Γιώργος Μ.
Γιώργος Μπάτζιος
Αγαπητοί,
μελετώντας λίγο τους Χαιρετισμούς του Σταυρού διαπίστωσα μια γλωσσική δυσκολία την οποία και σας παραθἐτω προς τιμήν της σημερινής ημέρας.
Σε έναν από τους οίκους (Ν) συναντούμε τη λέξη ἐθελοντί.
Νόμον ὁ ἐν Σιναίω τῷ θεόπτῃ δούς πάλαι, Σταυρῷ ἐθελοντί προσηλοῦται
(=αυτός που έδωσε στο όρος Σινά τον νόμο στον θεόπτη Μωυσή, προσηλώνεται με τη θέλησή του στον Σταυρό).
Δεν ξέρω πόσοι το γνωρίζουν, εμένα μου φάνηκε άγνωστο, γι’ αυτό το έψαξα λίγο:
Η λέξη ἐθελοντί είναι ένας πολύ σπάνιος επιρρηματικός τύπος. Σημαίνει «εθελουσίως, θεληματικά» (αρχ. συνώνυμα: ἑκοντί, ἐθελοντηδόν, ἐθελοντήν, αὐτοπροθύμως, ἐθελουσία, αὐτοθελεί κ.α.).
Η λέξη είναι πολύ σπάνια στην αρχαιότητα. Απαντά μία φορά τον 5ο αιώνα (Θουκυδίδης), μία τον 4ο (Εκαταίος ιστορικός), μία τον 3ο (Πολύβιος) και μόνο από τον 1ο αιώνα π.Χ. αρχίζει να χρησιμοποιείται συχνότερα. Στην Παρακλητική υπάρχουν αντίστοιχες διάσπαρτες αναφορές (πβ. Ἐθελοντί, ζυγόν τόν τοῦ Κυρίου, ὑπεισελθών, χορός ὁ τῶν ὁσίων, …[Όρθρος Σαββάτου πλ.β’, ωδή γ΄]) .
Όπως γνωρίζετε όλοι που ψάλλετε (αν και καμια φορά λέμε τα λόγια μηχανικά) το θέμα του εκουσίου του πάθους του Χριστού προβάλλεται πάρα πολύ στην υμνογραφία (όπως άλλωστε και στη θεολογία της εκκλησίας).
Αυτά τα λίγα αντί ευχών για τη σημερινή μέρα.
ΥΓ. Και μια σημείωση. Για όσους ψάλλουν σήμερα τους Χαιρετισμούς του Σταυρού, το τελευταίο τροπάριο του κανόνα των Χαιρετισμών αναφέρεται στην Θεοτόκο και αρχίζει έτσι:
Σῶσον με μητρός, τῆ χάριτι δέομαι τῆς Παναχράντου Σου.
Επειδή το μουσικό πρότυπο είναι το Ἁπας γηγενής, συνήθως βάζουμε ατελή κατάληξη στο μητρός (Σῶσον με μητρός / τῆ χάριτι δέομαι τῆς Παναχράντου Σου), το δε τυπωμένο κείμενο, δυστυχώς, έχει εκεί κόμμα. Τότε όμως το νόημα γίνεται «σώσε με από τη μητέρα σου» (!). Θα ήταν καλό οι συνάδελφοι να το τονίσουν με τέτοιο τρόπο (Σῶσον με / μητρός τῆ χάριτι), ώστε να αποδοθεί το σωστό νόημα.
Ευχαριστώ. Χρόνια Πολλά.
μελετώντας λίγο τους Χαιρετισμούς του Σταυρού διαπίστωσα μια γλωσσική δυσκολία την οποία και σας παραθἐτω προς τιμήν της σημερινής ημέρας.
Σε έναν από τους οίκους (Ν) συναντούμε τη λέξη ἐθελοντί.
Νόμον ὁ ἐν Σιναίω τῷ θεόπτῃ δούς πάλαι, Σταυρῷ ἐθελοντί προσηλοῦται
(=αυτός που έδωσε στο όρος Σινά τον νόμο στον θεόπτη Μωυσή, προσηλώνεται με τη θέλησή του στον Σταυρό).
Δεν ξέρω πόσοι το γνωρίζουν, εμένα μου φάνηκε άγνωστο, γι’ αυτό το έψαξα λίγο:
Η λέξη ἐθελοντί είναι ένας πολύ σπάνιος επιρρηματικός τύπος. Σημαίνει «εθελουσίως, θεληματικά» (αρχ. συνώνυμα: ἑκοντί, ἐθελοντηδόν, ἐθελοντήν, αὐτοπροθύμως, ἐθελουσία, αὐτοθελεί κ.α.).
Η λέξη είναι πολύ σπάνια στην αρχαιότητα. Απαντά μία φορά τον 5ο αιώνα (Θουκυδίδης), μία τον 4ο (Εκαταίος ιστορικός), μία τον 3ο (Πολύβιος) και μόνο από τον 1ο αιώνα π.Χ. αρχίζει να χρησιμοποιείται συχνότερα. Στην Παρακλητική υπάρχουν αντίστοιχες διάσπαρτες αναφορές (πβ. Ἐθελοντί, ζυγόν τόν τοῦ Κυρίου, ὑπεισελθών, χορός ὁ τῶν ὁσίων, …[Όρθρος Σαββάτου πλ.β’, ωδή γ΄]) .
Όπως γνωρίζετε όλοι που ψάλλετε (αν και καμια φορά λέμε τα λόγια μηχανικά) το θέμα του εκουσίου του πάθους του Χριστού προβάλλεται πάρα πολύ στην υμνογραφία (όπως άλλωστε και στη θεολογία της εκκλησίας).
Αυτά τα λίγα αντί ευχών για τη σημερινή μέρα.
ΥΓ. Και μια σημείωση. Για όσους ψάλλουν σήμερα τους Χαιρετισμούς του Σταυρού, το τελευταίο τροπάριο του κανόνα των Χαιρετισμών αναφέρεται στην Θεοτόκο και αρχίζει έτσι:
Σῶσον με μητρός, τῆ χάριτι δέομαι τῆς Παναχράντου Σου.
Επειδή το μουσικό πρότυπο είναι το Ἁπας γηγενής, συνήθως βάζουμε ατελή κατάληξη στο μητρός (Σῶσον με μητρός / τῆ χάριτι δέομαι τῆς Παναχράντου Σου), το δε τυπωμένο κείμενο, δυστυχώς, έχει εκεί κόμμα. Τότε όμως το νόημα γίνεται «σώσε με από τη μητέρα σου» (!). Θα ήταν καλό οι συνάδελφοι να το τονίσουν με τέτοιο τρόπο (Σῶσον με / μητρός τῆ χάριτι), ώστε να αποδοθεί το σωστό νόημα.
Ευχαριστώ. Χρόνια Πολλά.
Last edited: