Ψαλτικός συνδικαλισμός και ψαλτικές αστοχίες

[Υάκινθος B]

Χριστός ανέστη! αν επιτρέπεται, ποιά ειναι η πόλη που ψάλλετε;

Αληθώς ανέστη πάτερ μου ! δεν θα ήθελα να αναφέρω το όνομα της πόλης που ψάλλω για ευνόητους λόγους. Το μόνο που μπορώ να σας πω είναι ότι εκεί είμαι το μαύρο πρόβατο . 1ον στο Δεσπότη επειδή είμαι καλός ως ψάλτης και μουσικός (δεν το λέω εγώ) και ο Δεσπότης δυστυχώς μισεί τη μουσική. 2ον στους παπάδες επειδή δεν είμαι κόλακας και ακριβώς επειδή είναι αμόρφωτοι έχουν κόμπλεξ κατωτερότητας και 3ον στους ψάλτες ,επειδή είναι όλοι τους ημιμαθείς , ψάλλουν για το χρήμα και το χειρότερο, είναι ανεπίδεκτοι μαθήσεως,τους έχω εξοβελήσει από το ναό που ψάλλω και εργάζομαι κατά μόνας, δηλ με δικούς μου μαθητές κτλ. Όσο μπορώ βέβαια γιατί μου κάνουν τεράστιο πόλεμο.
Βέβαια ο Μάρκος Αυρήλιος έλεγε ότι " σκηνή πας ο βίος ή μάθε παίζειν ή φέρε να οδύνας" αλλά όταν έρχεται δίπλα σου ο άσχετος και σου κάνει φάλτσο ισοκράτημα πόσο να τον αντέξεις ! ή όταν κάποιος παριστάνει το δάσκαλο και είναι αμόρφωτος να τον χειροκροτήσω ; Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα και πολλά άλλα !

Πρέπει εμείς οι ψάλτες να ξεκινήσουμε να αντιδρούμε συλλογικά (όχι με γραφικότητες) επί των ζητημάτων τυπικού και εκκλησιαστικής τάξης. Να προσπαθούμε να ψάλλουμε ένα πιο πλήρες ρεπερτόριο. Να απαιτούμε ως προϋπόθεση συνεργασίας την τέλεση αξιοπρεπών ακολουθιών (και όχι διαδικαστικών). Να προσπαθήσουμε να εδραιώσουμε την θέση του ιεροψάλτη ως σημαντικού φορέα στην τέλεση της λατρείας και όχι απλώς ως διεκπεραιωτή.

Για να έχεις ακόμα τέτοιες ιδέες μάλλον είσαι νεαρός σε ηλικία και δεν έχεις μεγάλη εμπειρία στο χώρο.
Δεν τίθεται ζήτημα διαμάχης ανάμεσα σε ψάλτες και παπάδες . Το πρόβλημα είναι ατομικό - προσωπικό θα έλεγα. Όταν δηλαδή δεν μπαίνεις στη διαδικασία να ελέγξεις τον εαυτό σου και τα πάθη σου τότε δημιουργείς προβλήματα στο περιβάλλον σου. Προβλήματα υπάρχουν σε όλους τους χώρους εργασίας ,μικρά ή μεγάλα. Όμως στο χώρο της εκκλησίας το πρόβλημα με πολλούς ιερωμένους είναι ότι χάνουν το μέτρο και κάνουν κατάχρηση της πνευματικής εξουσίας που έχουν νομίζοντας ότι μόνο αυτοί υπάρχουν ως οντότητες και όλοι οι άλλοι πρέπει υποχρεωτικά να κλίνουν τον αυχένα σε οποιοδήποτε παραλογισμό.
Εδώ υπήρχαν περιπτώσεις παπάδων που δεν σεβάστηκαν Πρίγγο, Στανίτσα , Καραμάνη κτλ , θα σεβαστούν εμάς ;
Γνωρίζω περιπτώσεις νέων ιερέων που χειροτονήθηκαν οι οποίοι : Ήταν άνεργοι ή έκαναν πολύ δύσκολες δουλειές , είναι αμόρφωτοι, φιλοχρήματοι και φόρεσαν το ιερό ράσο μόνο και μόνο για ξεκούραστο μεροκάματο. Αυτά που γράφω δεν είναι λόγια του αέρα ¨τους γνωρίζω" Τι περιμένεις μετά προκοπή ;

 

[domesticus]

Προσωπικά θεωρώ πως η αφίσα είναι εντελώς άστοχη διότι εν τέλει φέρνει δυσάρεστα αποτελέσματα και για τον ανώτερο και για τον κατώτερο κλήρο.

