραφε αυτά που έγραφε. Και συγκεκριμένα σ' αυτό το Δύναμις του Φερεκνάκ, κοντέψανε μερικοί να τον σταυρώσουνε που έγραψε κάτι κοσμικό, κάτι το ξένο, κλπ κλπ. Και όμως, όπως το έγραψε το Δύναμις αυτό, νομίζω θα συμφωνήσετε ότι έχει άκουσμα ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΤΑΤΟ. Ο ήχος αυτός είναι μικτός, και ακούγεται σαν Ήχος πλ. δ' στην τριφωνίαν, με καταλήξεις στο ΖΩ του Βαρέως διατονικού. Δηλαδή, δύο ήχους που είναι στην παράδοση της εκκλησιαστικής μουσικής μας.

Πολλά έγραψα. Ο καθένας την γνώμη του, συμφωνό. Αλλά όχι και να λέμε του κεφαλιού μας σε δημόσιο τόπο...

Απόστολος

 

[Nikos L.]

Παιδιά, νομίζω ότι το θέμα κάπως μπερδεύεται. Κατά πρώτον και κύριον, συμφωνώ απολύτως με τους κυρίους Μανιάτη, Λιναρδάκη και Ζάχαρη σχετικά με το Δύναμις του Στανίτσα. ΟΝΤΩΣ, είναι σύνθεση του Στανίτσα αυτό το Δύναμις, η οποία σύνθεση χρησιμοποιεί το "μακάμι" του "Φερεκνάκ", ή, όπως το λέμε εμείς (μπας και μας θίξει κανένας που κοσμοποιούμε την εκκλησιαστική μουσική...) "ήχος τέταρτος φθορικός". Κατά την ταπεινή μου γνώμη (και ίσως κάνω λάθος, αλλά έτσι το διαβάζω) ο Κος Παπαδημητρίου θέλει να "χτυπήση" τον Άρχοντα σχετικά με αυτό το Δύναμις, ότι δεν είναι δικό του και άλλες σαχλαμάρες. ("Σαχλαμάρες" είπα; Συγνώμη.... εννοούσα "ἁνοησίες".)

Ας το εξετάσουμε λογικά και σταδιακά το θέμα (μιας που είμαι και εγώ προγραμματιστής υπολογιστών και πρέπει να σκεύτομαι λογικά): το "μακάμι" του Φερεκνάκ υπήρχε. Δεν νομίζω να το αμφιβάλει κανείς αυτό. Τα λόγια "Δύναμις, Άγιος ο Θεός, Άγιος ισχυρός, Άγιος αθάνατος, ελέησον ημάς" υπήρχανε. Και είναι μελοποιημένα σε διαφόρους ήχους. Καλό και αυτό. Ο Στανίτσας απλώς χρησιμοποίησε τον Ήχο δ' τον Φθορικό (το μακάμι του Φερεκνάκ, δηλαδή) για να συνθέση κι' αυτός κάτι δικό του όσον αφορά τον Τρισάγιον Ύμνον. Τώρα: άν πήρε την ιδέα από την Δοξολογία του Κιλτζανίδη, ή από τον Γρηγόριον, ή και από τον πατέρα μου, αυτό δεν έχει σχέσει. Το ζήτημα είναι το εξής, ότι η ΣΥΝΘΕΣΗ του συγκεκριμένου αυτού τροπαρίου είναι ΔΙΚΙΑ ΤΟΥ. Κανείς δεν είπε ότι εφεύρε το μακάμι, ή ότι "αντέγραψε" την μελωδία της Δοξολογίας και την έκανε δικιά του, κτλ.

Δύο άλλα θα πω: πρώτον, ας κάνω έτσι ένα μικρό compare για να εξηγηθώ. Ο Ταλιαδώρος που σχεδόν ΑΝΤΕΓΡΑΨΕ αυτό το Δύναμις του Στανίτσα και απλώς άλλαξε τις καταλήξεις, θα πούμε ότι είναι "δικό του";;; Φυσικά όχι. ΟΙ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ μπορεί να είναι δικές του, αλλά την στιγμή που κατέγραψε περίπου το 95% από την όλη σύνθεση του Στανίτσα, ε, όχι και να πούμε ότι, "Εγώ ψάλλω το Δύναμις του Ταλιαδώρου το Φερεκνάκ." Άλλο χτύπημα στον Στανίτσα.

