Διπλαί Καταβασίαι

[dkalpakidis]

Σε Αγιορίτικα Τυπικά και αλλού βλέπω ότι έχει διπλές Καταβασίες την και την 26η Δεκεμβρίου όπως και την 7η Ιανουαρίου. Είναι φανερό ότι οι δύο αυτές ημέρες έχουν επίσημο χαρακτήρα ως α' μεθέορτη ημέρα για αυτό και δεν ψάλλεται η Τιμιωτέρα, ψάλλονται αντίφωνα της εορτής κλπ. Νομίζω ότι και η έλλειψη του Ευαγγελίου στον Όρθρο μας δίνει και χρονική άνεση να πούμε τις διπλές καταβασίες αυτές τις ημέρες ιδιαίτερα στις ενορίες όπου το μεγαλύτερο μέρος του κανόνα δεν ψάλλεται.

 

[V_Zacharis]

...ψάλλονται αντίφωνα της εορτής...

Για τις διπλές καταβασίες δεν γνωρίζω, αλλά απ' όσο ξέρω επειδή είναι σύναξη εορτής πρέπει λογικά να ψαλλούν μόνο οι ιαμβικές. Σε ποιά αγιορείτικα τυπικά αναφέρεται έτσι; (Το ΤΑΣ μόνο για την Δευτέρα του Αγ.Πνεύματος αναφέρει- Ο Ρήγας τα λέει όπως τα αναφέρω)

Το ίδιο ισχύει και για τα αντίφωνα της εορτής (όπως και για το "Όσοι εις Χριστόν"), τα οποία δεν πρέπει να ψαλλούν αλλά τα τυπικά (και το τρισάγιο αντίστοιχα).

Αντίστοιχες περιπτώσεις είναι οι Δευτέρα του Αγ.Πνεύματος-Σύναξις του Τ.Προδρόμου κ.α..

 

[dkalpakidis]

Διονυσίου και Παύλου στην εορτή του Αγίου Πνεύματος ξεκάθαρα. Κι ο π. Κωνσταντίνος αναφέρει στο Σύστημά του σε υποσημείωση ότι κατα το αρχαίον τυπικόν (πιο εννοεί τώρα...) λέγονται και σήμερον (26η Δεκεμβρίου- 7η ιανουαρίου) διπλές καταβασίες. Το Συλλειτουργικόν (Σίμωνος Πέτρας) έχει κι αυτό διπλές Καταβασίες.

 

[dkalpakidis]

Σε Αγιορίτικα Τυπικά και αλλού βλέπω ότι έχει διπλές Καταβασίες την και την 26η Δεκεμβρίου όπως και την 7η Ιανουαρίου. Είναι φανερό ότι οι δύο αυτές ημέρες έχουν επίσημο χαρακτήρα ως α' μεθέορτη ημέρα για αυτό και δεν ψάλλεται η Τιμιωτέρα, ψάλλονται αντίφωνα της εορτής κλπ. Νομίζω ότι και η έλλειψη του Ευαγγελίου στον Όρθρο μας δίνει και χρονική άνεση να πούμε τις διπλές καταβασίες αυτές τις ημέρες ιδιαίτερα στις ενορίες όπου το μεγαλύτερο μέρος του κανόνα δεν ψάλλεται.

Και αφού έρχεται η Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος λέω να "ξαναζεστάνω" το θέμα των Διπλών Καταβασιών για την 26η Δεκεμβρίου, 7 Ιανουαρίου και Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος.

 

[Dionysios]

Δημήτριε, μήπως θὰ σὲ ἐνδιέφερε καὶ τὸ θέμα τῶν διπλῶν καταβασιῶν εἰς ἑκάστην κυριακὴν τοῦ ἔτους;

 

[chanendes]

Το ίδιο ισχύει και για τα αντίφωνα της εορτής (όπως και για το "Όσοι εις Χριστόν"), τα οποία δεν πρέπει να ψαλλούν αλλά τα τυπικά (και το τρισάγιο αντίστοιχα).

Αντίστοιχες περιπτώσεις είναι οι Δευτέρα του Αγ.Πνεύματος-Σύναξις του Τ.Προδρόμου κ.α..

