[Ερώτηση] Η διάταξη των μελών/χορωδών ενός βυζαντινού/εκκλησιαστικού χορού

[παναγιωτης1]

[Σημ. συντ. (π.Μ.)] Μηνύματα πού μεταφέρθηκαν από εδώ δημιούργησαν χωριστό θέμα.


...απορια........αυτό ...που οι χορωδοί ...βλέπουν τα νώτα του χοράρχη;;;...δεν τόχω καταλάβει....

 

[βιλόπαιδο]

...απορια........αυτό ...που οι χορωδοί ...βλέπουν τα νώτα του χοράρχη;;;...δεν τόχω καταλάβει....

Αν παρατηρήσεις πίσω από το χοράρχη είναι οι ισοκράτες.
Προφανώς ο χοράρχης με αυτόν τον τρόπο ακούει καλύτερα τα ισοκρατήματα. Καθώς επίσης οι ισοκράτες βλέπουν τον χοράρχη και εκείνος μπορεί να τους δίνει τις αλλαγες των ισοκρατημάτων.

 

[ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ]

...απορια........αυτό ...που οι χορωδοί ...βλέπουν τα νώτα του χοράρχη;;;...δεν τόχω καταλάβει....

Όπως και αλλού, έχουμε συζητήσει, συμφωνήσει και καταλήξει, ότι στις χορωδίες που παρουσιάζουν έργα με αξιώσεις, γνωρίζουν τόσο οι μελωδοί, όσο και οι ισοκράτες που τις απαρτίζουν, τις μελωδίες "νεράκι"! Πράγμα, το οποίο σημαίνει, ότι δεν είναι απαραίτητο, να βλέπουν το χοράρχη! Έτσι, δικαιολογείται αυτή η διάταξη του χορού!
Το ιδανικότερο, βέβαια, είναι να βιώνουμε αυτά που ψάλλουμε.
Συνθήκη ικανή και αναγκαία για την τέλεια, απόδοση των ύμνων!

 

[dimskrekas]

Όπως και αλλού, έχουμε συζητήσει, συμφωνήσει και καταλήξει, ότι στις χορωδίες που παρουσιάζουν έργα με αξιώσεις, γνωρίζουν τόσο οι μελωδοί, όσο και οι ισοκράτες που τις απαρτίζουν, τις μελωδίες "νεράκι"! Πράγμα, το οποίο σημαίνει, ότι δεν είναι απαραίτητο, να βλέπουν το χοράρχη! Έτσι, δικαιολογείται αυτή η διάταξη του χορού!
Το ιδανικότερο, βέβαια, είναι να βιώνουμε αυτά που ψάλλουμε.
Συνθήκη ικανή και αναγκαία για την τέλεια, απόδοση των ύμνων!

Πού, ποιοί, πότε;

 

[ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ]

Πού, ποιοί, πότε;

Δείτε τη συζήτηση με Θέμα: "Οι καλές χορωδίες από καλούς μονωδούς δημιουργούνται".
Όμως, η παρεμβολή μου έγινε για τη διάταξη του χορού της ΕΛ.ΒΥ.Χ.

Ανάλογη διάταξη, αξιόλογου χορού!

 

[dimskrekas]

Δείτε τη συζήτηση με Θέμα: "οι καλές χορωδίες........δημιουργούνται".
Όμως, η παρεμβολή μου έγινε για τη διάταξη του χορού της Ε.ΒΥ.Χ.

Ανάλογη διάταξη, αξιόλογου χορού!

Δε βλέπω συμφωνία.....

 

[Nikos L.]

Πού, ποιοί, πότε;

κά-που, κα-ποιοι, κά-ποτε

 

[Γιώργος Μ.]

Όπως και αλλού, έχουμε συζητήσει, συμφωνήσει και καταλήξει, ότι στις χορωδίες που παρουσιάζουν έργα με αξιώσεις, γνωρίζουν τόσο οι μελωδοί, όσο και οι ισοκράτες που τις απαρτίζουν, τις μελωδίες "νεράκι"! Πράγμα, το οποίο σημαίνει, ότι δεν είναι απαραίτητο, να βλέπουν το χοράρχη! Έτσι, δικαιολογείται αυτή η διάταξη του χορού!