Δεύτερον (και τελευταίον), ας σεβαστούμε το όλο έργο του Στανίτσα, και ΙΔΙΩΣ σε αυτές τις περιπτώσεις που έκαμε το κάτι δικό του. Έχουμε όλους τους Στανιτσομαθής και Στανιτσογνώστες που λένε ότι "ξέφευγε" και "διέφθειρε" και "αλλοίωσε" και "έκανε του κεφαλιού του". Βαριέμαι να τα ακούω αυτά. Ο Στανίτσας, ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΣ που ήταν μέσα στο αίμα του λόγου της 25χρονης εμπειρίας του στα Πατριαρχεία (λίγος χρόνος είναι αυτός; έγραφε αυτά που έγραφε. Και συγκεκριμένα σ' αυτό το Δύναμις του Φερεκνάκ, κοντέψανε μερικοί να τον σταυρώσουνε που έγραψε κάτι κοσμικό, κάτι το ξένο, κλπ κλπ. Και όμως, όπως το έγραψε το Δύναμις αυτό, νομίζω θα συμφωνήσετε ότι έχει άκουσμα ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΤΑΤΟ. Ο ήχος αυτός είναι μικτός, και ακούγεται σαν Ήχος πλ. δ' στην τριφωνίαν, με καταλήξεις στο ΖΩ του Βαρέως διατονικού. Δηλαδή, δύο ήχους που είναι στην παράδοση της εκκλησιαστικής μουσικής μας.

Πολλά έγραψα. Ο καθένας την γνώμη του, συμφωνό. Αλλά όχι και να λέμε του κεφαλιού μας σε δημόσιο τόπο...

Απόστολος

Με τί να χτυπήσει Απόστολε ο κος Παπαδημητρίου το Στανίτσα;;; Δε νομίζω ότι τίθεται τέτοιο θέμα. Όπως προείπα κ αναλύεις κ σύ, μάλλον εννοεί την καταγωγή του ήχου-τρόπου από το μακάμι που προϋπήρχε, κ άρα (υποθέτω) δεν εφηύρε νεο ήχο ο Στανίτσας, αλλά μελοποίησε το Δύναμις στο συγκεκριμένο μακαμι.
Όσο για τις αλλαγές του Ταλιαδώρου, αποκαλούνται ΔΙΑΣΚΕΥΕΣ....
Τώρα για σταύρωση δεν ξέρω...λείπουν τα καρφιά και οι γύφτοι δε φκιάνουν τέτοια πλέον.....

 

[apostolos]

Με τί να χτυπήσει Απόστολε ο κος Παπαδημητρίου το Στανίτσα;;; Δε νομίζω ότι τίθεται τέτοιο θέμα. Όπως προείπα κ αναλύεις κ σύ, μάλλον εννοεί την καταγωγή του ήχου-τρόπου από το μακάμι που προϋπήρχε, κ άρα (υποθέτω) δεν εφηύρε νεο ήχο ο Στανίτσας, αλλά μελοποίησε το Δύναμις στο συγκεκριμένο μακαμι.
Όσο για τις αλλαγές του Ταλιαδώρου, αποκαλούνται ΔΙΑΣΚΕΥΕΣ....
Τώρα για σταύρωση δεν ξέρω...λείπουν τα καρφιά και οι γύφτοι δε φκιάνουν τέτοια πλέον.....

Μα, Νίκο μου, δεν νομίζω ΚΑΝΕΙΣ να είπε ότι ο Στανίτσας εφηύρε τον ήχο. Απλώς ότι έγραψε αυτό το συγκεκριμένο Δύναμις ΔΙΑ του ήχου τούτου. Ο Κος Παπαδημητρίου είπε στο αρχικό (και μοναδικό) του μύνημα ότι, "μόνο λίγοι πλέον δε γνωρίζουν για να μην τους χαρακτηρίσω "αδαείς" ότι το συγκεκριμμένο Δύναμις μόνο του Στανίτσα δεν είναι!" Ίσως να μην κατάλαβα ακριβώς τι εννοούσε.