Δεν πρέπει να ψαλλούν??? (καλοπροαίρετα ρωτώ):
Γιατί???Για Διπλές καταβασίες τη Δεύτερη μέρα κι εγώ δεν το ήξερα, πρώτη φορά το ακούω... Αλλά πιο λογικό είναι να ψάλονται κι αυτές μαζί με τα επίλοιπα ("όσοι εις Χριστόν" και Αντίφωνα), παρά να μην ψάλλεται τίποτα απ' όλα αυτά.... και τότε (καλοπροαίρετα παλι ρωτώ): πώς επεκράτησε στα Δίπτύχα να ζητά "όσοι εις Χριστον" και Αντίφωνα τη Δευτερη μέρα???? (νομίζω και ο κ. ¨Παπαχρήστος το ίδιο λέει...)
Γενικά από παιδί ξέρω ότι η Δεύτερη μέρα κάθε Δεσποτικής Εορτής είναι (σχεδόν) ομότιμη με την Κύρια....
(είναι άραγε λιγότερο Δεσποτική Εορτή η Δευτέρα της Πεντηκοστής κατά την οποία τιμάται ο Δεσπότης- Παράκλητον Πνεύμα ως Πρόσωπο από την Πεντηκοστή στην οποία εορτάζουμε το γεγονός της καταβάσεώς Του??? Δεν υπερέχει Το Ποιήσαν Πρόσωπον του ποιηθέντος γεγονότος???? [Ειρήσθω εν παρόδω -και εν είδει αστεϊσμού ότι από το γεγονός αυτό έβγαλε και ο λαός μας την παροιμία: "Κάθε Πάσχα τρεις ημέρες!!":wink:] Και άρα ψάλλονται τη Δεύτερη Μέρα τα Αντίφωνά της και το "Όσοι εις Χριστόν"...,(τα Αντίφωνα δε, συνεχίζονται μέχρι και της Αποδόσεως...)
Πεζές καταβασίες ψάλλονται προεορτίως, Διπλές ανήμερα και στην Απόδοση και από τη δεύτερη μέρα μέχρι της Αποδόσεως οι Ιαμβικές...
όσα χρόνια ψάλλω αυτά ξέρω... είναι τα πραγματα διαφορετικά??? κι αν ναι, γιατί???

και μια ερώτηση μιας και πιάσαμε τα περι Διπλών Καταβασιών: Προβλέπονται από κάποιο τυπικό -κι αν ναι ποιό- Διπλές Καταβασίες ("Πεποικιλμένη" και ¨Ανοίξω τω στόμα μου" ) στην Κοίμηση της Θεοτόκου??? έτσι έχω ακούσει από κάποιους....

 

[dkalpakidis]

Δημήτριε, μήπως θὰ σὲ ἐνδιέφερε καὶ τὸ θέμα τῶν διπλῶν καταβασιῶν εἰς ἑκάστην κυριακὴν τοῦ ἔτους;

Φυσικά! Είναι ενδιαφέρον θέμα.
Απλά η δομή αυτών των ακολουθιών και η "συνέχισή" τους την β' ημέρα- που δεν είναι και ακριβώς μεθέορτη!- με κάνει να πιστεύω ότι είναι
προτιμότερο να ψαλλούν διπλές καταβασίες.

Υ.Γ. Το θέμα του "Όσοι εις Χριστόν" νομίζω είναι άλλο θέμα από το παρόν.

 

[π. Μάξιμος]

Προβλέπονται από κάποιο τυπικό -κι αν ναι ποιό- Διπλές Καταβασίες ("Πεποικιλμένη" και "Ανοίξω τω στόμα μου" ) στην Κοίμηση της Θεοτόκου??? έτσι έχω ακούσει από κάποιους....

Αὐτό σαφέστατα ὁρίζεται στό Μηναῖο σέ διάταξη πρό τῶν κανόνων (Πρβλ. Δίπτυχα 2008 σελ. 210).
Ὅσο ἀφορᾶ σέ Τυπικά, αὐτό ὁρίζεται στά: Τυπικόν Μονῆς Ἁγίου Παύλου (ΤΠ) σελ. 246, Τυπικόν Μονῆς Διονυσίου (ΤΔ) σελ. 394, Τυπικόν Μονῆς Ξενοφῶντος (ΤΞ) σελ. 353, Τυπικόν Ἱερέως Γ. Ρήγα (ΤΓΡ) σελ. 719 (πρβλ. Πρωτοπρ. Κ. Παπαγιάννη, Σύστημα Τυπικοῦ (ΣΤ), Ἔκδοσις Ἀ.Δ., σελ. 575, ὑποσ.1077).

