Τετράδιο εργασίας καταλογογράφησης αρχαιοελληνικών μουσικών θεμάτων

''...Ο Ηρακλής δεν γνώριζε πώς να τις κάνει να βγουν από την πυκνή βλάστηση της λίμνης, αλλά η θεά Αθηνά, (παρθένα θεά της σοφίας και της πολεμικής τέχνης) του έδωσε κρόταλα από χαλκό σφυρηλατημένα στο εργαστήρι του Ηφαίστου.''
 
Epitaph for an Ecstatic Dancer

Anthologia Palatina 7.223 = Thyillus (date unknown)

Aristion, the dancer with her castanets, who was skilled
At tossing her hair around Cybele’s pine trees,
Who was carried away by the sound of horn-shaped flutes
And knew how to drink a cup of neat wine three times in succession,
Now rests here under the elms, no longer delighting
In love or in the exhaustion of all-night festivals.
Revelries and madness, a long farewell to you- for she who once
Was covered with crowns of flowers now lies beneath the earth.

Ἡ κροτάλοις ὀρχηστρὶς Ἀρίστιον, ἡ περὶ πεύκας
τὰς Κυβέλης πλοκάμους ῥῖψαι ἐπισταμένη,
ἡ λωτῷ κερόεντι φορουμένη, ἡ τρὶς ἐφεξῆς
εἰδυῖ’ ἀκρήτου χειλοποτεῖν κύλικα,
ἐνθάδ’ ὑπὸ πτελέαις ἀναπαύεται, οὐκέτ’ ἔρωτι,
οὐκέτι παννυχίδων τερπομένη καμάτοις.
κῶμοι καὶ μανίαι, μέγα χαίρετε· κεῖθ’ ὑπὸ γαίῃ
ἡ τὸ πρὶν στεφάνων ἄνθεσι κρυπτομένη.

https://lionofchaeronea.tumblr.com%2Fpost%2F96618461068
 
Greek Anthology, Volume I

book 5, chapter 19

rufinus


οὐκέτι παιδομανὴς ὡς πρίν ποτε, νῦν δὲ καλοῦμαι
θηλυμανής, καὶ νῦν δίσκος ἐμοὶ κρόταλον: [p. 138]
ἀντὶ δέ μοι παίδων ἀδόλου χροὸς ἤρεσε γύψου
χρώματα, καὶ φύκους ἄνθος ἐπεισόδιον.
βοσκήσει δελφῖνας δενδροκόμης Ἐρύμανθος,
καὶ πολιὸν πόντου κῦμα θοὰς ἐλάφους.

5.19 ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ

Οὐκέτι παιδομανὴς ὡς πρίν ποτε͵ νῦν δὲ καλοῦμαι
θηλυμανής͵ καὶ νῦν δίσκος ἐμοὶ κρόταλον͵
ἀντὶ δέ μοι παίδων ἀδόλου χροὸς ἤρεσε γύψου
χρώματα καὶ φύκους ἄνθος ἐπεισόδιον·
βοσκήσει δελφῖνας ὁ δενδροκόμης Ἐρύμανθος
καὶ πολιὸν πόντου κῦμα θοὰς ἐλάφους.


Ἐρωτικὸν ἀλλόκοτον


Δεν είμαι πια παιδομανής, σαν μια φορά. Τώρα με λένε
θηλυμανή, και τώρα ο δίσκος μου είναι κρόταλο1.
Κι αντί γι' ατόφιο δέρμα, μ' αρέσουνε του γύψου
το επίχρισμα και του φυκιού τ' άνθος το ξένο.
Δελφίνια θα βοσκήσει ο δενδροφύτευτος Ερύμανθος2
και τ' αφρισμένο κύμα του πελάγου γοργά λάφια.


1. ο δίσκος μου είναι κρόταλο: ο δίσκος ήταν παιγνίδι των αγοριών, το κρόταλο των κοριτσιών.


2. δελφίνια θα βοσκήσει...: πβ. και Αρχίλοχος, 122 West


Μετάφραση-Σχόλια: Κ. Χωρεάνθη
 
5.72 ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ

Τοῦτο βίος͵ τοῦτ΄ αὐτό· τρυφὴ βίος· ἔρρετ΄͵ ἀνῖαι.
ζωῆς ἀνθρώποις ὀλίγος χρόνος. ἄρτι Λυαῖος͵
ἄρτι χοροὶ στέφανοί τε φιλανθέες͵ ἄρτι γυναῖκες.
σήμερον ἐσθλὰ πάθω͵ τὸ γὰρ αὔριον οὐδενὶ δῆλον.