.....

Δυσάρεστα δὲν εἶναι τὰ ἀποτελέσματα, δυσἀρεστη εἶναι ἡ κατάσταση, πριν ἀπὸ αὐτά.

Πρέπει εμείς οι ψάλτες να ξεκινήσουμε να αντιδρούμε συλλογικά (όχι με γραφικότητες) επί των ζητημάτων τυπικού και εκκλησιαστικής τάξης. Να προσπαθούμε να ψάλλουμε ένα πιο πλήρες ρεπερτόριο. Να απαιτούμε ως προϋπόθεση συνεργασίας την τέλεση αξιοπρεπών ακολουθιών (και όχι διαδικαστικών). Να προσπαθήσουμε να εδραιώσουμε την θέση του ιεροψάλτη ως σημαντικού φορέα στην τέλεση της λατρείας και όχι απλώς ως διεκπεραιωτή.

Καλὰ, οὕτε μὲ ... σφαῖρες. Συνάδελφε, αὐτὰ ΔΕΝ γίνονται.

Όταν κερδίσεις τον σεβασμό για το λειτούργημά σου, τότε θα μπορέσεις να έχεις αξιώσεις επί των επαγγελματικών.

Δυστυχώς όμως, εμείς αδικούμε τους εαυτούς μας. Αν θέλαμε να αρχίσουμε να διεκδικούμε επαγγελματικά δικαιώματα θα πρέπει να αναζητήσουμε τις δικές μας ευθύνες. Πολλές από τις παθογένειες που αναφέρθηκαν στο γκάλοπ του κυρίου Μπάτζιου "συμπτώματα εκκοσμίκευσης.." είναι αυτές που εν μέρη ευθύνονται για την υποτίμηση του ψάλτη από τον κλήρο (και όχι μόνο) η οποία έχει ως αποτέλεσμα και την απαξίωση της "επαγγελματικής" μας ιδιότητας.

Οἱ εὐθύνες μας σἰγουρα ὑπάρχουν. Ἡ ἐκκοσμίκευση ὅμως ξεκινᾶ ἀπὸ τὸ κεφάλι. Ἄς δώσουν τὸ καλὸ παράδειγμα ὁ ἀνώτερος καὶ ὁ ἀνώτατος κλῆρος, νὰ ἀκολουθήσουν καὶ ὁ κατώτερος. Ἔτσι πάει.

 

[giorgosgoudi]

Οπότε η λύση είναι να φτάσει κάποιος στην κορυφή και να κάνει ο ίδιος τις αλλαγές που οι άλλοι για κάποιο λόγο δεν κάνουν.

Τα ίδια λέμε και για τους πολιτικούς, όταν όμως μας πουν έλα να κυβερνήσεις εσύ, κανείς δεν αναλαμβάνει. Κι όσοι ανέλαβαν αμέσως έκαναν τα ίδια που μια μέρα πριν καταδίκαζαν.

Το να γίνει ένας ψάλτης παπάς είναι πολύ πιο εύκολο από το να εκλεγεί κάποιος στην πολιτική. Κι αν είναι τόσο δυσάρεστο καθήκον ας το δει σαν θυσία για τους άλλους ψάλτες. Τουλάχιστον στο ναό του 2-3 μπορεί να τους φέρεται σωστά και να γίνει η αρχή.

Είναι αρκετοί οι ιερείς που θα έδιναν αυτή την απάντηση και βλέπουν την ψαλτική μόνο σαν προθάλαμο της χειροτονίας αλλιώς ποιο το νόημα; (Λένε). Κάνε μια άλλη δουλειά πιο χρήσιμη! Το ψαλσιμο αν σ'αρέσει δε θα σου λείψει!

 

[tzark]

Αληθώς ανέστη πάτερ μου ! δεν θα ήθελα να αναφέρω το όνομα της πόλης που ψάλλω για ευνόητους λόγους. Το μόνο που μπορώ να σας πω είναι ότι εκεί είμαι το μαύρο πρόβατο . 1ον στο Δεσπότη επειδή είμαι καλός ως ψάλτης και μουσικός (δεν το λέω εγώ) και ο Δεσπότης δυστυχώς μισεί τη μουσική. 2ον στους παπάδες επειδή δεν είμαι κόλακας και ακριβώς επειδή είναι αμόρφωτοι έχουν κόμπλεξ κατωτερότητας και 3ον στους ψάλτες ,επειδή είναι όλοι τους ημιμαθείς , ψάλλουν για το χρήμα και το χειρότερο, είναι ανεπίδεκτοι μαθήσεως,τους έχω εξοβελήσει από το ναό που ψάλλω και εργάζομαι κατά μόνας, δηλ με δικούς μου μαθητές κτλ. Όσο μπορώ βέβαια γιατί μου κάνουν τεράστιο πόλεμο.
Βέβαια ο Μάρκος Αυρήλιος έλεγε ότι " σκηνή πας ο βίος ή μάθε παίζειν ή φέρε να οδύνας" αλλά όταν έρχεται δίπλα σου ο άσχετος και σου κάνει φάλτσο ισοκράτημα πόσο να τον αντέξεις ! ή όταν κάποιος παριστάνει το δάσκαλο και είναι αμόρφωτος να τον χειροκροτήσω ; Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα και πολλά άλλα !

Για να έχεις ακόμα τέτοιες ιδέες μάλλον είσαι νεαρός σε ηλικία και δεν έχεις μεγάλη εμπειρία στο χώρο.
Δεν τίθεται ζήτημα διαμάχης ανάμεσα σε ψάλτες και παπάδες . Το πρόβλημα είναι ατομικό - προσωπικό θα έλεγα. Όταν δηλαδή δεν μπαίνεις στη διαδικασία να ελέγξεις τον εαυτό σου και τα πάθη σου τότε δημιουργείς προβλήματα στο περιβάλλον σου. Προβλήματα υπάρχουν σε όλους τους χώρους εργασίας ,μικρά ή μεγάλα. Όμως στο χώρο της εκκλησίας το πρόβλημα με πολλούς ιερωμένους είναι ότι χάνουν το μέτρο και κάνουν κατάχρηση της πνευματικής εξουσίας που έχουν νομίζοντας ότι μόνο αυτοί υπάρχουν ως οντότητες και όλοι οι άλλοι πρέπει υποχρεωτικά να κλίνουν τον αυχένα σε οποιοδήποτε παραλογισμό.
Εδώ υπήρχαν περιπτώσεις παπάδων που δεν σεβάστηκαν Πρίγγο, Στανίτσα , Καραμάνη κτλ , θα σεβαστούν εμάς ;
Γνωρίζω περιπτώσεις νέων ιερέων που χειροτονήθηκαν οι οποίοι : Ήταν άνεργοι ή έκαναν πολύ δύσκολες δουλειές , είναι αμόρφωτοι, φιλοχρήματοι και φόρεσαν το ιερό ράσο μόνο και μόνο για ξεκούραστο μεροκάματο. Αυτά που γράφω δεν είναι λόγια του αέρα ¨τους γνωρίζω" Τι περιμένεις μετά προκοπή ;

«1 Μή κρίνετε, ίνα μη κριθήτε· 2 εν ώ γάρ κρίματι κρίνετε κριθήσεσθε, και εν ώ μέτρω μετρείτε μετρηθήσεται υμίν. 3 τι δε βλέπεις το κάρφος το εν τώ οφθαλμώ τού αδελφού σου, την δε εν τώ σώ οφθαλμώ δοκόν ου κατανοείς; 4 ή πώς ερείς τώ αδελφώ σου, Άφες εκβάλω το κάρφος από τού οφθαλμού σου, και ιδού η δοκός εν τώ οφθαλμώ σού; 5 υποκριτά, έκβαλε πρώτον την δοκόν εκ τού οφθαλμού σού, και τότε διαβλέψεις εκβαλείν το κάρφος εκ τού οφθαλμού τού αδελφού σου. « (Ματθ. 7, 1-5)

 

[Γιώργος Μ.]

Η συζήτηση παίρνει, ως συνήθως, τη μορφή «μπορεί να ήταν υπερβολή η αφίσα, αλλά και η άλλη πλευρά...» και έτσι καταλήγουμε να μιλάμε για τα λάθη της άλλης πλευράς αναπαράγοντας συζητήσεις που έχουν γίνει κατά κόρον. Όμως το θέμα (τουλάχιστον όπως το έθεσα εγώ εξ αρχής) είναι ποιος ακριβώς είναι και ποιος δεν είναι ο τρόπος διεκδίκησης που όντως μπορεί να οδηγήσει σε έναν σωστό διάλογο με την άλλη μεριά.

