Νηλέας Καμαράδος (1847 - +1922)

Dimitri

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
mpchoisy_b_b.jpg

(φωτό από εδώ)

Από digma.mmb.org.gr:

Ο Νηλέας Καμαράδος (1847-1922) καταγόταν από τη Χίο και έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Κωνσταντινούπολη, όπου σπούδασε πρακτική της ψαλμωδίας κοντά στον Γεράσιμο Κανελλίδη, θεωρία με τον Παναγιώτη Κηλτσανίδη και γραφή της ευρωπαϊκής μουσικής με τον Ιωάσαφ τον Ρώσσο. Όντας ερευνητής της βυζαντινής μουσικής, δημοσίευσε πολλές μελέτες, κυρίως πάνω στο ρυθμό και το βυζαντινό τονικό σύστημα.

Δίδαξε και ανέδειξε πολλούς μαθητές, διαπρεπείς μουσικολόγους και ιεροψάλτες. Ως πρωτοψάλτης διακρίθηκε για το «ίδιο» (ιδιαίτερο) ψαλτικό ύφος, που αποτέλεσε «Σχολή». Από τα πιο γνωστά του μαθήματα είναι τα «Πολλαπλά», «Κύριε ελέησον» και το «Δύναμις Άγιος ο Θεός».

Το Αρχείο Νηλέα Καμαράδου περιήλθε στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας «Λίλιαν Βουδούρη» το 1996 και αποτελείται από εκκλησιαστικά μέλη και κείμενα γραμμένα από το τέλος του 18ου έως τα μέσα του 20ού αιώνα. Μετά το θάνατο του μουσικοδιδασκάλου, το αρχείο περιήλθε στον γαμπρό του, Νικόλαο Βλαχόπουλο, ο οποίος αντέγραψε, ταξινόμησε και εμπλούτισε το υπάρχον υλικό.
Click to expand...
Από εδώ (Πηγή: Τάκης Καλογερόπουλος, Λεξικό της Ελληνικής μουσικής, εκδόσεις Γιαλλελή, 2001):

(1847-1922). Διακεκριμένος μουσ/δάσκαλος, πρωτοψάλτης, μελοποιός και θεωρητικός της βυζ. μουσικής στην Κων/πολη. Σπούδασε με τους Γεράσιμο Κανελλίδη, Παναγιώτη Κηλτζανίδη και Ιωάσαφ τον Ρώσο(από τον οποίο διδάχτηκε και ευρωπ. σημειογραφία). Έψαλλε πολλά χρόνια σε ναούς της Πόλης και τελικά στον Άγιο Νικόλαο (Γαλατάς), όπου διετέλεσε και Χοράρχης. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του "Ελληνικού Μουσικού Συλλόγου" Κων/πόλεως και μέλος της εκπαιδευτικής του Επιτροπής. Η Ολυμπία Τολίκα ("Επίτομο Λεξικό της Βυζ. Μουσικής") αναφέρει ότι η θεωρητική μουσική του εργασία εκδόθηκε σε 6 τεύχη του παραρτήματος της "Εκκλησιαστικής Αλήθειας", ενώ 2 κιβώτια με χειρόγραφά του έμειναν ανέκδοτα στα χέρια των παιδιών του, στην Αθήνα. Στους μαθητές του και οι: Παναγιώτης Αντωνέλλης, Νικόλαος Βλαχόπουλος, Δημήτριος Βουτσινάς, Θεμιστοκλής Γεωργιάδης, ο γιος του Βασίλειος Καμαράδος, Αθανάσιος Κωνσταντινίδης, Διονύσιος Μακρής-Πλιάκας, Κων/νος Μπεκιάρης, Ιωάννης Παλάσης, Σωκράτης Παπαδόπουλος, Ζαφείριος Παπαχρήστου, Ευστάθιος Τιμο(ω)νίδης, Εμμ. Φαρλέκας, Μιχαήλ Χατζηαθανασίου, κ.ά.
Το Αρχείο Νηλέα Καμαράδου περιλαμβάνει το πλήρες ρεπερτόριό του. Αποτελεί ως εκ τούτου, σημαντικό τεκμήριο της δραστηριότητας των Ελλήνων μουσικών της Κωνσταντινούπολης της εποχής του. Συγκροτείται από χειρόγραφες συνθέσεις, μουσικά βιβλία και περιοδικά, μεταξύ των οποίων και 20 μουσικά χειρόγραφα από τις αρχές του 19ου αιώνα. Σήμερα βρίσκεται στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
Click to expand...
Πήρε μέρος και στην επιτροπή του 1895 (Κωνσταντινούπολη)

Σχετικά θέματα:

Η μουσική γραφή του Νηλέως Καμαράδου
Χειρόγραφα Νηλέως Καμαράδου

Αρκετές αναφορές στο Νηλέα Καμαράδο και το έργο του κάνει ο Άγγελος Βουδούρης στους κώδικες Της Ορθοδόξου Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Ασματωδίας που αξίζει να συγκεντρωθούν σε μία εργασία. Είχα αρχίσει στο παρελθόν κάτι τέτοιο μεταφράζοντας στα Αγγλικά στο

http://www.analogion.com/Kamarados.html
​
 
Σε μια παλιά αφήγηση (θα την αναρτήσω εν καιρώ), ο Αντώνιος Σύρκας, μαθητής του, λαμπαδάριος του για δύο χρόνια και με προτροπή του ιδίου του Καμαράδου αντικαταστάτης του ως Α´Ψάλτης του Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης στο Πέραν, αναφέρει πως επαγγελματικά ο Νηλέας δίδασκε πιάνο (Ευρωπαική Μουσική) και κούρντιζε τα πιάνο, στην Πόλη.

Ενδιαφέρουσα αναφορά του Σύρκα είναι η ύπαρξη της ῾῾Κλείδας της Βυζαντινής Μουσικής῾῾ του Κηλτζανίδου, ήτοι ο κατάλογος εξήγησης της παλαιάς παρασημαντικής στην νεώτερη των Τριών Διδασκάκων, και η κατοχή της απο τον Νηλέα. Αναφέρει πως αυτή η Κλείδα, την πήρε ο Ψάχος και απο κει εξαφανίστηκε. Αναφέρει πως κάπως περιέργως, η Κλείδα αυτή βρέθηκε τον περασμένο αιώνα στην κατοχή του Νίκου Κακουλίδη αλλά δέν λέει περισσώτερα.

Εδώ, μπορεί τις να ρωτήσει πολλά

1) Όντως ο Ψάχος κατείχε την Κλείδα; Την βρήκε χρήσιμη, και πώς την εκμεταλλεύτικε;
2) Ποίοι ανέλαβαν την βιβλιοθήκη του Ψάχου; Συμπεριέλαβε και την Κλείδα και εαν ναί πως εκτιμήθηκε και εκμεταλλεύτικε;
3) Κατω απο ποιές συνθήκες έπεσε η Κλείδα στον N. Κακουλίδη (εάν πράγματι έγινε αυτό) και απο κεί πού πήγε η Κλείδα;

Για πολλούς, η Κλείδα θα έλυνε τα ῾Ἑλευσίνια Μυστήρια῾῾ της εξήγησις και καλό θα ήταν να μάθουμε που πήγε η Κλείδα. Ο Γέρο Σύρκας είναι κατηγορηματικός για την ύπαρξή της, και εφ όσον μαθήτευσε στον Νηλέα, άρα κάτι ήξερε.

Θα βρώ την κασσέττα με τον Γέρο να τα διηγήται αυτά και θα αναρτηθούν...

ΝΓ.
 
Ναί, είναι πολύ ενδιαφέρον αυτό το θέμα. Κάπου είχε αναφερθεί και πάλι στο παρελθόν αν θυμάμαι. Νομίζω είχε αναφερθεί οτι η εργασία του Ψάχου (Παρασημαντική) ίσως βασίστηκε στο υλικό της «Κλείδας». Ίσως σχετικό με το γενικότερο ζήτημα της «κλείδας» είναι και το θέμα

Η «Κλείδα» - Χειρόγραφο Σύντομο Δοξαστάριο Πέτρου

από το αρχείο του Ν. Καμαράδου.

Nikolaos Giannoukakis said:
Αναφέρει πως αυτή η Κλείδα, την πήρε ο Ψάχος και απο κει εξαφανίστηκε.
Click to expand...

Κάτι παρόμοιο αναφέρει και ο Βουδούρης.
 
Last edited:
Dimitri said:
Ναί, είναι πολύ ενδιαφέρον αυτό το θέμα. Κάπου είχε αναφερθεί και πάλι στο παρελθόν αν θυμάμαι. Νομίζω είχε αναφερθεί οτι η εργασία του Ψάχου (Παρασημαντική) βασίστηκε στο υλικό της «Κλείδας». Ίσως σχετικό με το γενικότερο ζήτημα της «κλείδας» είναι και το θέμα

Η «Κλείδα» - Χειρόγραφο Σύντομο Δοξαστάριο Πέτρου

από το αρχείο του Ν. Καμαράδου.



Κάτι παρόμοιο αναφέρει και ο Βουδούρης.
Click to expand...