Mια μεγάλη παρανόηση υπάρχει εδώ -εκτός και δεν κατάλαβα. Ασφαλώς και είναι ανάγκη να γνωρίζουν οι χορωδοί τα μέλη "νεράκι", αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να βλέπουν τον χοράρχη. Το αντίθετο: πρέπει να τα ξέρουν νεράκι για να μπορούν να βλέπουν τον χοράρχη και όχι την παρτιτούρα.

Σχετική μαρτυρία εδώ:

Το αιώνιο παράπονο του χοράρχη: Δεν με κοιτάζετε...

Επικροτώντας τις προϋποθέσεις που περιγράφει ο Παναγιώτης παραπάνω, νομίζω ότι η εμπειρία λίγο πολύ έχει δείξει ότι: το πόσο καλά γνωρίζουν οι χορωδοί (καλοφωνάρηδες ή μη) τα κομμάτια , αλλά και η εν γένει συνεργασία τους τόσο με τον χοράρχη όσο και μεταξύ τους για να βγεί η ομοιογένεια, φαίνεται από το πόσο συχνά τον κοιτάζουν καθώς διευθύνει (1 φορά την παρτιτούρα και 10 τον χοράρχη, υποστηρίζεται συχνά). Και πολύ λογικό, αφού δεν έχει νόημα να κουνάει κανείς τα χέρια του για να συντονίσει ένα πλήθος που δεν τον κοιτάζει. Οι πολλές πρόβες λοιπόν δεν είναι πανάκεια και μπορεί κάλλιστα να γίνουν και λίγες, αν τηρούνται αυτές οι προϋποθέσεις.

Γνωρίζω περίπτωση στην οποία έχουν προηγηθεί πολλές πρόβες και τελικά να μην πραγματοποιείται η συναυλία, γιατί απλούστατα οι περισσότεροι χορωδοί έρχονταν στις πρόβες αδιάβαστοι και δεν κοίταζαν τον χοράρχη αλλά είχαν "βάλει τη μούρη κάτω"(καθ΄ημάς), αφού εκείνη την ώρα τα έκαναν "επανάληψη".

Και δεν νομίζω ότι ειδικά στην ΕΛΒΥΧ οι πίσω δεν βλέπουν τον χοράρχη, ήτοι τη χειρονομία του. Απλώς δεν τον βλέπουν κατά πρόσωπο.

 

[ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ]

Δε βλέπω συμφωνία.....

Η εν λόγω συζήτηση, έχει φτάσει στο μήνυμα με Αρ.69!
Ο γράφων το σχετικό μήνυμα (69), καταλήγει, διαβάζοντας όλα τα προηγούμενα, σ' αυτό!
Πράγμα, που πιστεύω ότι και η πλειοψηφία των εμπλεκομένων συζητητών, αποδέχεται!

Όμως, για να μην ξεφύγουμε, θα υπενθυμίσω το λόγο της αρχικής παρεμβολής μου, που ήταν η παραδοσιακή διάταξη του χορού της ΕΛ.ΒΥ.Χ.
Εδώ, ανάλογη διάταξη, επίσης, καταξιωμένου, διεθνούς εμβέλειας χορού!

 

[dimskrekas]

Η εν λόγω συζήτηση, έχει φτάσει στο μήνυμα με Αρ.69!
Ο γράφων το σχετικό μήνυμα (69), καταλήγει, διαβάζοντας όλα τα προηγούμενα, σ' αυτό!
Πράγμα, που πιστεύω ότι και η πλειοψηφία των εμπλεκομένων συζητητών, αποδέχεται!

Όμως, για να μην ξεφύγουμε, θα υπενθυμίσω το λόγο της αρχικής παρεμβολής μου, που ήταν η παραδοσιακή διάταξη του χορού της Ε.ΒΥ.Χ.
Εδώ, ανάλογη διάταξη, επίσης, καταξιωμένου, διεθνούς εμβέλειας χορού!

Δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε.... Δεν πειράζει.

 

[Γιώργος Μ.]

Όμως, για να μην ξεφύγουμε, θα υπενθυμίσω το λόγο της αρχικής παρεμβολής μου, που ήταν η παραδοσιακή διάταξη του χορού της Ε.ΒΥ.Χ.
Εδώ, ανάλογη διάταξη, επίσης, καταξιωμένου, διεθνούς εμβέλειας χορού!

Δεν νομίζω ότι μπορούμε να μιλάμε για παραδοσιακή και μη παραδοσιακή διάταξη. Καλή και ευλογημένη και η μία διάταξη, το ίδιο και η άλλη, κ. Κούγια. Και οι δυό εκπροσωπούνται από σπουδαίες βυζαντινές χορωδίες.