Ο κίνδυνος είναι, κατά τη γνώμη μου, ότι ο επιθετικός και διχαστικός τρόπος διεκδίκησης που εκφράζεται με αυτή την ακαλαίσθητη αφίσα οδηγεί σε εντελώς εσφαλμένο δρόμο, γιατί αυτονομεί τον ψάλτη εκκλησιαστικά. Αυτήν βλέπω ως κόκκινη γραμμή του ψαλτικού συνδικαλισμού: να μη χάσει επ' ουδενί ο ψάλτης τον σύνδεσμο με τα υπόλοιπα μέλη του σώματος της εκκλησίας, κλήρο και λαό.

Δεν αγνοώ ότι κάποιες φορές το θυμικό έχει τον πρώτο λόγο, ιδίως όταν νιώθεις ότι αδικείσαι. Το σωστό όμως είναι στη συνέχεια, λαμβάνοντας υπόψη και τις αντιδράσεις σημαντικών μορφών της ψαλτικής (όχι προφανώς τη δική μου...), να διορθώνεις τα λάθη της στιγμής, και όχι να προσπαθείς να τα δικαιολογήσεις. Κάτι τέτοιο παραπέμπει στα λόγια του Σοφοκλή (Ἀντ. 495-496):
μισῶ γε μέντοι χὥταν ἐν κακοῖσί τις
ἁλοὺς ἔπειτα τοῦτο καλλύνειν θέλῃ.

 

[domesticus]

Αὐτὴ εἶναι ἡ δική σου κόκκινη γραμμή καὶ ὅταν μὲ τὸ καλὸ ἐκλεγεῖς στὸ ΔΣ τότε νὰ προσπαθήσεις νὰ υἱοθετηθεῖ.

Τὸ νῦν ΔΣ ἀποφάσισε ἄλλη κόκκινη γραμμή, τὴν θεωρεῖ σωστὴ καὶ τὴν ἀκολουθεῖ. Ἄν θὰ βγάλει κάπου ἤ ὄχι, τότε θὰ κριθοῦν καὶ ἀνάλογα.

Ὅσο γιὰ τὰ περὶ ἀντιδράσεων, αὐτὲς γίνονται θεσμικὰ καὶ ὄχι ἐξωθεσμικὰ μὲ τὴν ΕΠΙΒΟΛΗ πλαγίως τοῦ τὶ εἶναι σωστό ἤ ὄχι.

Πάντως εἶναι ἀξιοσημείωτη ἡ ἐπιμονή σου νὰ ἀναγνωρίσουν τὸ «λάθος» τους, ὁ χαρακτηρισμός γιὰ τὴν κίνησή τους «τῆς στιγμῆς» κάτι σὰν τὸν φραπέ δηλαδή, καὶ ἡ ἐκ τοῦ πλαγίου σύσταση πρὸς «διόρθωσιν», μὲ τὸ εξτραδάκι ὅτι ἐφευρίσκουν καὶ «δικαιολογίες».

Ἄρα τὶ καταλαβαίνουμε;

Τὸ συγκεκριμένο ΔΣ κινεῖται μὲ τὸ θυμικό, κάνοντας λάθη καὶ ὀφείλει στὴ συνέχεια νὰ καθοδηγεῖται ἀπὸ «κάποιους» πρὸς ἀποκατάσταση τῶν ἀπερίσκεπτων ἐνεργειῶν τους καὶ μάλιστα χωρὶς ἐπίκληση «δικαιολογιῶν».

Καταλαβαίνεις πόσο προσβλητικὸς εἶσαι γιὰ μέλη, ὅπως λ.χ ὁ Χάρης Συμεωνίδης. Ἀλλὰ γιὰ νὰ ἐπιμένεις μᾶλλον δὲν τὸ καταλαβαίνεις ...

Λυπηρόν ...

 

[Γιώργος Μ.]

Αὐτὴ εἶναι ἡ δική σου κόκκινη γραμμή καὶ ὅταν μὲ τὸ καλὸ ἐκλεγεῖς στὸ ΔΣ τότε νὰ προσπαθήσεις νὰ υἱοθετηθεῖ.