Απόστολος

 

[V_Zacharis]

Νομίζω ότι πολύ το παιδεύουμε και θα χαλάσουμε τις καρδιές μας.

Ο Στανίτσας έγραψε ένα δύναμις, εμπνεόμενος ίσως από το ασματικό της δοξολογίας του Κιλτζανίδη, με το οποίο όμως ελάχιστα μοιάζει το δύναμις. Άρα το θεωρούμε καινούργια δική του σύνθεση.

Πιστεύω ότι ο κ.Παπαδημητρίου εκφράστηκε λιγάκι βιαστικά, και ποιος από εμάς δεν το έχει κάνει-με πρώτο εμένα-και οφείλουμε να ρίξουμε κι εμείς τους τόνους.

Όλοι τιμούμε την μνήμη του άρχοντα και θα ήταν χαζό τουλάχιστον να πούμε κάτι άλλο. Κανείς από μόνος του, ούτε ο Στανίτσας, ούτε ο Ναυπλιώτης, ούτε ο Κουκουζέλης, ούτε ο Καράς είναι το Α και το Ω στην μουσική μας. Δεν υπάρχει όμως και λόγος να βαθμονομήσουμε και την προσφορά του καθενός...

Ας το λήξουμε εδώ τι λέτε;

 

[Hristakis]

Ένα Άξιον εστίν στο makam Ferahnak μάλλον σε σύνθεση του π.Μελετίου Συκεώτου (+2000)

 

[Nikos L.]

Νομίζω ότι πολύ το παιδεύουμε και θα χαλάσουμε τις καρδιές μας.

Ο Στανίτσας έγραψε ένα δύναμις, εμπνεόμενος ίσως από το ασματικό της δοξολογίας του Κιλτζανίδη, με το οποίο όμως ελάχιστα μοιάζει το δύναμις. Άρα το θεωρούμε καινούργια δική του σύνθεση.

Πιστεύω ότι ο κ.Παπαδημητρίου εκφράστηκε λιγάκι βιαστικά, και ποιος από εμάς δεν το έχει κάνει-με πρώτο εμένα-και οφείλουμε να ρίξουμε κι εμείς τους τόνους.

Όλοι τιμούμε την μνήμη του άρχοντα και θα ήταν χαζό τουλάχιστον να πούμε κάτι άλλο. Κανείς από μόνος του, ούτε ο Στανίτσας, ούτε ο Ναυπλιώτης, ούτε ο Κουκουζέλης, ούτε ο Καράς είναι το Α και το Ω στην μουσική μας. Δεν υπάρχει όμως και λόγος να βαθμονομήσουμε και την προσφορά του καθενός...

Ας το λήξουμε εδώ τι λέτε;

Γιατί να το λήξουμε;;;
εγώ εχω όρεξη να ανεβάσω τους τόνους....εναντίον όλων των μεγάλων κ μικρών δασκάλων....να τους χτυπησω αλυπητα....
πλάκα κάνω. ok.

 

[ΨΙK]

