emakris
Μέλος
Ψάλλοντας τον ειρμό της γ΄ ωδής του κανόνα της Υψώσεως, πάντοτε με ξένιζε το σημείο "τῇ στειρευούση δὲ πρῴην Ἐκκλησίᾳ...". Πώς είναι δυνατόν η Εκκλησία να "στειρεύει", τη στιγμή μάλιστα που την προ Χριστού εποχή (στην οποία προφανώς αναφέρεται εδώ ο υμνογράφος) δεν υπήρχε καν Εκκλησία; Ανατρέχοντας σε θεολογικές ερμηνείες του τροπαρίου, διαπίστωσα ότι γίνεται λόγος για την "Εκκλησία των εθνών", δηλ. μία Εκκλησία προ της Εκκλησίας, προφανώς στειρεύουσα, ερμηνεία που μου φαίνεται μάλλον βεβιασμένη.
Ώσπου πρόσεξα μία λεπτομέρεια: στο ποιητικό κείμενο, μετά το "πρῴην" υπάρχει κόμμα. Δεν γνωρίζω πόσο παλαιά είναι αυτή η στίξη (θα πρέπει να ανατρέξει κανείς σε παλαιές εκδόσεις των Μηναίων), αλλά λύνει το πρόβλημα. Το νόημα είναι ως εξής: "Όπως άνθησε τότε η ράβδος του Ααρών, έτσι και τώρα άνθησε το ξύλο του Σταυρού στην Εκκλησία του Χριστού", δηλ. "τῇ στειρευούση δὲ πρῴην [ράβδῳ], [τῇ] Ἐκκλησίᾳ νῦν, ἐξήνθησε ξύλον Σταυροῦ...", με τη συνήθη ποιητική άδεια που συναντούμε στην εκκλησιαστική ποίηση.
Επειδή, ωστόσο, είμαι μουσικός και όχι θεολόγος ή φιλόλογος, ανέτρεξα σε παλαιότερα ειρμολόγια, για να δω τι γίνεται με τη μελοποίηση του επίμαχου σημείου. Και διαπίστωσα κάτι σημαντικό: στα μεταβυζαντινά ειρμολόγια (Θεοφάνους Καρύκη, Ιωάσαφ νέου Κουκουζέλη, Μπαλασίου), το μέλος κάνει στάση στη λέξη "πρῴην"! Το πράγμα αλλάζει στα Ειρμολόγια των Πέτρων, Πελοποννησίου και Βυζαντίου, την ίδια δε γραμμή ακολουθεί και ο Ιωάννης.
Πρόκειται λοιπόν για μια ενδιαφέρουσα περίπτωση, όπου η μελοποίηση συνδέεται πιθανώς με την ερμηνεία του νοήματος, χωρίς να γνωρίζουμε τελικά ποιο από τα δύο προηγείται.
Ώσπου πρόσεξα μία λεπτομέρεια: στο ποιητικό κείμενο, μετά το "πρῴην" υπάρχει κόμμα. Δεν γνωρίζω πόσο παλαιά είναι αυτή η στίξη (θα πρέπει να ανατρέξει κανείς σε παλαιές εκδόσεις των Μηναίων), αλλά λύνει το πρόβλημα. Το νόημα είναι ως εξής: "Όπως άνθησε τότε η ράβδος του Ααρών, έτσι και τώρα άνθησε το ξύλο του Σταυρού στην Εκκλησία του Χριστού", δηλ. "τῇ στειρευούση δὲ πρῴην [ράβδῳ], [τῇ] Ἐκκλησίᾳ νῦν, ἐξήνθησε ξύλον Σταυροῦ...", με τη συνήθη ποιητική άδεια που συναντούμε στην εκκλησιαστική ποίηση.
Επειδή, ωστόσο, είμαι μουσικός και όχι θεολόγος ή φιλόλογος, ανέτρεξα σε παλαιότερα ειρμολόγια, για να δω τι γίνεται με τη μελοποίηση του επίμαχου σημείου. Και διαπίστωσα κάτι σημαντικό: στα μεταβυζαντινά ειρμολόγια (Θεοφάνους Καρύκη, Ιωάσαφ νέου Κουκουζέλη, Μπαλασίου), το μέλος κάνει στάση στη λέξη "πρῴην"! Το πράγμα αλλάζει στα Ειρμολόγια των Πέτρων, Πελοποννησίου και Βυζαντίου, την ίδια δε γραμμή ακολουθεί και ο Ιωάννης.
Πρόκειται λοιπόν για μια ενδιαφέρουσα περίπτωση, όπου η μελοποίηση συνδέεται πιθανώς με την ερμηνεία του νοήματος, χωρίς να γνωρίζουμε τελικά ποιο από τα δύο προηγείται.
Last edited:
