Απόπειρες μετατροπής των μουσικών κειμένων σε δίσημο ή τετράσημο ρυθμό

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Το ζήτημα του ρυθμού στην εκκλησιαστική μουσική απετέλεσε σημείο αντιλεγόμενο και αιτία μουσικολογικών αντιπαραθέσεων ήδη από το 19ο αιώνα όπως φαίνεται και από δημοσιεύσεις π.χ. στο Παράρτημα Εκκλ. Αληθείας που επανεξέδωσε πρίν λίγα χρόνια το Πατριαρχικό Ίδρυμα Μελετών Ι. Μ. Βλατάδων.

Εκεί (αναφορά αργότερα, γράφω εκ μνήμης) περιέχεται και μελέτη εναντίον της απόπειρας του Νικολάου Παγανά να μετατρέψει τις μελωδίες σε συνεχόμενο δίσημο ρυθμό προσθαφαιρώντας χρόνους εδώ και εκεί (εξέδωσε μάλιστα και βιβλίο με αυτά τα αλλαγμένα μέλη). Έχει ενδιαφέρον κάποια στιγμή να σχολιαστεί αυτή η προσπάθεια και η αντιμετώπισή της από μουσική επιτροπή που συστήθηκε ειδικά για αυτό.

Μία άλλη παρεμφερής προσπάθεια «ισοπέδωσης» του παραδοσιακού ρυθμού της ψαλμωδίας βλέπουμε και στα πιό κάτω έργα

«Ιερά Υμνωδία» Ι. Σακελλαρίδη 1902

και

Μουσικόν Ανθολόγιον Χρηστόπουλου 1891
 
Το ζήτημα του ρυθμού στην εκκλησιαστική μουσική απετέλεσε σημείο αντιλεγόμενο και αιτία μουσικολογικών αντιπαραθέσεων ήδη από το 19ο αιώνα όπως φαίνεται και από δημοσιεύσεις π.χ. στο Παράρτημα Εκκλ. Αληθείας που επανεξέδωσε πρίν λίγα χρόνια το Πατριαρχικό Ίδρυμα Μελετών Ι. Μ. Βλατάδων.

Εκεί (αναφορά αργότερα, γράφω εκ μνήμης) περιέχεται και μελέτη εναντίον της απόπειρας του Νικολάου Παγανά να μετατρέψει τις μελωδίες σε συνεχόμενο δίσημο ρυθμό προσθαφαιρώντας χρόνους εδώ και εκεί (εξέδωσε μάλιστα και βιβλίο με αυτά τα αλλαγμένα μέλη). Έχει ενδιαφέρον κάποια στιγμή να σχολιαστεί αυτή η προσπάθεια και η αντιμετώπισή της από μουσική επιτροπή που συστήθηκε ειδικά για αυτό.

Μία άλλη παρεμφερής προσπάθεια «ισοπέδωσης» του παραδοσιακού ρυθμού της ψαλμωδίας βλέπουμε και στα πιό κάτω έργα

«Ιερά Υμνωδία» Ι. Σακελλαρίδη 1902

και

Μουσικόν Ανθολόγιον Χρηστόπουλου 1891

Μάλλον και αυτό από το Δωδεκαήμερο του Αλεξάνδρου Βυζαντίου είναι σχετικό για το ζήτημα.
 

Attachments

  • AByzantios.rar
    562.2 KB · Views: 38
Α. Βουδούρης, Μουσικοκριτικά (τ. 17), σ. 398 (από εδώ):

§107. Ὁ Νηλεύς Καμαράδος εἶχε στοιχειώδεις γνώσεις τοῦ ρυθμοῦ· χάριν δέ τοῦ ρυθμοῦ μετήλλαξε τήν γραφήν τῶν καθιερωμένων μουσικῶν γραμμῶν· παρεδέχετο τόν περιττόν ρυθμόν καί ποικιλίαν ἐν τῷ τρισήμῳ καί τετρασήμῳ· ἔψαλλε πάντοτε βοηθούμενος παρά δομεστίκων καί παραδομεστίκων ἴδια συνήθως μαθήματα ἑντελῶς ἠλλοιωμένα ἀπό ἀπόψεως γραφῆς ρυθμοποιημένα κατά δίσημον και τετράσημον· ἔχων τήν συνήθειαν ἐν τῷ μἐσῳ τοῦ μέλους νά ἀλλάσσῃ τήν χρονικήν ἀγωγήν.
 
Α. Βουδούρης, Μουσικοκριτικά (τ. 17), σ. 398 (από εδώ):

§107. Ὁ Νηλεύς Καμαράδος εἶχε στοιχειώδεις γνώσεις τοῦ ρυθμοῦ· χάριν δέ τοῦ ρυθμοῦ μετήλλαξε τήν γραφήν τῶν καθιερωμένων μουσικῶν γραμμῶν· παρεδέχετο τόν περιττόν ρυθμόν καί ποικιλίαν ἐν τῷ τρισήμῳ καί τετρασήμῳ· ἔψαλλε πάντοτε βοηθούμενος παρά δομεστίκων καί παραδομεστίκων ἴδια συνήθως μαθήματα ἑντελῶς ἠλλοιωμένα ἀπό ἀπόψεως γραφῆς ρυθμοποιημένα κατά δίσημον και τετράσημον· ἔχων τήν συνήθειαν ἐν τῷ μἐσῳ τοῦ μέλους νά ἀλλάσσῃ τήν χρονικήν ἀγωγήν.

Και σε συζήτηση (22.11.82) ο Θρ. Στανίτσας με τον Δ. Σουρλαντζή έχει δώσει παραδείγματα ύφους αυτού που το χαρακτήρισε κάπως τραχύ, ψάλλοντας ένα δόξα πατρί του πλ β. Ανέφερε, αν θυμάμαι καλά, τον Χατζηαθανασίου που μαζευόταν με φίλους του και προσπαθούσαν να βελτιώσουν το ύφος του Νηλέως.

Δ.

ΥΓ. Έπρεπε μάλλον να τοποθετηθεί αυτό το μήνυμα εδώ όπου και τα σχετικά με τον Νηλέα.
 
Last edited:
Και κάτι ακόμα. Εδώ έχουμε όχι δίσημο, όχι τετράσημο, αλλα εξάσημο... και επτάσημο :eek: Αυτά ίσως δεν ήταν για τη εκκλησιαστική χρήση, αλλα είτε έτσι, είτε αλλιώς χαρακτηρίζουν τον Νηλέα.
 

Attachments

  • Kamarados-Score-2.jpg
    249.6 KB · Views: 61
  • Kamarados-Score-3.jpg
    275.3 KB · Views: 22
  • Kamarados-Score-4.jpg
    301.1 KB · Views: 20
Back
Top