Με αφορμή
αυτό το βιβλίο που μας μοιράσανε μια φορά στον Τέττιγα σε μια πρόβα της χορωδίας του Πανελληνίου Συλλόγου Ιεροψαλτών,
Ο Στυλιανός Σεφεριάδης περιγράφει τον εαυτό του ως μαθητή του Ναυπλιώτη που επί 3 χρόνια, εκτός της μαθητείας του στη Πατριαρχική Σχολή, ήταν μονίμως στο στασίδι του δασκάλου του. Στη συνέχεια βρήκε δική του Εκκλησία αν και παιδάκι, μετά έκανε σπουδές μάλλον μελοδράματος και όπερας, κάτι τέτοιο. Στο βιβλίο παρουσιάζει τον δάσκαλό του από πολλές πλευρές σαν άνθρωπο, δάσκαλο, χοράρχη κτλ. Με εξαίρεση ορισμένα αρνητικά στοιχεία, σε γενικές γραμμές εκθειάζει, μπορώ να πω θαυμάζει τον δάσκαλό του. Τα όσα αναφέρω παρακάτω είναι ΟΛΑ σε παράφραση, διότι δεν έχω πρόχειρο το βιβλίο αυτή τη στιγμή
Λέει λοιπόν ότι ο Ιάκωβος από άποψη εύρους φωνής ήταν βαρύτονος, και μάλιστα
ανεπαρκής. Έφτανε από τον κάτω ΣΟΛ μέχρι τον άνω ΝΗ άνετα, ωστόσο στους υψηλότερους φθόγγους πνιγόταν και δυσκολευόταν πολύ ώστε να φτάσει το άνω ΜΙ, κοκκινίζοντας και προκαλώντας ζημιές στο λαιμό. Όταν γινόταν αυτό έλεγε ότι το μέλος αυτό παρουσίαζε «δυσκολίες». Ως εύρος το παραπάνω (δικό μου σχόλιο) θα χαρακτηριζόταν ως "φυσιολογικό" για έναν βαρύτονο με «ανεκπαίδευτη» φωνή. Ωστόσο, το μέταλλό του, λέει ο Σεφεριάδης, ήταν εξαιρετικής ποιότητας, ανώτερο από όσα έχει ακούσει στη λυρική σκηνή. Λέει χαρακτηριστικά ότι αν γινόταν να τον είχε τον Ιάκωβο μαθητή, παιδάκι, θα του έδειχνε πως να τοποθετεί τη φωνή και θα τον έκανε να δοξάζει τη πατρίδα παγκοσμίως, όχι από το στασίδι αλλά από το θέατρο. (ουδέν σχόλιον, δεν είναι αυτός ο σκοπός μου γράφοντας αυτό το κείμενο). Εν πάση περιπτώσει, ήθελα να πω ότι για μένα η άποψη του Σεφεριάδη είναι βάσιμη για πολλούς λόγους, ο σημαντικότερος ήταν ότι μαθήτευσε δίπλα του επί χρόνια, και ήταν γνώστης τόσο της φωνής όσο και της ψαλτικής. Δε ξέρω ποια ήταν η αντίληψή και η τιμιότητα των προθέσεών του, ωστόσο για μένα είναι αρκετό το παραπάνω (εγώ ούτε είδα ούτε άκουσα με τα αυτιά μου, πως μπορώ να αμφισβητήσω).
Λέει πολλά ωραία το εν λόγω βιβλίο, ωστόσο, για να μην φύγω τελείως από το θέμα της συζήτησης, σαν «απόσταγμα» θα αναφέρω ότι, κατά πως λέει ο Σεφεριάδης πάντα, ο Ναυπλιώτης άρεσε, μάλλον μάγευε, όχι τόσο της φωνητικής του τοποθέτησης αλλά λόγω τριών παραγόντων. 1. Γνώση της ψαλτικής: γνώριζε απ΄έξω ΟΛΑ τα πατριαρχικά μαθήματα και ποτέ δεν μεταχειριζόταν μουσικά βιβλία όταν δίδασκε). Πέραν τούτων, στο σπίτι του έχουν βρεθεί πολλές θεωρητικές σημειώσεις και εξαιρετικά καλαίσθητες κλίμακες όλων των ήχων και συστημάτων της Β.Μ. Επιπλέον παραθέτει και χειρόγραφο γράμμα του Ιακώβου όπου απαντάει στον Αρχιεπίσκοπο δε-θυμάμαι-ποιας-βαλκανικής-χώρας, ο οποίος του είχε στείλει μουσικό βιβλίο με μουσική βυζαντινότροπη στη γλώσσα της χώρας του. Ο Ιάκωβος απάνταγε γνωματεύοντας ότι το εν λόγω βιβλίο δεν χρησιμοποιεί σωστά τις θέσεις της βυζαντινής μουσικής και γενικώς είναι απαράδεκτο. 2. Εξαιρετικού μετάλλου φωνή και άψογα διαστήματα (το τελευταίο λέει ο Σεφεριάδης είναι η μόνη προϋπόθεση για να είναι κάποιος ηδύμολπος) και 3. Ο Σεφεριάδης αναφέρει πολλές φορές το πόσο «μερακλωνόταν» ο ίδιος ο Ιάκωβος. (σχόλιο δικό μου, αν έχεις τέτοιο ήχο, πως να μη μερακλώνεσαι μόνος σου όταν ψάλλεις).
Αυτό που κατάλαβα διαβάζοντας, και νομίζω το γράφει και αυτολεξεί δε θυμάμαι, είναι ότι για να ερμηνεύει σωστά ο ψάλτης χρειάζονται οι 3 παραπάνω προϋποθέσεις, και όχι να μιμείται μια φωνή που δεν έχει.
Όσοι πήρατε το βιβλίο διαβάστε το, είναι απολαυστικό άσχετα αν συμφωνείτε ή όχι. Ιδίως εκεί που περιγράφει τις αντιδράσεις του εκκλησιάσματος όταν ερμήνευε ο Ιάκωβος......
