Μα τι εμμονή αυτή σώνει και καλά τα διαστήματα να είναι αραβικά!
Εδώ και ξένοι μουσικολόγοι αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο οι άραβες να έχουν αντιγράψει τον Πτολεμαίο (βλ.
Historical facts for the Arabian musical influence του Henry George Farmer) κι εσύ επιμένεις πέρσι με τον Χάρη φέτος με μένα.
Δεν φαίνεται να έχεις μελετήσει καλά τα πράγματα, ούτε κι έχεις διαβάσει αυτά που έχω γράψει κατά καιρούς. Σε όσες περιπτώσεις τα διαστήματα είναι απλοί αριθμοί φίλε Βαγγέλη, δεν χωράνε "ενδεχόμενα"! Ότι τα περισσότερα διαστήματα των Αράβων (ΟΧΙ ΟΜΩΣ ΟΛΑ!!) απαντώνται στον Πτολεμαίο, καθώς οι Άραβες ήταν εμβριθείς μελετητές των Αρχαίων Ελλήνων, το έχω γράψει πολλάκις, π.χ.:
Βρε Χάρη, αυτά είναι γνωστά που γράφεις, όπως και το ότι τα αραβικά διαστήματα είναι παρμένα τα περισσότερα από τον Πτολεμαίο.
Όμως για το πώς προέκυψε η συγκεκριμένη ακολουθία 9/8-12/11-88/81, στην οποία εσύ βασίζεις τις θεωρίες σου, και τι σχέση έχει με τα διαστήματα του Πτολεμαίου, το έχω γράψει κι αυτό:
Αν δε πάμε ακόμα πιο πίσω στην Ανατολή, με την οποία έχουμε πει ότι ήμασταν μια "κοινή λεκάνη", θα δούμε ότι οι λόγοι (και όχι τα διαστήματα της κλίμακας) που έχει ο Χρύσανθος στο θεωρητικό του, είναι μια απλή επανάληψη των λόγων που είχε εκφράσει ο Πέρσης Mansur Zalzal ήδη από τον 8ο αι. (9/8 - 12/11 - 88/81, χοντρικώς τετράχορδο 12-9-9), συνδυάζοντας κάπως το ομαλό και το σύντονο διάτονο του Πτολεμαίου και διατυπώνοντας για πρώτη φορά το λόγο 88/81.
Όσο για την πηγή που επικαλείσαι, σου έχω ξαναπεί να μην ψάχνεις να χωρέσεις με το ζόρι τις απόψεις σου εκεί που δεν χωράνε. Για να δεις λοιπόν ότι κάνεις πολύ βιαστική θεώρηση των πραγμάτων και δεν διαβάζεις λεπτομερειακά, παρά μόνο επιφανειακά,
ο Farmer γράφει ακριβώς το αντίθετο από αυτό που λες! Συγκεκριμένα, στο απόσπασμα που αναφέρεσαι,
η φράση "Al Farabi... has chosen the same series as Ptolemy" (πράγμα που το έχω γράψει κι εγώ εδώ και, στην αδημοσίευτη εργασία μου για τα διαστήματα, το δείχνω και με την ταυτότητα των διαστηματικών λόγων, που υπάρχει σε μεγάλο βαθμό)
δεν ανήκει στον Farmer, αλλά στη Schlesinger, με την οποία ο Farmer διαφωνεί!! Κριτικάροντας λοιπόν την άποψη της Schlesinger γράφει ότι
"These statements are misleading [...] Had Al Farabi chosen the "same series", as Miss Schlesinger suggests, it would not necessarily prove that he had copied Ptolemy". Εγώ προσωπικά είμαι υπέρ της άποψης της Schlesinger, καθώς βλέπω ότι η βάση των διαστημάτων του Al Farabi είναι καθαρά πτολεμαϊκή. Η αντίρρηση του Farmer από την άλλη έχει κάποια βάση στο γεγονός ότι το σκεπτικό του Al Farabi για το πώς προέκυψαν τα διαστήματά του, ήταν, απ' όσο θυμάμαι, διαφορετικό από αυτό του Πτολεμαίου, παρά το ότι κατέληγε πολλάκις στην ίδια ακολουθία διαστημάτων (παραδόξως ο Farmer δεν αναφέρει αυτό ως λόγο της διαφωνίας του, αλλά το ότι... "the Greeks owed their alphabet to the Semites"!! -οπότε κάθε άλλο παρά συντάσσεται με την ελληνικότητα, όπως την εννόησες στο μήνυμά σου (με πτυχές της οποίας δεν διαφωνώ βεβαίως).