Σε οδηγεί ο στόχος κάθε φορά. Οι δυτικές χορωδίες, οι ορχήστρες, όλα τα σύνολα, στήνονται ανάλογα με αυτό που θέλουν να πετύχουν. Όλα πρέπει να γίνουν με το προσφορότερο από κάθε άποψη τρόπο.

Αν ορισμένη διάταξη, μπροστά ή πίσω, εξυπηρετεί τη δομή, τη φιλοσοφία, τη λειτουργία, την εκπαίδευση της χορωδίας και τη στόχευση ενός (κατά προτίμηση) εμπνευσμένου χοράρχη, τότε καλή και επαινετή η διάταξη.

ΥΓ Από αυτή την άποψη βέβαια, θεωρώ εσφαλμένο τον τρόπο που είχε εξ αρχής τεθεί το ερώτημα.

 

[ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ]

Δεν νομίζω ότι μπορούμε να μιλάμε για παραδοσιακή και μη παραδοσιακή διάταξη.
..........................................................................................................
............................................................................................................
ΥΓ Από αυτή την άποψη βέβαια, θεωρώ εσφαλμένο τον τρόπο που είχε εξ αρχής τεθεί το ερώτημα.

Αν δεν έχει, συζητηθεί ποτέ στο παρελθόν, θα μπορούσε να γίνει αφορμή συζήτησης η διάταξη των μελών μιας παραδοσιακής χορωδίας!
Γνώμη μου είναι, ότι στα Παραδοσιακά μουσικά σύνολα, η σωστή διάταξη των μελών που τ' αποτελούν, είναι η παραπάνω.
Επηρεαστήκαμε και σ' αυτό το θέμα, από τις Ευρωπαϊκές χορωδίες και "στήνονται τα μέλη" παρόμοια!
Μπορείτε να δείτε και σε σχήματα παραδοσιακής - δημοτικής μουσικής, όπου ο χοράρχης βρίσκεται στην άκρη της χορωδίας και δίπλα της.
Όχι στο κέντρο και απέναντι της!
Θα επιμείνω στο βίωμα του στίχου, από τα μέλη των Παραδοσιακών μουσικών συνόλων, (είτε είναι Βυζαντινή χορ., είτε δημοτική), γεγονός, που κατά τη γνώμη μου, δικαιολογεί, αυτόν τον τρόπο στησίματος της Παραδοσιακής χορωδίας και αποτελεί ειδοποιό διαφορά σε σχέση μ' εκείνο της Ευρωπαϊκής.
Μ' άλλα λόγια, όταν βιώνεις, είτε τον υμνογραφικό ποιητικό στίχο, είτε τον δημώδη, σημαίνει ότι τον έχεις εμπεδώσει και τον κατέχεις, οπότε, δεν υπάρχει η ανάγκη, αρτιότερης απόδοσης "στησίματος της χορ.", κατά τα Ευρωπαϊκά πρότυπα!
Καλλίτερα, όμως, εάν θέλουν οι κ. συντονιστές, να ανοίξουν νέο θέμα, στο οποίο, θα μπορούσαν και χοράρχες, μέλη του "Ψαλτολογίου" να μας διαφωτίσουν περισσότερο!

 

[Γιώργος Μ.]

Το θέμα έχει ξανασυζητηθεί εδώ.

Πάντως μιας και μιλάμε για στήσιμο χορού, υπάρχει και ένα τρίτο είδος, κατά τη γνώμη μου πολύ καλό για εκδηλώσει σε ναό ή για ακολουθίες (σε αυτήν την περίπτωση ενδεχομένως κρατώντας και το αναλόγιο): το κύκλιο και κατά μέτωπο (οι χορωδοί βλέπουν τον χοράρχη, αλλά σχηματίζουν κύκλο). Εκεί βέβαια πρέπει να δεις πού θα μπουν οι ισοκράτες, για να μοιραστεί σωστά ο ήχος.

Παράδειγμα εδώ:

​

 

[π. Μάξιμος]

Ὑπάρχει κι ἕνα θέμα ἐδῶ, ἀλλά δέν εἶναι τόσο σχετικό.

Βρῆκα ἐπίσης κατάθεση μέλους τῆς ΕΛΒΥΧ πού δικαιολογεῖ τή στάση τοῦ χοράρχου τῆς ἐν λόγω χορωδίας:

- Μην ξεχνάμε επίσης ότι ο ΛΑ είναι αυτός που εμπνευσμένος από το Άγιο Όρος καθιέρωσε το στήσιμο της χορωδίας σε ημικύκλιο με το χοράρχη ανάμεσα στους χορωδούς, σχήμα που αργότερα αντιγράφηκε και από άλλες χορωδίες.

 

[dimskrekas]

Ὑπάρχει κι ἕνα θέμα ἐδῶ, ἀλλά δέν εἶναι τόσο σχετικό.

Βρῆκα ἐπίσης κατάθεση μέλους τῆς ΕΛΒΥΧ πού δικαιολογεῖ τή στάση τοῦ χοράρχου τῆς ἐν λόγω χορωδίας:

- Μην ξεχνάμε επίσης ότι ο ΛΑ είναι αυτός που εμπνευσμένος από το Άγιο Όρος καθιέρωσε το στήσιμο της χορωδίας σε ημικύκλιο με το χοράρχη ανάμεσα στους χορωδούς, σχήμα που αργότερα αντιγράφηκε και από άλλες χορωδίες.

Ο τιμηθείς Άρχων μίλησε σχετικώς εδώ. Προσωπικά το θεωρώ μανιφέστο, και άκρως αποκαλυπτικό.

Τα περί Αγίου Όρους δείχνουν ποιά η σχέση του γράψαντος με τον Άθω! Στον Άθω υπάρχει ειδικό αναλόγιο, και όχι μόνο, στοιχεία που ολοφάνερα αγνοεί....

Δ.

 

[antonios]

Σε οδηγεί ο στόχος κάθε φορά. Οι δυτικές χορωδίες, οι ορχήστρες, όλα τα σύνολα, στήνονται ανάλογα με αυτό που θέλουν να πετύχουν. Όλα πρέπει να γίνουν με το προσφορότερο από κάθε άποψη τρόπο.

Δεν θα μπορούσα να συμφωνώ περισσότερο!

Το στήσιμο του χορού μπορεί να έχει πολλές παραμέτρους. Και το αισθητικό-οπτικό μέρος δεν πρέπει να θεωρείται ασήμαντο. Όμως δεν είναι το πρωτεύον. Πρώτα είναι ο ήχος. Ο χοράρχης που έχει ένα σαφή ήχο στο μυαλό του που θέλει να περάσει στο κοινό (όποιος έχει), πρέπει να βρει τον τρόπο να το πετύχει ΑΝΑΛΟΓΑ με την περίσταση. Το στήσιμο δεν είναι ίδιο σε μία συναυλία και σε μία ακολουθία. Αν και ο στόχος είναι σχεδόν ίδιος ή πρέπει να μοιάζει όσο το δυνατόν περισσότερο.

Ας εξετάσουμε μερικές μόνο παραμέτρους.

Α) Η θέση του χοράρχη: Σε έναν Βυζαντινό Χορό ο χοράρχης είναι συνήθως και ο βασικότερος ή από τους βασικότερους εκτελεστές. Αν πρόκειται για ακολουθία δεν τίθεται θέμα! Πρέπει να βρίσκεται στο αναλόγιο και στο στασίδι που του αναλογεί! Ο χορός θα στηθεί ανάλογα γύρω του, έτσι ώστε να εξυπηρετείται όσο το δυνατόν προσφορότερα ο ρόλος του χορού στην Λατρεία. Μία διάταξη ημικυκλική (που θα γίνεται κυκλική όταν είναι πολλά τα άτομα) συμμετρικά γύρω από τον χοράρχη, είναι το καλύτερο. Βέβαια αυτό γίνεται ιδανικά μόνο όπου υπάρχει ο αντίστοιχος χώρος, ο "χορός", που βρίσκεται προς το κέντρο του μήκους του ναού. Τα άλλα είναι κατ' ανάγκη μάλλον και κατ΄αναλογίαν ανάλογα με τον χώρο που υπάρχει. Η θέση των ισοκρατών επίσης ανάλογα με τον χώρο έτσι ώστε να μην βλάπτουν την ισορροπία και την ομοιογένεια του ήχου αλλά και να μην "κουκουλώνουν" τον ήχο ή να μην χάνονται τελείως. Όλα αυτά αναφέρονται σε φυσικό ήχο. Τα μικρόφωνα είναι άλλη ιστορία.

Αν μιλάμε για συναυλία τα πράγματα επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες. Τον χώρο. Την θέση του χορού στον χώρο. Τον αριθμό των χορωδών. Κάποτε και από το τι εκτελείται. Γενικά βέβαια μπορούν να εξηγηθούν κάποιες αρχές. Επειδή όπως έγραψα και παραπάνω, ο χοράρχης είναι και βασικός εκτελεστής, δεν θα πρέπει να έχει πλάτη στο κοινό γιατί έτσι ή δεν θα εκτελεί ή η εκτελεσή του δεν θα επηρεάζει τον ήχο όσο πρέπει (εδώ δέχομαι μία σύμβαση για μία συναυλία όπου η σκηνή είναι στην άκρη μιας αίθουσας με το κοινό "απέναντι" που είναι και η πιο κοινή περίπτωση). Άρα θα πρέπει να ψέλνει προς το κοινό. (Το αντίθετο δεν είναι αμάρτημα απλώς ο διευθυντής αποκλείεται από εκτελεστής.) Αυτό έχει και το επιπλέον όφελος πως η διάταξη δεν αλλάζει από αυτή που πάνω κάτω υπάρχει και στην φυσική θέση του χορού, στην Λατρεία.

Β) Η διάταξη των χορωδών: Σε κάθε περίπτωση ο ήχος που πρέπει να έχει μία χορωδία πρέπει να έχει σαφή χαρακτήρα και να είναι συμπαγής. Άρα η διάταξη πρέπει να εξυπηρετεί αυτό το σκοπό. Στην περίπτωση της λατρείας τα πράγματα γίνονται σχεδόν αυτόματα. Ο χοράρχης στο στασίδι, οι πιο έμπειροι χορωδοί ή οι πιο "μεγάλες" φωνές κοντά γύρω του, για να μην "σκορπίζει" ο ήχος. Αν ο χώρος δεν έχει "άπλα" πιθανόν μία ακόμα σειρά μπροστά με παιδιά ή κοντύτερους χορωδούς, για πρακτικούς λόγους κ.τλ. Για τους ισοκράτες έγραψα παραπάνω.

Σε μία συναυλία, και πάντα με στόχο τον ήχο, ισχύει πάνω κάτω το ίδιο. Μόνο που ο κύκλος δεν πρέπει να κλείνει (εξαιρέσεις μπορούν να υπάρχουν αν ας πούμε η χορωδία ψέλνει από το κέντρο ενός ναού με τον κόσμο γύρω γύρω), για να φεύγει ο ήχος προς την σωστή κατεύθυνση ενιαίος. Αν οι ισοκράτες είναι διασκορπισμένοι στην μία και μόνη ημικυκλική σειρά τότε δεν μπορεί να επιτευχθεί συμπαγής ήχος ούτε για το μέλος ούτε για το ισοκράτημα. Αν είναι στο ένα άκρο δημιουργεί τεράστια προβλήματα ισορροπίας. Επίσης είναι πολύ πιθανό, στις περισσότερες αίθουσες, το μέλος να μην ακούει το ίσον και οι ισοκράτες το μέλος. Προσφορότερη λύση η τοποθέτηση των ισοκρατών στο κέντρο και πίσω. Και γι αυτό που θα ακούσει το κοινό. Και για αυτό που ακούνε οι χορωδοί.

Αυτά σαν γενικές αρχές. Έχει διαφορά πάντως αν ψέλνουν 5 ή 135, και στο στήσιμο.

Υπάρχουν και μερικά άλλα που πρέπει να λαμβάνονται υπ όψιν, αλλά τα παραπάνω είναι ίσως τα βασικότερα.

 

[domesticus]

Η εν λόγω συζήτηση, έχει φτάσει στο μήνυμα με Αρ.69!
Ο γράφων το σχετικό μήνυμα (69), καταλήγει, διαβάζοντας όλα τα προηγούμενα, σ' αυτό!
Πράγμα, που πιστεύω ότι και η πλειοψηφία των εμπλεκομένων συζητητών, αποδέχεται!

Σιγὰ νὰ μὴν τὸ ἀποδέχεται ...

Βρῆκα ἐπίσης κατάθεση μέλους τῆς ΕΛΒΥΧ πού δικαιολογεῖ τή στάση τοῦ χοράρχου τῆς ἐν λόγω χορωδίας:

Ὅ,τι νά 'ναι (ἡ παράθεση). Συγχέεται ὁ ἀρχιτεκτονικὸς χῶρος μὲ χορωδίες. Καμία σχέση.

Δεν θα μπορούσα να συμφωνώ περισσότερο!

Το στήσιμο του χορού μπορεί να έχει πολλές παραμέτρους. Και το αισθητικό-οπτικό μέρος δεν πρέπει να θεωρείται ασήμαντο. Όμως δεν είναι το πρωτεύον. Πρώτα είναι ο ήχος. Ο χοράρχης που έχει ένα σαφή ήχο στο μυαλό του που θέλει να περάσει στο κοινό (όποιος έχει), πρέπει να βρει τον τρόπο να το πετύχει ΑΝΑΛΟΓΑ με την περίσταση. Το στήσιμο δεν είναι ίδιο σε μία συναυλία και σε μία ακολουθία. Αν και ο στόχος είναι σχεδόν ίδιος ή πρέπει να μοιάζει όσο το δυνατόν περισσότερο.

Ας εξετάσουμε μερικές μόνο παραμέτρους.

Α) Η θέση του χοράρχη: Σε έναν Βυζαντινό Χορό ο χοράρχης είναι συνήθως και ο βασικότερος ή από τους βασικότερους εκτελεστές. Αν πρόκειται για ακολουθία δεν τίθεται θέμα! Πρέπει να βρίσκεται στο αναλόγιο και στο στασίδι που του αναλογεί! Ο χορός θα στηθεί ανάλογα γύρω του, έτσι ώστε να εξυπηρετείται όσο το δυνατόν προσφορότερα ο ρόλος του χορού στην Λατρεία. Μία διάταξη ημικυκλική (που θα γίνεται κυκλική όταν είναι πολλά τα άτομα) συμμετρικά γύρω από τον χοράρχη, είναι το καλύτερο. Βέβαια αυτό γίνεται ιδανικά μόνο όπου υπάρχει ο αντίστοιχος χώρος, ο "χορός", που βρίσκεται προς το κέντρο του μήκους του ναού. Τα άλλα είναι κατ' ανάγκη μάλλον και κατ΄αναλογίαν ανάλογα με τον χώρο που υπάρχει. Η θέση των ισοκρατών επίσης ανάλογα με τον χώρο έτσι ώστε να μην βλάπτουν την ισορροπία και την ομοιογένεια του ήχου αλλά και να μην "κουκουλώνουν" τον ήχο ή να μην χάνονται τελείως. Όλα αυτά αναφέρονται σε φυσικό ήχο. Τα μικρόφωνα είναι άλλη ιστορία.

Αν μιλάμε για συναυλία τα πράγματα επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες. Τον χώρο. Την θέση του χορού στον χώρο. Τον αριθμό των χορωδών. Κάποτε και από το τι εκτελείται. Γενικά βέβαια μπορούν να εξηγηθούν κάποιες αρχές. Επειδή όπως έγραψα και παραπάνω, ο χοράρχης είναι και βασικός εκτελεστής, δεν θα πρέπει να έχει πλάτη στο κοινό γιατί έτσι ή δεν θα εκτελεί ή η εκτελεσή του δεν θα επηρεάζει τον ήχο όσο πρέπει (εδώ δέχομαι μία σύμβαση για μία συναυλία όπου η σκηνή είναι στην άκρη μιας αίθουσας με το κοινό "απέναντι" που είναι και η πιο κοινή περίπτωση). Άρα θα πρέπει να ψέλνει προς το κοινό. (Το αντίθετο δεν είναι αμάρτημα απλώς ο διευθυντής αποκλείεται από εκτελεστής.) Αυτό έχει και το επιπλέον όφελος πως η διάταξη δεν αλλάζει από αυτή που πάνω κάτω υπάρχει και στην φυσική θέση του χορού, στην Λατρεία.

Β) Η διάταξη των χορωδών: Σε κάθε περίπτωση ο ήχος που πρέπει να έχει μία χορωδία πρέπει να έχει σαφή χαρακτήρα και να είναι συμπαγής. Άρα η διάταξη πρέπει να εξυπηρετεί αυτό το σκοπό. Στην περίπτωση της λατρείας τα πράγματα γίνονται σχεδόν αυτόματα. Ο χοράρχης στο στασίδι, οι πιο έμπειροι χορωδοί ή οι πιο "μεγάλες" φωνές κοντά γύρω του, για να μην "σκορπίζει" ο ήχος. Αν ο χώρος δεν έχει "άπλα" πιθανόν μία ακόμα σειρά μπροστά με παιδιά ή κοντύτερους χορωδούς, για πρακτικούς λόγους κ.τλ. Για τους ισοκράτες έγραψα παραπάνω.