Περί της κλείδας, αναφερθήκαμε τουλάχιστον εδώ
από αυτή τη συζήτηση
 
Επίσης ενδιαφέρον και το ερώτημα: Τί ήταν τελικά αυτό το περίφημο «σύστημα» του Νηλέως Καμαράδου με το οποίο δημιούργησε σχολή; Σε τί διέφερε δηλαδή από π.χ. το Πατριαρχικό ψάλσιμο ή/και πιθανώς από τη θεωρία; Πιθανώς με αυτό σχετίζεται και η αναφορά του Φ. Οικονόμου για το Γεώργιο Σύρκα εδώ:

Έψαλλε με το ιδιάζον χαρακτηριστικό ψαλτικό ύφος των, εκτός του Πατριαρχικού Ι. Ναού, πρωτοψαλτών της γενέτειράς του, του οποίου θεωρείται ως ένας από τους λίγους γνήσιους εκπροσώπους του
Click to expand...
Πρόκειται άραγε για το ύφος της «σχολής Καμαράδου»; Έχουμε συγκεκριμένες ηχογραφήσεις που θα λέγατε εκφράζουν ακριβώς το ύφος «Καμαράδου»;

Ευχαριστώ πολύ.

(Ενδιαφέρον το περιστατικό που περιγράφει κάπου ο Βουδούρη όταν επισκέφθηκε ο Καμαράδος τον πατριαρχικό ναό και στο τέλος εθαύμασε το Ναυπλιώτη ο οποίος του είπε οτι εάν έκανε και αυτός τόσα χρόνια όσα εκείνος μέσα στον πατριαρχικό ναό θα έψαλλε και εκείνος το ίδιο.)
 
Last edited:
Προσωπικά ποτέ δεν άκουσα τον μακαρίτη τον Γεώργο Σύρκα, όταν συζητούσαμε αυτά τα θέματα ν´αναφέρεται για κάποια ῾῾Σχολή Καμαρἀδου῾῾. Αλλά ούτε και ο ΓεροΣύρκας στις μαγνητοφωνημένες ιστοριοαναφορές ή διδακτικές του αφηγήσεις μελετά κάποια διαφοροποίση απο την Πολίτικη παράδοση. Έχω δεί μερικούς στο διαδύκτο να τα γράφουν αυτά, αλλά προσωπικά ούτε ο Κωνσταντίνος Λαγούρος, ούτε ο Παναγιώτης Σουσούνης, ή ακόμα η παλαιώτεροι μαθητές του Γέρου (π. Τσούμαρης π.χ. και πολλοί άλλοι Πολίτες ψάλτες) παρακλίνουν απο τον ῾῾μέσο όρο῾῾ της Πολίτικης παράδοσης. Δηλάδη, δεν μπορώ να καταλάβω γιατί αναφέρονται μερικοί σε ῾῾Σχολή Καμαράδου῾῾ τη στιγμή που κανένας απο τους μαθητές του Σύρκα (όσους γνωρίζω τέλος πάντων) δεν το λέει αυτο. Ίσως αν ρωτηθεί ο Παναγιώτης Σουσούνης (Πρωτοψἀλτης Αγ. Νικολάου Καισαριανής) που έζησε τον Γιώργο περρισώτερο απο όλους τους μαθητές του, μπορεί να μας φωτίσει.

Πάντως, ούτε ο Λαγούρος, ούτε κι εγώ σαν μαθητής του θεωρούμε των εαυτό μας ῾῾Σχολή Καμαράδου῾῾. Ναι, ψάλλουμε τις περισσότερες φορές τα έργα του Γέρου και του Γεώργου, αλλα με τον ίδιο ενθουσιασμό ψάλλουμε Νικολαίδη (χερουβικά), Θεοδοσόπουλο (Τριώδιο, Μ. Εβδομάδα, Πεντηκοστάριο, Θ. Λειτουργία), Στανίτσα (απο τα ποικίλα χειρόγραφα σε φωτοαντίγραφα που έχουμε στην κατοχή μας, Τριώδιο), Πρίγγο (Πατριαρχική Φόρμιγγα), Φαρλέκα (Μ. Εβδομάδα και Πεντηκοστάριο), Ταλιαδώρο και Καραμάνη (Λειτουργία), κ.α.

ΝΓ
 
Στα Μουσικοκριτικά (παρ. 109) ο Βουδούρης αναφέρει οτι η «Κλείδα» εξαφανίστηκε από το γραφείο του διδασκάλου [Νηλέως] στα 1915 μετά από επίσκεψη του Σταύρου Μπραχάμη και αργότερα έγινε γνωστό από δημοσιεύσεις του Κ. Ψάχου στην Αθήνα [1] οτι η «Κλείδα» ήταν στην κατοχή του.

[1] Εδώ κανείς μπορεί πραγματικά να εννοήσει την «Παρασημαντική» όπως αναφέρθηκε η οποία γράφτηκε μόλις δύο χρόνια μετά την «εξαφάνιση» της «Κλείδας», το 1917 (όπως αναφέρεται στο βιογραφικό του Ψάχου εδώ).
 
Τη βιβλιοθήκη και όλο το μουσικό αρχείο του Ψάχου κληρονόμησε αν δεν κάνω λάθος η κ. Ελένη Ντάλλα και κατόπιν την αγόρασε το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Άρα, θεωρητικά θα έπρεπε, εάν υπάρχει, να βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο Αθηνών εδώ. Μέλη του φόρουμ που έχουν στενή επαφή ή και συνεργασία με το Τμήμα Μουσικών Σπουδών μπορούν να μας πληροφορήσουν ίσως.