Μέχρι πρότινος ενόμιζα οτι ο πρώτος που εισήγαγε μέλη σε μακάμ Φεραχνάκ ήταν ο Θρασύβουλος Στανίτσας με το πασίγνωστο Δύναμίς του. O Shota όμως ανακάλυψε οτι το μέλος αυτό είχε ήδη από παλαιότερα χρησιμοποιηθεί στην εκκλησιαστική μουσική από τον χατζη-Παναγιώτη Κηλτζανίδη (μέλος της Πατριαρχικής Επιτροπής του 1881-83!) στα τέλη του 19ου αι. Επισυνάπτω Δοξολογία και μέρος του Άξιον Εστίν του Κηλτζανίδου. Ο Κηλτζανίδης δεν δίνει κάποιο ιδιαίτερο όνομα στο νέο (; ) αυτό ήχο, αρκούμενος στην τοποθέτηση της φθοράς του διατονικού ΝΗ πάνω στο ΔΙ. Ο Χαρίλαος Ταλιαδώρος στην Επίτομο Λειτουργία του (εκδοση τρίτη, σελ. 40) ονομάζει τον ήχο αυτό στο Δύναμις του Θρ. Στανίτσα "Ήχο Βαρύς με μικτή διατονική κλίμακα" αν και δίνει και εναλλακτικές καταλήξεις που τελειώνουν στο ΔΙ και όχι στο ΖΩ. Νομίζω ο Πετρίδης τον αναγράφει ήχος Τέταρτος "Φθορικός" (αλλά δεν έχω το βιβλίο μαζί μου τώρα, θα το ξανακοιτάξω). Ο μόνος εκκλησιαστικός που είδα να αναφέρει τον ήχο αυτό με το Ανατολικό του όνομα, Φεραχνάκ, είναι ο Αγιορείτης μοναχός π. Μελέτιος Συκεώτης στο "Μουσικό Ανθώνα" του (εκδοση Αθωνιάδος σχολής 1985, σελ 252). Εκεί τον κατατάσει στο Βαρύ ήχο, με μαρτυρία ΖΩ, πεντάφωνη ανάβαση και διατονική φθορά του ΝΗ πάνω σε αυτήν Παλαιότερα είχα αρχίσει μία σελίδα για το Φεραχνάκ στο Αναλόγιον (στα Αγγλικά) μεταφέροντας μία συζήτηση από το byzantinechant forum. Σε εκείνη τη συζήτηση ο Ιωάννης Αρβανίτης δίνει το όνομα του ήχου σύμφωνα με την ορολογία του Σίμωνος Καρά σαν "Πλάγιος του Τετάρτου εκ του ΔΙ παραπλαγιάζων" (δηλαδή με καταλήξεις έξι φωνές κάτω από την τονική). Ο Τούρκος δάσκαλός μου στην εξωτερική μουσική μου δίδαξε το μακάμ Φεραχνάκ σαν Βαρύ διατονικό ήχο με ΓΑ δίεση και ανοδική πορεία ο οποίος μπορεί να κάνει και ΓΑ φυσικό σε κάποιες καταληκτικές θέσεις. Ο Μάριος Μαυροειδής στο βιβλίο του "Οι Μουσικοί Τρόποι στην Ανατολική Μεσόγειο" (σελ 211) αναφέρει οτι το αντίστοιχο του μακάμ Φεραχνάκ στη Βυζαντινή μουσική είναι ο Βαρύς Τετράφωνος του μαλακού διατόνου που ισοδυναμεί με Ήχο Λέγετο από το Ζω. Στην Ευτέρπη του Χουρμουζίου (1830) υπάρχουν τραγούδια τονισμένα με Βυζαντινή παρασημαντική στο Φεραχνάκ ο οποίος σημαίνεται σαν Βαρύς διατονικός ήχος χωρίς άλλο ενδεικτικό στην αρχή ενώ η διατονική φθορά του ΝΗ στο ΔΙ μπαίνει ενδιάμεσα στο κομμάτι (και χρησιμοποιεί το νανά σαν μαρτυρικό σημάδι του ΔΙ όταν γίνεται αυτό). Ο Στέφανος στην "Ερμηνεία" του Κωνσταντίνου το 1843 δεν αναφέρει το Φεραχνάκ (από μία γρήγορη ματιά που έριξα).


Άλλες πληροφορίες/απόψεις για τη χρήση του μακάμ Φεραχνάκ στην εκκλησιαστική μουσική;

Διάβασα πολλά για τον συγκεκριμένο ήχο και θα ήθελα εάν μπορούσε κάποιος να μου δώσει την κλίμακα του ήχου (από τον ΖΩ μέχρι τον ΓΑ΄) μαζί με τα μαρτυρικά σημάδια και τα χαρακτηριστικά του ήχου (έλξεις, καταλήξεις κλπ), γιατί δεν βρήκα κάτι σχετικό στα θεωρητικά λίγα βιβλία που έχω. Ας σημειωθεί ότι τον εν λόγω ήχο τον έχω βρει και ως Βαρύ πεντάφωνο φθορικό.

