Έχοντας λύσει όλα τα άλλα προβλήματα της μουσικής μας, θεωρητικώς και πρακτικώς, το μόνο που μας μένει είναι η εξήγηση της παλαιάς παρασημαντικής!
Ενώ ακόμα συλλαβίζουμε τα φθογγόσημα, θέλουμε να διαβάσουμε Όμηρο και Σαπφώ!
------------------------------
Η μουσική γραφή, αλλά και η μουσική γενικότερα, δεν είναι ιστορία. Δεν είναι Αιγυπτιακά ιερογλυφικά να τα αποκωδικοποιήσουμε και να τα μεταφράσουμε (αν και εδώ έχω τις επιφυλάξεις μου).
Η παλαιά μουσική γραφή, η και παλαιά παρασημαντική καλουμένη, δεν είναι απλά μια γλώσσα που καταγράφει μια έννοια, είναι ένας τρόπος καταγραφής ακούσματος, και όπου άκουσμα και δη εκκλησιαστικό, εκεί είναι και η ψυχή! Η μουσική γραφή περιέχει πολλά περισσότερα στοιχεία από μια απλή αντιπαραβολή μουσικών εξηγήσεων του σήμερα ως προς το χθες!
Ότι άκουσμα περιείχε η παλαιά μουσική γραφή, δεν μεταφέρθηκε εξ ολοκλήρου απ’ τους 2 εξηγητές (Γρηγόριο και Χουρμούζιο) στην αναλυτική γραφή, για ευνόητους λόγους. Για να ψάλλεις, έστω και με την νέα γραφή, έπρεπε να έχεις τα παλαιά ακούσματα, το ήμισυ της μουσικής είναι η Ιερά Παράδοσις. Έπρεπε να διασωθεί η Μουσική Παράδοσις, πράγμα που τελικά στις μέρες μας έχει εκλείψει.
Την εποχή εκείνη, ίσως να υπήρχαν αυτά τα ακούσματα σε μεγάλο βαθμό στον ιεροψαλτικό χώρο, σήμερα όμως υπάρχουν; Ψάλλει κανείς σήμερα όπως έψελνε ο Γρηγόριος; Έστω όπως ο π. Φιρφιρής ή ο Στανίτσας;
Σήμερα έχει χαθεί η παράδοση, έχει χαθεί το ηγεμονικό ύφος των πατριαρχικών ψαλτών, τρεπόμενο σε παρακλάδι της ευρωπαϊκής εκκλησιαστικής μουσικής του Μεσαίωνα και αργότερα.
Σαν συμπέρασμα διαπιστώνουμε, ότι η αντιπαραβολή και μόνο αυτή, δεν μπορεί να φωτίσει την έρευνα, να βρει την κλείδα, να ξεκλειδώσει την πόρτα της παλαιάς γραφής.
Κάθε σημαδόφωνο εκείνης της γραφής περιλάμβανε την μουσική φράση, αλλά και το ύφος. Οι εξηγητές όμως μην μεταφέροντες το ύφος, στην νέα γραφή, έθαψαν για πάντα την παράδοση.
Καλή είναι η προσπάθεια, αλλά το αποτέλεσμα μάταιο .