Μήπως ἡ μελοποίησις τῶν Καταβασιῶν «Ἀνοίξω τὸ στόμα μου» καί σέ α᾿ ἦχο προέρχεται καί ἀπό αὐτήν τήν ἀρχαία διάταξη, ἡ ὁποία ὡστόσο τηρεῖται μέχρι σήμερα σέ πολλά μέρη;

 

[π. Δαβίδ]

Ὅσο ἀφορᾶ σέ Τυπικά, αὐτό ὁρίζεται στά: Τυπικόν Μονῆς Ἁγίου Παύλου (ΤΠ) σελ. 246, Τυπικόν Μονῆς Διονυσίου (ΤΔ) σελ. 394, Τυπικόν Μονῆς Ξενοφῶντος (ΤΞ) σελ. 353, Τυπικόν Ἱερέως Γ. Ρήγα (ΤΓΡ) σελ. 719 (πρβλ. Πρωτοπρ. Κ. Παπαγιάννη, Σύστημα Τυπικοῦ (ΣΤ), Ἔκδοσις Ἀ.Δ., σελ. 575, ὑποσ.1077).

Και στο (σε γενικές γραμμές) επηρεασμένο από το ΤΜΕ εν χρήσει Τυπικόν της Βουλγαρικής Ορθοδόξου Εκκλησίας (1976) και το (σε γενικές γραμμές επίσης) Σαββαϊτικής γραμμής εν χρήσει Τυπικόν της Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας (1984).

 

[π. Μάξιμος]

Γιά 26 Δεκεμβρίου καί 7 ᾿Ιανουαρίου​

Ἄν λάβουμε ὑπόψη μας τό ΤΑΣ τά πράγματα εἶναι λίγο περίεργα (γενικά) μέ τίς καταβασίες. Δέν ἀναφέρει τίποτε γιά 26 Δεκεμβρίου καί 7 ᾿Ιανουαρίου. Τό τῆς 26ης Δεκεμβρίου «οἱ κανόνες τῆς ἑορτῆς ἀπαραλλάκτως, καθώς ἐν τῇ ἑορτῇ» ἴσως δικαιολογεῖ καί τήν ψαλμῳδίαν διπλῶν καταβασιῶν (ἄν ἐλέγοντο καταβασίες). Γιά τήν 7ην Ἰανουαρίου οὐδέν ἀναφέρει. Οἱ κανόνες ἄλλωστε εἶναι διαφορετικοί. Πρέπει νά λάβουμε ὑπόψιν καί τίς περιπτώσεις συμπτώσεως τῆς 26ης Δεκεμβρίου καί 7ης Ἰανουαρίου σέ ἡμέρα Κυριακή μέ τήν διαφοροποίηση τῶν κανόνων καί τῶν ψαλλομένων εἱρμῶν, ἄν αὐτό ἔχει σχέση μέ τίς καταβασίες.

ο π. Κωνσταντίνος αναφέρει στο Σύστημά του σε υποσημείωση ότι κατα το αρχαίον τυπικόν (πιο εννοεί τώρα...) λέγονται και σήμερον (26η Δεκεμβρίου- 7η ιανουαρίου) διπλές καταβασίες. Το Συλλειτουργικόν (Σίμωνος Πέτρας) έχει κι αυτό διπλές Καταβασίες.