Από εδώ:

Η Συλλογή της Μουσικής Βιβλιοθήκης Κ. Α. Ψάχου συμπεριλαμβάνει μεγάλο αριθμό χειρογράφων, μεταξύ των οποίων το περίφημο Αρχείο Γρηγορίου πρωτοψάλτου, τις πρώτες εκδόσεις μουσικών βιβλίων και μουσικών θεωρητικών καθώς και ένα μεγάλο αριθμό εντύπων γενικού περιεχομένου. Αγοράσθηκε με πρωτοβουλία του Καθηγητού Βυζαντινής Μουσικολογίας κ. Γρηγορίου Στάθη και αποτελεί κτήμα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η ψηφιοποίηση – τεκμηρίωση αφορά στα χειρόγραφα Βυζαντινής Μουσικής της Συλλογής και σε ορισμένο αριθμό εκδεδομένων μουσικών εντύπων. Η Συλλογή υποδιαιρέθηκε σε τέσσερεις υποσυλλογές: α. το Αρχείο του Γρηγορίου πρωτοψάλτου, β. τα Περγαμηνά Σπαράγματα, γ. τη Βιβλιοθήκη Κ. Α. Ψάχου και δ. τα Έντυπα Βιβλία. Οι ψηφιοποιημένοι κώδικες Βυζαντινής Μουσικής χρονολογούνται από τον Θ΄ έως τον ΙΘ΄ αιώνα και συναπαρτίζουν μία συλλογή η οποία δύναται να αντιπροσωπεύσει όλα τα είδη βυζαντινής σημειογραφίας. Σ’ αυτές τις τέσσερεις υποσυλλογές προσετέθη μία πέμπτη εμπεριέχουσα ηχογραφήσεις μουσικού υλικού προερχομένου από τη Συλλογή Κ. Α. Ψάχου. Η ψηφιακή συλλογή δημοσιεύθηκε το Μάρτιο 2008.

Η ψηφιοποίηση των χειρογράφων και των εντύπων πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο της ψηφιακής φωτογράφισης. Η ψηφιοποίηση και η τεκμηρίωση της ψηφιακής συλλογής πραγματοποιήθηκε από την ακόλουθη ομάδα ειδικευμένων ανθρώπων:

Υπεύθυνος ψηφιοποίησης
Στάθης Μαμαλάκης, φωτογράφος

Υπεύθυνη τεκμηρίωσης
Φλώρα Κρητικού, διδάκτωρ Βυζαντινής Μουσικολογίας

Ομάδα Τεκμηρίωσης
Βασίλης Σαλτερής, υποψήφιος διδάκτωρ Βυζαντινής Μουσικολογίας
Άννα Μεσολωρά, υποψήφια διδάκτωρ Βυζαντινής Μουσικολογίας
Ζαχαρίας Καρούνης, υποψήφιος διδάκτωρ Βυζαντινής Μουσικολογίας
Click to expand...
 
Last edited:
Μια άλλη πληροφορία για τον Ναυπλιώτη (και τον Νηλέα) από τον π. Σεραφείμ Φαράσογλου:

Κάποτε σ' ένα μαθητή που άρχισε να ψάλλει ένα μάθημα παρατήρησε [ο Ναυπλιώτης δηλαδή]: "Όχι, όχι με αυτό το σύστημα, παιδί μου", ενώ οι μαθητές του φώναξαν: "Είναι του Νηλέως, κύριε!" Ο Νηλευς "είχε ένα πηδηχτό τρόπο μεταβάσεως από φθόγγου εις φθόγγον, κωμικό, εκνευριστικό και απαράδεκτο."1

1 Στ. Σεφεριάδου, Ιωάννης Κουκουζέλης - Ιάκωβος Ναυπλιώτης οι Ψάλται, Αθήναι, 1976, σελ. 44.
 
Last edited:
Στους μαθητές του και οι: Παναγιώτης Αντωνέλλης, Νικόλαος Βλαχόπουλος, Δημήτριος Βουτσινάς, Θεμιστοκλής Γεωργιάδης, ο γιος του Βασίλειος Καμαράδος, Αθανάσιος Κωνσταντινίδης, Διονύσιος Μακρής-Πλιάκας, Κων/νος Μπεκιάρης, Ιωάννης Παλάσης, Σωκράτης Παπαδόπουλος, Ζαφείριος Παπαχρήστου, Ευστάθιος Τιμο(ω)νίδης, Εμμ. Φαρλέκας, Μιχαήλ Χατζηαθανασίου, κ.ά.(κ.α. Πολλοί συμπληρώνω εγώ)

Πηγή:http://www.musipedia.gr/wiki/Καμαράδος_Νηλεύς

Επειδή οι μαθηταί συνήθως μιμούνται τον δάσκαλο θα έπρεπε όλοι να ψάλλουν με "πηδηχτό τρόπο μεταβάσεως από φθόγγου εις φθόγγον, κωμικό, εκνευριστικό και απαράδεκτο" ως ειπώθηκε παραπάνω.Ομως εδώ έχουμε μεγάλους δασκάλους που δεν ψάλλουν με πηδηματάκια κλπ.
Αν ένας δάσκαλος βγάζει τέτοιους μαθητές θα έτρεχα ευχαρίστως και ας τα έψαλε όπως ήθελε.