Τέλος, ας προσέξουμε σε βάθος τα λόγια του Χρήστου:
Μαγδαληνή 30 thanks και δεν θα πρέπει να ξεχνούμε ότι "τω καιρώ εκείνω" δεν αντιμετώπιζαν τα κομμάτια με το γράμμα του νόμου όπως σήμερα...ας μην λησμονούμε ότι η παλαιά γραφή ήταν περιγραφική και όχι προσδιοριστική όπως την αντιμετωπίζουν σήμερα πολλοί...μπορούμε να το δούμε αυτό στις εξηγήσεις των διδασκάλων,μία συγκεκριμένη θέση η γραμμή βλέπουμε ότι στην μία περίπτωση την εξηγούν κάπως στην άλλη περίπτωση κάπως διαφορετικά στην άλλην πάλι κάπως περισσότερο διαφορετικά είχαν όμως στο μυαλό τους ότι είτε έτσι είτε αλλιώς η θέση είναι ΜΙΑ...αυτό χάσαμε εμείς σήμερα που διαβάζουμε την "νέα" με το δείκτη να δείχνει σημάδι προς σημάδι...οι διαφορετικές εκδοχές τις ΜΙΑΣ θέσης μας φαίνονται ως διαφορετικές και πως η μία είναι του Καραμάνη η άλλη του Ταλιαδώρου κτλ...χάσαμε την συνδεσιμότητα των θέσεων και των γραμμών και έτσι φαντάζει μύθος το να μπορεί κάποιος να ψάλλει από την παλαιά...φυσικά και η ισχυρή προφορική παράδοση αναγκαία για την ορθή ανάγνωση...
μεγάλο θέμα...ότι και να πούμε θα είναι λίγο...
Πριν 100 χρόνια ο Γρηγόριος, μεταφέροντας μια μουσική έκφραση ενός φθογγοσήμου (το ουράνισμα για παράδειγμα), δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτό που καταγράφει στην νέα αναλυτική γραφή είναι
η δική του έκφραση, σαν Πρωτοψάλτης, μουσικός, δάσκαλος, άνθρωπος. Έτσι ήταν (και είναι) η μουσική, υποκειμενική, όπως και η ερμηνεία της τότε και σήμερα. Ο Χουρμούζιος ερμηνεύει το ίδιο σύμβολο λίγο διαφορετικά. Ποιο είναι το λανθασμένο; Κανένα, είναι και τα 2 σωστές αναλύσεις. Ένας παλαιότερος εξηγητής, θα το εξηγούσε πολύ διαφορετικά και απ’ τους 2, οι οποίοι ήταν σύγχρονοι.
Σήμερα αναλύουμε το κάθε φθογγόσημο (με την κατά τα άλλα, επιστημονική μέθοδο της αντιπαραβολής) όπως ήθελε η προσωπική ερμηνεία του Γρηγορίου ή του Χουρμουζίου, κάνοντας στην ουσία copy – paste της θέσης αυτής, σε κάθε άλλο κώδικα που συναντάται αυτό το σύμβολο.
Αν αυτό το copy – paste είναι ο στόχος, όσων σήμερα ασχολούμεθα με την κατανόηση, μεταφορά και prima vista ερμηνεία παλαιών κωδίκων, διαπράττουμε σοβαρό επιστημονικό, ιστορικό και μουσικό σφάλμα απέναντι στην Ιερά ημών Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική, που ο ιστορικός του μέλλοντος θα κρίνει και θα καταδικάσει τις πράξεις μας.
Ας ακούσουμε λίγο Ιάκωβο, λίγο Πρίγγο και ας αφήσουμε τους κώδικες στην ησυχία τους, αυτοί ξέρουν να φυλάσσουν καλά τα μυστικά που κρύβουν μέσα τους.
Όπως είπε και ο Γεώργιος Χατζηχρόνογλου σε κατ΄ιδίαν συζήτηση (στην εναρκτήρια μέρα του συνεδρίου):
«
Έχουμε τόσα εξηγημένα μαθήματα που δεν τα έχουμε μελετήσει καθόλου και θέλουμε να μάθουμε τα παλαιά;
Αν κάποιο μάθημα απ’ τα παλαιά ήταν σημαντικό, οι εξηγητές θα το είχαν εξηγήσει.»
Βρίσκω εδώ την ευκαιρία να πω ότι εκείνη την ημέρα, άκουσα απ’ τον Γεώργιο, εκ στήθους, μέρος απ’ το «τριάδι» του χερουβικού ύμνου του Μισαήλ Μισαηλίδου σε ήχο Β΄, σε παραλαγή, αφήνοντάς μου τις καλύτερες των εντυπώσεων.
Ο γιαλός δεν είναι στραβός, εμείς στραβά αρμενίζουμε!