Ρεμπέτικο και Βυζαντινή Μουσική

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Από τη συνέντευξη-ντοκουμέντο του γνωστού ρεμπέτη Στέλιου Κερομύτη το 1976 στη Σοφία Μιχαλίτση αναφέρονται εκτός των άλλων σημαντικών στοιχείων και κάποια σχετικά με την ψαλτική π.χ.

από εδώ:

Ποιος στήριξε και έδωσε ώθηση στο λαϊκό τραγούδι; «Η προσφυγιά», εκτιμούσε, «βοήθησε το λαϊκό τραγούδι γιατί το ακολούθησε. Τους άρεσε γιατί όλοι οι πρόσφυγες ήταν άνθρωποι της μουσικής και τους άρεσε το ωραίο. Τα τραγούδια τους βασίζονται στη βυζαντινή μουσική και επειδή και το ρεμπέτικο στηρίζεται εκεί γι' αυτό τους άρεσε».
Ολόκληρη η συνέντευξη όπου αναφέρει και πως εμπνεύστηκε από ιερατικές εκφωνήσεις για τη δημιουργία ρεμπέτικων μελωδιών:

1ο μέρος



2ο μέρος



3ο μέρος



4ο μέρος



5ο μέρος



Σχετικά από το YouTube για το Σ. Κερομύτη

Ο Στέλιος Κηρομύτης γεννήθηκε στα 1908 στου Βάβουλα τη γούβα στον Πειραιά. Καταγόταν από ευκατάσταστη οικογένεια. Ο πατέρας του Χαρίλαος, με καταγωγή από την Προύσσα, αν και ο ίδιος έπαιζε ερασιτεχνικά μπουζούκι, απαγορεύει στο νεαρό Στέλιο να το πιάσει στα χέρια του.
«Αν μάθει ο Στέλιος μπουζούκι, τον χάσαμε. Δε θα μάθει μπουζούκι!», έλεγε.
Παρ' όλες τις απαγορεύσεις και το ξύλο που έφαγε από τον πατέρα του, παίρνει τα πρώτα μαθήματα κρυφακούγοντας και βλέποντας τον πατέρα του, αλλά και άλλους παλιότερους μπουζουκτσήδες στα κουτούκια του Πειραιά. Από το 1923 γνωρίζεται με το Μάρκο Βαμβακάρη, με τον οποίο γίνονται καλοί φίλοι μετά το 1925, όταν, όντας φαντάρος στον Πειραιά ο Μάρκος, συχνάζει στο ίδιο καφενείο όπου πήγαινε και ο Κηρομύτης, για «να εξασκηθεί» στο μπουζούκι. Έχοντας αποκτήσει αυτοπεποίθηση για το παίξιμό του αρχίζει -όπως και άλλοι μπουζουκτσήδες της γενιάς του, ο Μάρκος, ο Δημήτρης Γκόγκος (Μπαγιαντέρας), ο Δελιάς, ο Καρυδάκιας- να παίζει σε διάφορα ιδιωτικά γλέντια αλλά και στους τεκέδες του Πειραιά.
Στα 1934 η πρώτη ρεμπέτικη κομπανία υπό το Μάρκο Βαμβακάρη, εμφανίζεται επαγγελματικά πλέον στη μάντρα του Σαραντόπουλου στην Ανάσταση στον Πειραιά. Σύντομα ο Ανέστης Δελιάς μετά από διαφωνία με το Βαμβακάρη (καθώς θεωρούσε τον εαυτό του ριγμένο στο μεροκάματο και τη μοιρασιά της «χαρτούρας») αποχωρεί από τη θρυλική Τετράδα του Πειραιά, και ο Στέλιος Κηρομύτης παίρνει τη θέση του. Έτσι κάνει την πρώτη του εμφάνιση στα λαϊκά πάλκα, αρχικά στου Κερατζάκη στην Ανάσταση του Πειραιά και αργότερα στο "Δάσος" του Α. Βλάχου στο Βοτανικό.Σε αντίθεση με άλλους ρεμπέτες, ήταν πάντα άψογα ντυμένος και με την τελευταία λέξη της μόδας, γι' αυτό και του κόλλησαν το παρατσούκλι «αριστοκράτης».
Στα 1937 γραμμοφωνεί τα πρώτα του τραγούδια: «Στου Βάβουλα τη γούβα» και «Το λάθος μου αισθάνομαι». Εκτός από δικά του τραγούδια, ερμήνευσε με τη χαρακτηριστική του φωνή και άλλων συνθετών, όπως: του Κώστα Σκαρβέλη, του Παναγιώτη Τούντα, του Κώστα Καρίπη, του Βασίλη Τσιτσάνη και άλλων. Ιδιαίτερου ενδιαφέροντος είναι η δισκογραφική του συνεργασία σε αρκετά τραγούδια με την Ιωάννα Γεωργακοπούλου.Στην πολυετή καριέρα του στα λαϊκά πάλκα συνεργάστηκε με τους περισσότερους από τους μεγάλους συνθέτες και τραγουδιστές του ρεμπέτικου, για παράδειγμα το '48 βρίσκεται, στου «Τζίμη του Χοντρού», στην Αχαρνών, μαζί με Τσιτσάνη, Περιστέρη, Κασιμάτη, Ρούκουνα, Τουρκάκη, και τη νεαρή τότε Σωτηρία Μπέλλου ή την ίδια χρονιά στου Καλαματιανού στις Τζιτζιφιές με Τσιτσάνη, Χατζηχρήστο, Μάρκο, Μητσάκη, Παπαϊωάννου, Περιστέρη, Κασιμάτη κ.α. Με τον Βασίλη Τσιτσάνη η συνεργασία του διάρκεσε με διακοπές για δεκαεπτά περίπου χρόνια.
Ο Στέλιος Κηρομύτης πέθανε από καρκίνο, στις 7 Μάρτη του 1979.
 

