π. Μάξιμος
Γενικός Συντονιστής
ούτε παραδοσιακός με εναρμονίζουσες διαλείψεις (όπως π.χ. ο Ταλιαδώρος).
Ἄ!!!! αὐτό δέν μ᾿ ἄρεσε καθόλου!!!
ούτε παραδοσιακός με εναρμονίζουσες διαλείψεις (όπως π.χ. ο Ταλιαδώρος).
Βασικά, το κάθε τι δεν πρέπει να κρίνεται ανεξάρτητα αλλά συναρτήσει της εποχής του. Οι άνθρωποι αυτοί προσέφεραν πολλά σε μια εποχή που το παραδοσιακό μέλος αντεκαθίστατο από πολυφωνικές χορωδίες και που η παραδοσιακή εκκλησιαστική μας μουσική δεχόταν πυρά από παντού. Λίγο πριν τα μέσα του 20ου αιώνα, οπότε και παρέλαβαν τη σκυτάλη, υπήρχαν ναοί στη Θεσσαλονίκη, μεταξύ των οποίων και η Αγ. Σοφία, που είχαν στη Θ. Λειτουργία πολυφωνικές χορωδίες. Επίσης, υπήρξε μια εποχή, γύρω στο '70, που υπήρξε ανάγκη για σθεναρή υπεράσπιση της πατρώας μας μουσικής και ανάδειξη του μουσικού της πλούτου, την οποία ανέλαβαν όλοι οι μεγάλοι δάσκαλοι οργανώνοντας εντυπωσιακές και μέχρι σήμερα αξεπέραστες χορωδιακές εμφανίσεις. Σε μια τέτοια εποχή, οι Θεσσαλονικείς στους οποίους παραπάνω γίνεται αναφορά, χρησιμοποίησαν και κάποια πολυφωνικά μέλη σαν γέφυρες προς την επαναφορά της παραδόσεως. Η αισθητική της εποχής το επέβαλε. Και πάλι, όχι όλοι οι δάσκαλοι και όχι πάντα με το ίδιο μέτρο.
Σήμερα, που δόξα τω Θεώ δεν απειλείται η μουσική μας τόσο έντονα από την αντικατάσταση με δυτικές πολυφωνίες, δεν ξέρω πόσο πρέπον είναι να διατηρείται αυτή η στροφή στην πολυφωνία.
Σήμερα, που δόξα τω Θεώ δεν απειλείται η μουσική μας τόσο έντονα από την αντικατάσταση με δυτικές πολυφωνίες, δεν ξέρω πόσο πρέπον είναι να διατηρείται αυτή η στροφή στην πολυφωνία.
Χαίρομαι πού τά ξεχωρίζεις. Σοῦ θυμίζω ὅμως ὅτι στά στενά πλαίσια δικοῦ σου κριτηρίου «ανόθευτη παραδοσιακή εκκλησιαστική μουσική» (τό ὁποῖον σέβομαι, γιατί ἔτσι γαλουχήθηκες ἤ μᾶλλον μόνον αὐτό γνώρισες) ἔχεις ἐκφράσει τήν ἀντίθεσή σου ἐδῶ στό φόρουμ γιά πολλούς ἄλλους σημαντικούς ψάλτες καταξιωμένους, πού βέβαια δέν ψάλλουν τρίφωνα. Καί βέβαια τοῦ Πρίγγου κάποια χαρακτηρίζονται «δυτικά» (ἕνα παράδειγμα) ἤ ἀκόμη καί «Μέγα Θεωρητικόν» ἔχει κάποιο «εὐρωπαϊκό» προσανατολισμό...Πάτερ, μπορεί να έχω άγνοια από τις ευρωπαϊκές συνθέσεις, όμως είναι καταφανής η διαφορά από την εκκλησιαστική βυζαντινή μουσική. Κι εγώ, αν προσέξατε, σε ένα γεφύρωμα αναφέρθηκα, που σαφώς διαφέρει από την καθεαυτό δυτική πολυφωνία. Οπωσδήποτε, όμως, δεν είναι ανόθευτη παραδοσιακή εκκλησιαστική μουσική. Γνωρίζω πως ακόμη σε δεύτερες (πάλι καλά που περιορίζεται εν πολλοίς εκεί) Θ. Λειτουργίες ακούγονται πολυφωνικές χορωδίες. Κάποιες εδράζουν σε διασκευές κλασικών κειμένων βυζαντινής μουσικής, πχ η χορωδία της Αγ. Τριάδος Θεσσαλονίκης που ψάλλει διασκευή του Χερουβικού του Φωκαέως σε α', και κάποιες τελείως ασύμβατες με τις παραδοσιακές γραμμές (πχ οι ηχογραφήσεις της χορωδίας του Πολυκράτη κλπ).