Εδώ είναι η ζωή, και μόνο εδώ: χαρά ζωής — έγνοιες χαθείτε!
Του ανθρώπου ο βίος τόσο σύντομος! Κρασί κάποιος να φέρει,
ευθύς στεφάνια πλέξτε, εμπρός χορό· γυναίκες, μην αργείτε.
Σήμερα ας ζήσω ωραία — ποιό είναι το αύριο κανείς δεν ξέρει.


Μετάφραση Ν. Χουρμουζιάδη

https://www.mikrosapoplous.gr/pa/rufinus.html
 
  • Κροτάλων — Κρόταλος masc gen pl … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
  • κραμβαλιαστύς — κραμβαλιαστύς, ύος, ἡ (Α) (κατά τον Ησύχ.) δυνατό γέλιο. [ΕΤΥΜΟΛ. < κραμβαλίζω «ασωτεύω» κατά τα παρ. τών ρ. σε ιάζω + κατάλ. τύς (πρβλ. ασπασ τύς, γελαστ τύς), πιθ. κατ επίδραση τού κρεμβαλιαστύς «χορός στον ήχο τών κροτάλων» <… … Dictionary of Greek
  • κρεμβαλιαστύς — κρεμβαλιαστύς, ύος, ἡ (Α) η τήρηση τού χρόνου κατά την όρχηση με κρούση τών κροτάλων. [ΕΤΥΜΟΛ. Πιθ. < κρεμβαλιάζω] … Dictionary of Greek
  • κροταλίζω — και κροταλώ και κροταλιώ και κουρταλώ (AM κροταλίζω, Μ και κρουταλίζω και κουρταλίζω) [κρόταλον] 1. παράγω ήχο χτυπώντας τα κρόταλα ή κάνω κάτι για να παραχθεί ήχος όμοιος με εκείνον τών κροτάλων («αἱ μέν τινες τῶν γυναικῶν κρόταλα ἔχουσαι… … Dictionary of Greek
  • χειροτυπής — ές, Α αυτός που παράγεται από χτύπημα με το χέρι («κροτάλων χειροτυπὴς πάταγος», Μελέαγρ.). [ΕΤΥΜΟΛ. < χειρ(ο) * + τυπής (< τύπτω «χτυπώ»), πρβλ. στερνο τυπής] … Dictionary of Greek
  • καστανιέτες — (castanetas). Κρουστό μουσικό όργανο ισπανικής καταγωγής, της οικογένειας των ιδιοφώνων. Οι κ. αποτελούνται από δύο ζευγάρια ξύλινα κρόταλα, η μορφή των οποίων μοιάζει με το εξωτερικό περικάλυμμα του κάστανου, δηλαδή είναι στρογγυλά και κοίλα. Το … Dictionary of Greek
  • κροτάλισμα — το, ατος και κροταλισμός, ο σύγκρουση των κροτάλων και ο κρότος που δημιουργείται απ αυτή, πλατάγισμα … Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)
  • κροταλίζω — και κροταλώ 1. κάνω κρότο με τη σύγκρουση κροτάλων. 2. κάνω κάτι να κροταλίσει: Κροταλίζω τη γλώσσα … Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)
  • https://morphological_el.enacademic.com/203210/%CE%BA%CF%81%CE%BF%CF%84%E1%BD%B1%CE%BB%CF%89%CE%BD
 
Greek Anthology, Volume III

book 9, chapter 603:

πέντε Διωνύσοιο θεραπνίδες αἵδε Σαώτεω
ἐντύνουσι θοᾶς ἔργα χοροστασίης:
μὲν ἀερτάζουσα δέμας βλοσυροῖο λέοντος,
δὲ Λυκαόνιον καλλίκερων ἔλαφον,
τριτάτα δ᾽ οἰωνὸν ἐΰπτερον, δὲ τετάρτα
τύμπανον, πέμπτα χαλκοβαρὲς κρόταλον
πᾶσαι φοιταλέαι τε παρηόριόν τε νόημα,
ἐκπλαγέες λύσσᾳ δαίμονος εὐιάδι

~~~~~~~~~~~
Eπίγραμμα του Αντίπατρου Σιδώνιου:

''Ο ποιητής περιγράφει πέντε μαινάδες με τα μουσικά όργανα και τη λεία του κυνηγιού τους, όπωςαπεικονίζονταν σε κάποιο έργο τέχνης. Η φράση λύσσᾳ...εὐιάδι (8) δεν φαίνεται να σχετίζεταιειδικά με τις μαινάδες της Μακεδόνιας Εὐιάδες, για τις οποίες είδαμε ότι μιλά το προηγούμενοεπίγραμμα. Αντίθετα, τόσο η μνεία του Διωνύσοιο...Σαώτεω (1) όσο και η αναφορά στον ή στηνΛυκαόνιον...ἔλαφον (4) παραπέμπουν σε ποικίλες άλλες περιοχές στις οποίες λατρευόταν οΔιόνυσος283 και δίνουν τελικά την αίσθηση ότι ο Αντίπατρος επιδιώκει απλώς να υπαινιχθεί τηνπανελλήνια ακτινοβολία και σημασία της διονυσιακής λατρείας.284 Ως ἔκφρασις,λογοτεχνικήδηλαδή περιγραφή ενός έργου τέχνης, το συγκεκριμένο επίγραμμα αποτίει φόρο τιμής στονελληνικό μαιναδισμό εν γένει που εμφανίζεται εδώ να εμπνέει τόσο τις καλές τέχνες όσο και τηντέχνη του λόγου της εποχής."

Σοφιαλένα Ψαρρά 2016
Όψεις του θεού Διόνυσου στην ελληνιστική ποίηση
Διπλωματική Εργασία

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/file/lib/default/data/2320615/theFile/2320696
 

Greek Anthology, Volume IV (ed. W. R. Paton)

book 11, chapter 195

dioscorides

Γάλλον Ἀρισταγόρης ὠρχήσατο: τοὺς δὲ φιλόπλους
Τημενίδας καμὼν πολλὰ διῆλθον ἐγώ.
χὠ μὲν τιμηθεὶς ἀπεπέμπετο: τὴν δὲ τάλαιναν
Ὑρνηθὼ κροτάλων εἷς ψόφος ἐξέβαλεν.
εἰς πῦρ ἡρώων ἴτε πρήξιες: ἐν γὰρ ἀμούσοις
καὶ κόρυδος κύκνου φθέγξετ᾽ ἀοιδότερον.

~~~~~~~~~~~

2.9.8. Οι ελληνιστικές καταβολές της ἰταλικῆς ὀρχήσεως

''Ο Αρισταγόρας χόρεψε έναν Γάλλο, ενώ εγώ, καταβάλλοντας πολύ κόπο, αναπαρέστησα με κάθε λεπτομέρεια τους φιλοπόλεμους Τημενίδες∙ και εκείνος έφυγεμε τιμές, όμως τη δύστυχη Υρνηθώ την ξαπόστειλε ένας μόνο κτύπος από καστανιέτες. Στο πυρνα πάτε κατορθώματα των ηρώων, γιατί ανάμεσα στους απαίδευτους ακόμα κι ο κορυδαλλός θα πει τραγούδι μελωδικότερο από τον κύκνο.

