Συνέχεια συζήτησης από
εδώ.
Ε, όχι δεν θα βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του και για το τι ακούμε! Αυτό μετριέται και αποδεικνύεται. Αλλιώς άλλη παράδοση γίνεται σε μένα κι άλλη στον άλλο; Τι παράδοση θα ήταν αυτή;
Προσωπική. Έτσι νομίζω πως ήταν πάντα. Συλλογική παράδοση υπάρχει μόνο στο γενικό πλαίσιο. Στις λεπτομέρειες όμως η παράδοση που κουβαλά ο καθένας μας είναι προσωπική και νομίζω ότι είναι υγιές αυτό.
Αρχικά να πω οτι με τον ταμπουρά δεν γίνεται. Το σχετικά κοντό μανίκι του δεν προσφέρεται για διαστήματα μικρότερα του 1ός ηχομορίου. Δοκιμάστε με ταμπούρ, αφού δεν το "πιάνετε" με το αυτί.
Ταμπούρ δεν έχω, οπότε βολευόμαστε με ότι υπάρχει. Κι αυτό που υπάρχει είναι ένα σάζι κι ένα μπεντίρ. Δεδομένου ότι το μπεντίρ παίζει πολύ…μικρά διαστήματα (αστειεύομαι φυσικά), μας μένει το σάζι.
Στον ταμπουρά όντως λόγω μανικιού δεν γίνεται να παίξεις την διαφορά από 7άρι και 8άρι διάστημα (καθώς είναι ένα ηχομόριο και δεν μπορεί ο ταμπουράς να το παίξει). Γίνεται όμως να παίξεις διφωνία ομοία (8-12) είτε από την κάτω θέση (πειράζοντας λίγο τους μπερντέδες και κάνοντας κλίμακα), είτε κουρδίζοντας τις χορδές σε διφωνίες (οπότε στην ίδια θέση-αλλά σε διαφορετική χορδή-να έχεις 3 συνεχόμενες διφωνίες όμοιες-δεν κάνει κλίμακα μεν αλλά φτάνει για ν’ ακούσεις).
Με λάφτα ίσως μπορείς να κάνεις και κλίμακα με διφωνίες όμοιες, ακριβώς όπως το έκανα κι εγώ στα ίδια πατήματα, αλλά μάλλον ξεκινώντας από χαμηλά προς τα πάνω κι όχι αντίστροφα όπως το έκανα εγώ. (…τώρα που το λέω-ξέρω που θα βρω μια λάφτα κοντά στα Γρεβενά….
Χρηστάκη έχεις έξτρα χορδές;;
Αυτό έλεγξα. Μια διφωνία όμοια. Με διαστήματα 8-12 (επί 72άρας κλίμακας φυσικά).
Για όσους γνωρίζουν από όργανα (και ιδίως από τα έγχορδα) γράφω και μερικές λεπτομέρειες για το πώς το έκανα.
Περιττό ν’ αναφέρω ότι «ίδρωσα» για να τον κουρντίσω…(μου ‘σπασαν και κάτι χορδές και άντε να τις αλλάξεις-πολύ φασαρία!-αφού τώρα τον έχω αφήσει έτσι κουρντισμένο βαριέμαι να τα αλλάξω!!!!)
Κούρντισα λοιπόν την κάτω (τις τρείς μαζί) έτσι ώστε το Βου του Ναυπλιώτη να συμφωνεί με το Βου της κανονικής θέση του ταμπουρά το ίδιο και με το Δι. Αυτά σε διαστήματα είναι
Βου (8) Γα (12) Δι και στην μαλακή διατονική, σωστά;
Συνέχισα κουρδίζοντας την μεσαία σε Δι πάλι (το του Ναυπλιώτη-αλλά και με βοηθό το Δι της προηγούμενης χορδής-που ούτως ή άλλως ήταν το ίδιο) ώστε παίζοντας στην μεσαία στα ίδια πατήματα με πριν (Βου-Γα-Δι) να ακούγεται Δι-Κε-Ζω με διαστήματα
Δι (8) Κε (12) Ζω.
Και τέλος κούρντισα την τελευταία (βαριά) στο Ζω της προηγούμενης οπότε στα ίδια πατήματα να έχω σε αυτή Ζω’-Νη’-Πα’ με διαστήματα
Ζω’ (8) Νη’ (12) Πα’.