Ὁ π. Κ. Παπαγιάννης γιά μέν τήν 26ην Δεκεμβρίου προσάγει μαρτυρίες ἁγιορείτικων τυπικῶν, γιά δέ τήν 7ην Ἰανουαρίου ἁπλῶς γράφει στήν ὑποσημείωση «κατά τήν ἀρχαίαν τάξιν» (ἀορίστως) καί ὄχι βέβαια «κατα το αρχαίον τυπικόν».
Μοῦ κάνει ἐντύπωση ὅτι στό ΤΔ ἐνῶ σαφῶς ὁρίζει διπλές καταβασίες γιά τήν 26ην Δεκεμβρίου, τήν 27ην ὁρίζει «Χριστός γεννᾶται».
Νομίζω ὅτι ἡ παγίωση ὑπό τοῦ ΤΜΕ τῶν ἰαμβικῶν καταβασιῶν μετά τήν ἑορτή λύνει τό πρόβλημα. Αὐτό υἱοθετεῖ καί ὁ ἀείμνηστος π. Ρήγας (ὅπως ἔγραψε καί ὁ Βασίλης), ὁ ὁποῖος ἀκολουθεῖ μέν τό ΤΑΣ ἔχει ὑπόψιν του δέ καί τό ΤΜΕ.
Πάντως δέν εἶναι κακή ἰδέα ἡ ψαλμωδία διπλῶν καταβασιῶν καί τήν 26ην Δεκεμβρίου ὅταν δέν συμπίπτει Κυριακή.

 

[π. Δαβίδ]

Τα Σλαβικά Μηναία ορίζουν διπλές καταβασίες και την 26η Δεκ και την 7η Ιαν.
Ωστόσο το εν χρήσει Τυπικόν της Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας (1984) ορίζει διπλές μεν την 26 Δεκ μονές την 7η Ιαν.

 

[chriskont]

επί του θέματος θα σας παραθέσω απάντηση που έλαβα πρό ετών από τον τυπικάρη της Μονής Σίμωνος Πέτρας ιερομόναχο Μακάριο:
¨
όπως γνωρίζετε αι μοναί του αγίου όρους ακολουθούν την τάξιν του τυπικού του Αγίου Σάββα. Επειδή όμως το εκδιδόμενον τυπικόν είναι πολύ περιληπτικόν αι περισσότεραι μοναί χρησιμοποιούν μιαν ειδικώς επεξεργασμένην ιδικήν των παραλλαγήν του κοινού μοναστηριακού τυπικού.Εις γενικάς όμως γραμμάς τα περισσότερα είναι κοινά και αντιπροσωπεύουν την λεγομένην στουδιτικο-σαββαιτικήν ή αγιορείτικην παράδοσιν του τυπικού.Εν τη καθ ημάς Ιερά Μονή λόγω μη υπάρξεως γραπτού τυπικού, ακολουθούμεν γενικώς το τυπικόν της Ιεράς Μονής Διονυσίου.
Δια το θέμα των κανόνων των μεθεόρτων περιόδων δεν γνωρίζομεν ρητάς διατάξεις εις τα τυπικά και εφαρμόζομεν την εναλλάξ ψαλμωδίαν των όταν υπάρχουν δύο κανόνες της κύριας ημέρας την δε Κυριακήν ψάλλομεν μετά τους κανόνας της Παρακλητικής εις εξ τροπάρια, έναν κανόνα της εορτής τον τυχόντα κατά σειράν και τον κανόνα του Αγίου της ημέρας εκ του Μηναίου(αν υπάρχουν δύο άγιοι εκ του μηναίου παραλείπεται ο ένας)ούτως ώστε να συμπληρωθεί ο αριθμός των 14 τροπαρίων.Εις την Μονήν μας όμως ψάλλομεν μόνον τας α΄, γ΄, και θ΄ωδάς καθημερινώς τας δε άλλας ωδάς αναγιγνώσκομεν χάριν
συντομίας. Θα ήτο καλόν να συμβουλευθήτε μίαν έτι πλέον αξιόπιστον πηγήν πλήν του ατυχώς (1854) διορθωθέντος τυπικού της Κωνσταντινουπόλεως το οποίον εφαρμόζεται γενικώς εις τους ναούς της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Σας συνιστώμεν το πληρέστερον τυπικόν του Γεωργίου Ρήγα όπερ μαρτυρεί την αγιορείτικην κολυβαδικήν παράδοσιν.Τούτο, αν και δεν μπορεί να εφαρμοσθεί πρακτικώς σήμερον, περιέχει εν τούτοις καλάς αρχάς και δίδει πολύ ορθάς οδηγίας."
Να προσθέσω ότι το τυπικόν της Μονής Διονυσίου για την 26 Δεκεμβρίου αναφέρει στη σελ 138 καταβασίαι τους ειρμούς και των δύο κανόνων για δε την 7ην Ιανουαρίου σελ 165 κανόνες οι δυο της εορτής μετα των ειρμών εις η΄και του Προδρόμου εις στ΄.Καταβασίαι τους ειρμούς και των δύο κανόνων της εορτής. σελ 166 η΄του μηνός Ιανουαρίου του οσίου Πατρός Γεωργίου του Χοζεβίτου Ο α΄κανών της εορτής (Βυθού ανεκάλυψε).
Η δε μονή Οσίου Γρηγορίου σε επιστολή της αναφέρει ότι στο Αγιο Όρος ισχύει σειρά εναλλαγής των κανόνων ανεξαρτήτως καθημερινής Κυριακής ή οποιουδήποτε άλλου παράγοντος ή τυπικού. το τυπικόν του Γεωργίου Ρήγα διαφοροποιείται σελ 384 παραγρ 4 για την 26 Δεκεμβρίου : οι δυο κανόνες της εορτής απαραλλάκτως ως διετάχθησαν χτες και καταβασίαι μόναι αι ιαμβικαί για δε την 7ην Ιανουαρίου σελ 419 κανόνες ο α΄της εορτής Βυθού ανεκάλυψε μετά των ειρμών εις η΄και του Προδρόμου εις στ΄ , καταβασίαι μόνον αι ιαμβικαί Στιβει θαλάσσης.
Καλα Χριστούγεννα

