Καταρχάς, το θέμα έχει συζητηθεί εκτενέστατα και αλλού, μάλιστα αυτό που έγραψα παραπάνω θυμάμαι να το χω ξαναγράψει.
Από κει και πέρα, εγώ έδωσα την
αιτιολόγηση όχι τη δικαιολόγηση του φαινομένου, κατά την άποψή μου, σε σχέση με το Χερουβικό, αφού τέθηκε. Πράγματι, ο λόγος που τα αργά Κοινωνικά είναι "προβληματικά" (και εννοώ μ' αυτό ότι μας προβληματίζουν, κι ας μην πει κάποιος ότι δεν ισχύει, όλες αυτές οι συζητήσεις ξεκινούν από μια προβληματική πρακτική, αλλιώς δεν θα γινόντουσαν, γιατί δεν γίνονται με το Χερουβικό;
) είναι πως εκεί που σε έκταση μέλους έχουμε σε
10 αράδες απ' το Χερουβικό "Οι τα Χερουβίμ μυστικώς εικονίζοντες και τη ζωοποιώ Τριάδι τον τρισάγιον", απ' το Κοινωνικό έχουμε "Αινείτε" (Χερουβικό α΄ Πέτρου, Αινείτε α΄Δανιήλ). Ε, πόσο να αντέξει το αυτί να ακούει ει ει ει ει ει ει ............ (γιατί φυσικά μόνο με το ει δουλεύει ο μελοποιός). Αυτό είναι μια
μουσική πραγματικότητα, που δεν μπορεί να αμφισβητήσει κανείς.
Το αν τώρα από λειτουργικής άποψης έχουμε το δικαίωμα να μεταβάλουμε κάτι, η απάντηση δίνεται από μόνη της, αφού πλέον δεν μιλάμε για μουσική αλλά για λειτουργική διάσταση. Τα λειτουργικά βιβλία λένε π.χ. Δοξαστικό αίνων, δεν λένε ποια μουσικά σύνθεση θα επιλέξεις. Λένε Κοινωνικό· καταρχήν θα πρέπει να λέγεται το Κοινωνικό και όχι άσχετα πράγματα. Θα πεις και αργό Κοινωνικό (κι εκεί έχουμε πληθώρα επιλογών, υπάρχουν και σύντομα αργά Κοινωνικά), μπορείς να πεις και σύντομο με στιχολογία, μπορείς να πεις και δύο Κοινωνικά, αν η μέρα το επιτρέπει. Δεν είναι θέμα κατανοήσεως, κάθε Κυριακή το ίδιο Κοινωνικό έχουμε. Είναι θέμα μουσικής αντίληψης και του ψάλτη και του κόσμου. Μεταβολές τέτοιες συνέβησαν αμέτρητες μέσα στους αιώνες. Η παράδοση μας δείχνει πως αν κινηθούμε μέσα στο πλαίσιο του τυπικού, από κει και πέρα οι λύσεις είναι πάμπολλες.
Και κάτι άλλο πολύ σημαντικό, ΜΠΟΡΕΙ ο αριστερός να πει Κοινωνικό (που είναι πολύ πιο δύσκολο απ' το Χερουβικό); Ή ανοίγουμε το βιβλίο κι όποιον πάρει ο χάρος; Ο κόσμος τι φταίει; Το να έχουμε το γνώθι σαυτόν, εκτός από μουσική, δεν είναι και λειτουργική ευαισθησία; Να το πούμε για να το πούμε δηλαδή;