υγ. Μιὰ καὶ φιλοτιμηθήκατε, κάτι ποὺ μὲ τιμᾷ ἰδιαιτέρως, καὶ ἂς εἶναι καὶ ὁμόῥῥιζο, ψαχνω γιὰ κάτι σὰν κανονάκι, ααντοῦρι, αὐτῆς τῆς οἰκογένειας, ποὺ νὰ χρησιμεύει γιὰ τὴν ῥύθμιση τῆς φωνῆς. Δὲν μὲ πειράζει νὰ εἶναι γεωργιανό, ἄρυιο, ἀρυοσοφιστικό, ἀθιγγανικό. ἰουδαϊκό. Ψάχνω (καὶ ἑλπίζω καὶ ἄλλοι) ἕνα πρότυπο μὲ βάση τὸ ὁποῖο ὁ Χρύσανθος κατασκεύασε τὴν ἑπτατονική του κλίμακα (δηλαδὴ τὴν πανδουρίδα). Πρέπει να μπoῦμε στὸ μυαλὸ τοῦ Χρυσάνθου ἢ τοῦ ὅποιου Χρυσάνθου βρίσκεται ἀντιμέτωπος με τὸ δυτικὸ μεγαθήριο: "αὐτοὶ (οἱ Δυτικοὶ) ἔχουν μουσικὴ πρωτόγονη μέν", σκέφτονται οἱ παραδοσιακοὶ λαοί, τῶν Ῥωμαίων περιλαμβανομένων βεβαίως, "ἀλλὰ σὰν τοὺς Ἀμερικάνους εἶναι πρακτικοί: ἔχουν ξεχωρίσῃ μιὰ ἑπτατονικὴ κλίμακα ποὺ ὅλα τὰ ἀνάγουν σὲ αὐτήν. Τϊ ἔχω ἐγὼ πέρα ἀπὸ τετράχορδα, ποὺ νὰ μπορέσῃ νὰ παίξῃ τὸν ῥόλο ἑπτατονικῆς κλίμακας, μὲ κάποιες ἀλλαγὲς ποὺ ὅμως δὲν θὰ πειράζουν τὸ οἱκοδόμημα"; Λέω ἐγὼ καὶ τελειώνω, ἕνα "κουρδιστῆρι" ποὺ εἶχε ἑπτὰ-ὀκτώ ὄχι χορδὲς ἀλλὰ θέσεις. Πᾶσα προσφορὰ δεκτή! Καὶ κάνω καὶ μιὰ προσθήκη. Οἱ βοσκοὶ ἔπαιζαν γιὰ χιλιάδες ἴσως χρόνια φλογέρες μὲ ὀπὲς 6+1. Ἁλλὰ ἡ ἱερατικὴ μουσικὴ ὅπως ἔλεγε ὁ Ἁφθονίδης, μπορεῖ "νὰ μὴν ἔχει παρὰ πεντάχορδα καὶ τετράχορδα", καὶ γιατί - διότι διατηρεῖ (ὅπως στὴν γλῶσσα καὶ σήμερα καὶ σὲ ἄλλα τόσα πράγματα) δομὲς ἀκόμα παλαιότερες, δύο, τριῶν χιλιάδων χρόνων - καὶ ἐν τῷ προκειμένῳ τὸν πεντατονισμό, ἀφενός, τὸ ἀσυγκέραστο ἀφετέρου. Πεντατονισμὸ διότι ἡ Ὁκτώηχος εἶναι πεντατοικῆς ἔμπνευσης, ἂν μαντεύω σωστά: ἕνα πεντάχορδο ποὺ τὸ ξεκινᾶμε ἀπὸ διαφορετικὴ χορδὴ κάθε φορά, 5 ἦχοι. + 2 διαβατικοὶ (Γα καὶ Ζω) 7 καὶ ἕνας τοῦ Κυρίου = 8. Ἀσυγκέραστο διότι, πῶς θὰ κάνεις χορῳδία μὲ συγκερασμένα διαστήματα, ἀκόμα καὶ ἂν θέλεις συντονισμὸ μόνο τὸ Πάσχα;