Τὸ νῦν ΔΣ ἀποφάσισε ἄλλη κόκκινη γραμμή, τὴν θεωρεῖ σωστὴ καὶ τὴν ἀκολουθεῖ. Ἄν θὰ βγάλει κάπου ἤ ὄχι, τότε θὰ κριθοῦν καὶ ἀνάλογα.

Ὅσο γιὰ τὰ περὶ ἀντιδράσεων, αὐτὲς γίνονται θεσμικὰ καὶ ὄχι ἐξωθεσμικὰ μὲ τὴν ΕΠΙΒΟΛΗ πλαγίως τοῦ τὶ εἶναι σωστό ἤ ὄχι.

Πάντως εἶναι ἀξιοσημείωτη ἡ ἐπιμονή σου νὰ ἀναγνωρίσουν τὸ «λάθος» τους, ὁ χαρακτηρισμός γιὰ τὴν κίνησή τους «τῆς στιγμῆς» κάτι σὰν τὸν φραπέ δηλαδή, καὶ ἡ ἐκ τοῦ πλαγίου σύσταση πρὸς «διόρθωσιν», μὲ τὸ εξτραδάκι ὅτι ἐφευρίσκουν καὶ «δικαιολογίες».

Ἄρα τὶ καταλαβαίνουμε;

Τὸ συγκεκριμένο ΔΣ κινεῖται μὲ τὸ θυμικό, κάνοντας λάθη καὶ ὀφείλει στὴ συνέχεια νὰ καθοδηγεῖται ἀπὸ «κάποιους» πρὸς ἀποκατάσταση τῶν ἀπερίσκεπτων ἐνεργειῶν τους καὶ μάλιστα χωρὶς ἐπίκληση «δικαιολογιῶν».

Καταλαβαίνεις πόσο προσβλητικὸς εἶσαι γιὰ μέλη, ὅπως λ.χ ὁ Χάρης Συμεωνίδης. Ἀλλὰ γιὰ νὰ ἐπιμένεις μᾶλλον δὲν τὸ καταλαβαίνεις ...

Λυπηρόν ...

Είναι η άποψή σου -και μόνο δική σου, όπως φαίνεται- ότι είμαι προσβλητικός (όπως επίσης τα συμπεράσματα που βγάζεις εστιάζοντας σε εντελώς άλλα σημεία από αυτά που έχουν σημασία για μένα). Εγώ εκφράζω με κόσμιο τρόπο τον προβληματισμό μου για ένα μείζον ψαλτικό θέμα, που για μένα είναι κατά βάθος εκκλησιολογικό, και ελπίζω ότι δεν έχεις πρόβλημα με την ελευθερία έκφρασης σε ένα φόρουμ διαλόγου (μιλάς για «εξωθεσμικές παρεμβάσεις» λόγω έκφρασης μιας γνώμης, σε άλλο σημείο έκανες συστάσεις για προληπτικό κλείσιμο του θέματος).

Επίσης, με αφορμή την αφίσα μιλώ γενικά για τον ψαλτικό συνδικαλισμό και τις προϋποθέσεις του, δεν αναφέρομαι σε συγκεκριμένα ΔΣ και πρόσωπα. Προσπάθεια δικαιολογίας δεν ξέρω αν εξέφρασε κανείς, εγώ σχολιάζω αυτό που γίνεται εδώ μέσα. Όσο για τον Χάρη Συμεωνίδη, τον τιμώ για πολλά που έχει κάνει εντός και εκτός φόρουμ., δεν σημαίνει ότι αν διαφωνήσω με κάτι δεν θα του το πω.

 

[neoklis]

... αυτονομεί τον ψάλτη εκκλησιαστικά.

1) Μήπως θα μπορούσες να το αναλύσεις αυτό κάπως, ώστε να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις, και να συζητάμε επί της ουσίας του θέματος, έτσι όπως εσύ το έθεσες;
2) Σκέφτηκες μήπως ότι η άλλη πλευρά έχει ήδη αυτονομηθεί εκκλησιαστικά;

 

[Γιώργος Μ.]

1) Μήπως θα μπορούσες να το αναλύσεις αυτό κάπως, ώστε να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις, και να συζητάμε επί της ουσίας του θέματος, έτσι όπως εσύ το έθεσες;
2) Σκέφτηκες μήπως ότι η άλλη πλευρά έχει ήδη αυτονομηθεί εκκλησιαστικά;

Για το 2 η απάντηση είναι ότι είμαι ψάλτης (με τη χάρη του Θεού) και μιλώ με ψάλτες για ένα ψαλτικό θέμα. Δεν μου πέφτει λόγος να γράψω για το άλλο (αλλά υπάρχουν αυτές οι συζητήσεις σε σχετικά θέματα στο Ψ). Επίσης, επειδή οι λέξεις έχουν σημασία στους πονηρούς καιρούς μας, μιλώντας για αυτονόμηση μιλώ για έναν κίνδυνο, όχι για κάτι υπαρκτό.