 

[Γιώργος Μ.]

Αγαπητέ chriscont, φαίνεσαι πολύ καλός γνώστης των θεμάτων αυτών κι έχεις σωστές πηγές. Ευχαριστούμε πολύ!

 

[dkalpakidis]

Πάντως δέν εἶναι κακή ἰδέα ἡ ψαλμωδία διπλῶν καταβασιῶν καί τήν 26ην Δεκεμβρίου ὅταν δέν συμπίπτει Κυριακή.

Βλέπουμε τελικά ότι οι τρίς ημέρες αυτές 26Δεκ., 7 Ιανουαρίου και Δευτέρα Πεντηκοστής εμφανίζουν κάτι εξαιρετικό σε σχέση με τις άλλες δεύτερες ημέρες των Δεσποτικών εορτών. Η άποψη του π. Μαξιμου με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο διότι τις Κυριακές, βλέπουμε και σε παλαιά Τυπικά ότι "προηγούνται" τα της Κυριακής κι ότι η επισημότητα της ημέρας ως 2ης της κυρίας εορτής μπαίνει σε 2η μοίρα. Αν είναι Κυριακή λοιπόν, προτιμούνται μόνο οι Ιαμβικές όχι μόνον χάριν συντομίας.
Μήπως θα ήταν εύστοχο κάτι αντίστοιχο και για την 31η Δεκεμβρίου εν ημέρα Κυριακή;

 

[dkalpakidis]

Μήπως θα ήταν χρήσιμο να εξετάζαμε την περίπτωση των διπλών Καταβασιών της 1ης Ιανουαρίου;
Δεν το έχω ψάξει (...) απλά αμφιβάλω, αν αυτό προβλέπουν από όλα τα παλαιά Τυπικά.

 

[dkalpakidis]

Μήπως θα ήταν χρήσιμο να εξετάζαμε την περίπτωση των διπλών Καταβασιών της 1ης Ιανουαρίου;
Δεν το έχω ψάξει (...) απλά αμφιβάλω, αν αυτό προβλέπουν από όλα τα παλαιά Τυπικά.

Μια πρόχειρη πάντως ματιά δικαιώνει και το ΤΜΕ και το ΤΑΣ.

Η απορία μου έχει να κάνει γιατί έχουμε διπλές στην Περιτομή (εορτής των Θεοφανείων) κι όχι π.χ. στην εορτή της Αναλήψεως (Πεντηκοστής)

 

[π. Μάξιμος]

Μια πρόχειρη πάντως ματιά δικαιώνει και το ΤΜΕ και το ΤΑΣ.
Η απορία μου έχει να κάνει γιατί έχουμε διπλές στην Περιτομή (εορτής των Θεοφανείων) κι όχι π.χ. στην εορτή της Αναλήψεως (Πεντηκοστής)