Το αδιαμφισβήτητο όμως γεγονός, στο οποίο συμφωνεί ολόκληρη η παγκόσμια μουσική κοινότητα, (όχι επειδή έτσι της αρέσει, αλλά επειδή αυτό λένε οι πηγές)
είναι ότι ο πρώτος που διατύπωσε τους λόγους 9/8-12/11-88/81 είναι ο Zalzal και όχι ο Χρύσανθος, που μετά από μια χιλιετία τους βρήκε έτοιμους και απλά τους παρέθεσε, επειδή απλώς έτσι παίζονταν στο ταμπούρι της εξωτερικής μουσικής! (πράγμα για το οποίο χλευάστηκα όταν το πρωτοδιατύπωσα, όμως επιβεβαιώθηκε από το σπουδαίο άρθρο που ανέσυρε ο κ. Αρβανίτης
εδώ).
Εμείς τώρα έχουμε και το πιο τρανό επιχείρημα που είναι η γραφή του Δαμασκηνού...
Περιορίζοντας πάντως τα επιχειρήματα της όμοιας διφωνίας εκεί ακριβώς που πρέπει να περιοριστούν, όπως υποστήριξα κι εγώ στο συνέδριο του ΙΒΜ (δηλ. κυρίως στα παλαιά μέλη -και μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις των νεοτέρων- και συγκεκριμένα μόνο σε χρωματικά μέλη κυρίως του β' ήχου), φαίνεται (ευτυχώς) να αποστασιοποιείσαι από απόπειρες θεωρητικής θεμελίωσής της (στυλ "γεροφωνία και ημιφωνία"...), οι οποίες δεν ευσταθούν, χώρια που
όλες οι γραπτές θεωρητικές μαρτυρίες συντείνουν στην αραβική προέλευση των λόγων αυτών και στην ανυπαρξία τους σε αρχαιοελληνικά θεωρητικά μουσικά συγγράμματα.
Για την παλαιά τώρα μουσική πράξη, για την οποία κόπτεσαι (και όχι για τη νεώτερη, καθώς η φυσιογνωμία των μελών έχει πλέον αλλάξει, ειδικά από τον Πέτρο και μετά και η εκτέλεση της όμοιας διφωνίας έχει μεν επιβιώσει, όπως έχει δείξει κατά καιρούς ο Χάρης με τα φασματογραφήματα -εδώ το αναγνωρίζω-, έχει όμως περιοριστεί σημαντικά σε σχέση με τα παλαιά μέλη), έχω να πω ότι ουδέποτε διαφώνησα ότι πάμπολλές θέσεις δεν λέγονται χωρίς όμοια διφωνία, τουναντίον υπερθεματίζω υπέρ αυτού. Όμως προφανώς διαφωνούμε για το βαθμό που αυτή εφαρμόζεται. Εφόσον όμως περιορίσεις κι εσύ τα "ομοιοδιφωνικά" στα παλαιά μέλη και σε λίγες θέσεις του β' ήχου από τα νεώτερα (όπως δηλ. ακριβώς το δηλώνει ο Χρύσανθος, "ολίγην τινά μεταχείρισιν"...), το συζητάμε. Όσο επιμένεις όμως σε καθολική εφαρμογή της "χρυσής τομής" ως βασικό κανόνα ψαλτικής πράξης (και όχι πιθανής θεωρητικής προέλευσης) και μου αναρτάς μιχαλάκεια ακούσματα του Μελωδού, που δεν έχουν ειπωθεί ποτέ
αυτούσια από κανέναν ψάλτη, θα με βρίσκεις αντίθετο. Αυτά τα ομοιοδιφωνικά ακούσματα τύπου 12-9 (
συνεχόμενου και όχι κατά περίπτωσιν απαντωμένου, που δεν το αρνούμαι) ή παρεμφερή δεν είναι συγγενή στο αυτί μας και στην βυζαντινή μας παράδοση βρε Βαγγέλη, πώς να το κάνουμε...
Εδώ πέρα ακόμα και στον Mishaqa φαίνονταν ξένο άκουσμα, όπως ρητά το μαρτυρεί, και εμείς θα πούμε ότι είναι ελληνικό;;;!!!