 

[Dimitri]

Του Κηλτζανίδη είναι μία σε τέταρτο φθορικό ή για να μην μου τη πέσουν η θεωρητική και με το δίκιο τους... σε ήχο βαρύ διατονικό νομίζω... και για τους μακαμιώτες νομίζω φεραχνακ....

Εκτέλεση της εν λόγω δοξολογίας του Κηλτζανίδη από τους Βατοπεδινούς πατέρες κοινοποίησε ο Χρίστος Ψωμιάδης εδώ.

 

[EIRYK EMNOSHELE]

Πολύ χρήσιμα αυτά για το Χουρμούζιο βέβαια, αλλά, όπως αναφέρθηκε έχει μόνο δύο τρεις θέσεις και μόνο σε ένα του έργο.

Πιστεύω πως πιο κοντά στην πραγματικότητα βρίσκεται η εξήγηση που δίνει ο κ. Αγγελινάρας. Συγκεκριμένα διάβαζα την ομιλία του στο «Σχολείον Ψαλτικής», και σε κάποιο σημείο αναφέρει, το γράφω με δικά μου λόγια, ότι η δοξολογία αυτή από την οποία προήλθε το ομόηχο τρισάγιον του συχωρεμένου Θ. Στανίτσα, αποτελεί ουσιαστικά προϊόν αντίδρασης, επειδή εκείνη την περίοδο, γύρω στο 1900 δηλαδή, υπήρξε μια έντονη προσπάθεια εναρμόνισης της βυζαντινής μουσικής κατά τα δυτικά πρότυπα με κύριο εκφραστή της τον αείμνηστο Ι. Σακελλαρίδη, οπότε οι υπερασπιζόμενοι την βυζαντινή μουσική οδηγήθηκαν στο άλλο άκρο, τονίζοντας εκκλησιαστικούς ύμνους με βάση τα μακάμια και στην προκειμένη περίπτωση χρησιμοποιώντας το Φεραχνακ.

Η ομιλία βρίσκεται εδώ και τα σχετικά αναφέρονται στο μέσον περίπου της τρίτης σελίδας.

 

[emakris]

... η δοξολογία αυτή από την οποία προήλθε το ομόηχο τρισάγιον του συχωρεμένου Θ. Στανίτσα, αποτελεί ουσιαστικά προϊόν αντίδρασης, επειδή εκείνη την περίοδο, γύρω στο 1900 δηλαδή, υπήρξε μια έντονη προσπάθεια εναρμόνισης της βυζαντινής μουσικής κατά τα δυτικά πρότυπα με κύριο εκφραστή της τον αείμνηστο Ι. Σακελλαρίδη, οπότε οι υπερασπιζόμενοι την βυζαντινή μουσική οδηγήθηκαν στο άλλο άκρο, τονίζοντας εκκλησιαστικούς ύμνους με βάση τα μακάμια και στην προκειμένη περίπτωση χρησιμοποιώντας το Φεραχνακ.