Τώρα που γράφω , ηχογραφώ και την εκπομπή του κ. Λ. Αγγελόπουλου που ψάλλει ο Μαφίδης μαθητής του Παλάση και αναφέρεται ότι ο Μαφίδης χρόνια δίπλα στον Παλάση ψάλλει ακριβώς όπως και ο δάσκαλός του.

Το "Σχολή Καμαράδου" το χρησιμοποιώ κι εγώ όχι για να εκφράσω κάποιο ύφος ψαλσίματος αλλά ύφος γραφής.
Αξίζει να ασχοληθεί κάποιος με την πορεία γραφής προ Καμαράδου - Κηλτζανίδη και μετά.

Ο Γ. Σύρκας έλεγε ότι άλλο το εκκλησιαστικό ύφος και άλλο το πατριαρχικό (το έλεγε με κάθε σεβασμό στο πατριαρχικό ύφος). Δεν κατάλαβα τι εννοούσε, ίσως τους λαρυγγισμούς.

Παρατηρούμε ότι οι μαθηταί του Καμαράδου έκαναν περισσότερους λαρυγγισμούς;

Για τον Ψάχο είχα ακούσει τα εξής.
Οτι ο Καμαράδος ήταν αστείρευτη πηγή γνώσεως.
Φορούσε τεράστιους φακούς και σκυμμένος στο όργανο έπαιζε και έλεγε θεωρίες. Ο Ψάχος από πίσω με ένα μπλοκάκι κατέγραφε και έβγαλε τα βιβλία του.
 
Dimitri said:
Πιθανώς με αυτό σχετίζεται και η αναφορά του Φ. Οικονόμου για το Γεώργιο Σύρκα εδώ
Click to expand...

Ο πατέρας του Γεωργίου o Αντώνιος Σύρκας είχε και τους άλλους δασκάλους (αναφέρει τα ονόματα εδώ) και δεν μπορούμε να πούμε κατά πόσο έψαλλε κατά το σύστημα του Νηλέως. Το ότι οι μαθητές ψάλλουν πάντοτε κατά το σύστημα τους δασκάλους μάλιστα δεν ισχύει, π.χ. ο Σακελλαρίδης μάλλον είχε (λίγο πολύ;) παραδοσιακούς δασκάλους, ο κ. Λυκούργος Αγγελόπουλος ήταν μέλος της χορωδίας του μητροπολιτικού ναού Αθηνών κτλ.
 
Dimitri said:
Επίσης ενδιαφέρον και το ερώτημα: Τί ήταν τελικά αυτό το περίφημο «σύστημα» του Νηλέως Καμαράδου με το οποίο δημιούργησε σχολή; Σε τί διέφερε δηλαδή από π.χ. το Πατριαρχικό ψάλσιμο ή/και πιθανώς από τη θεωρία;
Click to expand...

Παραθέτω τη γνώμη του Βουδούρη (από εδώ).

Α. Βουδούρης, Μουσικοκριτικά (τ. 17), σ. 398.

§107. Ὁ Νηλεύς Καμαράδος εἶχε στοιχειώδεις γνώσεις τοῦ ρυθμοῦ· χάριν δέ τοῦ ρυθμοῦ μετήλλαξε τήν γραφήν τῶν καθιερωμένων μουσικῶν γραμμῶν· παρεδέχετο τόν περιττόν ρυθμόν καί ποικιλίαν ἐν τῷ τρισήμῳ καί τετρασήμῳ· ἔψαλλε πάντοτε βοηθούμενος παρά δομεστίκων καί παραδομεστίκων ἴδια συνήθως μαθήματα ἑντελῶς ἠλλοιωμένα ἀπό ἀπόψεως γραφῆς ρυθμοποιημένα κατά δίσημον και τετράσημον· ἔχων τήν συνήθειαν ἐν τῷ μἐσῳ τοῦ μέλους νά ἀλλάσσῃ τήν χρονικήν ἀγωγήν.