Αὐτές οἱ «παραδόσεις» ὑπῆρχαν εἴτε στήν Σμύρνη εἴτε ἀλλοῦ, στό ἑλλαδικό δέ χῶρο μετεφέρθησαν ἀπό πρόσφυγες, ἀλλά οὔτως ἤ ἄλλως καί ἡ ἐξωτερική μουσική ἐκείνων τῶν χρόνων ἐπηρέαζε καί τήν ἐκκλησιαστική, ὅπως ἡ ἀνατολίτικη ἐξωτερική μουσική ἐπηρέασε ἀναμφισβήτητα καί τήν ἐκκλησιαστική. Ἄν τά ἀναλύσουμε, θά πρέπει νά παραπέμψουμε σέ ὅλο τό Ψαλτολόγιο καί σέ πάρα πολλά βιβλία. Αὐτοί ἦταν οἱ παράγοντες. Καί ἡ Θεσσαλονίκη ἔχει κόσμο παλαιό μέ μουσικές εὐαισθησίες καί λεπτά αἰσθητήρια καί τούς χαίρομαι πραγματικά· πόσο ἀκόμη σέ ἐκδηλώσεις τους διατηροῦν παλιά τραγούδια καί παραδόσεις τῶν τόπων τους ἀπ᾿ ὅπου ξεριζώθηκαν, μέ πλούσιο μουσικό ρεπερτόριο. Τό ὁποῖο ὅμως οὔτως ἤ ἄλλως ὑπῆρχε καί ὑπάρχει καί στούς γηγενεῖς.Αυτό στο οποίο, όμως, αναφέρθηκα είναι το ποιοι παράγοντες οδήγησαν κάποιους παραδοσιακούς κατά τα άλλα δασκάλους να χρησιμοποιήσουν εναρμονισμένες συνθέσεις και αν είναι σήμερα εύστοχη η διατήρηση των πολυφωνικών αυτών στοιχείων.
[
Τό «αν είναι σήμερα εύστοχη η διατήρηση των πολυφωνικών αυτών στοιχείων» αὐτό τό κρίνει ὁ κόσμος, ὅσο καί ὅπου μπορεῖ νά ἐπηρεάσει. Τίς περισσότερες ὅμως φορές δέν ἐρωτᾶται, ἀνέχεται ἤ τελικά ἀδιαφορεῖ. Ἐκεῖ ὅμως πού μπορεῖ νά ἐπιλέξει κάτι προσωπικό (γάμος, βάπτιση, κηδεία, μνημόσυνο) ἐπιλέγει.
Εἶσαι πολύ ἀπομακρυσμένος...π. Μάξιμε,
Ὅταν γράφετε ὅτι ὁ κόσμος μπορεῖ νὰ ἐπιλέξει, ἐννοεῖτε πὼς στὰ μυστήρια ὑπάρχει δυνατότητα ἐπιλογῆς γιὰ τὸ ἀναλόγιο εὐρωπαϊκῆς ἤ βυζαντινῆς μουσικῆς στὴν ἀπόδοση τῶν ὕμνων; Κι αὐτὸ κατὰ βούληση;
Συγγνώμη, πρόκειται γιὰ ἁπορία καὶ μόνο. Στὴν ἐπαρχία ποὺ ψάλλω κάτι τέτοιο θεωρεῖται ἀνήκουστο γι᾿ αὐτὸ καὶ ρωτῶ. Στὴν Θεσσαλονίκη πάλι δὲν τὸ ἔχω δεῖ (βέβαια ἀποφεύγω γάμους κὰι βαπτίσεις ὅσο γίνεται περισσότερο).
Εὐχαριστῶ.
Για πολλούς (πχ τον αείμνηστο πατέρα μου) χορωδία= πολυφωνία (έλεγε θυμάμαι για κάποιο ναό με βυζαντινή χορωδία "ο ναός έχει πολλούς ψάλτες"-όταν τον διόρθωσα μου είπε "μα τόσο άσχετος είσαι; αφού δεν έκαναν 2η φωνή κλπ τι χορωδία είναι!)
Πολλοί ψάλτες ενοριακών ναών (όπως και εσύ αγαπητέ δομέστικε) λόγω αποστάσεως, οικογενειακών υποχρεώσεων κλπ. αποφεύγουν τα μυστήρια και συνεπώς επιστρατεύεται κάποιος πρακτικός βοηθός, ο (ή και ενίοτε η: eek: ) νεωκόρος, ένας εκ των ιερέων κλπ με αποτέλεσμα μάλλον όχι ικανοποιητικό. Σε κάποιον κεντρικό ναό που βρέθηκα πριν κανένα μήνα για ένα γάμο παραπονέθηκα ευγενικά στον γνώριμο από παλιά ιερέα για τον παράφωνο ψάλτη που έψαλλε στα μυστήρια και μου απάντησε με κυνικότητα (αλλά και ρεαλισμό ) ότι στα μυστήρια όλοι θορυβούν και σιγά μην καταλάβει κανείς εάν ο ψάλτης είναι παράφωνος.
Οι "βυζαντινές" (το βάζω εντός εισαγωγικών διότι πολλές δεν έχουν αμειγώς βυζαντινό ρεπερτόριο) χορωδίες μυστηρίων είναι κάτι σχετικά νεοφανές-όλες οι χορωδίες οι οποίες κυκλοφορούσαν μέχρι πρότινος ήταν πολυφωνικές (τρίφωνες ή μίνι κουαρτέτα!). Για πολλούς (πχ τον αείμνηστο πατέρα μου) χορωδία= πολυφωνία (έλεγε θυμάμαι για κάποιο ναό με βυζαντινή χορωδία "ο ναός έχει πολλούς ψάλτες"-όταν τον διόρθωσα μου είπε "μα τόσο άσχετος είσαι; αφού δεν έκαναν 2η φωνή κλπ τι χορωδία είναι!) Και μην ξεχνάς ότι σε "μυστηριώδεις" ναούς ισχύει το αξίωμα "ο πελάτης έχει πάντα δίκιο"!