ybulbu

Μπουλμπουτζής Ιωάννης
Πωπω, τι παραπομπή μας έκανες! Τι ταλέντο ήταν αυτό! Πολύ ωραίος ο Κερομύτης!!! Και εκθέτει με λεπτομέρειες και ακομπλεξάριστα την τέχνη του (παλιά χορδίσματα κλπ)! Και, προ πάντων, όπως και ο Μάρκος, ξέρει και σέβεται τις ρίζες του ρεμπέτικου και θεωρεί τα τραγούδια αυτά «εκκλησιαστικά»!
 

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Στράτος Παγιουμτζής (από εδώ)

Κάθε Κυριακή πηγαίνει στην εκκλησία- καθότι πολύ θρήσκος- και ψέλνει, εκεί θα αρχίσει να διδάσκεται και την βυζαντινή μουσική, που τόσο τον είχε επηρεάσει στον τρόπο που τραγουδούσε.

Βασίλης Τσιτσάνης (από εδώ)

Γεννήθηκε στα Τρίκαλα από γονείς Ηπειρώτες. Τσαρουχάς ο πατέρας του, είχε ένα μαντολίνο με το οποίο έπαιζε σχεδόν αποκλειστικά κλέφτικα τραγούδια της πατρίδας του. Αυτά ήταν τα πρώτα ακούσματα του μικρού Βασίλη μαζί με τις βυζαντινές ψαλμωδίες που άκουγε στην εκκλησία.

Στελάκης Περπινιάδης (από εδώ)

Το 1906, έφυγαν από την Αλεξάνδρεια, και πήγαν στην Κωνσταντινούπολη, και αυτό γιατί οι δουλειές του πατέρα του δεν πήγαιναν καλά! Ο μικρός Στελλάκης, επειδή του άρεζε η εκκλησία, βρέθηκε κάποια στιγμή στο ψαλτήριο της εκκλησίας του Αη Γιάννη των Χιων, στο Γαλατά!
Είχε πολύ καλή φωνή, και έτσι ένας διάκονος του έδωσε τα πρώτα μαθήματα Βυζαντινής μουσικής! Σύντομα βρέθηκε να είναι "κανονάρχης", έχοντας μαθητεύσει δίπλα στον "Πρύτανη" των ψαλτών ΚΑΜΑΡΑΔΟ!