Ἡ ἀπορία σου (καί ὅλων μας) εἶναι δικαιολογημένη ἀγαπητέ Δημήτριε. Βλέπεις τά Τυπικά μᾶς ὁρίζουν κάποια πράγματα χωρίς καί νά μᾶς ἐξηγοῦν.
Θυμήθηκα ὅμως νά ἀνατρέξω στά Πρακτικά καί τίς Εἰσηγήσεις τοῦ Η' ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟY ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟY ΣΥΜΠΟΣΙΟY ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΙΕΡΩΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΝ μέ θέμα «ΤΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΝ ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟΝ» 18-20 Σεπτεμβρίου 2006 - Βόλος, τό ὁποῖον ὡς βιβλίο μᾶς ἐπεδόθη ἀπό τήν Ἱερά Σύνοδο καί ἐκεῖ βρῆκα τήν εἰσήγηση τοῦ Πρεσβυτέρου Στεφάνου Αλεξόπουλου «ΟΙ ΕΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΤΟΜΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΥΠΑΠΑΝΤΗΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ», ἡ ὁποία δημοσιεύεται καί στή ἱστοσελίδα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.
Ἐκεῖ διάβασα, ὅτι

Η πρώτη αναφορά στην εορτή της Περιτομής του Κυρίου απαντάται στο Οδοιπορικό της Εθερίας (ή Εγερίας), τη σημαντικότατη αυτή πηγή πληροφοριών για την λειτουργική πράξη των Ιεροσολύμων κατά το τέλος του 4ου αιώνος μ.Χ. Σύμφωνα λοιπόν με την Εθερία (κεφ. 25), και για οκτώ ημέρες μετά τα Επιφάνεια (6 Ιανουαρίου – συνεορταζόταν η Γέννηση και η Βάπτιση του Ιησού) ο επίσκοπος λειτουργούσε καθημερινά και με μεγαλοπρέπεια. Την ογδόη ημέρα η λειτουργία ετελείτο στο Σταυρό, στο αίθριο μεταξύ της ροτόντας της Αναστάσεως και της Βασιλικής του Κων/νου. Η λειτουργία αυτή έκλεινε τον κύκλο εορτασμού των Επιφανείων, ενεργώντας ως απόδοση της εορτής.

Διαβάστε καί ἄλλα πολύ σημαντικά παρακάτω, πού φαίνεται ἀπό ἀρχαῖες πηγές, ὅτι πρίν τόν διαχωρισμό τῆς Ἑορτῆς τῶν Ἐπιφανείων (6 Ἰανουαρίου) σέ δύο, Χριστούγεννα (25 Δεκεμβρίου) καί Θεοφάνεια, ἡ Ἑορτή τῆς Περιτομῆς ἑορτάζετο τήν 14ην Ἰανουαρίου ὡς ὀγδόη ἡμέρα ἀπό τήν Γέννηση μαζί καί άπόδοση τῶν Ἐπιφανείων.
Ἔτσι φαίνεται ὅτι ἐπεκράτησε καί ἡ πρόβλεψη διπλῶν Καταβασιῶν τῶν Θεοφανείων, ὅπως στήν ἀπόδοση τῶν Θεοφανείων, πού ἦταν καί ἡ παλιά ἡμερομηνία τῆς Ἑορτῆς τῆς Περιτομῆς.

Περισσότερες λεπτομέρειες μας δίνει μια άλλη σημαντικότατη πηγή πληροφοριών για την λειτουργική πράξη των Ιεροσολύμων στις αρχές του 5ου αιώνα μ.Χ., το Αρμενικό Λεξιονάριο. Μαθαίνουμε ότι «την όγδοη ημέρα μετά την Γέννηση (=14 Ιανουαρίου), ημέρα της περιτομής του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, μαζευόμαστε στην Ανάσταση». Ακολουθεί μια σημείωση, η οποία είναι σημαντική, διότι συνδέει το κλείσιμο του οκταήμερου κύκλου της εορτής της Γέννησης του Χριστού με την εορτή της Περιτομής: «Ο κανόνας των αγίων Επιφανείων ολοκληρώθηκε». Με άλλα λόγια, η εορτή η οποία εδώ ονομάζεται Περιτομή, και που εδώ κλείνει την οκτάβα των Επιφανείων, είναι η ίδια εορτή που περιέγραψε η Εθερία στο Οδοιπορικό της έναν αιώνα πριν. Η μόνη διαφορά είναι ο τόπος τελέσεως της Θείας Λειτουργίας, η οποία τώρα γίνεται στην ροτόντα της Αναστάσεως, ένδειξη πιθανόν μιας μεγαλύτερης έμφασης στην εορτή της Περιτομής.
Η εισαγωγή του εορτασμού της Γέννησης του Χριστού στην Ανατολή στις 25 Δεκεμβρίου προκάλεσε και την μεταφορά της εορτής της Περιτομής από τις 14 την 1 Ιανουαρίου.