Σε μία συναυλία, και πάντα με στόχο τον ήχο, ισχύει πάνω κάτω το ίδιο. Μόνο που ο κύκλος δεν πρέπει να κλείνει (εξαιρέσεις μπορούν να υπάρχουν αν ας πούμε η χορωδία ψέλνει από το κέντρο ενός ναού με τον κόσμο γύρω γύρω), για να φεύγει ο ήχος προς την σωστή κατεύθυνση ενιαίος. Αν οι ισοκράτες είναι διασκορπισμένοι στην μία και μόνη ημικυκλική σειρά τότε δεν μπορεί να επιτευχθεί συμπαγής ήχος ούτε για το μέλος ούτε για το ισοκράτημα. Αν είναι στο ένα άκρο δημιουργεί τεράστια προβλήματα ισορροπίας. Επίσης είναι πολύ πιθανό, στις περισσότερες αίθουσες, το μέλος να μην ακούει το ίσον και οι ισοκράτες το μέλος. Προσφορότερη λύση η τοποθέτηση των ισοκρατών στο κέντρο και πίσω. Και γι αυτό που θα ακούσει το κοινό. Και για αυτό που ακούνε οι χορωδοί.

Αυτά σαν γενικές αρχές. Έχει διαφορά πάντως αν ψέλνουν 5 ή 135, και στο στήσιμο.

Υπάρχουν και μερικά άλλα που πρέπει να λαμβάνονται υπ όψιν, αλλά τα παραπάνω είναι ίσως τα βασικότερα.

Ἒπὶ τέλους κι ἕνα οὐσιαστικὸ, τεχνοκρατικὸ μήνυμα ποὺ ἐξηγει κάποια πράγματα ἐκ πείρας.

 

[βιλόπαιδο]

Δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε.... Δεν πειράζει.

Κάνε κουράγιο...
Υπάρχουν και χειρότερα...

 

[dimskrekas]

Κάνε κουράγιο...
Υπάρχουν και χειρότερα...

Ευχαριστώ για την παρότρυνση....Επειδή τα βλέπω τα χειρότερα, προσπαθώ να τα αποτρέψω...

 

[βιλόπαιδο]

Δεν θα μπορούσα να συμφωνώ περισσότερο!

Το στήσιμο του χορού μπορεί να έχει πολλές παραμέτρους. Και το αισθητικό-οπτικό μέρος δεν πρέπει να θεωρείται ασήμαντο. Όμως δεν είναι το πρωτεύον. Πρώτα είναι ο ήχος. Ο χοράρχης που έχει ένα σαφή ήχο στο μυαλό του που θέλει να περάσει στο κοινό (όποιος έχει), πρέπει να βρει τον τρόπο να το πετύχει ΑΝΑΛΟΓΑ με την περίσταση. Το στήσιμο δεν είναι ίδιο σε μία συναυλία και σε μία ακολουθία. Αν και ο στόχος είναι σχεδόν ίδιος ή πρέπει να μοιάζει όσο το δυνατόν περισσότερο.

Ας εξετάσουμε μερικές μόνο παραμέτρους.

Α) Η θέση του χοράρχη: Σε έναν Βυζαντινό Χορό ο χοράρχης είναι συνήθως και ο βασικότερος ή από τους βασικότερους εκτελεστές. Αν
πρόκειται για ακολουθία δεν τίθεται θέμα! Πρέπει να βρίσκεται στο αναλόγιο και στο στασίδι που του αναλογεί! Ο χορός θα στηθεί ανάλογα γύρω του, έτσι ώστε να εξυπηρετείται όσο το δυνατόν προσφορότερα ο ρόλος του χορού στην Λατρεία. Μία διάταξη ημικυκλική (που θα γίνεται κυκλική όταν είναι πολλά τα άτομα) συμμετρικά γύρω από τον χοράρχη, είναι το καλύτερο. Βέβαια αυτό γίνεται ιδανικά μόνο όπου υπάρχει ο αντίστοιχος χώρος, ο "χορός", που βρίσκεται προς το κέντρο του μήκους του ναού. Τα άλλα είναι κατ' ανάγκη μάλλον και κατ΄αναλογίαν ανάλογα με τον χώρο που υπάρχει. Η θέση των ισοκρατών επίσης ανάλογα με τον χώρο έτσι ώστε να μην βλάπτουν την ισορροπία και την ομοιογένεια του ήχου αλλά και να μην "κουκουλώνουν" τον ήχο ή να μην χάνονται τελείως. Όλα αυτά αναφέρονται σε φυσικό ήχο. Τα μικρόφωνα είναι άλλη ιστορία.