Εάν συνοψίζουμε, ο Νηλεύς

α') Είχε τη δικη του γραφή με τα συμπληρωματικά σημάδια (όπως και ο Καράς λίγο μετά). Σχετικά θέματα: Η μουσική γραφή του Νηλέως Καμαράδου και Χειρόγραφα Νηλέως Καμαράδου
β') Σύμφωνα με τον Βουδούρη χρησιμοποιούσε κάπως περίεργο ρυθμό.
γ') Σύμφωνα με τον Βουδούρη έψαλλε πάντοτε με τον μεγάλο χορό.
δ') Σύμφωνα με τον Βουδούρη έψαλλε με κάποια ελευθερια στη χρονική αγωγή.
ε') Χρησιμοποιούσε τις δικες του γραμμές και θέσεις.
στ') Σύμφωνα με τον Σεφεριάδη είχε «ένα πηδηχτό τρόπο μεταβάσεως από φθόγγου εις φθόγγον, κωμικό, εκνευριστικό και απαράδεκτο.»

Επίσης και αυτό που μου υπέδειξε ο Δημήτρης Σκρέκας είναι σχετικό:

Και σε συζήτηση (22.11.82) ο Θρ. Στανίτσας με τον Δ. Σουρλαντζή έχει δώσει παραδείγματα ύφους αυτού που το χαρακτήρισε κάπως τραχύ, ψάλλοντας ένα δόξα πατρί του πλ β. Ανέφερε, αν θυμάμαι καλά, τον Χατζηαθανασίου που μαζευόταν με φίλους του και προσπαθούσαν να βελτιώσουν το ύφος του Νηλέως.
 
Ευχαριστώ όλους για τις απαντήσεις. Αναρωτιέμαι εάν υπάρχει κανένας παλαιός ψάλτης, άμεσος μαθητής του Νηλέως από τον οποίο να έχουμε ηχογραφήσεις. Ίσως αυτό βοηθήσει να καταλάβουμε κάτι περί του ύφους του διδασκάλου του.
 
dimitris said:
Τώρα που γράφω , ηχογραφώ και την εκπομπή του κ. Λ. Αγγελόπουλου που ψάλλει ο Μαφίδης μαθητής του Παλάση και αναφέρεται ότι ο Μαφίδης χρόνια δίπλα στον Παλάση ψάλλει ακριβώς όπως και ο δάσκαλός του.
Click to expand...
Όταν επισκεφτήκαμε τον δάσκαλο τον Δεκέμβρη, μας έβαλε να ακούσουμε ηχογράφησή του στα 1964-65 που έψαλλε Μ. Τρίτη βράδυ. Το άκουσμα δεν πλησίαζε καθόλου στον τρόπο που ψάλλει σήμερα. Καθαρά ευδιάκριτα διαστήματα και φωνή, όπως του Μαγούρη, με κατάτι περισσότερους λαρυγγισμούς, όχι όμως με τους λαρυγγισμούς που κάνει σήμερα. Άλλος ψάλτης. Περιμένετε να κυκλοφορήσει το υλικό αυτό διότι, όπως μας είπε, το ετοιμάζει να δημοσιευτεί. Βέβαια, οι παραπάνω παρατηρήσεις είναι δικές μου. Το αναφέρω για να μην βγάλουμε συμπεράσματα βιαστικά.
 
Σεμινάριο Δημοσθένους Παϊκοπούλου στη Θεσσσαλονίκη, Σάββατο 30-1-2010. Σε ερώτηση ο άρχων παρουσιάζει συνοπτικά τις διαφορές.

View attachment Παϊκόπουλος, περί Πολίτικων σχολών.mp3

Επίσης, θυμάμαι πως και κάποιος άλλος, είτε ο Στανίτσας είτε ο Καραμάνης, στις συνεντεύξεις τους παρουσίασαν συνποτικά τα ιδιώματα του εν λόγω ύφους. Δεν το εντόπισα. Αν το βρει κάποιος φίλος, ας μας παραπέμψει.
 
Γνωρίζει κανείς για ένα βιβλίο «Βιβλιογραφία ενός διδασκάλου - Νηλέας Καμαράδος» (στα Ελληνικά); Έχω ακούσει οτι υπάρχει αλλά δεν το έχω δεί και δεν μπορώ να βρώ πληροφορίες για αυτό πουθενά. Ευχαριστώ.
 
Βρήκα επίσης μία ακόμα μίνι-βιογραφία από το ecclesia.gr

31. Νηλεύς Καμαράδος. Ο χιακής καταγωγής επιφανής μουσικοδιδάσκαλος γεννήθηκε το 1851 και έζησε κυρίως στην Κωνσταντινούπολη. Την πρακτική της ψαλμωδίας σπούδασε κοντά στο Γεράσιμο Κανελλίδη, την θεωρία στον Παναγιώτη Κηλτσανίδη και τη γραφή της ευρωπαϊκής μουσικής στον Ιωάσαφ τον Ρώσσο.
Ήταν ερευνητής της Βυζαντινής Μουσικής και δημοσίευε πολλές μελέτες, κυρίως πάνω στο ρυθμό και τα τονιαία διαστήματα. Δίδαξε και ανέδειξε πολλούς μαθητές, διαπρεπείς μουσικολόγους και Ιεροψάλτες. Ως Πρωτοψάλτης διακρίθηκε για το «ίδιο» (Ιδιαίτερο) ψαλτικό ύφος, που απετέλεσε «Σχολή».
Από τα πιο γνωστά του μαθήματα είναι τα «πολλαπλά», «Κύριε ελέησον» και το «Δύναμις˙ Άγιος ο Θεός». Δυστυχώς άφησε ημιτελές το θεωρητικό του έργο.
Πέθανε το 1922.
Click to expand...