και από εδώ

Μέχρι το 1925 ο Στελλάκης Περπινιάδης εργάζεται σε χρωματοπωλείο ενώ παράλληλα συνεχίζει την ενασχόληση του ως ψάλτης.

Θεόδωρος Δερβενιώτης (από εδώ)

Το μεγάλο του σχολείο ήταν η Βυζαντινή Μουσική, με την οποία ήρθε σε επαφή από 5 χρονών, στην Εκκλησία, στην οποία πήγαινε στο Ψαλτήρι για να κρατάει το «ισο». Εμβάθυνε στην Βυζαντινή μουσική με το Θείο του, τον Γιάννη Βισβίκη και το 1937, σε ηλικία 15 ετών, κάνει την παρθενική του εμφάνιση σαν Λαουτιέρης και τραγουδιστής.

Πρόδρομος Τσαουσάκης (από εδώ)

Επίσης ήταν Ψάλτης(Κυριακές και εορτές) στον ναό των Άγιων Πάντων της Καλλιθέας.

Βαγγέλης Σοφρωνίου (από εδώ)

αξίζει να αναφερθεί πως έψελνε και στην Αγία Φωτεινή πριν την καταστροφή της Σμύρνης.

και από εδώ

Παρακολουθησε μαθηματα στην "ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΣΜΥΡΝΗΣ", και ταυτοχρονα, σπουδασε Βυζαντινη Μουσικη! Στα εφηβικα του χρονια, ηταν ψαλτης σε δυο εκκλησιες της Σμυρνης.

Γιάννης Λεμπέσης (από εδώ)

Από 8 χρονών ήταν ψάλτης και τα Βυζαντινά ακούσματα ριζώθηκαν μέσα του.

Από εδώ

Οἱ μουσικὲς ρίζες τοῦ ρεμπέτικου ἀνάγονται στὴ Βυζαντινὴ Ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ καὶ στὸ δημοτικὸ τραγούδι τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καὶ τῶν νησιῶν τοῦ Αἰγαίου. Ἐπίσης ἔχει δεχτεῖ ἐπιδράσεις ἀπὸ ἀραβικούς, περσικοὺς καὶ ἰνδικοὺς μουσικοὺς ρυθμούς. Ἕνας Ἕλληνας μουσικολόγος εἶπε ὅτι τὸ πιὸ σωστὸ πράγμα ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ λεχθεῖ γιὰ τὰ ρεμπέτικα εἶναι ὅτι ἀνήκουν στὴν ἀνατολικὴ Μεσόγειο.
 

Οδυσσέας Εσκιτζής

Παλαιό Μέλος
EΡΜΗΝEΙΑ ΚΑΙ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΛΑΪΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ (PEΜΠΕΤIKΟ)