Γίνεται φυσικά και με τον άλλο τρόπο (κουνώντας μπερντέδες) αλλά εκεί είναι λιγάκι υποκειμενικό το που και πόσο θα τους κουνήσεις οπότε προτίμησα στον πρώτο τρόπο, ως πιο αντικειμενικό. Και όχι απόλυτα αντικειμενικό-καθώς
δεν έπαιζα ήχο αλλά κλίμακα.
Ο ήχος δεν είναι μόνο κλίμακα σε καμία περίπτωση! (π.χ. δεν υπάρχουν έλξεις όταν ψάλλεις μόνο στην κλίμακα-και το άκουσμα αλλάζει δραματικά)
Η ηχογράφηση που χρησιμοποίησα για να κουρντίσω και να ελέγξω ήταν
αυτή. Εδώ το Δι το βρήκα να είναι
περίπου στο Σι ύφεση της συγκερασμένης ευρωπαϊκής κλίμακας.
Δεν μπορώ να πω ότι επιβεβαίωσα την ύπαρξη όμοιας διφωνίας στα διαστήματα του ταμπουρά. Ο Ναυπλιώτης έκανε ψηλότερο Ζω’(τουλάχιστον 2 μόρια επάνω, αλλά μάλλον και λίγο ακόμα, αλλά δεν είχα μπερντέ παραπάνω για να πατήσω) και βέβαια Γα-Δι μικρότερο (αλλά αυτό λόγω έλξης). Αν θέλει κανείς ας κουρντίσει έτσι τον ταμπουρά του κι ας το ακούσει από μόνος του και ας επιβεβαιώσει ή διαψεύσει.
Ίσως δεν ήταν κι ο πιο επιστημονικός τρόπος; Ίσως, αλλά νομίζω ότι έστω και ως εμπειρικός τρόπος μπορεί να μας δώσει κάποια συμπεράσματα.
Τώρα, το ότι δεν "κουμπώνει" η παράδοση με τις θεωρητικές προσεγγίσεις ορισμένων, τι να πω. Κουφούς πάντως δεν μπορούν να μας βγάλουν. Για του λόγου το αληθές ας ακούσουμε τον Ιάκωβο και να αποδείξουμε οτι τελικά ναι, ψάλλει όμοια διφωνία μαλακού χρώματος, όπως τα πλείστα των κειμένων σημειώνουν .
Για το τι σημειώνουν τα πλείστα των κειμένων, ίσως αρμοδιότερος να απαντήσει είναι ο κ.Κωνσταντίνου που τους έχει ρίξει και μια ματιά παραπάνω (από εμένα).
Στο 1ο παράδειγμα απομονωμένες οι καταβάσεις ΠΑ-ΝΗ-ΖΩ, ΖΩ-ΚΕ-ΔΙ, ΓΑ-ΒΟΥ-ΠΑ από το "Τον Δεσπότην". Καθαρή όμοια διφωνία μαλακού χρώματος.
Για όσους δεν πείθονται (ή/και δεν μπορούν να το ακούσουν) στο 2ο παράδειγμα "σήκωσα" με το Audition το ΖΩ-ΚΕ-ΔΙ και κατέβασα το ΓΑ-ΒΟΥ-ΠΑ ώστε να ξεκινούν όλες οι καταβάσεις από το ΠΑ. Ούτε τώρα το ακούτε; Μπα δεν γίνεται!
Δεν μπόρεσα (αν και το άκουσα πολλές φορές) να καταλάβω τι γίνεται. Δεν ξέρω αν ακούν οι άλλοι, εγώ πάντως δυσκολεύομαι. Ίσως φταίει το ανέβασμα (της βάσης), δεν ξέρω, πάντως δεν μπορώ να καταλάβω τι γίνεται.
Για τα της όμοιας διφωνίας και τις κλίμακες που μας δίδει ο Χρύσανθος θα σας συνιστούσα να διαβάσετε αυτά που έχει γράψει ο κ.Κωνσταντίνου στο επίμετρο της κριτικής έκδοσης του Χρυσάνθου, τις σελίδες 618-652 (Το Χρωματικό Γένος)