Επίσης για τη θητεία του Καμαράδου σαν δασκάλου της σχολής του Μουσικού Συλλόγου διαβάζουμε στο έργο του Γ. Παπαδοπούλου εδώ:

Ι΄ Μουσική Σχολή κατά χρονολογικήν τάξιν αριθμείται η νυν λειτουργούσα υπό την ημετέραν διεύθυνσιν σχολή του εν τοις πατριαρχείοις Εκκλησιαστικού Μουσικού Συλλόγου, ιδρυθείσα τη πρωτοβουλία του τότε πατριαρχούντος και της ιεράς μουσικής μύστου και ιεροφάντορος Κωνσταντίνου του Ε΄. Ο Σύλλογος άμα τη ιδρύσει αυτού κατιδών την ανάγκην της συστάσεως Μουσικής Σχολής προς συστηματικήν διδασκαλίαν εν αυτή της καθ’ημάς μουσικής εις την ομογενή νεότητα και προς μόρφωσιν δοκίμων ιεροψαλτών, αμέσως εψηφίσατο την σύστασιν του μουσικού τούτον φυτωρίου, oυ η λειτουργία ήρξατο τη 6 Φεβρουαρίου 1899 δι’εναρκτηρίου αγίασμού, τελεσθέντος υπό του τότε δραστηρίου προέδρου του Συλλόγου και της εφορίας της σχολής μητροπολίτου Σκοπείων (νυν Νεοκαισαρείας) Αμβροσίου. Η σχολή ελειτούργησε κατά το Α΄ έτος εν τη εν τοις πατριαρχείοις αιθούση της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης, από δε του Β΄ μέχρι σήμεοον, ότε λήγει το έκτον έτος του βίoυ αυτής, εις τήν Μεγάλην του Γένους Σχολήν. Εν τω μητρώω της σχολής ενεγράφησαν κατά το Α' έτος 99 μαθηταί,, ων oι πλείστοι εκ των μαθητών της Μ. του Γ.Σχολής, καταταχθέντες εις τρεις τάξεις, κατά το Β΄ έτος 105, κατά το Γ΄ 112, κατά το Δ΄ 193, κατά το Ε΄ 214, και κατά το ΣΤ΄207. Εδίδαξαν δε κατά το πρώτον σχολικόν έτος (1899) εν μεν την Α΄ τάξει ο Κωνσταντίνος Ψάχος, εν τη Β' ο Αριστείδης Νικολαΐδης Λαμπαδάριος της Μ.Εκκλησίας, και εν τη Γ' ο Νηλεύς Καμαράδος. Κατά το δεύτερον έτος (αρχόμενον από του Σεπτεμβρίου του 1899 και λήγον τον Μάϊον του 1900) εν τη Α΄ τάξει, τη σχηματισθείση εξ αρχαρίων, ο Κωνσταντίνος Κλάββας, β' δομέστικος της Μ. Εκκλησίας, εν τη Β', ήτις απετελέσθη εκ των μαθητών της κατά την α΄ σχολικήν περίοδον προκαταρκτικής τάξεως και εκ μαθητών μή δυνηθέντων ν’ακολουθήσωσι τοις διδαχθείσι κατά την α' περίοδον εν τη Β΄ τάξει, ο Κ. Α. Ψάχος, όστις εις το μέσον του έτους παραιτηθείς αντικατεστάθη υπό του Ιακώβου Ναυπλιώτου α΄ δομέστικου της Μ. Εκκλησίας, εν δε τη Γ΄, ην απετέλεσαν oι κατά την α' περίοδον εις την αυτήν τάξιν ανήκοντες μετα των επιμελεστέοων μαθητών της Β' τάξεως, εδίδαξεν ο Ν.Α. Καμαράδος. Κατά το τρίτον σχολικόν έτος (1900-1901) εδίδαξαν εν τη Α΄ τάξει ο Φώτιος Παπαδόπουλος, εν τη Β΄ο Κ. Κλάββας, εν τη Γ' ο Ι.Ναυπλιώτης και εν τη Δ΄ ο Ν. Α. Καμαράδος (την πράξιν και θεωρίαν) και ο ταύτα γράφων (την ιστορίαν της βυζαντινής μουσικής). Κατά το τέταρτον έτος (1901-1902) εν τη Α΄ τάξει εδίδαξεν ο Πέτρος Φιλανθίδης, εν τη Β΄ο Φώτιος ΙΙαπαδόπουλος, εν τη Γ΄ την ψαλμωδίαν ο Ι.Ναυπλιώτης, το θεωρητικόν της μουσικής ο Αλέξανδρος Βυζάντιος μέχρι του Δεκεμβρίου μηνός, από δε του Ιανουαρίου και εφεξής ο Ν.Α. Καμαράδος, και την ιστορίαν της μουσικής ο ταύτα γράφων ο και διευθυντής της σχολής· εν τη Δ' τάξει την ψαλμωδίαν ως και το Εκκλησιαστικόν Τυπικόν ο ΙΙρωτοψάλτης της Μ. Εκκλησίας Γεώργιος Βιολάκης, την θεωρίαν και ορθογραφίαν της μουσικής μέχρι του Δωδεκαημέρου ο Αλέξ. Βυζάντιος, μετά ταύτα δε ο Ν.Α. Καμαράδος, και την ιστορίαν της μουσικής ο ταύτα ιστορών. Kατά το πέμπτον έτος (1902-1903) εν τη Α΄ τάξει εδίδαξεν ο Πολυχρόνιος Παχείδης, ψαλμωδίαν μετά στοιχειώδους θεωρίας ως και καλλιγραφίαν, εν τη Β΄ ο Φ.Σ. Παπαδόπουλος ψαλμωδίαν μετά θεωρίας και ορθογραφίας ως και καλλιγραφίαν, εν τη Γ΄ ο Ι. Ναυπλιώτης ψαλμωδίαν μετα θεωρίας και ορθογραφίας, εν τη Δ΄ την ψαλμωδίαν, θεωρίαν και μελοποιΐαν ο Ν. Α. Καμαράδος, ο δε διευθυντής της σχολής την ιστορίαν της μουσικής εις τας δύο ανωτέρας τάξεις. Κατά το στ΄ έτος εν τη Α' τάξει ο Π. Γ. Παχείδης, εν τη Β' ο Φ. Σ. Παπαδόπουλος, εν τη Γ' ο Ι.Ναυπλιώτης (την ψαλμωδίαν μετά θεωρίας και ορθογραφίας), και ο διενθυντής της σχολής (την ιστορίαν της μουσικής), εν δε τη Δ΄ μέχρι του Ιανουαρίου ε.έ. ο Ν. Α. Καμαράδος, από δε του Φεβρουαρίου μηνός ο τούτου παραιτηθέντα διαδεξάμενος προσωρινώς Κωνστ. Κλάββας (την ψαλμωδίαν, θεωρίαν και μελοποιΐαν), ο διευθυντής της σχολής (ιστορίαν της μουσικής) και ο Πέτρος Ζαχαριάδης (γραφήν ευρωπαϊκής μουσικής), αριστούχος του εν Βιέννη Ωδείου.
Click to expand...