Αν μιλάμε για συναυλία τα πράγματα επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες. Τον χώρο. Την θέση του χορού στον χώρο. Τον αριθμό των χορωδών. Κάποτε και από το τι εκτελείται. Γενικά βέβαια μπορούν να εξηγηθούν κάποιες αρχές. Επειδή όπως έγραψα και παραπάνω, ο χοράρχης είναι και βασικός εκτελεστής, δεν θα πρέπει να έχει πλάτη στο κοινό γιατί έτσι ή δεν θα εκτελεί ή η εκτελεσή του δεν θα επηρεάζει τον ήχο όσο πρέπει (εδώ δέχομαι μία σύμβαση για μία συναυλία όπου η σκηνή είναι στην άκρη μιας αίθουσας με το κοινό "απέναντι" που είναι και η πιο κοινή περίπτωση). Άρα θα πρέπει να ψέλνει προς το κοινό. (Το αντίθετο δεν είναι αμάρτημα απλώς ο διευθυντής αποκλείεται από εκτελεστής.) Αυτό έχει και το επιπλέον όφελος πως η διάταξη δεν αλλάζει από αυτή που πάνω κάτω υπάρχει και στην φυσική θέση του χορού, στην Λατρεία.

Β) Η διάταξη των χορωδών: Σε κάθε περίπτωση ο ήχος που πρέπει να έχει μία χορωδία πρέπει να έχει σαφή χαρακτήρα και να είναι συμπαγής. Άρα η διάταξη πρέπει να εξυπηρετεί αυτό το σκοπό. Στην περίπτωση της λατρείας τα πράγματα γίνονται σχεδόν αυτόματα. Ο χοράρχης στο στασίδι, οι πιο έμπειροι χορωδοί ή οι πιο "μεγάλες" φωνές κοντά γύρω του, για να μην "σκορπίζει" ο ήχος. Αν ο χώρος δεν έχει "άπλα" πιθανόν μία ακόμα σειρά μπροστά με παιδιά ή κοντύτερους χορωδούς, για πρακτικούς λόγους κ.τλ. Για τους ισοκράτες έγραψα παραπάνω.

Σε μία συναυλία, και πάντα με στόχο τον ήχο, ισχύει πάνω κάτω το ίδιο. Μόνο που ο κύκλος δεν πρέπει να κλείνει (εξαιρέσεις μπορούν να υπάρχουν αν ας πούμε η χορωδία ψέλνει από το κέντρο ενός ναού με τον κόσμο γύρω γύρω), για να φεύγει ο ήχος προς την σωστή κατεύθυνση ενιαίος. Αν οι ισοκράτες είναι διασκορπισμένοι στην μία και μόνη ημικυκλική σειρά τότε δεν μπορεί να επιτευχθεί συμπαγής ήχος ούτε για το μέλος ούτε για το ισοκράτημα. Αν είναι στο ένα άκρο δημιουργεί τεράστια προβλήματα ισορροπίας. Επίσης είναι πολύ πιθανό, στις περισσότερες αίθουσες, το μέλος να μην ακούει το ίσον και οι ισοκράτες το μέλος. Προσφορότερη λύση η τοποθέτηση των ισοκρατών στο κέντρο και πίσω. Και γι αυτό που θα ακούσει το κοινό. Και για αυτό που ακούνε οι χορωδοί.

Αυτά σαν γενικές αρχές. Έχει διαφορά πάντως αν ψέλνουν 5 ή 135, και στο στήσιμο.

Υπάρχουν και μερικά άλλα που πρέπει να λαμβάνονται υπ όψιν, αλλά τα παραπάνω είναι ίσως τα βασικότερα.

Αντώνιε σ΄ ευχαριστούμε για τον κόπο να μας εκθέσεις τόσο σημαντικά πράγματα.