29. Περί των τροπαρίων των αίνων των αγίων αποστόλων Πέτρου και Παύλου

[π. Μάξιμος]

Βλέποντας τήν ὡραία ἐργασία τοῦ κ. Κιαμηλίδη [ἐδῶ] διεπίστωσα ὅτι τό Μηναῖον Ἰουνίου Ἀ. Δ. στούς αἴνους τῶν Πρωτοκορυφαίων ἔχει α΄ τροπάριο τό αὐτόμελον «Ὁ ἐξ ὑψίστου κληθείς, οὐκ ἀπ᾿ ἀνθρώπων...», τό ὁποῖον στή σελίδα τοῦ π. Leo —καί προφανῶς στό Μηναῖο ἐκδόσεων ΦΩΣ—, σ᾿ ἕνα παμπάλαιο Ἀνθολόγιον πού ἔχω, στό Μηναῖο πρό Βαρθολομαίου ἀλλά καί στό Βαρθολομαίου τίθεται δεύτερον.

Καί τό α΄ στίς προαναφερθεῖσες πηγές,

​

​

Ὁ οὐρανόθεν τὴν χάριν δεδεγμένος, ὅτε τὴν ἐρώτησιν πρὸς τὸν χορὸν ὁ Σωτήρ, τὸν δωδεκάριθμον ἔφησε, τῶν Ἀποστόλων· Τίνα μὲ λέγουσιν εἶναι ἄνθρωποι; τότε δὴ ὁ πρόκριτος, Πέτρος Χριστοῦ Μαθητῶν, θεολογῶν ἀνεκήρυξε, τρανῶς βοήσας· Σὺ εἶ Χριστός, τοῦ ζῶντος Θεοῦ Υἱός. Ὅθεν ἀξίως μακαρίζεται, ὡς ἐξ ὕψους λαβών ἀποκάλυψιν, καὶ δεσμεῖν τε καὶ λύειν, τὰς εὐθύνας κομισάμενος.​

τίθεται β΄στό Μηναῖο Ἀ. Δ., μέ διαφορά ὅμως στήν ἔναρξη καί σέ ἄλλα σημεῖα:

​

​

Ὁ τοῦ Ἀνάρχου Πατρὸς Υἱὸς καὶ Λόγος, ὅτε δωδεκάριθμον τῶν Ἀποστόλων χορόν, ἐν γῇ ἐλθὼν ἐξελέξατο, ἠρώτα τούτους· Τίνα μὲ λέγουσιν εἶναι ἄνθρωποι; τότε καὶ ὁ πρόκριτος τῶν Ἀποστόλων Πέτρος, θεολογῶν ἀνεκήρυξε, τρανῶς βοήσας· Σὺ εἶ Χριστός, τοῦ ζῶντος Θεοῦ Υἱός· ὅθεν ἀξίως μακαρίζεται, ὡς ἐξ ὕψους λαβών ἀποκάλυψιν, καὶ τὸ κράτος τοῦ λύειν, καὶ δεσμεῖν τά ἀμαρτήματα.​

Γνωρίζετε κάτι ἤ τί βλέπετε σέ ἄλλες πηγές;

 

[MTheodorakis]

Στὸ χφ. Σινὰ 620 μηναῖο Ἰουνίου ι’ αἰ.:
«(στιχηρὰ) Ἄλλα εἰς τοὺς αἴνους· Ὁ οὐρανόθεν, τὰ 4 σημερινὰ, καὶ ἄλλα 2 (Τ. Π. Θέμελη Τὰ μηναῖα ἀπὸ τοῦ ια’ μέχρι τοῦ ιγ’ αἰ. Ἐκκλ. Φάρος Λ’ (1931) σ. 546).

Στὸ χφ. Σινὰ 637 μηναῖο Ἰουνίου ια’ –ιβ’ αἰ.:
«Ὁ ἐξ ὑψίστου (διάφορον), Ὁ ἐκ κοιλίας μητρὸς ἀφωρισμένος, τὰ 4 σημερινά, καὶ τὸ Ὁ ἐξ ἀνάρχου Πατρὸς Υἱὸς ἀχρόνως...(ἡ ἔκδ. δὲν ἀναγράφει τὴν συνέχεια τοῦ στιχηροῦ· ὅπ. πρ.).

Στὸ χφ. Μ. Λαύρας Δ-45 (καί) μηναῖο Ἰουνίου ια’ αἰ. φ. 121r:
«Εἰς τοὺς αἴνους στιχηρὰ ἦχος δ’. Ἱστῶμεν στίχους f’. Πρὸς Ὁ ἐξ ὑψίστου.
Ὁ οὐρανόθεν τὴν χάριν δεδεγμένος, ὅτε τὴν ἐρώτησιν τῶν μαθητῶν ὁ σωτήρ, τὴν δωδεκάριθμον ἔφησεν, τῶν ἀποστόλων, τίνα με εἶναι δοκοῦσιν ἄνθρωποι, τότε καὶ ὁ πρόκριτος τῶν ἀποστόλων πέτρος, θεολογίαν ἐκήρυξε, τρανῶς βοήσας, σὺ εἶ χριστὸς τοῦ ζῶντος Θεοῦ υἱός, ὅθεν ἀξίως μακαρίζεται, ὡς ἐξ ὕψους λαβὼν ἀποκάλυψιν, τοῦ δεσμεῖν τε καὶ λύειν, τὰς εὐθύνας κομισάμενος.
Σὺ ἐπαξίως πέτρα προσηγορεύθης...
Ὁ ἐξ ὑψίστου...
Δόξα. ἦχος πλ. β’. Ἡ πάνσεπτος τῶν ἀποστόλων»