...
«Καλά. Όσα είπες είναι σωστά και τα παραδεχόμαστε. Μα τι μας πείθει ότι το ρεμπέτικο είναι η σημερινή μας λαϊκή έκφραση καθώς λες και που σαν τέτοια βέβαια πρέπει να συνδέεται με την παράδοση του δημοτικού τραγουδιού και του βυζαντινού μέλους, κι όχι ένα τραγούδι μιας ορισμένης κατηγορίας ανθρώπων που εκφράζει την προσωπικήν της κατάσταση;»
...
Πάνω σ΄ αυτούς τους ρυθμούς χτίζεται το ρεμπέτικο τραγούδι, του οποίου παρατηρώντας τη μελωδική γραμμή, διακρίνομε καθαρά απάνω την επίδραση ή καλύτερα την προέκταση του βυζαντινού μέλους. Όχι μόνο εξετάζοντας τις κλίμακες που από το ένστιχτο των λαϊκών μουσικών διατηρούνται αναλλοίωτες, μ’ ακόμη, παρατηρώντας τις πτώσεις, τα διαστήματα και τον τρόπο εκτέλεσης. Όλα φανερώνουν την πηγή, πού δεν είναι άλλη απ΄ την αυστηρή κι απέριττη εκκλησιαστική υμνωδία. Όχι πως το δημοτικό τραγούδι δεν έχει κι αυτό στοιχεία διοχετευμένα στο ρεμπέτικο. Μα πολύ λιγότερα. H παρουσία του είναι έντονη, ιδιαίτερα στο ελαφρότερο είδος που περισσότερο το χαρακτηρίζει μιά χάρη και μιά νnσιώτικη ελαφράδα. Παράδειγμα φέρνω, αν θυμάστε, κάπως παλιότερα το «Πάρτη βάρκα στο λιμάνι - κάτω στο Πασαλιμάνι» καθώς και το γνωστότατο «Ανδρέα Zέππo». Και τα δυό έχουν πολύ έντονα πάνω τους τη σφραγίδα του δημοτικού μας τραγουδιού. Μα για να εξηγήσουμε τη βασική αυτή προέκταση του βυζαντινoύ μέλους στο ρεμπέτικο, αρκεί να δούμε πόσο κοινή ατμόσφαιρα δημιουργούσε η παρακμή του Βυζαντίου με τη δικιά μας σήμερα.
Ατμόσφαιρα το ίδιο καταπιεστική, το ίδιο ασαφής, άσχετα αν στα χρόνια εκείνα προερχόταν από ένα λαθεμένο ξόδεμα θρησκευτικού συναισθήματος. Έτσι τα εκφραστικά στοιχεία του έτoιμόρoπoυ Βυζαντίου με την άμεση παθητικότητά τους βρίσκουν οικεία ατμόσφαιρα μες στο ρεμπέτικο -το σύγχρονο λαϊκό μέλος- για ν’ αναπτυχθούν και να συνθέσουν τη σημερινή εκφραστική μορφή μιας το ίδιο έντονης παθnτικότητας.
Το δημοτικό τραγούδι και τα υγιή του εκφραστικά στοιχεία έχουν τη θέση μόνον μιας πιο άμεσης κληρονομιάς. Για τα 80% της ρεμπέτικης μουσικής, τίποτες παραπάνω.
Εξετάζοντας τώρα το ύφος του τραγουδιού βρίσκομε ευθύς εξ΄ αρχής το βασικό εκείνο χαρακτήρα του συγκρατημένoυ, που μόνο επειδή είναι γνήσια ελληνικό, μπορεί και το κρατεί με τόση συνέπεια. Και στη μελωδία και στα λόγια και στο χορό, δεν υπάρχει κανένα ξέσπασμα, καμιά σπασμωδικότητα, καμιά νευρικότητα. Δεν υπάρχει πάθος. Υπάρχει ή ζωή με την πιο πλατειά έννοια. Όλα δίνονται λιτά, απέριττα με μιά εσωτερική δύναμη που πολλές φορές συγκλονίζει. Μήπως αυτό δεν είναι το κύριο και μεγάλο στοιχείο που χαρακτηρίζει την ελληνική φυλή; Και ακόμα ολάκερο το λαμπρό μεγαλείο της αρχαίας τραγωδίας και όλων των αρχαίων μνημείων, δεν βασίζεται πάνω στην καθαρότητα, στη λιτή γραμμή και προπαντός στο απέραντο αυτό sostenuto που, προϋποθέτει δύναμη, συνείδηση και πραγματικό περιεχόμενo; Ποιά από τις καλές τέχνες στον τόπο μας σήμερα μπορεί να περηφανευτεί ότι κράτησε τη βασική αυτή ελληνικότητα -τη μοναδική άξια κληρoνoμιά που έχουμε πραγματικά στα χέρια μας- για τη σύνθεσή της. Ποιά μουσική μας μπορεί να ισχυριστεί σήμερα ότι βρίσκεται πέρα απ΄ το βυζαντινό μέλος, πέρα απ΄ το δnμοτικό τραγούδι και στη χειρότερη περίπτωσn πέρ’ απ΄τις σπασμένες αρχαίες κολώνες του Παρθενώνος και του Ερεχθείου, ότι βρίσκεται εκεί που όλα αυτά βρεθήκανε στην εποχή τους;
Το ρεμπέτικο τραγούδι είναι γνήσια ελληνικό, μοναδικά ελληνικό.
...


Μάνος Χατζιδάκις (31 Ιανουαρίου 1949, στο Θέατρο Τέχνης)
 
Top