Όσο για το 1, υπάρχει η ανάλυση που ζητάς στην αρχική μου τοποθέτηση, αν θες δες την εκει.

 

[domesticus]

Είναι η άποψή σου -και μόνο δική σου, όπως φαίνεται- ότι είμαι προσβλητικός (όπως επίσης τα συμπεράσματα που βγάζεις εστιάζοντας σε εντελώς άλλα σημεία από αυτά που έχουν σημασία για μένα).

Φυσικὰ καὶ εἶναι δική μου ἄποψη, ποιανοῦ ἤθελες νὰ εἶναι; Καὶ τὰ συμπεράσματα ἐπίσης εἶναι δικά μου.

Εγώ εκφράζω με κόσμιο τρόπο τον προβληματισμό μου για ένα μείζον ψαλτικό θέμα, που για μένα είναι κατά βάθος εκκλησιολογικό, και ελπίζω ότι δεν έχεις πρόβλημα με την ελευθερία έκφρασης σε ένα φόρουμ διαλόγου (εδώ μιλάς για «εξωθεσμικές παρεμβάσεις» λόγω έκφρασης μιας γνώμης, σε άλλο σημείο έκανες συστάσεις για προληπτικό κλείσιμο του θέματος).

Ὅλοι κόσμια μιλᾶμε, καὶ συζητοῦμε γιὰ τὴν ἀπόφαση τοῦ βασικοῦ συνδικαλιστικοῦ ὀργάνου τῶν ψαλτῶν. Ἐσὺ θέλεις νὰ τὴν πάρουν πίσω, ἐγὼ ὄχι. Πρόβλημα κανένα. Ἐπιμένεις ἐσὺ, ἐπιμένω κι ἐγώ. Ἔτσι εἶναι τὰ πράγματα.

Ἐξωθεσμικὰ, ἐσὺ ἐπικαλέσθηκες «αντιδράσεις σημαντικών μορφών της ψαλτικής» γιὰ νὰ δώσεις τουλάχιστον κάποια ἐπίφαση «ἀντικειμενικότητας» στὶς ΔΙΚΕΣ σου ἀντιρρήσεις καὶ ἀπόψεις.

Επίσης, με αφορμή την αφίσα μιλώ γενικά για τον ψαλτικό συνδικαλισμό και τις προϋποθέσεις του, δεν αναφέρομαι σε συγκεκριμένα ΔΣ και πρόσωπα. Προσπάθεια δικαιολογίας δεν ξέρω αν εξέφρασε κανείς, εγώ σχολιάζω αυτό που γίνεται εδώ μέσα. Όσο για τον Χάρη Συμεωνίδη, τον τιμώ για πολλά που έχει κάνει εντός και εκτός φόρουμ., δεν σημαίνει ότι αν διαφωνήσω με κάτι δεν θα του το πω.

Οἱ γενικὲς σου τοποθετήσεις καὶ σχολιασμοὶ πάντοτε ἔχουν καὶ προέλευση καὶ κατεύθυνση καὶ γι' αὐτὸ τὶς σχολιάζω ἐδῶ μέσα μὲ τὴν σειρά μου. Χωρὶς ὅμως ποδηγέτηση. Θές δέξου το θές ὄχι, κανένα πρόβλημα.

Ἄλλο λοιπὸν ἡ διαφωνία καὶ ἄλλο ἡ πλαγιοκόπηση. Ἄλλωστε κανεὶς δὲν ἐξέφρασε δικαιολογία, ὅπως ἐπιθυμεῖς, καὶ γιατὶ ἄλλωστε νὰ τὸ κάνουν οἱ ἁρμόδιοι; Παιδάκια εἶναι νὰ τοὺς πάρουν ἀπὸ τὸ χεράκι; Ἀποφάσισαν κάτι, τὸ ἐφάρμοσαν, τὸ τήρησαν. Ἐκ τοῦ ἀποτελέσματος θὰ κριθοῦν καὶ μόνο.