Στα κομμάτια του λεγέτου που αρχίζουν από Δι πάλι λεγέτου απήχημα δενν κάνουμε. Στου άγια που αρχίζουν από Πα ή από όπου αλλού πάλι άγια στον Δι δεν κάνουμε; Στον πλάγιο του τετάρτου που έχει μέλη που αρχίζουν από Δι με φράσεις άγια πάλι στο Νη δεν κάνουμε το απήχημα. Στον τέταρτο τον στηχεραρικό γιατί να έχει διαφορά; (Ανεξάρτητα άν σε ακόμα παλιότερες εποχές τα απηχήματα έληγαν ακριβώς στον φθόγγο που ξεκινούσε το κομμάτι.)
Σύμφωνοι ως προς το πρώτο σκέλος, αλλά εδώ έχουμε νομίζω μία μικρή διαφορά. Εκτός του ότι κατ' αρχήν μόνο ο Καρράς αναφέρει ένα τέτοιο απήχημα (εάν έχει κάποιος φίλος κάποια άλλη αναφορά προς διασταύρωση ευπρόσδεκτη) πως το αιτιολογεί; Ο Πα του στιχηραρικού Δ΄ ήχου κάνει κλίμακα Άγια; Φυσικά και όχι. Όταν λέμε λέγετο, το λέμε και το εννοούμε, δηλαδή ακόμα και εάν ξεκινήσει απ'τον Δι, κρατάει τον χαρακτήρα του (το ισοκράτημα του βου που αναδεικνύει την μουσική φράση το κάνει φανερό), όμως ο Δ΄στιχηραρικός είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Μιλάμε για έναν καθαρά "διφασικό" ήχο (τι όρος). Βεβαίως και έχει (και από το Αναστασιματάριο του Πέτρου ακόμη) σημεία όπου το μέλος τελιώνει στο Πα, όπως τα περισσότερα (εάν όχι όλα, δεν έχω το κείμενο τώρα μπροστά μου) αναστάσιμα στιχηρά του εσπερινού, όμως αυτά δεν ενώνονται με απήχημα με το επόμενο. Την εναρκτήρια εισαγωγή (απήχημα) την θέλει το "Κύριε εκέκραξα". Εδώ όμως γίνεται και το αλαλούμ. Οι δύο ήχοι που συναγωνίζονται σ'αυτό το μέλος συναντιούνται από την αρχή και πιστεύω ότι το να πούμε Άγια εκ του Πα εκτός του ότι δεν λύνει κάτι πρακτικά, αφενός δεν φανερώνει και κάποια πορεία μέλους αφετέρου δεν είναι και στην θέση του.
Όταν λέμε λέγετος, νεχέανες, Άγια, Άγιε κλπ. στα πολλυσύλλαβα απηχήματα όπως είπε και ο Βασίλης πριν, φανερώνουν τόνο (βάση), κλίμακα και δείγμα πορείας του μέλους σωστά; Το Άγια στην θέση του Πα εδώ φανερώνει κάτι απ'αυτά; Εάν το δούμε λεπτεμερέστερα, θα παρατηρήσουμε ότι περισσότερο μπερδεύει το μέλος, παρά το αναδεικνύει, διότι ενώ κάνουμε το απήχημα, απ'τον πρώτο φθόγγο αλλάζουν τα πάντα, βάση, πορεία του μέλους, (καλά στην κλίμακα και τις έλξεις της ας μην αναφερθούμε εδώ και τα μπερδέψουμε) και το ισοκράτημα όχι ως απαραίτητο συστατικό, αλλά ως αποδεικτικό της όλης αυτής αλλαγής. Πιστεύω δε, ότι και ακουστικά δημιουργεί σύγχυση. Στην εκκλησία μου έκανα ένα σκέτο Νε στο Πα στο "Πάσα πνοή" (Αναστασιματάριο Ιωάννου) και ξεκινώντας, ένας άμουσος "βοηθός" που έχω δίπλα μου (νομίζω ελάχιστοι είναι αυτοί που δεν έχουν τον δικό τους άμουσο "βοηθό" στο αναλόγιο) μου είπε: "Κάτι δεν πήγε σωστά εδώ έτσι;" Άντε να απαντήσεις τώρα εσύ.
Θέλω να πω ότι ίσως ορθώς θεωρητικά το απήχημα να λέγεται στο Πα, εάν και τη λέξη "Άγια" την βρίσκω εντελώς άσχετη διότι φανερώνει εντελώς διαφορετικά πράγματα, όμως το όλο άκουσμα και δέσιμο με το μέλος είναι εντελώς ξένο (ίσως για τα δικά μας αυτιά). Πιστεύω ότι ο λόγος που δεν αναφέρει κανείς άλλος στην θεωρία του απήχημα σ'αυτό το μέλος είναι αυτός ακριβώς και κάνοντας μία υπόθεση (ίσως παρακινδυνευμένη) θα πω ότι εάν έλεγαν οποιοδήποτε απήχημα εδώ, θα μας το μαρτυρούσαν. Δε νομίζω ότι απ'τα απηχήματα που ξέρουμε εμείς σήμερα πραγματικά ταιριάζει κάποιο για να προετοιμάσει το ιδιάζον πραγματικά αυτό μέλος.
Σε κάποιες εξετάσεις πτυχίων και διπλωμάτων στη Σχολή της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης, είχαμε ως επιτροπή μεταξύ άλλων και τους κ. Αγγελόπουλο και κ. Νεραντζή. Για κακή τύχη όλων μας εκεί, υπήρχε ένα τέτοιο μέλος στη ύλη ενός μαθητή, και ξεκίνησε μπροστά στα απορημμένα μάτια όλων μας, μία διαμάχη (διαφωνία) μεταξύ των δύο ανδρών για το απήχημα. Στον συγκεκριμμένο τομέα, δεν παίρνω την θέση κανενός, διότι χωρίς επαρκή στοιχεία όλα "παίζουν". Εκεί άκουσα για πρώτη φορά την άποψη του αείμνηστου Καρρά για το απήχημα Άγια το οποίο προσωπικά δεν το βρίσκω και τόσο πλήρες.
Υ.Γ. Θα ήταν πολύ χρήσιμο να μας ανέβαζε κάποιος το πως ακριβώς εννοεί ο Καρράς το απήχημα "Άγια" εκεί, μέσα στην θεωρία του.