Στὸ χφ. Λειμῶνος 11 μηναῖο Ἰουνίου ια’ –ιβ’ αἰ. φφ. 135v-145v):«...Στιχηρὰ ἦχος α’. πρὸς Σταυρὸς κατεπάγη ἐν κρανίῳ. (3)... Ἦχος β’ ἰδιόμελα (sic). Ποίοις εὐφημιῶν...(3). Ἄλλα Ἦχος γ’ ἰδιόμελα... (3). Ἄλλα ἦχος δ’ ἰδιόμελα. Τὸ τριτόν τῆς ἐρωτήσεως...(συνολικὰ 3). ἄλλα ἦχος πρὸς Ἔδωκας σημείωσιν. Ἔδωκας καυχήματα... (συνολικὰ 3). Ἄλλα πρὸς Ὁ ἐξ ὑψίστου κληθεὶς οὐκ ἀπ’ ἀνθρώπων. (τοῦ ἁγίου Πέτρου 7). Τὸ ἕκτο:
Ὁ οὐρανόθεν τὴν χάριν δεδεγμένος, ὅτε τὴν ἐρώτησιν τῶν μαθητῶν ὁ σωτήρ, τὴν δωδεκάριθμον ἔφησεν, τῶν ἀποστόλων, τίνα με εἶναι δοκοῦσιν ἄνθρωποι, τότε καὶ ὁ πρόκριτος τῶν ἀποστόλων πέτρος, θεολογίαν ἐφθέγξατο, τρανῶς βοήσας, σὺ εἶ χριστὸς τοῦ ζῶντος Θεοῦ υἱός, ὅθεν ἀξίως μακαρίζεται, ὡς ἐξ ὕψους λαβὼν ἀποκάλυψιν, τοῦ δεσμεῖν τε καὶ λύειν, τὰς εὐθύνας κομισάμενος (φ. 137v)...
Ἄλλα ὅμοια τοῦ Ἁγίου Παύλου. Ὁ ἐξ ὑψίστου...(αὐτὸ καὶ ἄλλα 2). Ἄλλα ἰδιόμελα ἦχος α’ Τὰ κατὰ πόλιν δεσμὰ...(συνολικὰ 2). Ἄλλα ἦχος ὁ αὐτὸς πρὸς Ὤ τοῦ παραδόξου θαύματος Ὤ τοῦ παραδόξου θαύματος (3). Κανόνες (ἕνας κοινὸς καὶ οἱ 2 σημερινοί).

Στὸ ΤΑΣ ἔκδ. 1545:
«ἱστῶμεν στίχους f’ στιχηρὰ προσόμοια ἦχος δ’· δευτεροῦντες τὰ δύο· πρὸς· Ὁ ἐξ ὑψίστου κληθεὶς· Ὁ οὐρανόθεν τὴν χάριν δεδεγμένος. Δόξα...».

 

[π. Μάξιμος]

Εὐχαριστοῦμε πολύ Μανόλη!
Πώ, πώ!!! Τί ὑμνογραφικός πλοῦτος!!!
Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση τό Μηναῖο Λειμῶνος (πού ἔχουμε πρόσβαση), πῶς ἔχει τόσα τροπάρια καί πῆγα καί τό εἶδα. Κατ᾿ ἀρχήν συγχαρητήρια (πάλιν καί πολλάκις) πού διαβάζεις ἔτσι ἄνετα τά χφφ.. Πρόκειται γιά καταχώρηση τοῦ ὑμνολογικοῦ ὑλικοῦ, προφανῶς ἐξυπηρετόν ἀμφότερα τά τυπικά (ᾀσματικό καί μοναστικό) ἤ εὑρίσκεται στή μεταβατικότητα καί μίξη τῶν δύο τύπων. Αὐτό φαίνεται ἀπό τό ὅτι ἀρχίζει ἀπό τό Θεὸς Κύριος καί ἔχει τήν ὑπακοή ὡς ἄλλο ἀπολυτίκιο/κάθισμα καί ἐν συνεχείᾳ ἄλλα καθίσματα καί ἀκολούθως τό κοντάκιον μέ πολλούς οἴκους, μέ τό ἐφύμνιο «ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια».

Ἐπί τοῦ θέματος παρατηρῶ ὅτι στό Μηναῖο Ἀ. Δ., λοιπόν, ὑπῆρξεν «ἀναθεώρησις καί ἀκριβής ἐπιδιόρθωσις τῇ ἐγγράφῳ ἀδείᾳ τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας» ἐπί τῆς ἐκδόσεως τοῦ Βαρθολομαίου, ἡ ὁποία ἔθεσε τό αὐτόμελον τό ἀναφερόμενον στόν ἀπ. Παῦλον πρῶτον καί ἀκολούθησαν δύο τοῦ ἀπ. Πέτρου καί ἕνα τοῦ ἀπ. Παύλου.
Γιά τό διορθωθέν Ὁ τοῦ Ἀνάρχου Πατρὸς Υἱὸς καὶ Λόγος ὁ π. Δοσίθεος στό ΤΑΣ 2010 γράφει (ὑποσ. 38, κδ΄ κεφ., σ. 279) ὅτι «ἔν τισι τῶν ἐντύπων μηναίων τὸ προσόμοιον τοῦτο εὑρίσκεται παρηλλαγμένον ὡς Ὁ τοῦ Ἀνάρχου Πατρὸς Υἱὸς καὶ Λόγος. Πλὴν τὴν ἀρχικήν μορφὴν αὐτοῦ διασῴζει τὸ τοῦ Πρωτοψάλτου Ἰωάννου Μουσικὸν Ἀπάνθισμα».

 

[Παναγιώτης εξ Αιγίου]

Από "παληό" Μηναίο...