...όπου φαίνεται τρανότατα ότι χρησιμοποιεί το σύστημα της όμοιας διφωνίας για να σχηματίσει τετράχορδα νη-γα βου-κε δι-νη κοκ Αυτό μόνο με το σύστημα της όμοιας διφωνίας επιτυγχάνεται και μόνο με διαστήματα 9-12 ή 8-13 αλλιώς δεν βγαίνουν τετράχορδα παντού! Τι θέλεις να σου δώσει τον 7ο αιώνα λόγους στην σειρά ο Δαμασκηνός για να το καταλάβεις; αφού κάνει μπάμ!!! εκτώς κι αν... κάνεις συνέχεια τα εναλλακτικά τρυκ που προτείνεις για το "
μεταβολή των θλιβομένων".
Βρε συ Βαγγέλη, δεν είναι δα και καμιά τρομερή ανακάλυψη ότι το ζεύγος διαστημάτων 12-9 δίνει πλήρες τετράχορδο τόσο στο ΝΗ-ΓΑ όσο και στο ΒΟΥ-ΚΕ όσο και στο ΔΙ-ΝΗ! Ένα απλό αρμόνιο να πάρεις και να κατεβάσεις 1/4 του τόνου μερικές νότες, το διαπιστώνεις εύκολα! Αυτό λοιπόν που λέω εγώ, και που τόσο με κατηγορείτε εσύ κι ο Χάρης, είναι το εξής απλό:
αρχίζουμε κατ' αρχήν ως βάση με τη θεωρία που όλοι ξέρουμε, η οποία είναι η Επιτροπή. Από και και πέρα, όπου δούμε ότι δεν βγαίνουν τα πράγματα (όπως σε πολλές θέσεις παλαιών μελών του β' ήχου και σε πολύ λιγότερες νεοτέρων), το ψάχνουμε και συμπληρώνουμε την υπάρχουσα θεωρία, δεν την γκρεμίζουμε! Το διατύπωσε πολύ ωραία Ψάχος, λέγοντας ότι
"Έργον του ημετέρου συλλόγου τυγχάνει η συμπλήρωσις της εργασίας της ειρημένης Επιτροπής και ουχί η αποδοχή θεωρίας αντικειμένης προς την ειρημένην" (βλ.
εδώ), αλλά και στο συνέδριο του ΙΒΜ ένας κύριος που είχε ρωτήσει (τους ομιλητές), αναφερόμενος στη διόρθωση της θεωρίας της μουσικής μας:
"Όταν ένα παλαιό κλασσικό κτίριο έχει λίγες ρωγμές, το καταστρέφουμε τελείως ή κοιτάμε να τις μπαλώσουμε, αφήνοντας το υπόλοιπο άθικτο;" (Δυστυχώς δεν του απάντησα, γιατί είχα καταχραστεί το χρόνο μου).
Εσύ, αναγορεύοντας τη χρυσή τομή ως κανόνα των διαστημάτων της πράξης (και όχι ως κάτι που τείνουν τα πάντα, όπως είναι και η αρχική της έννοια), είναι σαν να μας λες ότι κακώς έκατσε η Επιτροπή και έκανε τέτοια εργασία για τα διαστήματα (που ΚΑΝΕΙΣ σχεδόν δεν έχει κάτσει να τη διαβάσει) και ότι η βάση είναι μια όμοια διφωνία τύπου 13-8 σε ΟΛΟΥΣ (!) τους ήχους κι από κει και πέρα η διαστηματική ποικιλία που συναντάμε είναι απλώς... ακαθόριστη! Μα κι ο Αριστόξενος βρε Βαγγέλη είπε ότι στην πράξη οι θέσεις της λιχανού φωνής, που καθορίζει τα διαστηματικά γένη, είναι όχι απλώς πολυποίκιλες, αλλά... άπειρες (!), όμως καθόρισε διαστήματα για κάθε γένος! Αυτά λοιπόν τα ομοιδιφωνικά είναι υπο-περιπτώσεις χρήσιμες (περισσότερο των παλαιών μελών), όταν δεν βγαίνει το μέλος με τα συνήθη διαστήματα που ξέρουμε και όχι ο κανόνας!
Έτσι αγαπητέ επιλέγεις κι εσύ τον δρόμο του Σίμωνα Καρά, της άρνησης δηλαδή του συστήματος της όμοιας διφωνίας. Άρα συμφωνείς και με τον Γιώργο Κωνσταντίνου εν κατακλείδι..