Περισσότερα καί ἄλλα θέματα τυπικοῦ αὐτῆς τῆς ἑορτῆς θά μάθετε ἄν διαβάσετε ὅλη τήν ἀξιολογώτατη καί ἐνδιαφέρουσα εἰσήγηση.

 

[dkalpakidis]

To ΤΑΣ (εκδ 1685) γράφει για την Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος "Θείω καλυφθείς...", την 26η Δεκεμβρίου βλέπω "οι κανόνες καθώς και εν τη εορτή", ενώ την 7η Ιανουαρίου δεν διαβάζω κάτι σχετικό με Καταβασίες...

 

[MTheodorakis]

Γιὰ τὴν Δευτέρα τοῦ ἁγίου Πνεύματος στὶς πηγὲς συναντῶ τὰ ἑξῆς:
Κανόνες:
Ὁ α’ τῆς ἑορτῆς καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος Θεοφάνους ἦχος α’ Πικρᾶς δουλείας (πρόσειρμον τοῦ Χριστὸς γεννᾶται, ἤ ἀντιστρόφως· χφ. Σινὰ 755 πεντηκοστάριον περὶ τὸν ι’ αἰ. φ. 203r, τυπικὰ Μ. Εὐεργέτιδος ια’-ιβ’ αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 596, Μ. Σωτῆρος Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 ἔκδ. M. Arranz σ. 283).
Οἱ β’ τῆς ἑορτῆς καὶ ὁ τοῦ ἁγίου Πνεύματος (χφφ. Μ. Λαύρας Δ-45 (καί) πεντηκοστάριον ια’ αἰ. φφ. 341v-342r, Σινὰ 1095 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 145r, 1097 σιναϊτικὸν τυπικὸν τοῦ ἔτους 1214 φ. 63v).
(Πιθανὸν κανόνες ἤ κανόνας τῆς ἑορτῆς καὶ) ὁ τοῦ ἁγίου Πνεύματος (χφ. Βατοπεδίου 1190 πεντηκοστάριον ια’ αἰ. φ. 156r).
Οἱ β’ τῆς ἑορτῆς, καταβασίαι Θείῳ καλυφθεὶς (χφ. Λειμῶνος 81 πεντηκοστάριον ια’-ιβ’ αἰ. φ. 263v).
Οἱ β’ τῆς ἑορτῆς, καταβασίαι ἀμφότεραι (χφφ. Λειμῶνος 88 ΤΑΣ ιδ’ αἰ. φ. 166v, 134 ΤΑΣ τοῦ ἔτους 1428-1429 φ. 127v).
Οἱ β' τῆς ἑορτῆς (χφ. Μ. Λαύρας Γ-5 ΤΑΣ ιβ' αἰ. φ. 154r).

 

[π. Μάξιμος]

Κανόνες: (...) καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος Θεοφάνους ἦχος α΄ Πικρᾶς δουλείας.

Αὐτός ὁ κανόνας σῴζεται πουθενά;

To ΤΑΣ (εκδ 1685) γράφει για την Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος "Θείω καλυφθείς...", την 26η Δεκεμβρίου βλέπω "οι κανόνες καθώς και εν τη εορτή", ενώ την 7η Ιανουαρίου δεν διαβάζω κάτι σχετικό με Καταβασίες...

Σχετικά μέ τίς καταβασίες ἔγραφα παραπάνω:

Ἄν λάβουμε ὑπόψη μας τό ΤΑΣ τά πράγματα εἶναι λίγο περίεργα (γενικά) μέ τίς καταβασίες.

Ἐπίσης σέ αὐτό τό θέμα ἔχει γίνει ἐκτενής ἀναφορά στό περίεργον, σύνθετον καί περίπλοκον τοῦ θέματος τῶν καταβασιῶν, εἰδικά στό ΤΑΣ.