Η αντίδραση εναντίον της τετραφωνίας ξεκίνησε τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αι. και εκφράστηκε με τη συστηματικότερη καλλιέργεια της παραδοσιακής βυζαντινής μουσικής, τη λειτουργία συλλόγων, την εκπόνηση μελετών (π.χ. Συμβολαί Παπαδοπούλου), τη δημιουργία πολυμελών χορών κλπ. Ακόμη και η συγκρότηση της Επιτροπής του 1881 ήταν εν πολλοίς απότοκος αυτού του ιδεολογικού ρεύματος. Οι πειραματισμοί πάνω στα μακάμια είχαν ξεκινήσει νωρίτερα και συνεχίστηκαν παράλληλα (μολονότι η λογική της εποχής απαιτούσε επιστροφή στα κλασικά μαθήματα, προκειμένου να προβληθεί η αρχαιοπρεπής βυζαντινή παράδοση έναντι της νεωτεριστικής τετραφωνίας). Υπενθυμίζω την έκδοση του Χριστοδούλου Γεωργιάδου (1856) ή, πολύ περισσότερο, κάποιες ακόμη παλαιότερες συνθέσεις που συνδέονταν με μακάμια. Αν κοιτάξει κανείς, για παράδειγμα, τις Δοξολογίες που περιλαμβάνονται στην Πανδέκτη (β΄ τόμος, 1851), θα διαπιστώσει ότι πολλές από αυτές είναι γραμμένες σε μακάμια, έστω και εάν δεν αναφέρεται. Όπως η δοξολογία του Χουρμουζίου σε α΄ ήχο, που στην ουσία είναι σε χουσεϊνί ασιράν, και αρκετές ακόμη.
Σε κάθε περίπτωση, η αντίδραση στον νεωτερισμό δεν έρχεται με άλλο νεωτερισμό. Συνεπώς θεωρώ την παραπάνω παρατήρηση τελείως άστοχη.

ΥΓ Εξάλλου ο Σακελλαρίδης δεν ήταν υπέρμαχος της (ρώσικης, κατ' ουσίαν) τετραφωνίας του Κατακουζηνού και του Πολυκράτους, αλλά ενός ιδιότυπου "εξευρωπαϊσμού" της ψαλτικής, με βάση πάντα την παραδοσιακή οκταηχία (με ευρωπαϊκά, έστω, διαστήματα), όπου η αρμονική συνοδεία ήταν κάτι απλούστατο και δευτερεύον. Εάν τα βάζουμε όλα στο ίδιο καζάνι, βγαίνει μια μουσικολογική... σούπα!

 

[Mitsos]

3. Εάν σχεδιάσουμε την κλίμακα του φεραχνακ και του λέγετου και βάλουμε αντίστοιχα με τον ζω τον βου σαν βάση, διαπιστώνουμε ότι ο φεραχνακ με όλες τις φθορές του δίνει ακριβώς την ίδια κλίμακα, τα ίδια διαστήματα με τον λέγετο καθαρό, χωρίς καμία φθορά.

Δεν αντιλαμβάνομαι την παρατήρησή σας.

Λέγετος:
Βου -8- Γα -12- Δι -12- Κε -10- Ζω' -8- Νη' -12- Πα' -10- Βου

Βαρύς:
Ζω -8- Νη -12- Πα -10- Βου -8- Γα -12- Δι -12- Κε -10- Ζω'

Φεραχνάκ:
Ζω -8- Νη -12- Πα -10- Βου -8- Γα -12- Δι(ως Νη) -12- Κε -10- Ζω' -8- Νη' -12- Πα' -12- Βου' -10- Γα' -8- Δι'

Δεν βρίσκω ομοιότητες Φεραχνάκ - Λεγέτου...

Θα μπορούσατε να μου εξηγήσετε παρακαλώ; Ευχαριστώ!

 

[ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ]

Δεν αντιλαμβάνομαι την παρατήρησή σας.

Λέγετος:
Βου -8- Γα -12- Δι -12- Κε -10- Ζω' -8- Νη' -12- Πα' -10- Βου

Βαρύς:
Ζω -8- Νη -12- Πα -10- Βου -8- Γα -12- Δι -12- Κε -10- Ζω'

Φεραχνάκ:
Ζω -8- Νη -12- Πα -10- Βου -8- Γα -12- Δι(ως Νη) -12- Κε -10- Ζω' -8- Νη' -12- Πα' -12- Βου' -10- Γα' -8- Δι'

1. Δεν βρίσκω ομοιότητες Φεραχνάκ - Λεγέτου...

2. Θα μπορούσατε να μου εξηγήσετε παρακαλώ; Ευχαριστώ!

1. Όντως, διαφέρουν.
2. Δεν υπάρχει εξήγηση. Μάλλον, ατυχής η αρχική διαπίστωση - παρατήρηση.