Αν εννοείς ότι συμφωνώ στη μη παραδοχή της όμοιας διφωνίας ως καθολικού συστήματος εφαρμογής έτσι όπως το θέτεις εσύ, ΝΑΙ ΣΥΜΦΩΝΩ! Όμως ο Γιώργος αρνείται και την παραμικρή εφαρμογή της όμοιας διφωνίας, κάτι για το οποίο έχουμε μαλλιοτραβηχθεί πολλάκις εδώ μέσα... Εδώ πέρα όταν βρεθήκαμε για καφέ δεν μπορούσε να καταλάβει ότι είναι άλλο πράγμα να πηγαίνει ο β' ήχος από το ΔΙ στο ΝΗ με τριφωνία από το ΓΑ (οπότε πλαγιάζει), και άλλο πράγμα να πηγαίνει με διφωνία από το ΒΟΥ (όπως στο Δύναμις στο συνειθισμένο), οπότε ΔΕΝ πλαγιάζει! Και του φαινόταν απίστευτο πώς είναι δυνατό να καταλήγει στο ΝΗ και να μην πλαγιάζει, τη στιγμή που αυτό το "ομοιοδιφωνικό" ΝΗ είναι ελαφρώς οξύτερο του διατονικού, όπως το αναφέρει ο Χρύσανθος (το αναλύει σε κάποιο βαθμό και ο κ. Μακρής στο ξενόγλωσσο άρθρο του για το β' ήχο
εδώ, παρά το ότι δεν συμφωνώ μαζί του, καθώς χαρακτηρίζει "λάθος" του Χρυσάνθου την όμοια διφωνία, όπως ο Καράς).
Θα έλεγα ότι αν κάτι πάσχει από καραϊκό σύνδρομο, αυτό είναι μάλλον η παρουσίαση της όμοιας διφωνίας ως καθολικής εφαρμογής της, που έχει γίνει στο Ψαλτολόγιο και αλλού. Όπως δηλ. ο Καράς βρήκε κάτι που ήταν σε χρήση παλιά (τα παλαιά σημάδια) και, μόλις ανακάλυψε κάποια αντιστοιχία του με την τρέχουσα μουσική πράξη, έσπευσε να το κάνει δόγμα, με αποτέλεσμα να το εφαρμόσει εκεί που κανείς δεν το εφάρμοσε (δημιουργώνας έτσι ένα αλλότριο άκουσμα για τη μουσική μας με τις υπερβολικές έλξεις, τις φθογγικές και άστοχα εκτελεσμένες αναλύσεις κλπ.), έτσι κι εσύ τώρα: βρήκες πολύ ωραία ότι τα παλιά μέλη και ορισμένες φράσεις των νεωτέρων ερμηνεύονται μόνο με όμοια διφωνία και, στην πρεμούρα σου, το έκανες δόγμα και το εφάρμοσες σε όλους τους ήχους ως κανόνα των πάντων, φτάνοντας να μας παρουσιάζεις με το Μελωδό ακούσματα αλλότρια...
Τέλος, να πω και το αυτονόητο μέσα στην ένταση των τελευταίων μηνυμάτων, ότι δεν έχω κάτι ούτε με σένα ούτε με το Χάρη ούτε με το Μιχαλάκη, καθώς
η όμοια διφωνία ΥΠΑΡΧΕΙ και η συνεισφορά σας στην ανάδειξή της ήταν ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ. Η υπερβολή όμως, ειδικά όταν οδηγεί:
- στη μεν
θεωρία σε περίεργες απόψεις (όπως τα της γεροφωνίας και μισιφωνίας, τις κατασκευές κλιμάκων με τετράχορδο στα 29 μόρια, την παραδοχή μείζονος τόνου θεωρητικώς διαφορετικού από τον επόγδοο και τα 12 μόρια, την απόδοση στο Χρύσανθο της ανακάλυψης διαστημάτων που ήταν γνωστά προ χιλιετίας, την κατά το δοκούν "ερμηνεία" των σαφών αριθμών που έδωσαν οι Αρχαίοι για τα διαστήματα και πάει λέγοντας...)
- στη δε στην
πράξη σε περίεργα ακούσματα τύπου Μελωδού, είναι κακό πράγμα, πώς να το κάνουμε...
Να είσαι καλά, από μεριάς μου ζητώ συγγνώμη για την όποια ένταση προκλήθηκε.