Ενδιαφέρον οτι ο Καμαράδος δίδασκε ανώτερες τάξεις από το Ναυπλιώτη και οτι τελικά παραιτήθηκε.
 
Πρίν 2-3 χρόνια επικοινώνησε μαζί μου μία απόγονος της οικογένειας Καμαράδου η οποία έψαχνε να βρεί ιστορικά στοιχεία για τους προγόνους της και ιδιαίτερα για το μακρινό παππού της Νηλέα. Μου είπε οτι ο Νηλεύς ήταν ένας από τρία αδέρφια, αγόρια. Τον ένα αδερφό του (και προπάππο της) τον έλεγαν Θρασύβουλο αλλά δεν ήξερε για τον τρίτο. Η προγιαγιά της Φιλομήλα Ξενιάδου Καμαράδου ήταν διεθύντρια Παρθεναγωγείου στα Ταταύλα της Πόλης την περίοδο 1894 - 1903. Ο πατέρας της (+)Φοίβος Καμαράδος ήταν ανεψιός του Νηλέως. Όποιος έχει τυχόν περισσότερα στοιχεία ας τα στείλει σε τούτο το θέμα. Ευχαριστίες.
 
Dimitri said:
Γνωρίζει κανείς για ένα βιβλίο «Βιβλιογραφία ενός διδασκάλου - Νηλέας Καμαράδος» (στα Ελληνικά); Έχω ακούσει οτι υπάρχει αλλά δεν το έχω δεί και δεν μπορώ να βρώ πληροφορίες για αυτό πουθενά. Ευχαριστώ.
Click to expand...

Μήπως πρόκειται γιὰ τὸ πόνημα τοῦ Γεωργίου Δ. Καμαράδου-Βυζαντίου, Βιογραφία Νήλεως Καμαράδου Μουσικοδιδασκάλου, Ἀθῆναι 1976, 72 σ.; Ἂν ναί, τὸ ἔχω. [/I]
 
You must log in or register to reply here.
Back
Top