Ἀδὰμ τοῦ Παραδείσου διώκεται ... ἀλυσιτελοῦς [τροφῆς/τρυφῆς] (Κυρ. Τυρινής γ΄ ιδιόμ. αίνων)

[Γεώργιος Τασούλης]

Χθές Κυριακή της Τυρινής παρακολούθησα τον όρθρο στην Μητρόπολη των Αθηνών.Στο ιδιόμελο των αίνων Αδάμ του παραδείσου διώκεται και στο σημείο απαλλαγώμεν της αλυσιτελούς τρυφής( τρυφής είναι το σωστό), άκουσα τον ιεροψάλτη να ψάλλει και να ακούω καθαρά τη λέξη τροφής και παραξενεύθηκα. Άρχισα να ερευνώ τα βιβλία και διαπίστωσα ότι ο Καραμάνης και ο Στανίτσας στο τριώδιο αναφέρουν τη λέξη τροφή, στο τριώδιο της αποστολικής διακονίας είναι γραμμένο τρυφής. Προσέφυγα στη γραμματική και πληροφορήθηκα ότι Α) το αλυσιτελής που έχει το στερετικόν α, εξηγείται κάθε τι το ανώφελον και Β) η λέξη τρυφή είναι το να ζεί κάποιος πλούσια, με μεγάλη μαλθακότητα, πολυτέλεια και άνεση. Συμβουλεύθηκα τέλος τον θείο μου, θεολόγο και φιλόλογο και συμφωνήσαμε ότι το σωστό είναι το τρυφής.Από περιέργεια αναζήτησα και άκουσα μερικά βιντεάκια και διαπίστωσα ότι δυστυχώς όλοι οι ψάλτες λέγουν ΤΡΟΦΗ. Καιρός είναι να ξεχωρίσωμε την τρυφή απο την τροφή.-

 

[π. Μάξιμος]

Παντοῦ τροφῆς εὑρίσκεται....
Καί ΤΡΙΩΔΙΟΝ Α. Δ. (παλαιό καί νέο).

τροφῆς μεταλαβὼν / ἀπαλλαγῶμεν τῆς ἀλυσιτελοῦς τροφῆς

 

[Γεώργιος Τασούλης]

Ο μουσικός πανδέκτης της αδελφότητος θεολόγων η ΖΩΗ τόμος έβδομος ΤΡΙΩΔΙΟΝ έκδοσις δευτέρα έτος 1962 αναφέρει τρυφής.

 

[π. Μάξιμος]

Ἴσως σέ κάποια παλαιά ἔκδοση Τριῳδίου νά εὑρίσκεται ἔτσι ἀπό τυπογραφικό σφάλμα. Ἀλλά στίς μεταγενέστερες παλαιές καί τή νέα διορθωμένη ὑπάρχει ὡς τροφή.
Ἡ λέξη τρυφή εὑρίσκεται σέ πολλούς ὕμνους τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς καί στό συναξάρι (θέμα ἡμέρας), ἀλλά ὡς τρυφή τοῦ Παραδείσου !!!
Μέ θετική ἔννοια ! Ὄχι τήν ἀρνητική πού δίνεις.

Ἐδῶ ὅμως ὁ ποιητής ἀντιπαραβάλλει τήν τροφή ὅπως ἔδειξα.

(Ἄν ἦταν ἔτσι, ὁπωσδήποτε ὁ μακαριστός π. Κ. Παπαγιάννης θά τό εἶχε ἐπισημάνει)

 

[MTheodorakis]

«τροφῆς»

(χφφ. τριῴδια Σινὰ 755 ι’ αἰ. φ. 19v, Μ. Λαύρας Γ-105 ι’ αἰ. φ. 7r, Σινὰ 742 τοῦ ἔτους 1099 φ. 21r, Σινὰ 741 περὶ τὸ ἔτος 1100 φ. 56v, Σινὰ 754 τοῦ ἔτους 1177 φ. 27v).

 

[Γεώργιος Τασούλης]

Επισημαίνω ότι η λέξη τροφή απαντάται δύο φορές στό ιδιόμελο, μια στην αρχή , χωρίς αμφιβολία και και η άλλη περί το τέλος όπου εμπλέκεται και η λέξη αλυσιτελής και ρωτώ μήπως υπάρχει άλλο νόημα.

 

[MTheodorakis]

Ἐννοῶ τὴ δεύτερη.

 

[Υάκινθος B]

Από Τριώδιο που κοίταξα του εκδότη Μιχαήλ Σαλίβερου του 1930 και στις δύο περιπτώσεις λέει ¨τρυφής ¨ και όχι τροφής
Κατά πάσα πιθανότητα όμως είναι ¨τροφής ¨ γιατί στην αρχή λέει ¨Αδάμ του παραδείσου διώκεται τρυφής μεταλαβών ως παρήκοος "
Δεν βγαίνει νόημα ενώ με το ¨τροφής¨ βγαίνει. Αν κοιτάξουμε συνολικά το νόημα του ιδιομέλου , συνάγεται το συμπέρασμα ότι μιλάει για "τροφή" και όχι για "τρυφή"

 

[π. Μάξιμος]

... εμπλέκεται και η λέξη αλυσιτελής και ρωτώ μήπως υπάρχει άλλο νόημα.

Ἡ τροφή καθευατή δέν εἶναι ἀλυσιτελής, ἀλλ᾿ ἐδῶ ἐννοεῖται ἡ λαιμαργία, γαστριμαργία, κοιλιοδουλεία, τά ἀντίθετα τῆς νηστείας = ἐγκράτειας, πού εἶναι τό θέμα τοῦ τροπαρίου.
Καί ἡ τροφή πού μετέλαβε ὀ Ἀδάμ ἦταν μία καί συγκεκριμένη, τῆς ἀνυπακοῆς / παρακοῆς, καί ὄχι ἡ ὁποιαδήποτε τροφή.

Βέβαια ἡ τροφή μέ τήν ἔννοια τῆς λαιμαργίας, γαστριμαργίας, κοιλιοδουλείας, ἀκράτειας/ἀκρασίας, εἶναι τρυφή, μέ τήν ἀρνητική ἔννοια ὅμως, καί ὡς ἐκ τούτου ἀλυσιτελής. Τέτοια ἦταν καί ἡ τοῦ Ἀδάμ.

Ἀλλά, στήν ὑμνολογία τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς (ὅπως προέγραψα), ἡ λέξη τρυφή βρίσκεται 14 φορές μέ τή θετική ἔννοια, τῆς παραδείσιας ἀπόλαυσης. Μία ἤ δύο φορές μέ τήν ἀρνητική θά ἦταν παράδοξο.

Συναντᾶται ὅμως στήν ὑμνολογία καί μέ τήν ἀρνητική ἔννοια, ἄν θυμᾶμαι καλά, ἀλλά δέν μπορῶ νά θυμηθῶ ποῦ συγκεκριμένα· οἱ παλαιοί, ὡς ὁ @Υάκινθος B, ἴσως βοηθήσουν. Αὐτή τήν Κυριακή ὅμως μᾶλλον εἶναι ἄστοχος.

 

[Υάκινθος B]

Συναντᾶται ὅμως στήν ὑμνολογία καί μέ τήν ἀρνητική ἔννοια, ἄν θυμᾶμαι καλά, ἀλλά δέν μπορῶ νά θυμηθῶ ποῦ συγκεκριμένα· οἱ παλαιοί, ὡς ὁ @Υάκινθος B, ἴσως βοηθήσουν. Αὐτή τήν Κυριακή ὅμως μᾶλλον εἶναι ἄστοχος.

Ευχαριστώ π. Μάξιμε για την αναφορά σας στο πρόσωπο μου ,αλλά δεν είμαι και παμπάλαιος (αστειεύομαι ). Η αλήθεια είναι πως σε κάνα χρόνο θα κλείσω μισό αιώνα στο αναλόγιο. Τώρα που το αναλογίζομαι τόσα χρόνια είναι, μια μορφή παλαιότητας !
και μένα μου διαφεύγει αυτή η περίπτωση της αρνητικής έννοιας της " Τρυφής" . Επιφυλάσσομαι όμως , ώστε αν συναντήσω κάπου το σημείο αυτό να το αναφέρω.
Επίσης στο Δοξαστάριο του ο Νικόλαος Σμύρνης έχει και στις δύο περιπτώσεις "τροφής"
Μπράβο στον κ Τασούλη που πρόσεξε και έθιξε μια τόσο σημαντική λεπτομέρεια για να γινόμαστε όλοι πιο συνειδητοί ,ως ερμηνευτές της ψαλτικής τέχνης.