Διάλεξη της Γκαίηλ Χολστ με τίτλο "Stopping for Melisma"

π. Ρωμανός Καράνος

Παλαιό Μέλος
Ενδιαφέρουσα διάλεξη της Γκαίηλ Χολστ (Gail Holst), συγγραφέως του βιβλίου Δρόμος για το ρεμπέτικο, με τίτλο "Stopping for Melisma". Συνδέει τη μελισματικότητα στη μουσική με αντίστοιχες (κατά τη συγγραφέα) πρακτικές στην ποίηση.

https://www.lsa.umich.edu/UMICH/modgreek/Home/_TOPNAV_WTGC/Music and Art/Stopping for Melisma.pdf
 

ilias nektarios

Παλιο-μέλος... και μισό!
Ευχαριστουμε αγαπητε συναδελφε...:)
Τι λεει ομως; Στα ελληνικα δεν μπορουμε να τα εχουμε;
 

π. Ρωμανός Καράνος

Παλαιό Μέλος
Σε πολύ γενικές γραμμές:

Η διάλεξη αρχίζει με το ακόλουθο παράθεμα (σε ελεύθερη δική μου μετάφραση) από το βιβλίο Meditations (Διαλογισμοί) του σύγχρονου συγγραφέα Τόμας Μουρ:

Κάποιες φορές στην ψαλμωδία τους οι μοναχοί στέκονται σε μια νότα και την ψάλλουν με διανθισμένο τρόπο... μέλισμα το ονομάζουν... Το να ζεις στιγμή μετά τη στιγμή είναι μια μορφή εμπειρίας και μπορεί να είναι ιδιαίτερα παραγωγική. Αλλά το να κάνεις παύση για μέλισμα δίνει στην ψυχή τον λόγο ύπαρξής της.

Αφορμώμενη από αυτό το παράθεμα, η Γκαίηλ Χολστ εξηγεί τι σημαίνει μέλισμα στη μουσική με παραδείγματα από ένα κράτημα κοινωνικού, από έναν αμανέ της Ρίτας Αμπατζή και από το τραγούδι του Θεοδωράκη "Τη Ρωμηοσύνη μην την κλαις" (το μέλισμα στη λέξη "κλαις").

Στη συνέχεια αντιστοιχίζει το μουσικό μέλισμα με ποιητικές τεχνικές, όπως ο παραλληλισμός κατά ημιστίχιο στην εβραϊκή βιβλική ποίηση (πεποικιλμένη ή ελαφρώς διαφοροποιημένη επανάληψη του περιεχομένου του πρώτου ημιστιχίου, π.χ. Ελέησόν με ο Θεός κατά το μέγα έλεός σου (1) / και κατά το πλήθος των οικτιρμών σου εξάλειψον το ανόμημά μου (2) (το παράδειγμα δικό μου)), η "μελισματική επανάληψη" στα νησιώτικα τραγούδια (π.χ. Θάλασσα, τους θαλασσινούς μην τους θαλασσοδέρνεις, θαλασσάκι μου), το τσάκισμα στα δημοτικά τραγούδια (π.χ. Ωχ, αμάν!), το τριπλό σχήμα στην ελληνική δημοτική ποίηση (π.χ. Κοιμήσου αστρί, κοιμήσου αυγή, κοιμήσου νιο φεγγάρι), αλλά και στη λόγια ελληνική και ξενόγλωσση ποίηση (δίνει παραδείγματα από Σολωμό, Παλαμά, Καβάφη, Τέννυσον, Κητς και Λόρκα).

Κατά τη Χολστ, αυτά γίνονται στην ποίηση για έμφαση και μεγαλύτερη εκφραστικότητα. Στη μουσική η διακοπή του συλλαβικού τραγουδιού (ή ψαλμώδησης) από μελισματικές περιόδους αναγκάζει τον ακροατή να "σταθεί" λίγο στα αυξημένης σπουδαιότητας σημεία του μελισμένου λόγου. Στην ποίηση οι "μελισματικές" παρενθέσεις διακόπτουν την αφήγηση και αναγκάζουν τον αναγνώστη να σταθεί στα κομβικά σημεία του ποιήματος και να συλλογιστεί εντονότερα.
 
Top