Στο τελευταίο υπό εξέταση διοσκορίδειο επίγραμμα ένας ανώνυμος θεατρικός εκτελεστής (στ. 2: ἐγώ) εκφράζει το παράπονό του για τη μη αποδοχή της ερμηνείας του από το κοινό, αντιδιαστέλλοντάς την με την, κατά την κρίση του, υποδεέστερη 167 ως προς τις τεχνικές και πνευματικές της αξιώσεις αλλά παρόλα αυτά επιτυχημένη ερμηνεία του Αρισταγόρα (στ. 1). Το ρήμα ὠρχήσατο του στ. 1 δίνει το στίγμα της καλλιτεχνικής ιδιότητας του τελευταίου: είναι χορευτής και μάλιστα του είδους που στα ρωμαϊκά χρόνια έγινε ευρέως γνωστό ως παντόμιμος. 815 Παρόλο που ο συγκεκριμένος χαρακτηρισμός μαρτυρείται για πρώτη φορά σε μία επιγραφή της Πριήνης η οποία χρονολογείται γύρω στο 80 π.Χ. (IP113.66)816 και που η παντομιμική όρχηση αποκτά την πάγια μορφή της περίπου το 22 π.Χ., όταν οι δύο περιώνυμοι χορευτές, ο Βάθυλλος από την Αλεξάνδρεια και ο Πυλάδης από την Κιλικία, την εισάγουνστη Ρώμη, 817 προσδίδοντάς της τα χαρακτηριστικά εκείνα που απογειώνουν τη δημοτικότητά της και την καθιερώνουν εντέλειως Ἰταλικήν (Αθήν. 1.20d-e), 818το επίγραμμα του Διοσκορίδη δείχνει ότι οι αναμφίβολα ελληνικές καταβολές της φτάνουν τουλάχιστον στα μέσα του 3ου αι. π.Χ. 819 Όπως δηλώνει και η ίδια η λέξη, ο παντόμιμος μιμείται μόνος του όλα τα πρόσωπα μιας ιστορίας, όμως το βασικό υποκριτικό του μέσο δεν είναι ο λόγος αλλά οι κινήσεις, οι στάσεις και οι χειρονομίες, γι’ αυτό τα προσωπεία του, η εναλλαγή των οποίων γίνεται διαδοχικά 168 στη σκηνή, έχουν κλειστό στόμα. 820 Βέβαια, το συνολικό θέαμα δεν είναι εντελώς βουβό, καθώς ο κύριος χορευτικός ερμηνευτής υποστηρίζεται μουσικά από κάποιον οργανοπαίκτη ή ορχήστρα που του δίνει ρυθμό, και φωνητικά από έναν αοιδό ή χορωδία που μετο τραγούδι τους επεξηγούν τα δρώμενα. 821 Το περιεχόμενο αυτών προέρχεται κατά βάση από την ελληνική μυθολογία, και άρα επικαλύπτεται σε μεγάλο βαθμό με τα θέματα της κλασικήςτραγωδίας (Λουκ.Περὶ ὀρχ.31), αν και δεν απουσιάζουν τα κωμικά, ερωτικά, ακόμη και ιστορικά χοροδράματα (Λουκ.Περὶ ὀρχ.58). 822 Με τον καιρό, όμως, κυριάρχησε στην αυτοκρατορική σκηνήη τραγική θεματολογία,823 ώστε η παντόμιμος ὄρχησις να γίνει ουσιαστικά συνώνυμη της τραγικῆς (πβ. Αθήν.1.20d), και ο εκτελεστής της να αναφέρεται στα επιγραφικά τεκμήρια, εκτός από μύθων ὀρχηστής, 824 και ως τραγικῆς ἐνρύθμου κινήσεως ὑποκριτής. 825 Ο χορευτικός ρόλοςτ ου Αρισταγόρα είναι ένας γάλλος(στ. 1). Μ’ αυτόν τον όρο χαρακτηρίζονταιοι ευνούχοι ιερείςτης Κυβέλης, της πανάρχαιας φρύγιας θεάς, της Μεγάλης Μητέρας, η οργιαστική λατρεία της οποίας εξαπλώθηκε σε όλο τον ελληνικό και αργότερα το ρωμαϊκό κόσμο.''

«ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑΓΙΑ ΤΟ ΔΡΑΜΑ-ΘΕΑΤΡΟ»ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑΤΗΣΧΑΡΙΚΛΕΙΑΣΑ.ΜΑΜΑΤΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2014

http://ikee.lib.auth.gr/record/135657/files/GRI-2015-13615.pdf
 
Hymn 14 to the Mother of the Gods (ed. Hugh G. Evelyn-White)

hymn 14, card 1

μητέρα μοι πάντων τε θεῶν πάντων τ᾽ ἀνθρώπων
ὕμνει, Μοῦσα λίγεια, Διὸς θυγάτηρ μεγάλοιο,
κροτάλων τυπάνων τ᾽ ἰαχὴ σύν τε βρόμος αὐλῶν
εὔαδεν ἠδὲ λύκων κλαγγὴ χαροπῶν τε λεόντων
5οὔρεά τ᾽ ἠχήεντα καὶ ὑλήεντες ἔναυλοι.
καὶ σὺ μὲν οὕτω χαῖρε θεαί θ᾽ ἅμα πᾶσαι ἀοιδῇ.

[1] I Prithee, clear-voiced Muse, daughter of mighty Zeus, sing of the mother of all gods and men. She is well-pleased with the sound of rattles and of timbrels, with the voice of flutes and the outcry of wolves and bright-eyed lions, [5] with echoing hills and wooded coombes.
And so hail to you in my song and to all goddesses as well!
 
olympias.lib.uoi.gr › jspui › bitstream

PDF
από Σ Κατσαούνου - ‎2012
Ι. Παραστάσεις της Μητέρας των θεών με παιδί στην αγκαλιά της. 204. ΙΙ. Παρατηρήσεις ... ᾗ κροτάλων τυπάνων τ' ἰαχή σύν τε βρόμος αὐλῶν εὔαδεν, ἡδέ λύκων ...
 

Attachments

  • ᾗ κροτάλων τυπάνων τ᾽ ἰαχὴ σύν τε.png
    ᾗ κροτάλων τυπάνων τ᾽ ἰαχὴ σύν τε.png
    99.8 KB · Views: 0
Top